BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
Pang Minjia (Bàng Mẫn Gia)
NGHIÊN CỨU VĂN BẢN THƠ CA VIẾT VỀ VIỆT NAM CỦA
CÁC TÁC GIẢ TRUNG HOA ĐỜI NHÀ THANH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
Hà Nội - 2025
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
Pang Minjia (Bàng Mẫn Gia)
NGHIÊN CỨU VĂN BẢN THƠ CA VIẾT VỀ VIỆT NAM CỦA
CÁC TÁC GIẢ TRUNG HOA ĐỜI NHÀ THANH
Chuyên ngành: HÁN NÔM
Mã số: 9.22.01.04
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS Dương Tuấn Anh
2. TS. Trần Thị Thu Hương
Hà Nội - 2025
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận án này là công trình do chính tôi nghiên cứu và
thực hiện. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và
chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây.
Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá
được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau đều được ghi rõ trong phần tài
liệu tham khảo.
Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.
Hà Nội, ngày tháng năm 2025
Tác giả luận án
Pang Minjia
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Hà Nội,
Phòng Sau đại học, Khoa Ngữ văn, Bộ môn Hán Nôm cùng quý thầy cô giảng viên
đã tận tình hỗ trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi
cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và các đồng nghiệp tại Trường Đại học Sư
phạm Nam Ninh, Trung Quốc, đã tạo điều kiện thuận lợi về thời gian và công việc
để tôi có thể tập trung hoàn thành luận án.
Tiếp đó, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Dương Tuấn Anh và TS.
Trần Thị Thu Hương – hai thầy cô đã luôn tận tâm hướng dẫn, định hướng khoa học và
đồng hành cùng tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tôi cũng chân thành cảm ơn
các thầy cô và các nhà khoa học là thành viên của các Hội đồng khoa học ở các cấp:
Tổng quan, Chuyên đề, Seminar, Bộ môn, Phản biện độc lập và Hội đồng cấp Trường.
Những góp ý quý báu và chi tiết của quý thầy cô đã giúp luận án của tôi ngày càng hoàn
thiện hơn.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình, người thân và bạn bè, những
người đã luôn hỗ trợ và động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Luận án là công trình khởi đầu cho con đường nghiên cứu khoa học của tôi,
vì vậy chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong tiếp tục nhận được
sự chỉ dẫn và góp ý của quý thầy cô và các nhà nghiên cứu.
Hà Nội, ngày tháng năm 2025
Tác giả luận án
Pang Minjia
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4
5. Đóng góp mới của luận án ...................................................................................... 6
6. Cấu trúc luận án ...................................................................................................... 7
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ................................... 8
1.1. Lịch sử nghiên cứu tác phẩm thơ ca của các tác giả đời nhà Thanh ............ 8
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở Trung Quốc ........................................................ 8
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam........................................................... 12
1.1.3. Tình hình nghiên cứu ở các nước khác .................................................. 16
1.2. Những vấn đề chính trong nghiên cứu văn bản thơ ca ................................. 19
1.2.1. Vấn đề văn bản ....................................................................................... 19
1.2.2. Vấn đề hệ thống tác giả .......................................................................... 22
1.2.3. Vấn đề tác phẩm ..................................................................................... 25
1.2.4. Vấn đề biên dịch ..................................................................................... 28
1.3. Cơ sở lí thuyết của đề tài ................................................................................. 29
1.3.1. Cách tiếp cận .......................................................................................... 29
1.3.2. Một số nội dung nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................. 30
Tiểu kết chương 1 .................................................................................................... 34
CHƯƠNG 2. KHẢO SÁT CÁC TÁC GIẢ ĐỜI NHÀ THANH SÁNG
TÁC THƠ CA VỀ VIỆT NAM .............................................................................. 35
2.1. Bối cảnh bang giao Trung Hoa và Việt Nam trong đời nhà Thanh ............ 35
2.1.1. Tiền đề quan hệ bang giao Trung - Việt cuối Minh đầu Thanh ............. 35
2.1.2. Thiết lập quan hệ bang giao của triều đình nhà Thanh với nhà Hậu
Lê Việt Nam ...................................................................................................... 36
2.1.3. Sự hình thành mối quan hệ bang giao giữa nhà Thanh với nhà Tây
Sơn và nhà Nguyễn ........................................................................................... 37
2.1.4. Sự chấm dứt quan hệ bang giao giữa nhà Thanh và Việt Nam ............. 39