
TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN
Số 02 (03/2017)
26
THIẾT KẾ VECTOR BIỂN HIỆN GENE Ở THỰC VẬT
TỪ NHÂN DÒNG PROMOTER VÀ TERMINATOR
Ở CÂY
ARABIDOPSIS THALIANA
Nguyễn Huy Hoàng*, Phạm Bích Ngọc**,
Chu Hoàng Hà**, Lê Văn Sơn**
Title: Construction of the Gene
Expression Vector in Plant for
Cloning Promoter and
Terminator from Arabidopsis
thaliana
Từ khóa: Arabidopsis, biu hin,
protein ti t hp, promoter,
terminator
Keywords: Arabidopsis,
expression, recombinant,
promoter,terminator
Thông tin chung:
Ngày nhận bài: 06/10/2017;
Ngày nhận kết quả bình duyt:
10/01/2017;
Ngày chấp nhận đăng bài:
15/01/2017.
Tác giả:
* ThS., Trường ĐH Y Dưc Thi
Nguyên
** Vin Công ngh Sinh học, Vin
hàn lâm Khoa học và Công ngh
Vit Nam
nguyen@huyhoang.info
TÓM TẮT
Hoạt động của protein sốc nhit Heat Shock Protein (HSP) ở cây
Arabidopsis Thaliana đưc cảm ứng bởi nhit độ và đưc điều hoà
hoạt động bởi promoter HSP và terminator HSP. Bài bo này trình bày
cc kết quả nhân dng promoter và terminator HSP t Arabidopsis
thaliana. Promoter HSP phân lập đưc c chiều dài 720 bp và mang
đy đủ cc yếu tố điều ha cis của promoter đin hình: su vng cảm
ứng vi nhit độ: V tr 482 - 495, 492 - 505, 502 - 515, 549 - 562, 559 -
572 và 600 - 613, hộp CAAT (v tr 39-42), 2 hộp GATA (v tr 73 - 76 và
406 - 409) và hộp TATA (v tr 643 - 649). Terminator HSP c chiều dài
250 bp, v tr đuôi poly A là ở nucleotide 158. Cc trình t này đưc sử
dụng cho cc nghiên cứu tiếp theo nhm thiết kế vector biu hin gene
ở thc vật c hiu suất biu hin protein ti t hp cao.
ABSTRACT
In Arabidopsis, promoter and terminator HSP regulated
expression of heat shock protein gene which were induced by high
environmental temperature. This study presents results of HSP
promoter and terminator cloning and sequencing from the Arabidopsis
thaliana for construction of vector to express target gene in plant. The
data obtained showed that HSP promoter has 720bp in length that
carries a full range of cis-acting elements similar to a typical promoter
such as CAAT box (39 to 42), two GATA boxes (73 to 76 and 406 to 409)
and TATA box (643 to 649). Furthermore, This promoter contains six
heat shock elements: 482 to 495, 492 to 505, 502 to 515, 549 to 562,
559 to 572 and 600 to 613. HSP 18.2 terminator has 250 bp in length
and poly A site of HSP terminator was identified at 158 nucleotide
position. These sequences will contribute a fundamental basis for
further researches in order to construct high expression vector
carrying HSP promoter and terminator in transgenic plants.
1. M đu
Thư c vạ t đươ c xem lạ he thông bieu hie n
prôtein tại tô hơ p vơ i nhieu ưu điem sô vơ i he
thông bieu hie n vi khuạn, dông te bạô đô ng vạ t
cô vu , đô ng vạ t chuyen gen... the hie n ơ chi phi
sạn xuạ t thạp, khạ nạng mơ rô ng quy mô sạn
xuạt cạô, cạc hơ p chạ t đươ c tạô rạ cô mư c đô ạn
tôạn cạô, khô ng bi ô nhiem, ơ thư c vạ t cô quạ
trinh cại bien sạu dich mạ cạn thiet chô hôạ t tinh
cu ạ nhieu hơ p chạt (Desai PN & Shrivastava N &
Padh H, 2010, tr. 427-435). Sư du ng thư c vạ t như
nhạ mạy sinh hôc đe sạn xuạt cạc hơ p chạt cạn
thiet chô côn ngươ i lạ mô t xu hươ ng phạt trien
tiem nạng cu ạ cô ng nghe sinh hôc. Cạc hơ p chạt
đươ c sạn xuạt trông thư c vạ t như prôtein tại tô
hơ p, vạccine, cạc hơ p chạt thư cạp, enzyme,
hormone v.v... (Sharma AK & Sharma MK, 2009,
tr. 811-832). Tuy nhie n, he thô ng bieu hie n thư c
vạ t có một nhược điểm lạ mư c đô bieu hie n cu ạ

TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN
Số 02 (03/2017)
27
gene thạp, mư c đô tich lu y cu ạ sạn phạ m đich
khô ng cao, do vạ y cạc nghie n cư u hie n nay phải
tạ p chung làm tạng mư c đô bieu hie n cu ạ prôtein
tại tô hơ p (Streatfield SJ, 2007, tr. 2-15).
Sư bieu hie n cu ạ gene đich trông he thông
thư c vạ t phu thuô c vạô rất nhieu yeu tô trông
đô cô hai yếu tố quang trọng là promoter (gene
khơ i đô ng) vạ terminạtôr (yeu tô ket thu c).
Prômôter lạ mô t trinh tư nucleôtide phiạ đạu 5’
cu ạ điem khơ i đạu phie n mạ, đô ng vại trô then
chôt trông vie c bieu hie n gen đich, giu p xạc đinh
ve thơ i giạn, vi tri vạ mư c đô bieu hie n cu ạ gen
đich (Desai PN & Shrivastava N & Padh H, 2010,
tr. 427 - 435). Prômôter cô cạu tru c rạt phư c tạp
vạ chư ạ nhieu yeu tô đạc trưng thạm giạ đieu
hô ạ sư bieu hie n gen ơ mư c phie n mạ (Lê Thị
Thu Hiền & Trần Thị Phương Liên & Nông Văn
Hải, 2007, tr.1-18). Cạc yeu tô cis quạn trô ng
nhạt cu ạ prômôter gô m hô p TATA, GAGA vạ
CCAAT đạm bạô chô quạ trinh phie n mạ dien rạ
chuạn xạc. Prômôter sô c nhie t HSP khơ i đô ng
phie n mạ cu a gene HSP ở cạ y Arabidopsis, hôạt
đô ng cu ạ prômôter nạy đươ c cạm ư ng bơ i nhie t
đô . Theo nghiên cứu của các tác giả Lee KT và cs
(2007, tr.1047 - 1053), Moriwaki M và cs (1999,
tr.92 - 95) đạ sư du ng prômôter nạy đe “nghiên
cứu phản ứng sốc nhit trên cây thuốc l chuyn
gen cho thấy hoạt động của gen β-glucuronidase
đưc tăng cường khi cây gp điều kin sốc
nhit”. Sư bieu hie n cu ạ gene đich cu ng phu
thuô c vạô trinh tư đạu 3’ khô ng dich mạ vạ
terminator. Theo các tác giả Carswell S và cs
(1989, tr.4248 - 4258), Ingelbrecht IL và cs
(1989, tr.671 - 680) thì “cc terminator khc
nhau c ảnh hưởng r rt đến mức độ biu hin
của gene”. Cạc the đô t bien gene cu ạ nhieu lôại
thư c vạ t vạ virus chô thạy terminạtôr cu ạ thư c
vạ t gô m bạ yeu tô chinh: Yeu tô ngươ c dô ng xạ
(FUEs-Fạr Upstreạm Element), yeu tô ngươ c
dông gạ n (NUEs-Neạr Upstreạm Elements) vạ vi
tri pôlyạdenyl hô ạ.
Trông bại bạô nạy, chu ng tô i trinh bạy ket
quạ nhạ n dô ng prômôter vạ terminạtôr HSP tư
cạ y Arabidopsis nhạm tạô nguô n nguye n lie u
thiet ke cạc vectôr tạ ng cươ ng bieu hie n
prôtein tại tô hơ p trông thư c vạ t.
2. Vt liu v phng php
Vt liu
Cạ y Arabidopsis thaliana kieu dại (Côl 0),
vectôr nhạ n dông pBT, chu ng vi khuạn nhạ n
dô ng E.c ôli DH5α, hôạ chạt, thiet bi sư dung
trông phạ n tich sinh hô c phạ n tư dô Phô ng
Cô ng nghe te bạô thư c vạ t, Vie n Cô ng nghe
Sinh hôc, Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ
Việt Nam cung cạp.
Phng pháp
Thiết kế cc cp mi đc hiu đ phân lập
promoter và terminator HSP.
Sư du ng phạn mem Biôedit (Hall TA, 1999,
tr. 95-98) vạ cạc trinh tư nucleôtide tre n ngạ n
hạng gen quôc te NCBI đe thiet ke cạp mô i đạc
hie u chô phạ n đôạn gen quạn tạ m. Đe thuạ n lơ i
cho vie c thiet ke vectôr chuyen gen sạu nạy,
chu ng tô i gạn the m vi tri cạt cu ạ enzym giơ i hạn
HindIII tre n mô i xuô i vạ BạmHI tre n mô i ngươ c
ơ đạu 5’ cu ạ cạp mô i nhạ n phạ n đôạn prômôter
HSP (pHSP). Tương tư , vi tri cạt cu ạ enzym giơ i
hạn SạcI vạ EcôRI đươ c gạn vạô mô i xuô i vạ mô i
ngươ c ơ đạu 5’ cu ạ cạp mô i nhạ n phạ n đôạn
terminạtôr HSP (tHSP) (Bạng 1).
Bảng 1. Trình tự nucleôtide dùng để thiết kế cặp mồi, trình tự nucleotide của cặp mồi và kích
thước lý thuyết đôạn gene promoter và terminator HSP sẽ thu được
Đoạn gene
Kí hiu
Trình tự nucleotide sử
dụng
Trình tự cặp mồi đặc hiu
Kích thớc
gene (bp)
Promoter
HSP
pHSP_F
CP002688.1, AB006705.2,
X17295.1
5’aagcttATGGTCATTTCT
TCTGGTTCAAG 3’
732 bp (*)
pHSP_R
5’cctaggTGTTCGTTGCTT
TTCGGGGAGACT 3’
Terminator
HSP
tHSP_F
Theô trình tự củạ
Nagaya S et al (2009)
5’gagctcATATGAAGATG
AAGATGAAA 3’
262 bp (*)
tHSP_R
5’gaattcCTTATCTTTAAT
CATATTCC 3’
(*). Kch thưc bao gm cả trình t nucleotide của enzyme cắt gii hạn. Tch chiết và tinh sạch
DNA tng số t l Arabidopsis

TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN
Số 02 (03/2017)
28
DNA genôme tạ ch tư cạ c mạ u l ạ
Arạbidôpsis theô phương phạ p CTAB. Xạ c
đinh đô tinh sạ ch vạ nô ng đô DNA tô ng sô
bạ ng mạy Nạnôd rô p lite (Thermô scientific).
Phân lập promoter và terminator HSP
bng k thuật PCR
Prômôter vạ terminạt ôr HSP đươ c phạ n
lạ p tư DNA t ô ng sô tạ ch tư lạ Arạbid ôp sis
bạ ng ky thuạ t PCR vơ i cạ p mô i đ ạc hie u.
Thạ nh phạ n phạ n ư ng bạô gô m: Mạster Mix
2X: 12,5μl, mô i xuô i (50 ng/μl): 1μl; mô i
ngươ c (50n g/μl): 1μl, DNA (50ng/μl ): 1μl vạ
nươ c deiôn vô tru ng: 9,5μ l. Phạn ư ng PCR
đươ c th ư c hie n tre n mạy Veriti 96 well
thermạl cycl er (AB Applied Biô systems,
Thermô scientific) vơ i: 940C (3 phu t); 30 chu
ky: 940C (30 giạ y), 540C (1 phu t), 720C (45
giạ y); 720C (10 ph u t). Sạ n phạm PCR đươ c
kiem trạ bạ ng phương phạ p đie n di tre n gel
agarose 0,8% (w/v).
Nhân dng và xc đnh trình t
nucleotide của promoter và terminator HSP
Sạ n phạm phạ n ư ng PCR đươ c tinh sạ ch
bạ ng bô kit AccuP re p® Gel Purificạti ôn
(Biôneer, Hạn Quô c). S ạu đô , prôm ôt er vạ
terminạtôr HS P đươ c ghe p nô i vạ ô vectôr
nhạ n dô ng pBT. Vectôr nhạ n dô ng pBT-pHSP
hoạ c pBT-tHSP đươ c bie n nạ p vạ ô vi khuạn
E. côli chu ng DH5α bạng p hươ ng phạp sô c
nhie t, sạu đ ô cạy trại tre n mô i trươ ng chô n
lô c LB cô bô sung khạng sinh cạrbenic illin
50mg/l, IPTG 100 μM vạ X-gal 40mg/l. Sạu đó
nuôi quạ đêm ở 370C. Cạc khuạ n lạ c sô ng sô t
tre n mô i trươ ng chô n lô c đươ c nuô i l ạ c
trông 4ml m ô i trươ ng LB lô ng bô sung k hạn g
sinh quạ đe m ơ 370C. Tạch chiet plạsmid
bạ ng bô kit QIAprep Spin Miniprep vạ kiem
trạ sư cô mạt cu ạ prômôter vạ terminạtôr
HSP trông vectôr bạng phạn ư ng cạ t enzym
giơ i hạn. Trinh tư nucleôtide cu ạ prômôter
vạ terminạtôr H SP đươ c xạ c đ inh bạ ng mạ y
giạ i trinh tư ABI PRISM® 3100 Avạnt
Genetic Anạlyzer tại phô ng Thi nghie m trô ng
điem vạ Cô ng nghe gene, Vie n Cô ng nghe
Sinh hô c, Vie n Hạ n lạ m Khoa học và Công
nghệ Vie t Nam.
Phân tch trình t nucleotide của
promoter và terminator HSP
Phạ n tich mư c đô tương đô ng cu ạ
prômôter vạ terminạtôr HSP nhạ n dô ng
đươ c vơ i trinh tư nucleôtide c u ạ prômôt er
vạ terminạtôr HSP đạ cô ng bô bạ ng chương
trinh BLAST cu ạ NCBI, xạc đinh vu ng tạ c
đô ng cis (hô p TATA, hô p CAAT, hô p GATA)
cu ạ prômôter HSP thô ng quạ cơ sơ dư lie u
phạ n t ich chuye n du ng ve prô môter thư c vạ t.
3. Kt quả v thảo lun
Phân lập và nhân dng promoter HSP t
Arabidopsis
Ke t quạ phạ n lạ p prômôter HSP t ư DNA
cạ y Arabidopsis bạng ky thuạ t PCR vạ phạn
ư ng c ạ t k iem trạ sạ n phạm plạsmid tạ i tô
h ơ p mạng gene đươ c the hi e n ơ Hinh 1A vạ
Hinh 1B. Phạ n tich chô thạ y, tre n Hinh 1A
xuạ t hie n mô t bạ ng đạc hie u cô kich th ươ c
khôạ ng 732 bp, tương đương v ơ i kich thươ c
ly thuyet cu ạ phạ n đôạn prômôter HSP theô
thie t ke ly thuye t, tre n Hin h 1B, cạ đươ ng
chạ y sô 1 vạ 2 đeu gô m 2 bạ ng rô ne t, cô kich
thươ c lạ n lươ t lạ 732 bp vạ 2700 bp tương
đương vơ i kich thươ c ly thu yet cu ạ
prômôter HSP vạ vectôr t ạ ch dô ng pBT.
Hình 1. (A) Ket quạ đie n di sạn phạm PCR
phạ n đôạn gen pHSP bạng cạp mô i đạc hie u tư
cạ y Arabidopsis tre n gel agarose 0,8% (w/v),
(B) Ket quạ điện di sạn phạm c ạt bạng enzym
cạt giơ i hạn đôạn pHSP tư vectôr nhạ n dô ng
pBT tre n gel agarose 0,8% (w/v), M: Thang
DNA chuạn DNA chuạn 1 kb (Fermentạs).

TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN
Số 02 (03/2017)
29
Phân lập và nhân dng termiator HSP t
Arabidopsis
Ke t quạ phạ n lạ p terminạtôr HSP tư
DNA cạ y Arabidopsis bạ ng ky thuạ t PCR vạ
phạ n ư ng cạ t kiem trạ sạ n phạm plạsmi d tại
tô hơ p mạng phạ n đôạ n gen e đươ c the hie n
ơ Hinh 2A vạ Hinh 2B. Tre n Hi nh 2A, xuạt
hie n mô t bạ ng đạ c hie u cô kich thươ c
khôạ ng 262 bp, tương đương v ơ i kich thươ c
cu ạ terminạ tô r H SP thiet ke ly thuyet. Tre n
Hinh 2B, ơ đươ ng chạ y sô 1, 2 đeu xu ạ t hie n
h ại bạ ng cô kich thươ c lạ n lươ t lạ 262bp vạ
2705bp, kich thươ c nạy tương ư ng vơ i kich
thươ c cu ạ terminạtôr HSP và kich thươ c cu ạ
vec tô r tạch dô ng pBT.
Hình 2. (A) Kết quả điện di sản phẩm
PCR phâ n đôạn gen tHSP 18.2 bằng cặp mồi
đặc hiệu từ cây Arabidopsis trên gel agarose
0,8% (w/v), (B) Kết quả di sản phẩm cắt
bằng enzym cắt giới hạn phân đôạn tHSP từ
vector nhân dòng pBT trên gel agarose 0,8%
(w/v), M: Thang DNA chuẩn 1kb
(Fermentas).
Tư cạ c ket quạ này, khạ ng đinh chu ng
tô i đạ phạ n lạ p vạ nh ạ n dô ng thành công
promoter HSP vạ terminạt ôr HSP tư cạ y
Arabidopsis. Đe khạ ng đinh chạc chạ n
prômôter vạ terminạtôr nạ y, chu ng tô i tien
h ạ nh sô sạ nh trinh t ư vạ xạ c đinh cạ c ye u tô
đ ạc trưng.
So snh trình t nucleotide và phân tch
cc yếu tố cis đc trưng của promoter HSP
Ket quạ xạc đinh trinh tư nucleôtide chô
thạy, prômôter HSP đươ c nhạ n dông tư
Arạbidôpsis cô kich thươ c tương ư ng 720 bp
(khô ng tinh trinh tư cuạ enzym cạt giơ i hạn lạ
12 nucleôtide), tương ư ng vơ i kich thươ c dư
tinh khi thiet ke mô i. Ngôại rạ, đạu 5’ vạ 3’ c uạ
đôạn prômôter HSP đạ phạ n lạ p cô mạng trinh
tư nhạ n biet cuạ cạp enzyme HindIII (ạạgctt)
vạ BạmHI (ggạtcc). Sô sạnh trinh tư nucleôtide
cu ạ prômôter HSP 18.2 vơ i c ạc trinh tư đạ
đươ c cô ng bô vơ i cạc trinh tư prômôter HSP
tre n ngạ n hạng gen quôc te bạng cô ng cu
BLAST, chu ng tô i thu đươ c ket quạ trinh bạy
tre n Bạng 2.
Bảng 2: Trinh tư prômôter HSP
Mã số
Tên gene đã công
bố
Mức độ
so sánh
Mức độ
tng
đồng
X1729
5.1
Arabidopsis
HSP18.2 gene for
18.2kDa heat shock
protein
100%
100%
AB006
705.2
Arabidopsis thaliana
genomic DNA,
chromosome 5, P1
clone: MTH12
100%
100%
CP002
688.1
Arabidopsis
thaliana
chromosome 5,
complete sequence
100%
100%
Qua bạ ng 2 cô the th ạ y, trinh tư
prômôter HSP đươ c nhạ n dô ng cô mư c đô
tương đô ng nucleôtide vơ i trinh tư
prômôter HSP đạ đươ c cô ng bô tre n ngạ n
h ạ ng Gene. Tie p tu c p hạ n tich cạ c ye u tô
đieu hô ạ cis cu ạ prômôter HSP phạ n lạ p
đươ c bạ ng cạ ch du ng cơ sơ dư lie u phạ n
tich chuy e n du ng PLACE (Plạnt Cis-ạcting
Regulạtôry DNA Elements). Ke t quạ phạ n
tich đươ c the hie n ơ Hinh 3 .

TẠP CHÍ KHOA HỌC YERSIN
Số 02 (03/2017)
30
Hình 3. Phân tích trình tự nucleotide promoter HSP từ Arabidopsis
Phạ n tich Hinh 3 chô thạy, prômôter HSP
thu đươ c cô mạng đạy đu trinh tư cis cu ạ mô t
prômôter đien hinh gôm: Hô p CAAT (vi tri
39→42), 2 hô p GATA (vi tri 73→76 vạ
406→409) vạ hô p TATA (vi tri 643→649 bp).
Tiep tu c phạ n tich, sô sạnh trinh tư prômôter
HSP thu đươ c vơ i trinh tư đạ cô ng bô tre n
Ngạ n hạng Gen Quôc te, đạ xạc đinh đươ c
prômôter HSP thu đươ c cô đu sạu yeu tô cạm
ư ng vơ i nhie t đ ô (Heat shock elements: HSE):
Tư vi tri 482→495, 492→505, 502→515,
549→562, 559→572 vạ 600→613 (tương ư ng
vơ i cạc vi tri: -238→-225, -228→-215, -218→-
205, -171→-158, -161→-148 vạ -120→-107
theô chieu 5’). Ket quạ nạy khạng đinh trinh tư
prômôter HSP phạ n lạ p đươ c chinh lạ
promoter HSP tư cạ y Arabidopsis. Ngôại rạ,
đạu 5’ vạ 3’ cuạ đôạn prômôter HSP đạ phạ n
lạ p cô mạng trinh tư nhạ n biet cuạ cạp enzyme
cắt giới hạn HindIII (ạạgctt) vạ BạmHI (ggạtcc).
So snh trình t nucleotide và phân tch
cc yếu tố đc trưng của terminator HSP
Ket quạ phạ n tich trinh tư nucleôtide cu ạ
đôạn gene terminạtôr HSP chô thạy đôạn gene
nạy chư ạ 250bp, cô đô tương đông 100% vơ i
trinh tư termi nạtô r HSP đạ cô ng bô cu ạ Nạgạyạ
S vạ cs (2010, tr.328 - 532). Tre n trinh tư
terminạtôr HSP nạy gô m tôạn bô đạu 3’UTR vạ
pôly A site, vi tri cu ạ pôly A site lạ tư
nucleôdite 158 (Hinh 4).
Hình 4. Phân tích trình tự nucleotide terminator HSP từ Arabidopsis

