Thuốc của Lỗ Tấn
1- Lỗ Tấn ( 1881-1936 ) tên thật là Chu Thụ Nhân , quê ở phủ Thiệu Hưng
tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc . Năm 13 tuổi , chứng kiến cảnh người cha lâm
bệnh mà chết vì không có thuốc , Lỗ Tấn ôm ấp nguyện vọng học nghề
thuốc,để chữa bệnh cho những người nghèo như cha mình .
- Tuổi trẻ Lỗ Tấn nhiều lần đổi nghề để tìm con đường cống hiến cho dân
tộc : nghề hàng hải , khai mỏ rồi chuyển sang nghề y . Đang học nghành y ở
Nhật , một lần xem phim ông thấy những người Trung Quốc khoẻ mạnh hớn
hở đi xem quân Nhật chém một người Trung Quốc chống Nhật . Ông giật
mình nhận ra rằng : Chữa bệnh thể xác không quan trọng bằng chữa bệnh
tinh thần . Và thế là ông chuyển sang làm văn nghệ để phanh phui căn bệnh
tinh thần của quốc dân , lưu ý mọi người tìm cách chạy chữa . Con đường
gian nan chọn nghề của Lỗ Tấn vừa mang đậm dấu ấn của lịch sử Trung Hoa
thời cận hiện đại vừa nói lên tâm huyết của Lỗ Tấn với dân tộc.
- Lỗ Tấn là nhà văn cách mạng lỗi lạc của Trung Quốc đầu thế kỉ XX :
“Trước Lỗ Tấn , chưa hề có Lỗ Tấn , sau Lỗ Tấn , có vô vàn Lỗ Tấn” (Quách
Mạc Nhược ). Ông được tôn vinh là linh hồn dân tộc . Ông chuyên vạch trần
những thói hư tật xấu của nhân dân để mọi người tìm cách chạy chữa , tự
phấn đấu vươn lên , tự cường dân tộc . Tác phẩm chính của Lỗ Tấn là AQ
chính truyện , Cố hương…
2- Tác phẩm:
a-Hoàn cảnh ra đời : Truyện ngắn Thuốc của Lỗ Tấn viết năm 1919 , đúng
vào lúc cuộc vận động Ngũ Tứ ( Phong trào đấu tranh đòi tự do dân chủ của
học sinh , sinh viên Bắc Kinh ) bùng nổ.
b-Tóm tắt tác phẩm:
Một đêm mùa thu gần về sáng , Lão Hoa đem số tiền vợ chồng dành dụm
được ra pháp trường , gặp đao phủ mua một cái bánh tẩm máu tử tù về cho
thằng Thuyên ,con trai lão ăn để chữa bệnh lao.(Mua thuốc , uống
thuốc )(người kể chuyện là lão Hoa)
Trời sáng , quán trà của vợ chồng lão Hoa đông khách dần , mọi người bàn
tán về cái chết của tử tù . Tử tù là Hạ Du , một người cách mạng bị xử chém
vì chống Nhật . Mọi người cho Hạ Du là thằng điên , thằng khốn nạn và khen
Cụ Ba là khôn vì đã tố cáo cháu mình để lấy tiền thưởng . Họ cũng cho vợ
chồng lão Hoa là may vì tìm được máu để tẩm bánh bao làm thuốc (bàn về
thuốc).(người kể chuyện biết tuốt)
Tiết thanh minh vào mùa xuân năm sau , bà Hoa đi thăm mộ con ( thằng
Thuyên vẫn chết vì bệnh lao dù đã ăn bánh bao tẩm máu người). Bà gặp bà
mẹ của Hạ Du .Mẹ Hạ Du lúc đầu còn ngại ngùng , nhưng sau đó bà Hoa đã
bước qua ranh giới phân chia khu nghĩa địa dành cho dành cho người nghèo
sang khu dành cho ngưòi chết chém để an ủi mẹ Hạ Du . Cả hai bà mẹ đều
hết sức kinh ngạc khi thấy trên mộ Hạ Du có một vòng hoa (hậu quả của
thuốc). (người kể chuyện là bà Hoa)
II – Phân tích :
1-Ý nghĩa nhan đề “Thuốc” và hình tượng chiếc bánh bao tẩm máu người:
Nhan đề thiên truyện là Thuốc (nguyên văn là Dược) . Thuốc ở đây chính là
chiếc bánh bao tẩm máu người mà lão Hoa đã mua về cho thằng Thuyên ăn
để chữa bệnh lao.Nhan đề này có nhiều nghĩa .
-Tầng nghĩa thứ nhất của Thuốc là nghĩa tường minh , chỉ phương thuốc
chữa bệnh lao bằng chiếc bánh bao tẩm máu người . Đây là một phương
thuốc mê tín lạc hậu tương tự như hai vị thuốc mà ông thầy lang đã bốc cho
cho bố Lỗ Tấn để chữa bệnh phù thủng là rễ cây mía đã kinh sương ba năm
và một đôi dế đủ con đực , con cái dẫn đến cái chết của ông cụ.
-Tầng nghĩa thứ hai của Thuốc là nghĩa hàm ẩn , đó là phương thuốc để chữa
bệnh tinh thần : căn bệnh gia trưởng , căn bệnh u mê lạc hậu về mặt khoa
học của người dân Trung Quốc . Bố mẹ thằng Thuyên vì lạc hậu và gia
trưởng đã áp đặt cho nó một phương thuốc là chiếc bánh bao tẩm máu người
dẫn đến cái chết của nó . Rồi tất cả đám người trong quán trà cũng sai lầm
như vậy. Chiếc bánh bao tẩm máu vô hại kia đã trở thành một thứ thuốc độc
vì người ta quá tin vào nó mà không lo tìm một thứ thuốc khác .Người dân
Trung Quốc phải tỉnh giấc , không được “ngủ mê trong cái nhà hộp bằng sắt
không có cửa sổ”.
-Tầng nghĩa thứ ba của Thuốc , của chiếc bánh bao tẩm máu người là
phương thuốc nhằm chữa căn bệnh u mê lạc hậu về mặt chính trị của người
dân Trung Quốc và căn bệnh xa rời quần chúng của người cách mạng Trung
Quốc thời bấy giờ . Máu để tẩm chiếc bánh bao là dòng máu người chiến sĩ
cánh mạng Hạ Du đã đổ xuống để giải phóng cho nhân dân . Thế mà nhân
dân lại u mê cho anh là làm giặc , là thằng điên và mua máu anh để tẩm bánh
bánh bao. Còn Hạ Du làm cách mạng cứu nước ,cứu dân mà lại quá xa rời
quần chúng để nhân dân không hiểu anh đã đành mà mẹ anh cũng không
hiểu (đỏ mặt xấu hổ khi thăm mộ con gặp bà Hoa) còn chú anh thì tố cáo
cháu để lấy tiền thưởng.
Tóm lại: Nhan đề truyện và hình ảnh chiếc bánh bao tẩm máu người đã thể
hiện chủ đề tư tưởng tác phẩm: Lỗ Tấn đã đau nỗi đau của dân tộc Trung
Hoa thời cận đại : nhân dân thì “ngủ say trong một cái nhà hộp bằng sắt” còn
người cách mạng thì “bôn ba trong chốn quạnh hiu”
2- Các nhân vật:
a-Hình ảnh đám đông quần chúng:
-Buổi sáng sớm, ở pháp trường , lão Hoa đi mua bánh bao tẩm máu tử tù về
chữa bệnh cho con thì bị một đám đông xô đẩy nhau ào ào,chen bật lão suýt
ngã.Đó là những người đi xem hành hình nhà cách mạng Hạ Du .Đám đông
này khiến ta liên tưởng đến đám đông đi xem hành hình một người Trung
Quốc chống Nhật khiến Lỗ Tấn đi đến quyết định : Chữa bệnh thể xác không
quan trọng bằng chữa bệnh tinh thần cho quốc dân.
-Khi trời sáng hẳn, ở quán trà đã đông khách của lão Hoa , Cậu Năm Gù ,Cả
Khang ,người râu hoa râm…cùng bàn tán về cái chết của Hạ Du với thái độ
miệt thị. Họ cho anh là cái “thằng khốn nạn”, “hắn điên thật rồi”.Và họ cho
rằng trong cái chết của Hạ Du có hai người gặp may . May nhất là Cụ Ba nhờ
tố cáo cháu mình nên được thưởng một số tiền lớn mà gia đình khỏi bị liên
luỵ, còn lão Hoa thì có máu Hạ Du để chấm bánh bao làm thuốc chữa bệnh
cho thằng Thuyên.
Tóm lại, qua hai sự việc trên,và bằng ngôn ngữ của người kể chuyện , ta thấy
đám đông quần chúng thật là mê muội. Sự hiểu biết và thái độ của họ về
những vấn đề của đất nước,về bệnh tật ,về cuộc đời còn quá hạn chế.Nói như
Lỗ Tấn thì họ đang “ngủ quên trong một cái nhà hộp bằng sắt không có cửa
sổ .Phải làm thế nào đó để thức tỉnh họ.Ta cũng thấy nhân vật Hạ Du là một
người yêu nước nhưng anh cũng thật cô đơn .
b-Nhân vật Hạ Du:
Nhân vật Hạ Du không xuất hiện trực tiếp trong tác phẩm mà được giới thiệu
thông qua các nhân vật khác và qua thái độ của người kể chuyện .
Hạ Du là một người yêu nước , một nhà cách mạng tiên phong , dũng cảm xả
thân vì nghĩa lớn.
Nhưng anh rất cô đơn ,không ai hiểu anh kể cả mẹ anh .Anh đã đổ máu vì
quần chúng thế mà họ lại lấy máu anh để tẩm bánh bao chữa bệnh lao.
Hạ Du chính là hình ảnh tượng trưng của cuộc cách mạng Tân Hợi, một cuộc
cách mạng góp phần đánh đổ chế độ phong kiến Trung Quốc nhưng lại xa rời
quần chúng nên thất bại.Qua hình tượng Hạ Du ,Lỗ Tấn muốn bày tỏ lòng
kính trọng với cuộc cách mạng này.
3-Cảnh hai bà mẹ đi thăm mộ con:
-Thời gian nghệ thuật của truyện tiến triển từ mùa thu Hạ Du bị hành hình
đến mùa xuân trong tiết thanh minh năm sau lúc hai bà mẹ đi thăm mộ
con.Cái chết của hai người con cũng như chiếc lá rời cành để tích nhựa cho
một mùa xuân hi vọng. .Thời gian nghệ thuật đã thể hiện mạch suy tư lạc
quan của tác giả.
-Nghĩa địa của làng mộ dày khít như bánh bao nhà giàu ngày mừng thọ ,có
một con đường mòn ở giữa chia làm hai:Nghĩa địa người chết chém phía bên
trái nghĩa địa người nghèo phía bên phải .Con đường mòn là biểu tượng cho