64 T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C & XŸY D¼NG
KHOA H“C & C«NG NGHª
Tiềm năng ứng dụng bản sao kỹ thuật số - Digital Twin
trong thi công xây dựng nhà nhiều tầng tại Việt Nam
Potential application of Digital Twin in building construction in Vietnam
Ngô Quang Tuấn(1), Nguyễn Ngọc Phương (2), Đào Minh Hiếu (3)
Tóm tắt
Bài báo này đề cập đến tiềm năng tích hợp Bản
sao kỹ thuật số - Digital Twin vào công tác thi
công xây dựng nhà nhiều tầng tại Việt Nam trên
cở sở các vấn đề mà công tác thi công xây dựng
nhà nhiều tầng đang gặp phải. Digital Twin
hay còn gọi là Bản sao kỹ thuật số - là mô hình
ảo hoá của công trình, quy trình xây dựng hoặc
vận hành hay một dịch vụ. Bằng việc số hoá các
dữ liệu từ công trình nhằm tạo thành một Bản
sao kỹ thuật số - Digital Twin, của chính công
trình đó, người kỹ sư, đơn vị quản lý dự án và các
bên liên quan căn cứ vào đó để đưa ra các quyết
định nhanh chóng, hiệu quả. Giúp nâng cao chất
lượng công trình, đẩy nhanh tiến độ thi công,
giảm chi phí và hạn chế rủi ro cho dự án.
Từ khóa: Tiềm năng, Nhà nhiều tầng, Thi công, Bản sao
kỹ thuật số
Abstract
The paper discusses the potential of integrating Digital
Twin technology into building construction in Vietnam,
addressing the challenges the construction industry
is currently facing. Digital Twin, is a virtual model of a
building, construction or operation process or service...
By digitizing project data to create a Digital Twin of the
project, engineers and project managers can use it as
a foundation for making quick and effective decisions.
This approach helps improve project quality, accelerate
construction progress, reduce costs, and minimize risks.
Key words: Potential, Building, Construction, Digital
Twin
(1)Th.S Ngô Quang Tuấn, bộ môn Thi công và
Máy xây dựng, khoa Xây dựng, Trường Đại học
Kiến Trúc Hà Nội. Email: tuannq@hau.edu.vn,
ĐT: 0945225558
(2)PGS.TS. Nguyễn Ngọc Phương, Khoa Sau
đại học, Trường Đại học Kiến Trúc Hà Nội, ĐT:
0903405450
(3)TS. Đào Minh Hiếu, bộ môn Thi công và Máy
xây dựng, khoa Xây dựng, Trường Đại học Kiến
Trúc Hà Nội, ĐT: 0912534406
Ngày nhận bài: 30/9/2024
Ngày sửa bài: 04/10/2024
Ngày duyệt đăng: 07/10/2024
1. Một số vấn đề thi công nhà nhiều tầng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, cùng với sự phát triển kinh tế, xu thế xây dựng nhà nhiều
tầng đang nở rộ tại các đô thị, quy mô cũng như số tầng cao ngày càng tăng,
đặc biệt là nhà số tầng từ 9 tầng trở lên (còn gọi nhà cao tầng) được
xây dựng ngày càng phổ biến như: Lanmark 72, Lanmark 81…. Phần lớn nhà
nhiều tầng là nhà có công năng nhà ở, thương mại, văn phòng hay dạng phức
hợp, hỗn hợp nhiều công năng. Vì thế các toà nhà nhiều tầng thường có chiều
cao lớn, phức tạp về mặt kỹ thuật. Do đó, việc thi công xây dựng nhà nhiều
tầng hiện nay, đang đối mặt với hàng loạt các thách thức và khó khăn do nhiều
nguyên nhân khách quan, chủ quan gây ra.
1.1. Vấn đề về chất lượng công trình xây dựng
Ngày 26/01/2021, Chính phủ ban hành Nghị định 06/2021/NĐ-CP quy định
chi tiết một số nội dung về quản chất lượng, thi công xây dựng bảo trì
công trình xây dựng, tuy nhiên chất lượng trong quá trình thi công xây dựng
công trình nhà nhiều tầng tại nhiều dự án chưa được đảm bảo do sai sót trong
quá trình thiết kế; vật đưa vào thi công kém chất lượng; công tác thi công
và giám sát thi công chưa tuân thủ theo đúng quy định về quản lý chất lượng;
hoặc không lường trước được các xung đột giữa các bộ môn của công trình
trong thi công, thiếu giao tiếp phối hợp kém giữa các nhóm thi công dẫn đến
hệ quả như Hình 1 (dầm chịu lực bị đục tẩy khi lắp đặt hệ thống thoát nước).
Khiến cho các dự án này đưa vào sử dụng một thời gian không lâu, đã xảy ra
hư hỏng, xuống cấp trong quá trình khai thác sử dụng.
Hình 1: Xung đột giữa các bộ môn trong thi công ảnh hưởng đến
chất lượng công trình
1.2. Vấn đề về an toàn lao động
Công tác thi công nhà nhiều tầng diễn ra trên cao, thẳng đứng
những nguy bản điển hình mất an toàn lao động, thể được kể đến
như sau: Nguy cơ ngã cao; nguy cơ trơn, trượt; nguy cơ tai nạn về điện; nguy
cơ bị chấn thương do tiếp xúc với máy, thiết bị; nguy cơ do bị vật rơi, sập đổ;
nguy do nhiệt;…, về cơ bản thể thấy các nguy này thể tồn tại
độc lập hoặc cùng tồn tại song song trong từng công đoạn thi công xây dựng.
khi sảy ra mất an toàn lao động tại các dự án thi công nhà nhiều tầng sẽ
gây ra các thiệt hại về tài sản, ảnh hưởng đến tính mạng con người, tạm tâm
lý hoang mang và bức xúc trong xã hội.
65
S¬ 56 - 2024
1.3. Vấn đề về tiến độ thi công xây dựng
Năm 2023, UBND Thành phố Nội đã thông tin trên
toàn địa bàn 712 dự án ngoài ngân sách sử dụng đất
nhưng bị chậm tiến độ, chậm triển khai. Trong đó có không
ít các dự án đã nằm "bất động" từ 10-20 năm. Không chỉ
Thành phố Nội, việc chậm tiến độ tại các công trình
thi công xây dựng nhà nhiều tầng trở thành phổ biến trên
khắp cả nước như: Dự án toà nhà Saigon One Tower (Thành
phố Hồ Chí Minh); Dự án tòa nhà Golden Square (Thành phố
Đà Nẵng)… Việc chậm tiến độ tại những dự án này không
chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho các bên liên quan của dự án,
lãng phí tài nguyên đất còn để lại hệ lụy rất lớn đối với mỹ
quan, môi trường đô thị của đô thị. Đồng thời còn kìm hãm
sự phát triển kinh tế - xã hội và ảnh hưởng rất lớn đến cuộc
sống của người dân sinh sống xung quanh khu vực.
1.4. Vấn đề về chi phí đầu tư xây dựng
Đi kèm với việc chậm tiến độ, chất lượng chưa được
đảm bảo, mất an toàn lao động trong quá trình thi công xây
dựng tại các dự án nhà nhiều tầng là việc tăng chi phí đầu
xây dựng công trình hay nói cách khác tổng mức đầu tư xây
dựng sẽ tăng theo bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Từ đó
đặt ra việc phải quản chi phí đầu xây dựng công trình
đối với các kỹ sư, nhà quản lý, các bên liên quan đến dự án.
1.5. Vấn đề về quản lý rủi ro trong thi công xây dựng
Quản rủi ro một công tác quan trọng trong quản
thi công xây dựng nhằm giúp nhà thầu có thể chủ động nhận
dạng, đánh giá, kiểm soát đồng thời giảm thiểu tối đa các tác
động tiêu cực của rủi ro tới dự án thi công xây dựng công
trình, từ đó đảm bảo hiệu quả của dự án, là yếu tố quyết định
đến sự thành bại của dự án.
Tuy nhiên nhiều dự án nhà nhiều tầng, trong quá trình
thi công xây dựng, nhà thầu thi công và các đơn vị liên quan
bị thiếu đi các công cụ để quản lý rủi ro do tính chất đặc thù
của nhà nhiều tầng, dẫn đến tiến độ dự án bị chậm, tăng chi
phí đầu tư xây dựng, chất lượng công trình không đảm bảo,
cũng như thường xuyên xảy ra mất an toàn lao động trên
công trường…
1.6. Chuyển đổi số trong lĩnh vực xây dựng
Để giải quyết các vấn đề trên việc chuyển đổi kỹ thuật
số vào thi công xây dựng nhà nhiều
tầng là một trong những giải pháp đã
đang được tiến hành áp dụng. Tuy
nhiên việc chuyển đổi số trong lĩnh
vực xây dựng còn nhiều vấn đền cần
triển khai một cách cụ thể, có lộ trình
ràng để giúp giảm thiểu các vấn đề
còn tồn tại trong thi công xây dựng
nhà nhiều tầng.
Chuyển đổi kỹ thuật số trong xây
dựng được hiểu mọi hoạt động
trong lĩnh vực xây dựng được được
chuyển đổi sang kỹ thuật số từ hiện
đại hóa công nghệ thông tin, đến tối
ưu hóa kỹ thuật số, đến phát minh ra
các hình kinh doanh, quản kỹ
thuật số mới, mở rộng ra bao gồm
việc tận dụng các giải pháp đổi mới
nhằm nâng cao hiệu suất và hiệu quả
của lĩnh vực xây dựng. Theo Viện
Toàn cầu McKinsey (The McKinsey
Global Institute - MGI) - Hoa Kỳ, đổi
mới chuyển đổi kỹ thuật số trong
xây dựng thể cải thiện đáng kể
năng suất (khoảng 15%) và giảm chi
phí (khoảng 6%).
Tại Việt Nam, ngày 31/7/2020, Bộ Xây dựng đã có Quyết
định 1004/QĐ-BXD về việc phê duyệt “Kế hoạch Chuyển
đổi số ngành Xây dựng giai đoạn 2020-2025, định hướng
đến năm 2030”. Kế hoạch này dựa trên quan điểm: Chuyển
đổi số ngành Xây dựng nội dung rất quan trọng cần tập
trung chỉ đạo, tổ chức thực hiện hiệu quả để góp phần
tăng năng suất lao động, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm,
hàng hóa doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, nâng
cao hiệu lực, hiệu quả quản nhà nước, nâng cao chất
lượng dịch vụ công.
2. Bản sao kỹ thuật số - Digital Twin trong lĩnh vực xây
dựng
Bản sao kỹ thuật số - Digital Twin, một trong những khái
niệm chính liên quan đến việc chuyển đổi số trong xây dựng
(Công nghiệp 4.0). Trong những năm gần đây, Digital Twin
đã nhận được sự chú ý ngày càng nhiều. Đây một dạng
cụ thể của Hệ thống vật lý điện tử (Cyber Physical System-
CPS) đề cập đến một bản sao kỹ thuật số gần như thời gian
thực của một sản phẩm hoặc quy trình vật (Physical Twin),
bao gồm tất cả thông tin có thể hữu ích trong tất cả các giai
đoạn của vòng đời của sản phẩm. Khái niệm Digital Twin đã
có từ năm 2002 và lần đầu tiên được sử dụng trong lĩnh vực
hàng không vũ trụ. Cho đến gần đây, một vài lĩnh vực công
nghiệp khác như sản xuất, kỹ thuật công nghiệp và robot đã
áp dụng khái niệm Digital Twin.
Xây dựng một trong lĩnh vực phức tạp, đa dạng
không thể đoán trước, dẫn đến việc số hóa trở nên khó
khăn. Tuy nhiên, với những tiến bộ lớn trong công nghệ máy
tính, kết hợp với việc làm mờ các đường phân chia giữa các
ngành công nghiệp đang mở ra hội lớn cho việc số hóa
ngành xây dựng. Một trong những lĩnh vực thay đổi mạnh
nhất là sự xuất hiện của công nghệ Digital Twin. Digital Twin
xây dựng trên một loạt các công nghệ và sáng kiến hiện có.
được coi sự phát triển tự nhiên của hình thông
tin xây dựng (Building Information Modeling - BIM) bắt
đầu đại diện hình kỹ thuật số cho môi trường được xây
dựng. Internet vạn vật (Internet of Things - IoT) cung cấp
dữ liệu cần thiết để giúp biến các mô hình kỹ thuật số thành
Hình 2. Dự án VietinBank Tower, Tây Hồ, Hà Nội, chưa hoàn thành sau 13
năm khởi công
66 T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C & XŸY D¼NG
KHOA H“C & C«NG NGHª
Digital Twin cập nhật (Hình
3). Khi dữ liệu này tăng lên về
số lượng và độ phức tạp, các
phân tích trí tuệ nhân tạo
ngày càng quan trọng để kết
nối giải thích dữ liệu này,
để có thể cải thiện việc ra
quyết định hợp trong quá
trình thi công vận hành
công trình.
3. Các ứng dụng Bản sao
kỹ thuật số - Digital Twin
trong thi công xây dựng
Trên thế giới, đã
những nghiên cứu, ứng dụng
tích hợp Digital Twin vào lĩnh
vực thi công xây dựng để hỗ
trợ cũng như giải quyết các
vấn đề mà lĩnh vực xây dựng
gặp phải như:
3.1. Giám sát thời gian thực
trong quá trình thi công
Digital Twin liên kết vật
với hình số hóa ảo của
công trình, việc liên kết này
được thực hiện liên tục trong
thời gian thực. Từ đó, các
đơn vị liên quan thể thực
hiện các giám sát thực trong
quá trình thi công, giúp giám
sát chất lượng thi công, tiến
độ thi công cũng như giảm
thiểu các điều kiện nguy hiểm
hoặc hành vi không an toàn
của con người trong quá trình
lao động, cụ thể như:
+ Tăng cường giám sát tiến độ, rút
ngắn thời gian thi công: Điều này giúp công
việc xây dựng hoàn thành đúng với kế
hoạch đề ra theo đúng với các yêu cầu kỹ
thuật của công trình, dự án. Việc tích hợp
Digital Twin, công tác xây dựng của dự án
thể được thực hiện lại liên tục trong
môi trường ảo đã đồng bộ hóa với công
trình thực tế. hình được xây dựng này
thể được so sánh với một mô hình được
thiết kế trong thời gian thực, cho phép thực
hiện các điều chỉnh trong quá trình thiết kế.
+ Lập kế hoạch cung ứng vật tư, vật
liệu đảm bảo kế hoạch thi công chất
lượng thi công: Với Digital Twin, phân bổ
vật liệu sử dụng thiết bị thể được theo dõi tính
toán một cách tự động. Điều này sẽ giúp tránh phân bổ quá
mức và dự đoán linh hoạt các yêu cầu tài nguyên trên công
trường, từ đó cung cấp một cách tiếp cận hiệu quả hơn cho
kế hoạch cung ứng vật tư.
+ Mặt khác, các điều kiện làm việc trong thực tế thể
được nghiên cứu trước bằng các thuật toán về các vấn đề
an toàn lao động có thể được đánh giá theo nhiều điều kiện
biên khác nhau trong Digital Twin. Từ đó hệ thống đưa ra các
thông báo để đưa ra cảnh báo cho người quản lý cũng như
bất kỳ công nhân nào đang gặp nguy hiểm. dụ, cho
phép kiểm tra, đánh giá các khu vực không an toàn thông
qua các thuật toán xử hình ảnh được cài đặt sẵn. Điều này
sẽ tăng cường công tác kiểm tra bổ sung và do đó giúp chủ
đầu tư, nhà thầu thi công và các đơn vị liên quan khác phát
hiện các vấn đề mất an toàn tiềm ẩn trước khi xảy ra tai nạn.
thể thấy, với việc giám sát thời gian thực sẽ hỗ trợ
giám sát tiến độ, nâng cao chất lượng, an toàn lao động,
quản lý nhân lực và lập kế hoạch cung ứng vật tư, vật liệu…
giúp giảm thiểu rủi ro cho dự án trong quá trình thi công xây
dựng.
3.2. Hỗ trợ đánh giá và ra quyết định
Digital Twin thể giúp quá trình đưa ra quyết định của
chủ đầu tư, vấn thiết kế, nhà thầu thi công và các đơn vị
Hình 3. Sự hình thành của Bản sao kỹ thuật số - Digital Twin
Hình 4. Ứng dụng Bản sao kỹ thuật số - Digital Twin giám sát thời gian thực
trong thi công
Hình 4: Quy trình phân tích, đưa ra quyết định trong Bản sao kỹ
thuật số - Digital Twin
67
S¬ 56 - 2024
liên quan một cách chủ động, dựa trên kết quả từ dữ liệu đa
phương thức (ví dụ: dữ liệu về trình tự thi công, biện pháp thi
công, tiến độ thi công, nhu cầu về tài nguyên, v.v.) được hợp
nhất vào một hệ thống phân tích. Phân tích được thực hiện
trên dữ liệu được lưu trữ giúp thể cung cấp những hiểu
biết sâu sắc, hoặc những thông kê hay dự đoán các kịch bản
trong thi công ngay lập tức, do đó hỗ trợ con người trong việc
ra quyết định và cung cấp cơ sở để điều chỉnh, thay đổi phù
hợp với tình hình thi công ngoài công trường.
Cùng với vòng đời của một dự án xây dựng, Digital Twin
có khả năng ghi lại tiến độ tại chỗ, giữ một bản sao kỹ thuật
số thời gian thực của dự án liên tục tự điều chỉnh để
kết quả tối ưu. Từ đó sẽ giảm các rủi ro trong công tác quản
tiến độ, kế hoạch thi công và tăng hiệu quả cho quá trình
thi công.
3.3. Nâng cao năng lực sản xuất
Mặc nổi bật về quan điểm an toàn trong khả năng
giám sát thời gian thực của Digital Twin, nâng cao năng lực
sản xuất một lợi ích khác cho các ngành công nghiệp áp
dụng Digital Twin. Trong ngành xây dựng, nâng cao năng
lực sản xuất có tầm quan trọng sống còn trong việc đảm bảo
giao dự án đúng thời hạn chi phí đầu tư. Với khả năng
tích hợp dữ liệu phỏng đa quy mô, Digital Twin cung
cấp các phương pháp mới trong việc cải thiện năng lực sản
xuất, đẩy nhanh tiến độ thi công hiệu quả đầu trong
suốt vòng đời dự án.
Tại Dự án đường sắt ngầm đô thị Crosswell 2, London,
(Hình 5) trong quá trình thi công đoạn hầm CP4a CP3a
nối giữa ba tuyến hầm, CSIC – Cambridge Centre for Smart
Infrastructure & Construction Trường đại học Cambridge,
Vương Quốc Anh đã tiến hành đặt các cảm biến đã được
định vị trên mô hình số hóa vào trong đất nền xung quanh
tường của hệ thống hầm để tiến hành đo áp lực đất tác động
lên hệ kết cấu. Sau đó toàn bộ các dữ liệu thu được được
đưa vào tính toán kiểm tra lại, và họ nhận thấy rằng các dữ
liệu thu được nhỏ hơn rất nhiều so với các giá trị tính toán
theo các tiêu chuẩn kinh nghiệm của đơn vị vấn thiết
kế. Từ đó có thể tiến hành điều chỉnh hệ kết cấu, giảm chiều
dày của vỏ tường hầm cho các đoạn hầm khác trong cùng
khu vực, giúp tiết kiệm chi phí và rút ngắn thời gian thi công.
Với việc nâng cao năng lực sản xuất trong quá trình thi
công sẽ giúp nhà thầu thi công và các đơn vị liên quan đảm
bảo tiến độ thi công được thực hiện đúng thời hạn, hạn chế
tăng chi phí đầu tư xây dựng.
4. Kết luận
Từ những ứng dụng của Bản sao kỹ thuật số - Digital
Twin, trong lĩnh vực xây dựng thể thấy được tiềm năng,
cũng như tính khả thi và sự cần thiết của việc tích hợp Bản
sao kỹ thuật số- Digital Twin vào công tác thi công xây dựng
nhà nhiều tầng tại Việt Nam để giải quyết các vấn đề đang
gặp phải.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, đây là một vấn đề hoàn toàn mới
nên cần các nghiên cứu, tích hợp Bản sao kỹ thuật số -
Digital Twin trong lĩnh vực thi công xây dựng, đặc biệt là lĩnh
vực thi công xây dựng nhà nhiều tầng./.
Hình 5: Áp dụng Digital Twin cho đoan hầm CP4a và CP3a, dự án Crosswell, London, Anh
T¿i lièu tham khÀo
1. Ngô Quang Tuấn, Nguyễn Hoài Nam (2019), Digital Twin và vai
trò trong ngành công nghiệp xây dựng Việt Nam, Hội thảo quốc tế
về Kiến trúc và Xây dựng 2019 (ICACE-2019), Đại học Kiến trúc
Hà Nội.
2. Quyết định 1004/QĐ-BXD Bộ Xây dựng, ký ngày 31/7/2020, về
việc phê duyệt “Kế hoạch Chuyển đổi số ngành Xây dựng giai
đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030”
3. Bortolini, R.; Rodrigues, R.; Alavi, H.; Vecchia, L.F.D.; Forcada,
N. Digital Twins’ Applications for Building Energy Efficiency: A
Review. Energies 2022
4. Callcut, M.; Agliozzo, J.-P.C.; Varga, L.; McMillan, L. Digital
Twins in Civil Infrastructure Systems. Sustainability 2021.
5. Digital Twins & FM Case Study – HongKong International
Airport, Atlas Vietnam, 2019.
6. Digital twins for the Built Environment - British Standards
Institution (bsi), 2018
7. Mark Enzer, “The future Infrastructure”, The National Digital
Twin, 2019.
8. Grieves, M. and Vickers, J. “Digital Twin: mitigating
unpredictable, undesirable emergent behavior in complex
systems.” Transdisciplinary Perspective on Complex System, 2017