TỔNG CỤC MÔI TRƯỜNG
CỤC BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC
PHÂN TÍCH RỦI RO CỦA SINH VẬT BIẾN ĐỔI GEN
2009
TẬP THỂ CHỈ ĐẠO
Th.S Lê Thanh Bình
Th.S Phùng Văn Vui
Th.S Dương Thanh An
NHÓM BIÊN SOẠN
Th.S Hoàng Thị Thanh Nhàn
Th.S Nguyễn Xuân Dũng
TS. Lê Thị Thu Hiền
Th.S Nguyễn Đặng Thu Cúc
KS. Ngô Xuân Quý
Th.S Tạ Thị Kiều Anh
CN. Phan Bình Minh
Phân tích rủi ro của sinh vật biến đổi gen 3
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU 5
BảNG CHữ VIếT TắT 7
1. SINH VẬT BIếN ĐỔI GEN VÀ AN TOÀN SINH HỌC 8
1.1 Sinh vật biến đổi gen..........................................................8
1.2 An toàn sinh học và quản lý sinh vật biến đổi gen.............10
a) An toàn sinh học...............................................................10
b) Quản lý sinh vật biến đổi gen...........................................12
1.3 Phân tích rủi ro của sinh vật biến đổi gen...........................14
2. ĐÁNH GIÁ RỦI RO 17
2.1 Mục tiêu, phạm vi và tiêu chí đánh giá rủi ro...................17
2.2 Quy trình đánh giá rủi ro..................................................22
Xác định nguy cơ................................................................22
Hậu quả..............................................................................26
Khả năng xảy ra.................................................................28
Bằng chứng.........................................................................30
Ước lượng rủi ro.................................................................33
2.3 Các vấn đề khác liên quan đến đánh giá rủi ro.................35
So sánh tương đương..........................................................35
Đánh giá rủi ro định tính và đánh giá rủi ro định lượng...36
Sự không chắc chắn............................................................38
3. QUảN LÝ RỦI RO 42
3.1 Mối quan hệ giữa đánh giá rủi ro và quản lý rủi ro..........42
3.2 Kế hoạch quản lý rủi ro....................................................44
3.3 Quá trình ra quyết định phóng thích GMO vào môi trường..48
3.4 Các biện pháp quản lý rủi ro.............................................51
3.5 Giám sát sự tuân thủ và kiểm soát chất lượng..................51
Phân tích rủi ro của sinh vật biến đổi gen
4
Giám sát sự tuân thủ...........................................................51
Kiểm soát chất lượng..........................................................53
4. TRAO ĐỔI THÔNG TIN RỦI RO 55
4.1 Nhận thức về rủi ro...........................................................55
4.2 Mục tiêu của trao đổi thông tin rủi ro...............................56
4.3 Các cách trao đổi thông tin rủi ro.....................................57
TÀI LIệU THAM KHảO CHíNH 59
Phân tích rủi ro của sinh vật biến đổi gen 5
LỜI NÓI ĐẦU
Quản lý an toàn sinh học đối với sinh vật biến đổi gen và sản
phẩm của sinh vật biến đổi gen ngày càng trở nên quan trọng và
cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ sinh học hiện đại
ngày càng được ứng dụng rộng rãi với những sản phẩm thương
mại tại rất nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, sau khi
chính thức trở thành thành viên của Nghị định thư Cartagena
về an toàn sinh học năm 2004, Chính phủ Việt Nam đã và đang
triển khai nhiều hoạt động nhằm củng cố bộ máy quản lý và
hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về quản lý an toàn sinh
học; cụ thể, năm 2009, Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi
trường xây dựng “Nghị định của Chính phủ về an toàn sinh học
đối với sinh vật biến đổi gen, mẫu vật di truyền và sản phẩm
của sinh vật biến đổi gen”. Theo đó, các hoạt động nghiên cứu
khoa học, phát triển công nghệ, khảo nghiệm, sản xuất, kinh
doanh, nhập khẩu, xuất khẩu, vận chuyển, lưu giữ sinh vật biến
đổi gen, mẫu vật di truyền và sản phẩm của sinh vật biến đổi
gen đều thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định này.
Nhằm hỗ trợ các cơ quan có thẩm quyền quốc gia về quản lý
an toàn sinh học trong quá trình xem xét các hồ sơ đăng ký xin
cấp giấy chứng nhận/ xác nhận đối với các hoạt động liên quan
đến sinh vật biến đổi gen, Cục Bảo tồn đa dạng sinh học – Tổng
cục Môi trường – Bộ Tài nguyên và Môi trường, phối hợp với
các chuyên gia của các Bộ, ngành, cơ quan nghiên cứu... biên
soạn tài liệu ‘‘Phân tích rủi ro của sinh vật biến đổi gen” nhằm
giới thiệu các nội dung cơ bản của phân tích rủi ro, các vấn đề
và yếu tố ảnh hưởng cần xem xét trong quá trình thẩm định hồ
sơ đăng ký. Ngoài ra, đây cũng là cuốn tài liệu tham khảo nhằm
hướng dẫn các đối tượng có hoạt động liên quan đến sinh vật