Thực trạng sử dụng vốn ODA ở Việt Nam

t Nam

Th c tr ng s d ng v n ODA ử ụ

ự

ạ

ố

Vi ở ệ

ệ th c ứ ODA ( Official Development Assistant) ả ể ố ổ ợ ể c các các c quan chính th c c a chính ph trung ơ ủ ề ể ặ ủ ừ

ạ bên ngoài bao g m các kho ng vi n tr và ệ ồ ợ c đang c hi u là ngu n v n dành cho các n ướ ố ng và đi ạ ươ ổ ch c liên chính ph , các t ủ ổ ứ t c a m t qu c ố nhu c u c n thi ộ ế ủ ầ ầ ộ c b n xem xét và cam k t tài tr thông qua m t ợ ế v n ký ẩ ổ ợ ố ị ậ . ố ế c đ i di n có th m quy n hai bên nh n và h tr ề ố ở ả ứ không hoàn l ợ ả ạ ậ c nh n không ph i hoàn l ướ c nh n v n ODA, theo s tho ằ ầ ậ ữ ố ạ c chi ph i b i công pháp qu c t ạ ạ : Là lo i ODA mà bên n i n ở ướ ể ự không hoàn l ợ c, d c c p phát l ầ ạ ướ ạ i, ả ự i nh m t ngu n thu ồ ộ ủ xã h i c a ể ự ư ộ ệ i theo nhu c u phát tri n kinh t ế

c u tiên cho ạ ế ượ ư ế ớ ề ườ ụ ự ư ế i (còn g i là tín d ng u đãi) ệ ạ ộ i chi m 25% t ng s ODA trên th gi ố ổ , dân s , giáo d c, môi tr ố ố ụ ư ế ờ ộ ụ ư ượ ử ụ ớ ộ ố ố ng mà th ng đ ộ ề ơ ở ạ ầ ượ ề ả ữ ắ n đ nh và tăng tr ng kinh t ợ i. Nó không đ ớ ượ ử ụ ự i, năng l ệ . Các đi u ki n u đãi bao g m: ệ ư ế ồ ị

ờ ấ ả ợ ờ ặ ả ả ạ ỗ ồ ộ

ạ i và tín d ng u đãi. ậ ự ợ : Là lo i ODA k t h p hai d ng trên, bao g m m t ph n ầ ụ ư ể ủ ỏ ố ướ ự ế ầ ộ ờ ể ạ ượ ử ụ ườ ư c đ y lên cao h n th c t ề ơ ể ơ ở ạ ầ ng đ ể c đang phát tri n c n v n. 1. Khái ni m:ệ Vi n tr phát tri n chính ợ ODA là ngu n v n h tr chính th c t ứ ừ ồ cho vay v i đi u ki n u đãi. ODA đ ệ ư ượ ớ ồ và kém phát tri n đ ượ ứ ủ ng ho c các c quan th a hành c a chính ph , các t ph ươ ủ ơ ch c phi chính ph tài tr . V n ODA phát sinh t ố ủ ừ ợ ứ hay n ch c qu c t gia, đ c t ướ ượ ổ ố ế ứ đ hi p đ nh qu c t ệ ạ ố ế ượ ị ệ k t.Hi p đ nh ký k t h tr n y đ ế ổ ợ ầ ượ ệ ế Theo cách th c hoàn tr ODA có ba lo i: + Vi n tr ệ ngu n v n n y nh m đ th c hi n các d án ệ ố ồ c gi a các bên. Có th xem vi n tr thu n tr ể ướ ậ ngân sách c a nhà n ượ ấ ủ c. đ t n ấ ướ Vi n tr không hoàn l i và đ ợ ệ nh ng d án v các lãnh v c nh y t ng... ự ữ + Vi n tr có hoàn l ấ : Là lo i ạ v n ODA v i m t lãi su t ọ ợ ớ u đãi và m t th i gian tr n thích h p, tín d ng u đãi chi m m t t tr ng l n trong ộ ỉ ọ ư ả ợ c s d ng cho m c tiêu xã h i, môi t ng s v n ODA trên thê gi ổ ụ ự c s d ng cho các d án v c s h t ng thu c các lãnh v c tr ườ ườ giao thông vân tãi, nông nghi p, th y l ng...làm n n t ng v ng ch c cho ủ ợ ổ ề ưở · Lãi su t th p ấ · Th i gian tr n dài · Có kho ng th i gian không tr lãi ho c tr n ả ợ + ODA cho vay h n h p ế ợ không hoàn l ạ * Xây d ng-V n hành-Chuy n giao BOT (Built-Operation-Transfer) Do thi u v n nên Chính Ph có th kêu g i các công ty b v n xây d ng tr c (Built) ố ọ ể thông qua đ u th u, sau đó khai thác v n hành m t th i gian (Operation) và sau cùng là ậ ấ ở i. Hình th c n y cũng đ chuy n giao (Transfer) l c s d ng c s t i cho nhà n ướ ở ạ ứ ầ ng các d án VN, nh ng sau m t th i gian có nh ự i ta có chung m t nh n xét là th ộ ờ ậ ườ ộ t d ng BOT giá thành th ầ ư ế bi nhi u do phía đ u t ượ ẩ ườ ự ế ạ ề r ng bên đ i tác thi u v n đ xây d ng đ phát tri n c s h t ng và có quá nhi u ể ự ố ố ằ n ướ ế ể ầ ố

ự ễ ử ụ ố ể ộ ặ ủ ơ ở ạ ầ c đang phát tri n khác, Vi ể ườ ậ 2. Th c ti n s d ng v n ODA V n ODA đã làm thay đ i đáng k b m t c a c s h t ng kinh t Cũng gi ng nh các n ệ ODA nh m m c tiêu c i thi n c s h t ng, đ c bi t Nam th ệ ố ổ ướ ả ệ ơ ở ạ ầ ư ụ . ế ng đ ự ố ằ ặ c nh n nhi u ề ượ ậ t trong lĩnh v c giao thông v n

ượ ng qu n lý đã và đang đ ỷ ố ự ng. ớ ệ ể ườ ậ ả ượ c ộ ng b , ả ươ i, ch y u t p trung cho đ ủ ế ậ USD v n ODA v i 101 d án do Trung ể ng bi n và giao thông nông thôn. ể ấ ớ ; Qu c l ộ ụ ả ồ ồ ụ ộ ể ượ ử ụ ; khôi ph c và c i t o kho ng 1.000 km đ ườ ả ạ ầ ạ ạ ớ ụ ủ ế ố ộ ự ng t nh l ỉ ơ ố ộ ớ ổ ả ạ ố ộ 1, Qu c l ườ ớ ả ậ ề ầ ấ ỹ ỏ ầ ầ 18 v i t ng chi u dài 33,7 km; c i t o và nâng c p 10.000 km đ ự ả ề ẩ ộ ấ ả ả ể ể ố ấ ấ ố ế ừ ướ ả ạ ớ ả ệ ấ ế nâng c p giai đo n 1 cho c ng H i Phòng đ có th b c x p 6,8 tri u ệ ả c sâu Cái Lân; c i t o c ng

ồ ể ầ ư ỷ ổ ệ ế ớ ổ USD, hi n chi m 40,3% trong t ng v n đ u t ầ ư ớ ỹ ậ Vi ổ ấ ế ạ ấ ủ ổ ấ b ng ngu n v n ODA là 3.403 MW, b ng t ng công su t đi n t ố ổ ệ ồ i năm 1995. Trong ngành năng l ng dây và m ng l ấ ng đi n, v n ODA còn đ u t ầ ư ể ồ ệ ằ ố ố ượ ệ ườ ạ ướ ng dây 500 KV Plâyku – Phú Lâm, đ c, c i t o nâng c p m ng l i đi n thành th và nông thôn ị ả ạ ướ ệ ạ

ế ỉ ố ệ ợ ỉ ư ợ ế c tài tr cũng dành u tiên vi n tr cho các lĩnh v c c s ệ v trí d n đ u v i m c cam k t 890,3 tri u USD cho bi ậ ả ứ ầ

ắ ả ợ ệ ứ ệ ợ ế ị ườ c và rác th i), phát tri n nông thôn. ố ả ẽ ượ ử ụ ướ ạ ộ ế ệ ạ ng đi n và giao thông chi m t t nam đ a ra ư ự ơ ở ế t ng săt cao cam k t l n th hai ứ ồ t ngu n ắ ng s t, Ngoài ra, các cam k t này ế và hi n đ i hoá ngành tài chính. ố i h n 40% v n ớ ơ ự ệ ượ ế ố ồ ủ ệ ể ơ ở ạ ầ ọ ổ ồ ả ụ ng và hi u qu c a công tác giáo d c và đào t o, tăng c ạ ấ ỹ ệ ậ ạ ọ ự ạ ọ ự ủ ố ồ ng trình dân s và phát tri n, Ch ng trình tiêm ch ng m i, truy n thông và năng l t ề ả H n 4,5 t ơ th c hi n đ phát tri n ngành giao thông v n t ự đ ườ V n ODA đã đ c s d ng đ khôi ph c, nâng c p và xây d ng m i 3.676 km ố đ ng qu c l ố ộ 5, ườ ố ộ qu c l 1A (đo n Hà N i-Vinh; đo n TP. H Chí Minh-C n Th , TP. H Chí Minh- ố ộ Nha Trang); làm m i và khôi ph c 188 c u, ch y u trên các Qu c l 10, ng nông Qu c l thôn và kho ng 31 km c u nông thôn quy mô nh ; C u M Thu n; xây d ng m i 111 c u ầ nông thôn v i t ng chi u dài 7,62 km (kh u đ bình quân kho ng 25 – 100 m). ớ ổ V n ODA đã đ u t ạ ầ ư ố c 250.000 TEV/năm; nâng c p c ng Sài Gòn có công su t b c x p t đ ả ượ t n/năm lên 8,5 tri u t n/năm; xây d ng m i c ng n ự ấ Tiên Sa, Đà N ng.ẵ cho vi c phát tri n ngành đi n v i t ng cam k t cho đ n ế Ngu n v n ODA đ u t ế ệ ố ệ v i 7 nhà máy đi n năm 2003 là 3,7 t ố ệ l n (Phú M 1, Phú M 2, Hàm Thu n - Đa Mi, Sông Hinh, Đa Nhim, Ph L i 2, Trà ỹ ả ạ ớ ệ t t k chi m 40% t ng công su t c a các nhà máy đi n Nóc) có công su t thi ệ ở ế ế Nam xây d ng trong k ho ch 5 năm 1996 – 2000. T ng công su t phát đi n tăng ự ệ ế ệ ừ thêm do đ u t ầ ư ằ đ phát c cho t tr ướ ớ i đi n phân ph i đi n, bao g m các d án tri n h thông đ ự ệ ể ng dây 220 KV Tao Đàn – Nhà Bè, g n 50 đ ườ ườ ầ ở tr m bi n áp c a c n ấ ủ ả ướ ạ trên 30 t nh và thành ph . ố Trong s 4,45 t USD v n ODA mà các nhà tài tr cam k t danh cho Vi ố tháng 12 năm 2006, các n ợ ướ c h t ng. Nh t b n, n ệ ẫ ướ ở ị ạ ầ ế ớ s u tiên này s u tiên cho phát tri n c s h t ng, c th là tuy n đ ế ườ ẽ ư ố ư ụ ể ể ơ ở ạ ầ ng. Pháp v i v n vi n tr t c B c – Nam và b o v môi tr ế ớ ườ ố ệ ớ ố trong các nhà tài tr và đ ng đ u kh i EU là 370,4 tri u USD cũng cho bi ố ầ c s d ng trong b n lĩnh v c u tiên là giao thông đô th , đ v n ODA s đ ự ư ố môi tr ng (qu n lý n ườ ả ể các ho t đ ng trong lĩnh v c y t cũng s h tr ẽ ỗ ợ Ngu n v n ODA dành cho năng l t Nam. ODA c a Vi * ODA góp ph n quan tr ng vào s phát tri n c s h t ng xã h i. ầ ộ ự c kho ng 550 tri u USD, T ng ngu n v n ODA dành cho giáo d c và đào t o ệ ả ạ ướ ụ ố chi m kho ng 8,5 – 10% t ng kinh phí giáo d c và đào t o, đã góp ph n c i thi n ệ ả ầ ạ ổ ế c c s ch t l ộ ướ ơ ở ng m t b ườ ả ủ ụ ấ ượ ụ ể ng d y và h c, nh d án giáo d c ti u v t ch t k thu t cho vi c nâng cao ch t l ư ự ấ ượ ệ ậ h c, trung h c và đ i h c, d án đào t o ngh ... ề ạ ọ ọ Ngu n v n ODA đã đóng góp cho s thành công c a m t s ch nghĩa sâu r ng nh Ch ộ ng trình xã h i có ý ở ộ ố ươ ươ ộ ủ ươ ư ể ố

ng trình n ng tr em, Ch ẻ ươ ươ ưỡ ỏ ứ ươ ả ể ng ươ ứ ườ i c s ch nông thôn, Ch ướ ạ ng trình xóa đói gi m nghèo. Nh v y, th ờ ậ ả ỉ ố ầ ế ố ề ượ ả ộ ọ ỉ ổ ổ ầ ự ườ c ta trong b ng x p h ng các qu c gia và ch s phát tri n con ng ố c c i thi n hàng năm. ươ ồ ự ủ ứ ố ớ ỏ ư ư ủ ự ạ ị ố ng năng l c, phát tri n th ch trên ế ể ể ự ụ ồ ự ự ườ ề ề ơ ườ ự ng năng l c v i m t l ự ớ

có giá tr đ i v i s nghi p phát tri n c a nhi u lĩnh v c kinh t ế ệ ng, qu n lý nhà n ề ướ ạ ố ế ọ ự ậ ả ng l n các cán b đ c đào ộ ượ ộ ượ ớ i nh ng kinh . ODA cũng mang l ữ ế , xã ể ủ ả

ọ ượ ầ ậ ư ủ ầ ư ố ộ t Nam gia nh p WTO nh Lu t Đ u t ệ ạ ự c, pháp lu t. ậ c chu n b đúng ị ẩ c Chính ph trình Qu c h thông qua góp ph n đáp ng yêu c u c i cách ầ ả ấ , Lu t Đ u ậ ố ậ ả ệ ư ộ ệ ạ ự ự ệ ợ ậ ủ ư ộ ầ ữ ệ ữ t b cũng nh trình đ khám ch a ế ị ợ ẫ i t i hai b nh vi n l n là Ch R y ệ ớ ạ ạ cũng đã ế ậ ả ự t b khám ế ị ỹ t là dân nghèo thành th . ị ủ ệ ặ ả ươ ạ ệ ừ ể ả ướ ợ ỏ ạ ị ề ự ệ VND, nâng t ng s v n đ u t ỷ ỷ VND và ng cho n n kinh t ế ề ườ lên kho ng 602 t ả ả ầ ư ố ố ổ

ể ệ ẩ ầ ọ

ệ ớ ớ c nh ng b ữ ố ệ ướ ọ ộ l khi th c hi n công cu c đ i m i năm 1986 cho t ộ ổ Vi ở ứ ố ự t Nam đã đ t đ ệ ư ạ ượ ờ ấ ỷ ệ ả

ng th c gi m t ố ả ự ừ ố ệ ế ế ả t Nam đã v Vi ở ờ t m c tiêu phát tri n thiên niên k mà n ướ ố ộ ả ể ượ ụ ể Vi ế ở ệ ộ ạ ơ ố ộ ệ i. Đi u này cho th y phát tri n kinh t ấ ề ọ ộ ể ư ủ ả ướ ủ ấ ậ ợ ồ ể ả ố ổ ố ủ ế ậ ế r ng, Ch ng trình dinh d ộ trình chăm sóc s c kh e ban đ u, Ch h ng c a n ạ ủ ướ ạ c a Liên h p qu c đ u đ ệ ợ ủ ng trình xã h i mà đi u quan tr ng là ODA không ch b sung ngu n l c cho các ch ề ộ đã góp ph n thay đ i nh n th c và hành vi c a ng i dân trong các lĩnh v c xã h i ậ đòi h i có s tham gia r ng rãi c a các t ng l p dân c , nh phòng ch ng đ i d ch ầ ộ HIV/AIDS, phòng ch ng ma túy... * ODA đã có tác d ng tích c c trong tăng c nhi u lĩnh v c, đào t o ngu n nhân l c, xây d ng pháp lu t, c i cách hành chính... ạ c tăng c Nhi u c quan đã đ ượ t o và tái đào t o v khoa h c, công ngh và kinh t ệ ọ ề ạ nghi m qu c t ệ ị ố ớ ự h i, khoa h c, công ngh và b o v môi tr ộ ườ ả ệ ệ V i s h tr k thu t c a ODA, m t s b lu t quan tr ng đã đ ộ ố ộ ậ ậ ủ ớ ự ỗ ợ ỹ h n và đ ứ ạ ủ ượ th ch trong ti n trình c a Vi ể ậ ế ế th u, Lu t Phòng ch ng tham nhũng...; ầ ng trang thi Vi c c i thi n và nâng cao ch t l ấ ượ ệ b nh thông qua các d án vi n tr không hoàn l ợ ệ và B ch Mai và các d án h p tác k thu t c a Nh t B n trong lĩnh v c y t ỹ góp ph n nâng cao năng l c c a đ i ngũ cán b y bác s cũng nh trang thi ự ủ ộ ch a b nh, qua đó c i thi n đ i s ng c a nhân dân, đ c bi ờ ố ệ ng trình tài tr doanh nghi p v a và nh giai đo n 1 do Nh t B n tài Thông qua ch ậ ả ỏ ợ c đã h tr phát tri n s n xu t cho 105 doanh nghi p v a và tr , Ngân hàng Nhà n ừ ệ ấ ỗ ợ VND cho vay l nh , t o nhi u công ăn vi c làm n đ nh. Ngoài s v n 216 t i, các ố ố ạ ổ ệ i vay cu i cùng Ngân hàng th c hi n tham gia đóng góp kho ng 130 t ố ỷ góp kho ng 256 t ỷ ả VND. * ODA đã góp ph n quan tr ng thúc đ y phát tri n nông nghi p và nông thôn, xóa đói gi m nghèo. ả ả i nay, công cu c xoá đói gi m K t ộ ể ừ c ti n quan tr ng. S li u các cu c đi u ề nghèo ế 58% vào tra m c s ng dân c trong th i gian qua cho th y t dân nghèo đã gi m t ừ nghèo l năm 1993 xu ng còn 37% năm 1998 và 28,9% vào năm 2002 trong khi t ỷ ệ 25% năm 1993 xu ng 15% năm 1998 và 9,96% năm 2002. Trong l ươ giai đo n 1993-1998, t c đ gi m nghèo đói trung bình hàng năm t Nam là 7,5% trung bình là 6,4% cho cùng th i kỳ. K t qu này nhanh h n t c đ phát tri n kinh t ế c ta đã cam k t cho th y Vi ỷ ấ v i th gi t Nam mang tính r ng rãi, tác ế ớ ớ đ ng lên m i b ph n dân c c a c n c. ộ ậ T năm 1998, khi Chính ph và các nhà tài tr nh t trí t p trung ngu n v n ODA cho ừ phát tri n nông nghi p và nông thôn, xoá đói gi m nghèo thì vi c phân b v n ODA ệ ệ cho th y r ng, ODA ch y u t p trung đã có xu th cân đ i h n. Tuy nhiên, th c t ự ế ố ơ tr ng đi m B c B là đ a bàn thu hút tr ng đi m. Vùng kinh t vào các vùng kinh t ộ ế ọ ế ọ ấ ằ ể ể ắ ị

ế ủ ế ậ ế ế ồ ố ố ộ c m t l ộ ượ ế ọ ố ồ ỉ ặ ỷ ể ề ự ổ ồ ầ ạ ự ề ụ ấ ế ư ệ

ụ ự ế ử ụ ộ ươ ượ ườ

ướ ườ ệ ể c hoàn thành tr ướ ướ ấ ệ ả ự i s đ ỷ ợ ẽ ượ ọ c ta. K t qu hai cu c đi u tra m c s ng năm 1993 và 1998 cho th y các h ứ ố ề ả ộ ứ ườ ữ ữ ể ng h c. , tr ọ ạ ế ườ i c a chính ph Nh t B n, trên 30 c u ầ ậ ả ủ ạ ủ c c i t o và xây d ng, d ki n trên đã đ ự ượ ả ạ ố ng lai. Thông qua các d án s d ng v n ự ng giao thông nông thôn, 13 nhà ng giao thông nông c năm 2007. nông ở ộ ơ ng giao thông đi qua có m c tăng thu nh p tăng nhanh h n ậ ng giao thông. Trong th i kỳ 1993- ờ ng giao thông đi qua cao n i có đ ư ố ở ơ ườ ơ ủ ộ ng giao thông là 16%. ODA l n nh t, chi m g n 30% s v n ODA ký k t nh ng ch y u t p trung vào ấ ớ ầ ư ằ g m 3 t nh Hà N i, H i Phòng và Qu ng Ninh. Vùng đ ng b ng tam giác kinh t ồ ả ả ỉ ố ng đáng k v n ODA và phân b t Sông C u Long thu hút đ ng đ i ử ổ ươ ể ố ượ đ ng đ u gi a các t nh trong vùng. Còn vùng kinh t tr ng đi m Trung B không có ề ồ ộ ể ữ i th v nhi u m t, trong đó ngu n v n ODA thu hút cũng ít. l ế ề ợ Kho ng 200 d án v i t ng v n ODA h n 3 t cho phát tri n nông USD đ u t ầ ư ơ ả ố ớ ổ nghi p và nông thôn, chi m 14.4% t ng m c ODA cam k t. Các d án ODA đã góp ế ứ ế ệ ể ph n cung c p ngu n tín d ng cho nông dân, t o ra các ngành ngh ph , phát tri n ụ công tác khuy n nông, khuy n lâm, khuy n ng , phát tri n giao thông nông thôn, cung ế ế i đi n sinh ho t, tr m y t c s ch, phát tri n l c p n ể ướ ạ ấ ướ ạ ng trình vi n tr không hoàn l Thông qua ch ợ ệ ươ và t nh l trên các tr c giao thông huy n l ỉ ệ ộ c hoàn thành trong t 80 c u s s m đ ầ ẽ ớ vay u đãi, đã xây m i và nâng c p h n 1700 km đ ớ ư ấ ơ máy n c và 357 d án đi n. D ki n 92 d án phát tri n đ ự ự ế c và 43 d án thu l thôn, 48 d án c p n ự ự Các d án này đã có nh ng đóng góp quan tr ng trong vi c gi m đói nghèo ự ữ thôn n ế ướ ấ n i có đ dân c s ng ườ ở ơ ư ố nh ng h dân c s ng nh ng n i không có đ ư ố ộ ở 1998, m c tăng v tiêu dùng c a h dân c s ng ề ứ h n n i không có đ ơ ườ ơ

ạ ệ ự ữ ử ụ th iờ gian qua

ờ ẫ ắ ặ ề ế ố ch c th c hi n d án g p nhi u ách t c, kéo dài th i gian d n đ n t c i ngân v n ODA ch m. ữ ổ ứ ố ắ ạ ệ ầ ư ướ ụ ự ế ệ ặ ằ ả 5, th i gian gi ố ộ ờ ủ ế thì 80% ặ ằ ộ ế ng m c, ch m tr là do nguyên nhân này. Ví d , d án Đài ậ ắ ễ ắ t Nam, th i h n rút v n s p h t mà m i gi i phóng xong m t b ng; ớ ố ắ ờ ạ i phóng m t b ng lâu g p 4 l n th i gian thi ặ ằ ả ờ ơ t c các đ a ph ơ ế ố ng đ làm c ể ầ ươ ấ ả ấ ị ấ ế ng b kéo dài do Vi i quy t các v n đ đ n bù. ấ ầ ườ ệ ấ ị qu c t ế ề ấ ấ ầ ầ ệ ớ ự ư ự ầ ố ế ủ ư ấ ọ ớ ng t ườ ệ ự ề ắ ầ

c l a ch n th p, không đáp ng đ ầ ầ ứ ấ ọ ượ ự ế ượ ủ ữ ả ậ ự ế ậ ả ỹ ệ ả ủ ầ ộ ệ t b , con ng Bên c nh nh ng đóng góp tích c c, vi c thu hút và s d ng ODA trong cũng có nh ng m t h n ch ch y u sau: ế ủ ế ặ ạ Quá trình t ệ ự ự đ gi ậ ộ ả Nh ng ách t c ch y u di n ra trong các khâu sau: ữ ễ i phóng m t b ng: Theo tài li u theo dõi c a B K ho ch và Đ u t - Gi ủ ả các d án b ách t c, v ự ị Truy n hình Vi ề d án nâng cáp qu c l ự công công trình, do không có c ch th ng nh t cho t s gi ề ề ở ả t Nam - Công tác đ u th u: Th i gian ti n hành đ u th u th ờ . Các PMU m i làm quen v i nguyên t c và đi u ki n đ u th u theo thông l ắ ệ v n chuyên đ a ra các yêu c u ban đ u mà không có s tham gia c a t th ầ nghi p nên nhi u d án gây tranh cãi, th c m c trong quá trình ch n nhà th u ho c ặ ắ kéo dài th i gian xét th u. ờ ầ ủ ự Ch t l c yêu c u c a d ng các nhà th u đ ấ ượ ư ả án đ t ra. Các PMU không ti n hành xác minh nh ng kh năng c a nhà th u nh kh ầ ặ năng tài chính, kh năng k thu t, ti n đ thi công... Vì v y, khi th c hi n x y ra tình ả ộ t k chi tr ng: nhà th u không tuân th nghiêm ng t quy trình, n i dung trong b n thi ặ ế ế ti ả t đ gi m chi phí ho c c n tăng ti n đ th c hi n thì phía nhà th u không có kh ặ ầ ộ ự ế năng huy đ ng đ ngu n l c v tài chính, máy móc thi ồ ự ề ạ ế ể ả ộ ầ i... ườ ế ị ủ

ậ ả ẫ ớ ự ủ i ngân ch m d n t ậ ố ả i các h u qu sau đây: ị ơ ả ả ạ ể ố ủ ả ợ ẫ i ngân v n ODA b kéo dài làm thay đ i các thông s c a F/S c a các d án, d n ợ ổ i làm gi m hi u qu c a d án, h n ch kh năng tr n , là nguy c làm tăng n ế ố ế ả ủ ự ủ ấ ư ế ồ ự ệ ờ ờ ạ ắ ư ả ủ ố

ả ậ ế ưở ố ớ ế ủ ự ế ố ơ ả ử ụ ậ ợ ề ồ ố ư ả ự ự ố ng trình d án t p trung vào lĩnh v c xây d ng c b n. Ch t l ả ử ụ ự ng tr c ti p đ n vi c v n đ ng ngu n v n này. ệ ậ ng m t s công trình s d ng v n ODA ch a b o đ m ộ ố ả ự ươ ữ ậ ể ế ế ặ ẩ ể ả

ả ổ ế ự ấ ả ạ ừ ệ ẳ ỹ ộ ầ ế ư ớ ợ ầ ườ ệ ớ ư ả PMU 18 - m t trong nh ng đ n v đ ơ ngu n v n ODA, v n trái phi u Chính ph ... đ đ u t ề ế ế ề ộ ố t k đ ra nh công trình qu c l ữ ố ổ ố ộ ị ượ ư ế ừ ồ ở ấ t Nam t ủ ồ ư ừ ữ ắ ợ ở ơ ử ụ ớ ự ầ ạ 224 t Vi ệ ư ầ ỷ ồ ấ ổ ư ử ụ ư ấ 2 đã xu ng c p nghiêm tr ng sau 3 tháng s d ng... ọ ng, n i dung thi ể ế ế ỹ ậ ổ ố ỹ ế ậ t k ho c thi ặ ườ ng nên ph i ch nh s a thi ườ ư ậ

ng t ự ừ ư ử ụ t không phù h p t k k thu t t ng th và chi ti ợ ế c bi n c k thu t cũng nh s thay đ i b t ổ ấ ư ự ộ ộ i toàn b n i t k l ế ế ạ ỉ i g n nh toàn b , và ch m so v i ớ ộ ả ng Tuy Phong- Nha Trang v i ớ ừ t k l ự ệ ổ ườ ồ ng công vi c tăng lên 30% (Thay đ i đ ng tránh).

ư ạ ượ ỗ ợ ỹ ạ ậ c hi u qu ệ đ u vào (nh p xe con, đi kh o sát ả i cũng ch a đ t đ ậ ặ ố ả ở c ngoài...), nh v các k t qu đ u ra. H u qu là nhi u d án ch ng chéo nhau ự ẹ ề ế ồ ề c khai thác và s d ng m t cách thích đáng... ử ụ ả ự ự ộ ế ướ ợ ề ả ầ ượ c còn nhi u h n ch ế ề ạ ủ ướ

c là nguyên nhân bao trùm c a nh ng h n ch trong vi c thu hút và ữ ấ vi c phân c p, ấ ậ c; h th ng chính Gi ả + Gi t ớ quá h n cho Chính ph , làm ùn đ ng v n ODA cam k t và ký k t. ạ ọ + Ch m đ a công trình vào s d ng gây lãng phí, th t thoát ngu n l c, công trình kém ử ụ ậ hi u qu . ả + Làm gi m tính u đãi c a v n vay (rút ng n th i gian ân h n, kéo dài th i gian tr ả phí cam k t). ế ử ụ + Làm gi m uy tín c a ta đ i v i các nhà tài tr v năng l c ti p nh n và s d ng ODA, nh h ộ ả Ch t l ấ ượ ấ ượ ng Ph n l n các ch ầ ớ ứ m t s công trình s d ng v n ODA ch a b o đ m đúng nh ng tiêu chu n đ nh m c ị ư ả ộ ố t k đ t ra. Ban v n hành ph i b chi phí đáng k ra đ b o d c a b n thi ng tu ưỡ ả ỏ ủ ả s a. Nguyên nhân là trong quá trình th c hi n x y ra th t thoát, lãng phí. Th t thoát ấ ệ ự ử ầ t Nam chi m kho ng 20%-30% t ng v n đ u trong xây d ng c b n hi n nay c a Vi ơ ả ệ ố ủ ng h p PMU đã không ti n hành xác minh các trong t ng d án. Ch ng h n tr t ự ế ợ ườ ư kh năng khác c a nhà th u nh : kh năng tài chính, k thu t, ti n đ thi công nên ậ ả ủ ả ẩ d n đ n tr ng h p nhi u nhà th u đã ăn b t, thay đ i nguyên li u so v i tiêu chu n ế ẫ 18, nhà th u thay cát vàng k thu t c a b n thi ầ ậ ủ ỹ c u ái giao cho qu n lý hàng b ng cát đen... ả ằ ể phát tri n trăm tri u USD t ể ầ ư ệ h t ng giao thông, tr thành n i s d ng lãng phí nh t ngu n v n ODA và là n i ơ ạ ầ ố ừ ch a đ ng nh ng hành vi tham nhũng l n và tr ng tr n ch a t ng có ứ ự c đ n nay v i hàng lo t nh ng d án l n nh ng đ y tai ti ng nh c u Hoàng tr ế ư ớ ữ ớ ế ướ Long (Thanh Hoá) (th t thoát 4,5 t đ ng trong t ng kinh phí đ u t đ ng), phà ầ ư ỷ ồ ý đ a vào d án giao thông nông thôn - WB Minh Châu (Ba Vì, Hà Tây) do PMU 18 t ự 2 v i kinh phí tr giá 64.000USD, th nh ng khi v a đ a vào s d ng đã h , hay nh ư ế ư ớ ị Qu c l ố ố ộ M t khác, ch t l ộ ấ ượ ặ ng h t đ , không l v i th c t ế ượ ớ ự ế th ng c a môi tr ế ế ử ả ườ ủ ườ ng xuyên á ph i thi dung. Ví d , d án đ ế ế ạ ầ ụ ự th i gian ti n đ ban đ u là m t năm; ti u d án đ ườ ể ộ ầ ộ ế ờ h p đ ng R100-R200 thì kh i l ố ượ ợ 12,5m lên 18,6m và làm thêm 6 đ ườ M t s d án h tr k thu t vi n tr không hoàn l ộ ố ự ệ nh mong mu n vì d án còn n ng v các y u t ế ố ầ ư n ả ậ ướ v n i dung, k t qu d án không đ ề ộ Công tác qu n lý nhà n ả Qu n lý nhà n ả s d ng ODA. B t c p trong công tác qu n lý nhà n ướ ử ụ phân đ nh ch c năng , nhi m v c a các c quan qu n lý nhà n ả ệ ệ ế ạ c th hi n ể ệ ở ệ ướ ệ ố ả ơ ụ ủ ứ ị

ị ố ả ẩ ậ ệ ế ữ

ệ ấ ỉ ờ ấ ạ ư ồ c c nh báo, nh ng có l ấ ờ thành v n n n mà Chính ph c n thi ế ủ ầ ộ Không ch ỉ ở ố ng v n ODA đ ố ả ẽ ữ ư ư ớ ể ượ ạ ơ ệ ừ ế ồ ở ể ả phát tri n h t ng giao thông, tr thành n i s ể ầ ư ữ ố c đ n nay v i hàng lo t nh ng d tr ạ ầ ơ ứ ự t Nam t ừ ướ ế ệ ạ ớ Vi ở ư ầ ắ ư ấ ớ 224 t ỷ ồ

ổ ư ý đ a vào d án giao thông nông thôn - WB 2 v i kinh phí tr giá 64.000USD, th ư ớ ố ộ ị ố ư ư ự ừ ư ử ụ ượ ề ậ ộ ộ ỡ ế ộ ẻ ả ể ề ậ ạ ớ ổ ề ử ỏ ả ư ồ ế ằ ữ ơ ồ ệ ằ ở ộ ơ ư ậ ớ ẫ m t n i nào đó, m t lĩnh v c nào đó và t ộ ể ả ự ả ằ ứ ệ ệ ộ i PMU 18 thì li u có th đ m b o r ng Vi i Châu Á. sách và nh ng văn b n pháp lu t liên quan đ n v n ODA; vi c th m đ nh phê duy t, ệ b trí v n đ i ng, theo dõi, giám sát các d án ODA... ố ứ ố ự ố t Nam th i gian qua cho th y, tham nhũng và tham nhũng trong Nhìn l i th c ti n Vi ự ễ ạ ệ t ph i có bi n s d ng ODA đã và đang tr ả ở ử ụ t Nam mà Vi pháp m nh đ ch n ch nh k p th i khi ch a quá mu n. ệ ị ể ạ ừ ngay c th gi i, tham nhũng trong các lĩnh v c s d ng ngu n v n ODA đã t ng ự ử ụ ả ế ớ đ c cam do m i say s a v i nh ng l ượ ả ượ k t ngày càng gia tăng mà chúng ta đã sao nhãng đ tình tr ng PMU 18 - m t trong ộ ế ngu n v n ODA, c u ái giao cho qu n lý hàng trăm tri u USD t nh ng đ n v đ ố ị ượ ư ữ ơ ử v n trái phi u Chính ph ... đ đ u t ủ ố d ng lãng phí nh t ngu n v n ODA và là n i ch a đ ng nh ng hành vi tham nhũng ồ ấ ụ ự l n và tr ng tr n ch a t ng có ư ừ ữ ợ ớ ỷ ồ án l n nh ng đ y tai ti ng nh c u Hoàng Long (Thanh Hoá) (th t thoát 4,5 t đ ng ế ầ đ ng), phà Minh Châu (Ba Vì, Hà Tây) do PMU 18 trong t ng kinh phí đ u t ầ ư ế t ự ọ nh ng khi v a đ a vào s d ng đã h , hay nh Qu c l 2 đã xu ng c p nghiêm tr ng ấ ử ụ c xác sau 3 tháng s d ng... V T ng giám đ c PMU 18 Bùi Ti n Dũng thì đang đ ố ị ổ nh n là m t “con b c l n” “m t tay ch i t m c ” “m t k tiêu ti n mà nhi u ng ườ i ề ơ ầ ấ ừ không th hình dung n i”. V y th h i đó không ph i là ti n tham nhũng thì l y t đâu? N u nh đ ng ti n do chính b n thân ông ta làm ra b ng m hôi và s c l c c a ứ ự ủ ồ mình thì li u r ng ông ta có “ăn”, có “ch i” nh v y không? Và n u nh ng đ ng v n ố ế ư i đây v n b s d ng lãng phí nh ODA ị ử ụ t t Nam không ph i là m t Pêru th hai ả ạ t ạ

ố ướ ệ ử ụ ng thu hút và s d ng v n ODA ử ụ ướ ầ ả ắ ể ng trình tăng tr ệ ươ ẽ ị ệ ưở ự ng toàn di n và xoá đói gi m nghèo (CPRGS) và các ch ả

ự ỗ ợ ậ ể ươ ề ể ự ồ ể i, l c sinh ho t, tr ạ ậ ủ ợ ướ ườ ệ ố ướ ệ ọ ấ ổ ả ồ ệ ệ ừ ả ả ả ử ụ ậ ả ả c và v sinh môi tr ng t ề ạ ệ ủ ợ ệ ể ệ

ệ ớ ườ c, phát tri n các tuy n đ i, c n tranh th ODA đ hoàn thi n h th ng các đ ể ế ả ướ ệ ố ể ườ ế ể ng b trong c n ỗ ợ ở ộ ng an toàn và c i ti n ch t l 3. Đ nh h ị ng vào các u tiên sau: Vi c s d ng ODA s đ nh h ư - Phát tri n nông nghi p và nông thôn g n v i xóa đói gi m nghèo góp ph n th c hi n ệ ớ ươ ng ch trình xoá đói, gi m nghèo khác. ả ổ ng trình, d án h tr chuy n đ i Trong lĩnh v c này, c n u tiên ODA cho các ch ể ầ ư i nông c c u cây tr ng, v t nuôi, phát tri n ngành ngh đ tăng thu nh p cho ng ườ ơ ấ i đi n nông thôn, dân; phát tri n c s h t ng nông thôn (h th ng th y l ơ ở ạ ầ ng h c, tr m xá...) thông tin liên l c, giao thông nông thôn, c p n ạ ạ ấ đ h tr s n xu t n đ nh và c i thi n đ i s ng nhân dân; tranh th ngu n v n ODA ố ủ ờ ố ị ể ỗ ợ ả đ tr ng m i, chăm sóc và b o v r ng, phát tri n các khu b o t n thiên nhiên, góp ớ ể ồ ả ồ ể ng sinh thái và gi m nh h u qu thiên tai. ph n c i thi n môi tr ầ ả ườ ệ ẹ ậ , c n u tiên s d ng ODA cho giao thông v n t - Đ i v i h t ng kinh t ệ i, c i thi n ố ớ ạ ầ ế ầ ư i các khu đô th và khu công đi u ki n c p và thoát n ị ườ ướ ấ ệ nghi p, phát tri n các h th ng th y l ự i và h th ng phân ph i đi n, nh t là khu v c ấ ố ệ ố ệ ố nông thôn, mi n núi. ề Trong 5 năm t ủ ầ huy t m ch, các c u đ ộ ầ ạ khuôn kh h p tác ti u vùng Mêkông m r ng; h tr ngành đ ổ ợ ườ năng l c ch y tàu, tăng c ị ạ ng qu c l ố ộ ng trong ườ ng s t đ nâng cao ắ ể ụ ầ ư ả ạ c i t o ng d ch v ; đ u t ấ ượ ả ế ườ ự

ng sông trên m t s ớ ự ộ ố ố ế ả ể ướ ; c i thi n v n t ệ c sâu, nh t là i ề ể ự i đ ậ ả ườ phía Nam. ở ấ ể ả ba mi n, xây d ng đê đi u, k c đê ề ả ệ ố ấ ế ử ụ ể ố ể ệ ố ệ ầ ự ế t) đ ị ồ ệ ọ ặ ờ ườ ng i đi n nông thôn, mi n núi, ể ượ ả ả ấ t ọ ở ấ ả ệ ử ụ ng d y và h c ạ ng c s v t ch t, k ườ ọ ỉ ự ắ ồ ệ ế ị ệ ở ộ ệ ố ươ

ể ướ ươ ể ệ ề ứ ự ả ướ i các đô th , c p thoát n ị ấ ả ạ ể ố ủ ườ ườ ọ ồ ố ề ng đ i ngũ công nhân k thu t cung c p cho khu v c kinh t ậ ự ấ ộ ỹ ể ệ ể ả ấ t ế ư ể ế ư ự ệ ậ ự ộ ố ươ ự ệ ầ ả ạ ỹ ế ử ụ ả ượ ự ấ ắ

ộ và xây d ng m i m t s sân bay qu c t ộ ố tuy n chính; phát tri n m t s c ng bi n n ộ ố ả ể S d ng ODA đ phát tri n h th ng th y l ể ủ ợ ở bi n góp ph n phát tri n s n xu t, gi m nh thiên tai. ể ả ẹ ng, v n ODA s d ng đ h tr phát tri n h th ng đ Trong lĩnh v c năng l ể ỗ ợ ử ụ ượ i đi n phân ph i, chú tr ng l dây, tr m bi n th , l ề ạ ọ ướ ố ế ướ vùng đ ng bào dân t c coi tr ng ngu n năng l ng s ch (gió, m t tr i, đ a nhi ệ ạ ộ ồ ng cho các vùng sâu, vùng xa, h i đ o. h tr năng l ượ ỗ ợ ỹ - Đ i v i h t ng xã h i, ngoài vi c s d ng ODA đ tăng c ơ ở ậ ộ ố ớ ạ ầ ể t c các c p h c, c n s d ng ODA, thu t nh m nâng cao ch t l ầ ử ụ ấ ấ ượ ằ ậ ng đ i ạ xây d ng hoàn ch nh và đ ng b m t s tr k c ODA v n vay đ đ u t ộ ộ ố ườ ồ ể ầ ư ố ể ả ườ ng i ba mi n B c, Trung và Nam. u tiên kêu g i ngu n ODA đ tăng c h c t ể ọ Ư ề ọ ạ ố ng trình qu c t b cho các b nh vi n tuy n t nh, h tr th c hi n các ch trang thi ỗ ợ ự ươ ế ỉ ng trình phòng ch ng s t rét, ch ng trình phòng gia nh tiêm ch ng m r ng, ch ươ ố ủ ư ng trình dân s và phát tri n. ch ng HIV/AIDS, ch ố ươ ố ng ODA h tr th c hi n ch Đ nh h ng trình ngh s 21 v phát tri n b n v ng, ữ ỗ ợ ự ị ề ị ự nh t là các d án góp ph n gi ư ử ng b c xúc nh x lý i quy t m t s v n đ môi tr ộ ố ấ ế ầ ấ ườ ề rác th i t c và x lý n c th i... ử ướ ả ở ấ ơ i, chú tr ng c p c ng năng l c con ng - Tranh th ngu n v n ODA đ tăng c ự ng d y ngh , qua đó c i thi n ệ s ; t p trung v n ODA đ nâng cao năng l c các tr ả ạ ườ ự ể ở ậ ch t l ẩ nhân. Đ y ấ ượ ả m nh chuy n giao công ngh và kinh nghi m qu n lý, phát tri n th ch , nh t là c i ệ ạ cách hành chính; xây d ng và hoàn thi n h th ng pháp lu t, trong đó u tiên giáo d c ụ ệ ố và th c thi pháp lu t. ậ ả - Có th s d ng ODA cho m t s ch ng trình d án phát tri n công nghi p có kh ể ử ụ ể năng hoàn tr v n vay, t o ra công ăn, vi c làm góp ph n xoá đói, gi m nghèo. Tuy ệ ả ố c cân nh c k n u s d ng ODA cho các d án s n xu t kinh nhiên, c n ph i đ ả ầ . H n n a, doanh, do quy đ nh và th t c ODA th ấ ơ ộ ầ ư ơ ữ ng kéo dài, làm m t c h i đ u t ườ ưở ng nhi u nhà tài tr cung c p ODA có ràng bu c làm cho giá công trình cao, nh h ả t ớ ủ ụ ấ ề i hi u qu d án và kh năng tr n v n vay. ả ị ợ ả ự ả ợ ố ệ