BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
----------------
TÀI LIỆU HỌC TẬP
QUẢN TRỊ SẢN XUẤT
(Tài liệu lưu hành nội bộ)
ĐỐI TƯỢNG: SV TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG
NGÀNH ĐÀO TẠO: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Hà Nội – 2019
1
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................ 4
LỜI GIỚI THIỆU .............................................................................................................. 5
Chương 1 ............................................................................................................................ 7
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT ..................................................... 7
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 1 .......................................................................................... 7
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 1 ........................................................................................... 7
1.1. Thực chất của quản trị sản xuất .................................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm quản trị sản xuất ....................................................................................... 7
1.1.2. Sự khác biệt giữa sản xuất và dịch vụ ....................................................................... 9
1.1.3. Mục tiêu và vai trò của quản trị sản xuất .................................................................. 9
1.2. Nội dung cơ bản của quản trị sản xuất ....................................................................... 14
1.3. Lịch sử phát triển và xu hướng vận động của quản trị sản xuất ................................. 17
1.3.1. Lịch sử phát triển của quản trị sản xuất ................................................................... 17
1.3.2. Xu hướng vận động của quản trị sản xuất ............................................................... 19
1.4. Vấn đề năng suất trong quản trị sản xuất ................................................................... 21
1.4.1. Khái niệm và ý nghĩa của năng suất ........................................................................ 21
1.4.2. Những nhân tố tác động đến năng suất ................................................................... 23
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 1 ............................. 24
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 1 .............................................................................. 25
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 1 ............................................................................ 26
Chương 2 .......................................................................................................................... 27
DỰ BÁO NHU CẦU SẢN PHẨM .................................................................................. 27
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 27
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 2 ......................................................................................... 27
2.1. Thực chất của dự báo nhu cầu sản phẩm .................................................................... 27
2.1.1. Khái niệm và vai trò của dự báo .............................................................................. 27
2.1.2. Đặc điểm chung của dự báo .................................................................................... 28
2.1.3. Phân loại dự báo ...................................................................................................... 29
2.1.4. Các nhân tố tác động đến dự báo ............................................................................. 30
2.1.5. Các bước trong quá trình dự báo ............................................................................. 32
2.2. Các phương pháp dự báo nhu cầu sản phẩm .............................................................. 33
2.2.1. Các phương pháp dự báo định tính ......................................................................... 33
2.2.2. Các phương pháp dự báo định lượng ...................................................................... 35
2.3. Giám sát và kiểm soát dự báo ..................................................................................... 48
2.3.1. Đo lường sai số của dự báo ..................................................................................... 48
2.3.2. Kiểm soát sai số của dự báo .................................................................................... 50
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 2 ............................. 52
2
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 2 .............................................................................. 52
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 2 ............................................................................ 56
Chương 3 .......................................................................................................................... 57
THIẾT KẾ SẢN PHẨM, DỊCH VỤ VÀ LỰA CHỌN QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT ... 57
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 57
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 3 ......................................................................................... 57
3.1. Thiết kế sản phẩm và dịch vụ ..................................................................................... 57
3.1.1. Thực chất, vai trò của thiết kế sản phẩm và dịch vụ ............................................... 57
3.1.2. Các căn cứ quan trọng để thiết kế sản phẩm và dịch vụ ......................................... 59
3.1.3. Các đặc điểm riêng của dịch vụ ảnh hưởng đến việc thiết kế dịch vụ .................... 60
3.1.4. Quá trình thiết kế và phát triển sản phẩm mới ........................................................ 61
3.2. Lựa chọn quá trình sản xuất ....................................................................................... 63
3.2.1. Quy trình sản xuất và tổ chức sản xuất .................................................................... 63
3.2.2. Phân loại và lựa chọn quá trình sản xuất ................................................................. 64
3.2.3. Các quá trình dịch vụ và phân loại quá trình dịch vụ .............................................. 67
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 3 ............................. 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 3 ............................................................................ 71
Chương 4 .......................................................................................................................... 72
HOẠCH ĐỊNH CÔNG SUẤT ........................................................................................ 72
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 4 ........................................................................................ 72
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 4 ......................................................................................... 72
4.1. Khái niệm và phân loại công suất............................................................................... 72
4.1.1. Khái niệm công suất ................................................................................................ 72
4.1.2. Phân loại công suất .................................................................................................. 72
4.1.3. Vai trò của hoạch định công suất ............................................................................ 73
4.2. Các căn cứ và yêu cầu khi lựa chọn phương án công suất ......................................... 74
4.2.1. Căn cứ khi lựa chọn phương án công suất .............................................................. 74
4.2.2. Các yêu cầu khi lựa chọn phương án công suất ...................................................... 74
4.3. Các phương pháp hỗ trợ lựa chọn phương án công suất ............................................ 75
4.3.1. Lý thuyết quyết định ................................................................................................ 75
4.3.2. Phân tích “Chi phí - Sản lượng” .............................................................................. 79
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 4 ............................. 82
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 4 .............................................................................. 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 4 ............................................................................ 85
Chương 5 .......................................................................................................................... 86
ĐỊNH VỊ DOANH NGHIỆP ........................................................................................... 86
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 5 ........................................................................................ 86
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 5 ......................................................................................... 86
5.1. Thực chất, mục tiêu và vai trò của định vị doanh nghiệp .......................................... 86
5.1.1. Thực chất và mục tiêu của định vị doanh nghiệp .................................................... 86
3
a. Thực chất của định vị doanh nghiệp .............................................................................. 86
b. Mục tiêu của định vị doanh nghiệp ............................................................................... 86
5.1.2. Tầm quan trọng của định vị doanh nghiệp .............................................................. 87
5.1.3. Quy trình tổ chức định vị doanh nghiệp .................................................................. 88
5.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến định vị doanh nghiệp ..................................................... 89
5.2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến lựa chọn vùng ............................................................. 89
5.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến chọn địa điểm ............................................................. 92
5.2.3. Xu hướng định vị doanh nghiệp hiện nay trên thế giới ........................................... 92
5.3. Các phương pháp định vị doanh nghiệp ..................................................................... 93
5.3.1. Phân tích điểm hòa vốn chi phí theo vùng .............................................................. 93
5.3.2. Phương pháp đánh giá theo nhân tố ........................................................................ 95
5.3.3. Phương pháp tọa độ trung tâm ................................................................................ 96
5.3.4. Phương pháp bài toán vận tải .................................................................................. 98
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 5 ........................... 105
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 5 ............................................................................ 105
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 5 .......................................................................... 109
Chương 6 ........................................................................................................................ 110
BỐ TRÍ MẶT BẰNG SẢN XUẤT VÀ KINH DOANH DỊCH VỤ .......................... 110
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 6 ...................................................................................... 110
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 6 ....................................................................................... 110
6.1. Thực chất và vai trò của bố trí mặt bằng sản xuất .................................................... 110
6.1.1. Khái niệm bố trí mặt bằng sản xuất ....................................................................... 110
6.1.2. Vai trò của bố trí mặt bằng sản xuất ...................................................................... 110
6.1.3. Nguyên tắc bố trí mặt bằng sản xuất ..................................................................... 111
6.2. Các hình thức bố trí mặt bằng sản xuất và dịch vụ .................................................. 111
6.2.1. Bố trí mặt bằng theo quá trình (công nghệ) ........................................................... 111
6.2.2. Bố trí mặt bằng theo sản phẩm (dây chuyền) ........................................................ 113
6.2.3. Bố trí mặt bằng theo vị trí cố định ......................................................................... 114
6.2.4. Bố trí mặt bằng hỗn hợp ........................................................................................ 115
6.3. Các phương pháp phân tích bố trí mặt bằng ............................................................. 118
6.3.1. Phân tích bố trí mặt bằng theo sản phẩm ............................................................... 118
6.3.2. Phân tích bố trí mặt bằng theo quá trình ............................................................... 127
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 6 ........................... 133
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 6 ............................................................................ 133
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 6 .......................................................................... 137
Chương 7 ........................................................................................................................ 138
HOẠCH ĐỊNH TỔNG HỢP ........................................................................................ 138
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 7 ...................................................................................... 138
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 7 ....................................................................................... 138
7.1. Thực chất và nhiệm vụ của hoạch định tổng hợp ..................................................... 138
4
7.1.1. Thực chất của hoạch định tổng hợp ....................................................................... 138
7.1.2. Nhiệm vụ của hoạch định tổng hợp ....................................................................... 140
7.2. Các chiến lược hoạch định tổng hợp ........................................................................ 140
7.2.1. Thay đổi mức tồn kho ............................................................................................ 141
7.2.2. Thay đổi nhân lực theo mức cầu ........................................................................... 141
7.2.3. Thay đổi tốc độ sản xuất ........................................................................................ 142
7.2.4. Hợp đồng thầu phụ ................................................................................................ 142
7.2.5. Sử dụng nhân công làm việc bán thời gian ........................................................... 143
7.2.6. Đặt cọc trước ......................................................................................................... 143
7.2.7. Phối hợp sản phẩm nghịch mùa ............................................................................. 144
7.2.8. Tác động đến nhu cầu ............................................................................................ 144
7.3. Các phương pháp hoạch định tổng hợp .................................................................... 146
7.3.1. Phương pháp trực giác ........................................................................................... 146
7.3.2. Phương pháp đồ thị và phân tích chiến lược ......................................................... 146
7.3.3. Phương pháp cân bằng tối ưu ................................................................................ 154
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 7 ........................... 156
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 7 ............................................................................ 157
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 7 .......................................................................... 160
Chương 8 ........................................................................................................................ 161
ĐIỀU ĐỘ SẢN XUẤT ................................................................................................... 161
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 8 ...................................................................................... 161
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 8 ....................................................................................... 161
8.1. Thực chất của điều độ sản xuất trong doanh nghiệp ................................................ 161
8.1.1. Khái niệm và vai trò của điều độ sản xuất ............................................................ 161
8.1.2. Điều độ sản xuất trong các hệ thống sản xuất khác nhau ...................................... 162
8.1.3. Lịch trình sản xuất tổng thể MPS .......................................................................... 163
8.2. Các phương pháp điều độ sản xuất ........................................................................... 165
8.2.1. Các nguyên tắc ưu tiên trong phân giao công việc cho một đối tượng ................. 165
8.2.2. Tỷ số giới hạn ........................................................................................................ 170
8.2.3. Các phương pháp phân giao công việc cho nhiều đối tượng ................................ 171
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN ÔN TẬP VÀ THẢO LUẬN CHƯƠNG 8 ........................... 176
BÀI TẬP THỰC HÀNH CHƯƠNG 8 ............................................................................ 176
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 8 .......................................................................... 180
Chương 9 ........................................................................................................................ 181
QUẢN TRỊ TỒN KHO VÀ HOẠCH ĐỊNH NHU CẦU VẬT TƯ ........................... 181
MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG 9 ...................................................................................... 181
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG 9 ....................................................................................... 181
9.1. Quản trị tồn kho ........................................................................................................ 181
9.1.1. Khái niệm, phân loại và vai trò của tồn kho .......................................................... 182
9.1.2. Cơ cấu của chi phí tồn kho .................................................................................... 183