Tiểu luận: Lịch sử phong cách thời trang

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Ụ

Ụ

M C L C

ị

ầ 1                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ế ủ ố ờ ấ t tính ch t chung c a “M t” th i trang và đ c ặ đi mể

Câu 1: Hãy cho bi ệ ượ ố ủ riêng c a hi n t ng “M t”.

ề ố ể ầ ả ờ ế ị Đ u tiên mu n tìm hi u v  m t th i trang, thì chúng ta ph i bi t đ nh

ố ờ ố nghĩa “M t” và “th i trang” là gì.

ờ ị ề ố 1.1: Đ nh nghĩa v  M t và th i trang.

ế

ươ ứ ế ố ừ  ti ng Latinh “modus” có nghĩa là cách th c, ph “Mode” trong ti ng Pháp, hay “model” trong ti ng Anh, ng pháp, quy

ự ượ ậ “Mode” có g c t ồ ừ ế ắ ề đ u b t ngu n t ẩ ứ ộ ắ t c, m c đ  chu n m c chung đã đ c công nh n.

ữ ậ ờ ợ

ụ ị ấ ị ộ

ờ ổ ế ả ặ ấ ị ờ ị ế   Th i  trang là trang ph c theo th i, là t p h p nh ng thói quen và th  hi u ộ   ph  bi n trong cách m c, th nh hành trong m t không gian nh t đ nh, vào m t kho ng th i gian nh t đ nh.

ủ ố ờ ấ 1.2: Tính ch t chung c a M t th i trang.

ờ

ố ượ ộ ộ ầ ổ ế ứ

ấ ệ ể ả ấ   ả ổ ở ố ng trong m t  kho ng th i gian r t c theo đu i b i s  ít đ i t ộ   c ph  bi n m t cách r ng rãi trên toàn c u. Các hình th c thay ặ ườ   ng là các đ c đi m trang trí,  hoa văn, ch t li u v i trong khi

ổ ượ ố  “M t” đ ượ ố ắ ng n. M t  đ ố ổ ả đ i c u m t th ấ form dáng r t ít thay đ i.

ả ề ị ế ỹ

ờ ượ ộ ố ổ

ậ ị ế ủ ổ ủ ế ổ ủ ơ ế ổ ự ế ố ơ ố ẩ   M t và th i trang đ u ph n ánh thói quen và th  hi u th m m  trong cách ừ ướ ặ ng m t không ng ng bi n đ i và ăn m c, đã đ   ự ế ệ ộ   ộ hoàn thi n theo s  bi n đ i  th  hi u c a xã h i. Trong khi s  bi n đ i c a cu c ự ộ ễ ố s ng di n ra t c xã h i công nh n. Xu h ự ế , thì s  bi n đ i c a m t nhanh h n và có s  đ t bi n h n. ừ ừ  t

ấ ệ ự ư ồ

ộ ờ ứ ượ ờ ế

ữ ế ả ậ ấ

ừ ơ ơ

n i này sang n i khác, t ố ế ượ ể ố ượ  đó m t đ ẩ ự t mình, m t thúc đ y s  phát tri n th i trang

ượ ế ậ   ố ề M t th i trang xu t hi n và đ c truy n bá trong s  giao l u đ ng thu n ưỡ hay c   ng b c gi a các dân t c. Nh  kinh doanh, buôn bán hay chi n tranh, các ở ữ ươ ẩ ng gia hay chi n binh đã chuyên ch  nh ng s n ph m v t ch t,  trong đó có th   ư   ừ ầ ả c hình thành và giao l u c  qu n áo t ở ơ   ờ nhanh chóng. Sau đó đ n l  n i mà nó đ c đem đ n.

ệ ượ ủ ể ố 1.3: Đăc đi m riêng c a hi n t ng M t.

ử ụ ố ờ

ị ố ấ ớ ể ư ồ

ả ố ươ ữ ể ệ ệ   ấ L ch s  phát tri n trang ph c cho th y m t và th i trang là hai khái ni m ầ   g n gi ng nhau, nh ng không ph i lúc nào chúng cũng đ ng nh t v i nhau. ữ Gi a chúng có nh ng đi m t ng đ i khác bi ự ư t. ví d  nh :

2

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ấ : Th  nh t

(cid:0) ị ờ ặ ậ

ớ ắ ề ả ử ươ ộ ờ

ề ắ ị (cid:0) M t: g n li n v i  cái m i, th ng tr  nh t th i m t s   đông ng ố

ư ộ ườ   ộ ố i, ố   i trong xã h i. M t

ớ ị ế ả ố ư ị ộ ặ ủ ộ   Th i trang: là cách ăn m c th nh hành, ph n ánh t p quán m c c a c ng ố ồ ng đ i dài. đ ng, g n li n v i m t th i kì l ch s  t ờ ấ ị ớ ủ ấ ả ọ ườ t c  m i ng nh ng ch a hăn là th  hi u c a t ắ ờ th nh hành trong m t kho ng th i gian ng n.

ứ Th  hai:

(cid:0) ỉ ờ ư ệ ế

ữ ứ ế ề ặ

(cid:0) ộ ố ọ ấ ế ề ố ụ   ự Th i trang: ch  liên quan đ n lĩnh v c nh  d t, may, da giày, trang ph c ấ và nh ng th  khác liên quan đ n v n đ  may m c.  M t: thì liên quan đ n m i v n đ  trong cu c s ng.

Th  ba:ứ

(cid:0) ộ

ướ ẹ ộ ộ ấ ị ươ ộ ị ị ớ ộ ạ ườ ng b  bó h p trong m t ph m vi nh t đ nh, vì nó có   ộ   ắ ng, hay m t ậ ng g n v i m t b  ph n xã h i, m t đ a ph

ờ Th i trang: th khuynh h vùng lãnh th .ổ ượ ố ề ướ ế ớ c truy n bá, và có xu h ng lan ra toàn th  gi i.

ư ệ ị ư ầ ử ữ ả ạ

(cid:0) M t: đ ữ ừ Câu 2: T  nh ng t

ụ ề li u l ch s , hãy s u t m nh ng hình  nh, đo n văn ệ ờ nói v  trang ph c Vi t Nam qua các th i kì.

ầ ứ Theo ch ng lo i và ch c năng, trang ph c g m có đ  m c phía trên, đ

ạ ồ ộ ầ ồ ặ ụ ứ

ặ ị ệ

ườ ệ

ụ ữ ố ồ

ồ  ủ ụ ướ i, đ  đ i đ u, đ  đi chân và đ  trang s c. Theo m c đích, có trang   ụ   t trang ph c ờ ạ ị  t qua các th i đ i b ố ừ    môi  nhiên ho c có ngu n g c t ệ   t đ i và công vi c lao ng t

ồ ụ ễ ộ  h i. Theo gi ứ ủ  chính, c a môi tr ậ ướ ệ ồ ồ ự ớ i tính thì có s  phân bi ụ ủ i Vi ặ ự ườ ng t ệ ớ ứ ủ  nhiên – đó là: khí h u nóng b c c a vùng nhi c. m c phía d ộ ph c lao đ ng và trang ph c l nam và trang ph c n . Cách th c trang ph c c a ng ố ở chi ph i b i 2 nhân t ự ườ tr ộ đ ng nông nghi p tr ng lúa n

ụ ệ ừ ờ 2.1: Trang ph c Vi ư  th i xa x a t t

ồ ặ ướ Đ  m c phía d i

ướ ả ủ ể ườ ệ Đ  m c phía d ơ i tiêu bi u h n c  c a ng ụ ữ i ph  n  Vi t Nam qua các

ờ ạ ồ ặ th i đ i là cái váy.

ặ ố T  th i Hùng V ng, ph  n  đã m c váy, l i m c đó đ

ề ượ ồ ặ ả ư ể ế ỉ ữ ở ừ ờ cách kiên trì ươ ơ  nhi u n i cho t ụ ữ ộ   ặ c b o l u m t ủ   ớ ậ i t n gi a th  k  này. Nó là đ  m c đi n hình c a

ị

ầ 3                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ế

ứ ở ộ ố ặ

ặ ứ ượ ỉ ỉ ệ

ấ ổ ế ả ộ c  vùng Đông Nam Á và ph  bi n đ n m c,   m t s  dân t c Đông Nam Á, ớ ả ụ ữ ư ậ ở không ch  ph  n , mà c  nam gi i cũng m c váy. S  dĩ nh  v y là vì m c váy ố ậ ả ớ ộ c m t cách có hi u qu  v i khí h u nóng b c, mà không ch  mát, đ i phó đ ệ ồ ớ ợ còn r t phù h p v i công vi c đ ng áng.

ế ươ ướ ặ

ồ ầ ế ẳ ợ ủ ụ

ệ ươ ố ừ ố ưỡ

ố ạ ế

ờ ầ ế ớ ầ ế ư c ta. Đ n th i thu c Minh, chi c qu n ph

ậ ẽ ượ ở ộ ố ộ ở ậ

ụ ữ ướ c  ả ượ ế ặ c m c qu n đ

ề ố ụ ị ụ ữ ố ỉ ấ ế ể ạ ặ

ế ỷ ệ ứ

ụ ầ ầ ố

ễ ở ố ể ỏ ự ế ớ ế

ế ạ ộ

ả ứ

ế  hào vè chi c váy, r t t i dân Vi ng b i l

ơ ẽ ườ  ng ủ ệ ấ ự t r t t ố ấ ự ầ ủ

ớ   ứ ồ ặ ng Nam, chi c váy khác h n v i i đ c thù c a ph Là th  đ  m c phía d ớ   ứ ồ  g c du m c Trung Á: th  đ  măc này phù h p v i chi c qu n có ngu n g c t ư   ắ ậ ự ng B c giá l nh. V i âm m u công vi c chăn nuôi c i ng a và khí h u Ph ề ầ ế ồ đ ng hóa, phong ki n Trung Hoa đã nhi u l n mu n đ a chi c qu n vào thay   ụ  ế ủ ế ộ th  cho chi c váy c a ph  n  n ổ ế ữ    m t s  b  ph n th  dân. B i v y vào năm 1665,  đã ph  bi n đ n  có l ầ ể  vua Lê Huy n Tông đã ph i ra chi u ch  c m ph  n : không đ ự ố   ả ồ b o t n qu c t c m c váy. Trong khi đó đ n cu i th  k  17, đ  t o nên s  đ i ớ ậ  trong Nam đã l nh cho trai gái Đàng Trong l p v i Đàng Ngoài, ch  Nguy n    ố   ế ổ ắ  s  bi n đ i. thành ra chi c qu n g c du m c cu i dung qu n áo B c qu c đ  t ề ắ ơ ề ậ cùng đã thâm nh p vào mi n Nam s m h n mi n B c. Đ n năm 1828, vua Minh   ỉ ấ ặ   ệ ể ế ụ ọ t đ , ra chi u ch  c m dân m c M ng ti p t c h c theo Trung Hoa m t cách tri ả   ắ ẽ ạ ộ ự váy, và đã gây nên m t s  ph n  ng m nh m  trong dân chúng B c Hà. Ph n ả   ứ ả ắ  tin vào b n s c và b n   lĩnh văn hóa c a mình: ”Cái tr ng thì th ng hai đ u. Bên ta thì có, bên tàu thì không!”

ồ ặ Đ  m c phía trên

ụ ữ ổ ồ ặ ờ ạ ủ ấ ế   ị Đ  m c phía trên c a ph  n   n đ nh nh t qua các th i đ i là cái y m.

ồ ặ ế ấ ầ ườ ụ ữ ự ắ Y m là đ  m c mang tính ch t thu n tuý Vi ệ  Nam, th t ng do ph  n  t c t­

ộ ể ế ể ề ấ ớ ổ

ị ế ườ ườ ế ắ ở ở ồ ề may­nhu m l y, v i nhi u ki u c , nhi u màu phong phú: y m nâu đ  đi làm   ế    thành th : y m h ng, y m nông thôn; y m tr ng th ng ngày ng ngày th

ữ ế ấ ễ ộ ự ế đào, y m th m... dùng vào nh ng ngày l ể  h i. Y m dùng đ  che ng c cho nên

ể ượ ở ủ ữ ặ ả ở ỗ nó tr  thành bi u t ng c a n  tính (khi gi ơ t ph i ph i phóng ch  kín đáo), và

ứ ệ ế có s c quy n rũ mãnh li t:

ộ ạ “Ba cô đ i g o lên chùa,

ế ắ ộ ỏ ư M t cô y m th m b  bùa cho s .

ư ư ề ư ố ươ S  v  s   m t ng t

4

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ố ư ọ ầ m lăn ôm lóc cho s  tr c đ u...”

ậ ủ ế ể ượ ữ ế ộ ở ủ Y m và nh ng b  ph n c a y m tr  thành bi u t ng c a tình yêu:

ế ắ “Y m tr ng mà vã n ướ ồ c h ;

ạ ươ Vã đi vã l ồ i anh đ  yêu th ng”

ể ố ụ ữ ứ ụ ậ ấ ớ

ườ ầ ẫ ặ ờ Đ  đ i phó v i khí h u nóng b c, ph  n  khi làm l ng, nh t là trong bóng   ế   ng m c váy­y m ươ râm, dù là vào th i Hùng V ng hay là đ u TK. XX v n th

ể ầ ụ ữ ư ề ộ ườ ế ặ ớ v i hai tay và l ng đ  tr n. Ph  n  nhi u dân t c ít ng ẫ i đ n nay v n m c váy

ở ầ c i tr n.

ặ ộ ị ố ớ ả ứ ặ ớ ụ ữ ư D p h i hè, ph  n  x a hay m c áo l ề   i m  ba, m  b y, t c là m c nhi u

ồ ớ ế ề ố ỉ áo cánh l ng vào nhau. Tuy nhiên, v i phong cách t nh , kín đao truy n th ng,

ườ ệ ặ ấ ng ụ ữ i ph  n  Vi ặ t m c cái áo dài màu thâm ho c nâu phía bên ngoài l p ló bên

ớ ề ớ ỡ ồ

ồ ủ ộ ơ Ở ậ trong m i là các l p áo cánh nhi u màu (vàng m  gà, vàng chanh, h ng cánh sen,   ớ    Nam B , n i khí h u nóng quanh năm, “áo m ” ồ h ng đào, xanh h  th y…).

ượ ằ ặ đ c thay b ng áo c p (2 cái).

ắ ề ặ ườ ủ ư ề ề ố V  m t màu s c, màu  a thích truy n th ng c a ng

ườ ủ ụ ủ ư ấ ộ nâu g  ­ màu c a đ t; màu  a thích c a ng

ườ ứ ụ ư ế ấ ầ ắ i mi n B c là màu   ủ   i Nam B  là màu đen ­ màu c a ả   i x  Hu  thì  a màu tím trang nhã. M y ch c năm g n đây, do  nh bùn; ng

ưở ươ ụ ắ ở ế ứ ạ h ủ ng c a ph ng Tây, màu s c trang ph c đã tr nên h t s c đa d ng. Tuy

ủ ự ỏ ẫ ệ nhiên, trong quân ni m nhân dân thì màu hông, màu đ  v n là màu c a s  may

ố ẹ ạ ở ệ ễ ướ ướ ắ m n, t t đ p, màu “đ i cát”. nông thôn hi n nay, khi làm l i tr c c bàn

ờ ể ặ ướ ụ ể th  gia tiên, chú r  có th  m c âu ph c (nam gi ng tính h ớ ươ i d

ườ ứ ẫ ặ ặ ặ ỏ ồ ạ ng ngo i) còn   ắ   ng v n m c áo dài màu đ  ho c h ng ch  không m c màu tr ng có cô dâu th

ệ ề là màu truy n thông Vi t Nam.

ụ ữ ữ ả ọ ệ Sau đây là nh ng hình  nh minh h a cho trang ph c n  Vi

ờ ộ ả ự ấ ả ứ ộ th i kì, do m t ban l y c m h ng và phác th o d a trên b  phim tài li u t Nam qua các   ệ  “Đi tìm

ụ ệ trang ph c Vi t”.

ị

ầ 5                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

6

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ị

ầ 7                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

8

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Trang ph c n  gi ụ ữ ớ i

ị

ầ 9                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ờ ụ ụ ơ ờ Bao gi cũng v y, ph c trang ph  n  bao gi

ụ ữ ờ ạ ể ề ậ

ụ ớ ậ ụ ữ  cũng đa d ng h n ph c trang   ứ ạ   ơ ụ đàn ông. Do v y ph c trang ph  n  th i Lê cũng nhi u ki u h n và ph c t p ơ h n ph c trang nam gi i.

ạ D ng 1: Áo giao lĩnh kín

ụ ữ ờ ụ ả ạ ấ Ki u ph c trang đ n gi n nh t cho ph  n  th i Lê là d ng áo giao lĩnh

ể ự ư ươ t ng t nh  áo nam gi ơ ớ i.

ể ấ ứ ườ Chúng ta có th  th y ngay trong b c tranh này. Trang ph c c a ng i ph ụ

ụ ủ ố ườ ỉ ở ầ ụ ủ ướ ữ ấ n  r t gi ng trang ph c c a ng i đàn ông, ch  khác ph n váy d i.

10

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ươ ư ờ ở

ơ ỉ

ộ ớ ở ạ ứ ượ  Ninh Bình, chúng    Trên b c t ng D ng Vân Nga t c th i Lê Trung H ng  ả ạ ấ ta cũng th y d ng áo giao lĩnh đ n gi n này. Có khác chăng bà ch  khoác thêm  bên ngoài mà thôi. m t l p áo choàng

ạ ở D ng 2: Áo giao lĩnh h

ầ

ị

11                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ư

ể ộ ữ ầ ộ ạ D ng th  hai cũng là áo giao lĩnh không đai, nh ng có khác áo giao lĩnh đàn ở ỗ  ra m t ph n áo bên trong.   ch  chính gi a áo đ  l ông

ượ ọ T ng công chúa Ng c Hân

12

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ượ ế ỹ ễ ng phu nhân qu n công Nguy n Th  M , trang ph c c a bà gi ng nh ư

ộ ớ ỉ T ứ ượ b c t ậ ở ỗ ng trên, ch  khác ụ ủ ở  ch  bà khoác thêm m t l p áo choàng ố  ngoài.

ầ

ị

13                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ạ D ng th  3 cũng là áo giao lĩnh

ư Gi ng nh  d ng 1, là giao lĩnh kín (không l y m trong). Nh ng khác

ộ ớ ắ ắ ộ ở ỗ  ộ ế  ch    ngoài ng n và các cô bu c thêm m t l p váy ng n bên ngoài.

ứ ư ẻ ư ạ ố ở ớ l p áo giao lĩnh  Nh  cô gái tr  trong b c tranh này.

ườ ườ Đây là b c tranh do ng

ứ ậ ẽ ề i Nh t v  v  ng ữ ườ i Đông Kinh vào năm 1714. ứ i Đông

ườ ứ ả ủ ư   ộ i Hà N i ngày x a. Trên góc ph i c a b c tranh có ghi ch  "Đông Kinh nhân", t c ng Kinh, ng

ắ ở ắ ớ Trong khi cô gái tr  khoác thêm l p áo ng n và l p váy ng n

ồ ầ ạ ặ ả ơ ỉ

ắ ở ớ  bên ngoài, thì bà lão ng i c m qu t v n m c áo giao lĩnh kín đ n gi n (d ng 1), ch  khoác thêm áo khoác ng n ẻ ạ ẫ  ngoài.

14

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ở ạ D ng 4: Giao lĩnh h  + váy ngoài

ắ ở ư    ngoài, nh ng

ạ ở ư ạ ứ ứ ạ          D ng th  4, gi ng nh  d ng th  3, có thêm l p váy ng n  ượ ể ờ c đ  r i ra, l hai v t giao lĩnh ớ  trong. ố  trên đ ộ ế ở  y m

ớ ạ ớ ạ ư ạ ố ộ ộ

ể ấ ở ấ ượ ạ ạ (D ng 4 so v i d ng 3, gi ng nh  d ng 2 so v i d ng 1. M t cái kín, m t cái h )ở Chúng ta có th  th y d ng này ề  r t nhi u pho t ờ ng th i Lê.

ầ

ị

15                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

16

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

17                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

18

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ạ D ng 5: Viên lĩnh dài

ụ ữ ữ ế ạ ớ ạ   ạ D ng này hoàn toàn khác v i nh ng d ng áo ph  n  trên. N u nh ng d ng

ạ ở ạ ổ ở trên có giao lĩnh (v t chéo) ngoài thì d ng này có viên lĩnh (c  tròn) ữ  ngoài.

ầ

ị

19                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ạ ắ   D ng 6: Viên lĩnh ng n

ư ắ ớ ấ  ngoài nh ng nó r t ng n. L p viên

ề ể ộ ớ ạ ở          D ng này cũng có m t l p viên lĩnh  ể ắ ở  ngoài này có th  có nhi u ki u. lĩnh ng n

20

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ề ạ ạ D ng 7: Váy li n không dây ế ọ  (t m g i là th )

ữ ẻ ả ạ ố

ấ ơ ự ộ ợ ả ề ỏ

ỉ  D ng này không gi ng nh ng d ng trên, r t đ n gi n và mát m . Nó ch ộ   ồ g m m t chi c váy li n không dây, kéo qua kh i ng c và dùng m t s i v i bu c gút ạ ộ ở ướ  d ế ự i ng c.

ượ ạ ọ T ng công chúa M c Ng c Lâm

ầ

ị

21                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Minh Châu công chúa

ề ố ả ộ ị ử 2.2:  M t chút v  b i c nh l ch s

ờ ố ầ ế ỷ ế ỷ ế ấ

ế ệ ờ ừ ắ ạ ở

ở ị

ề ứ ự ể ẹ ế ơ t bao nhiêu s c l c đ  d p lo n.

ạ Ở ị ễ ả ố

ế ậ ổ ế ề ộ   Th i cu i th  k  18, đ u th  k  19 là th i binh bi n nh t trong xã h i   t. T  B c đ n Nam đâu đâu cũng có kh i nghĩa, cũng có lo n. Nông dân Vi ả   ễ ả Đàng Ngoài và Đàng Trong đ u kh i nghĩa và c  hai chúa Tr nh và Nguy n ph i ổ ậ    Đàng Trong thì Tây S n n i d y tiêu hao bi ắ   ấ ch ng nhà Nguy n. Đàng Ngoài thì Lê­Tr nh đ u đ  nhau, vùng núi phía B c ơ   t  đ  nhà cũng chia làm nhi u phe cánh. Tây S n chi m Phú Xuân ­ Hu , l

22

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ố ự ượ ủ ạ ở ố ng ể  đây đ  ch ng l ạ   i

ễ ơ ễ ễ ệ Nguy n, Nguy n Ánh ch y vào Nam và c ng c  l c l Tây S n. Nguy n Hu  mang quân ra

ị ị ớ ắ ậ ổ

ị ố ơ

ạ ả ề ế

ị ể ả ứ ủ ọ

ử

ớ ế ở ầ ộ

ườ ạ ự ệ ươ ng Tây đã ghi l i ph

ị ớ ế ệ

ư ị ướ ố

ơ khách ph

ử ề ắ ế ệ ượ , đ ố c các l ộ ố ả ị

ế ở

ủ ệ

ộ ỏ

ơ  nên hoang tàn, h n 50 cung đi n  ỏ ử ở ề ế ịệ ư ằ ệ t đ  chúa Tr nh. Khi quân Tây B c v i danh nghĩa phù Lê di t Tr nh và l   ị  ề ự ạ ề i ra giành quy n l c, vua Lê Chiêu Th ng b S n rút v  thì con cháu nhà Tr nh l ầ ế   ép vào th  cùng ph i ch y sang c u c u nhà Thanh. Khi v  đ n, Lê Chiêu ố ả ươ ố ạ    thù (nên nh  cha Lê i cho thiêu đ t c  V ng Ph  h  Tr nh đ  tr Th ng l ồ ứ ị ổ ỹ ố ố    Duy V  v n b  đ  oan, giam vào tù r i b c ch t b i chúa Chiêu Th ng là thái t ơ ụ ả Tr nh Sâm). L a cháy lan ra thiêu tr i c  thành Đông Kinh, h n m t tu n sau   ễ   i s  ki n kinh hoàng này. Nguy n m i h t. Nhi u ng ệ   Hu  đánh th ng quân Thanh nh ng kinh thành cũng đã tàn, bao nhiêu cung đi n, ụ ế ộ   c kia Đông Kinh v n là m t công trình ki n trúc nguy nga b  thiêu r i h t. Tr ả ợ ằ ươ ữ ơ   ng Tây ca ng i r ng nó còn h n c  thành n i tráng l ấ   ệ ồ ữ ố  nh t ph  Venice, v n là m t trong nh ng thành ph  c ng ph n th nh và tráng l ệ ở ươ   ơ châu Âu; sau c n binh bi n nó tr  V ng ỉ  Ph  cháy thành tro, hoàng cung cũng không thoát kh i l a, đi n Kính Thiên ch ớ   ễ còn là m t tòa nhà b  hoang. Nguy n Du khi quay tr  v  Đông Kinh đã đau đ n ờ ỉ than r ng bao nhiêu cung đ n x a gi ộ  ch  còn là m t phi n thành.

ế ễ ả ờ

ễ ệ ễ ầ

ễ ừ mi n Nam lên đánh Tây S n và d n dà di

ễ c. Nhà Nguy n đ

ế ả ướ ư

ề ở ượ ố ử ầ ườ i ta

ế

ướ

ắ  hai mi n Nam B c. Ng ự ứ ờ ế ướ ề ạ ấ ướ ố ắ

ế ệ ề Nguy n Hu  ph i d i đô v  Phú Xuân (Hu ). Trong khi đó Nguy n Ánh   ấ   ơ ố ẫ v n bao l n mu n đánh Tây S n. Không bao lâu thì Nguy n Hu  cũng m t. ầ ừ ơ ơ ệ   ề t Nguy n Ánh th a c  mang quân t ố   ậ ơ ế c thành l p, th ng h t phe cánh Tây S n, chi m h t c  n ư ế ỷ ẫ ấ ấ ướ c. Nh ng lo n l c v n ch a xong. Trong su t n a đ u th  k  19, nh t đ t n   ố  ở ộ c tính s hàng trăm cu c kh i nghĩa x y ra  ả  ở ơ ả ộ  th i Gia Long (1802) đ n T  Đ c còn nhi u h n c cu c kh i nghĩa x y ra t ộ ế ỷ ở ố ượ   ng cu c kh i nghĩa x y ra su t th  k  18. D i th i Minh M ng đã có s  l ở ộ   c đã 254 cu c kh i nghĩa x y ra  ệ ạ c n ki t, kinh t ế ạ ạ ả ừ ờ ả ở ả  mi n B c. Qua bao nhiêu chi n tranh, đ t n ườ  suy thoái, ng ề i dân đói nghèo.

ố ầ ườ ế ỷ ế ỷ ươ Vào cu i th  k  17 và đ u th  k  18, hai ng i Tây Ph

ể

ể ầ

ế ỷ ề

ấ ơ ụ ấ ả ườ ấ ẻ ề ặ ấ ẹ ế  l a r t nhi u và vì th  giá r t r  nên c  ng

ng, Tavernier   trong quy n "Relation nouvelle et singulière du Royaume de Tunquin" (1681) và Baron trong quy n "Description du Royaume de Tonquin" (đ u th  k  18) đã   ặ ơ  ế ằ t r ng dân chúng Đàng Ngoài ăn m c r t đ p, dù nghèo hay giàu đ u m c t vi ọ ả ụ l a vì h  s n xu t t   i nghèo cũng mua đ ượ ụ ể ặ   c l a đ  m c.

ầ

ị

23                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ư ế ỷ ờ ứ ễ ạ i miêu

Nh ng đ n th  k  19, d ườ ặ ủ ả ề i th i Nguy n, Michael Đ c Chaigneau l ệ ế  v  cách ăn m c c a ng ướ i Vi ư t nh  sau: t

ợ ườ ứ ặ ả ỏ ộ ữ "V  nh ng ng

ầ ụ ề ả ắ ợ ắ   i buôn bán hay công ch c nh  thì m c m t áo v i ng n, ớ   i

ầ m u đen hay chocolat, qu n l a đen hay v i tr ng. Dân chúng, th  thuy n gi ạ ư h  l u,

ộ ầ ồ ệ i t ố ả ằ ặ ớ ầ i đ u g i, bu c ngang l ng b ng m t cái gi

ầ ả

ỉ ư ặ ư ớ ầ ườ ườ c b ng... Có ng i, vá víu, dài ch a t

ư ế ưở ặ ơ ớ

ng là rách r ụ ữ ộ ố ầ ả ắ   ộ ư . Đàn ông ch  đánh m t cái qu n v i tr ng đàn ông nh  đàn bà, ăn m c rât t ộ   i rút dài, hay m u cháo lòng, dài t ắ ắ ầ ở ướ ụ   i m c áo v i ng n m u tr ng hay  tr buông thõng hai đ u  ể ộ ố ố ướ   nâu, th i đ u g i, đ  l   ng chân rám ơ ố ỉ ắ ộ ự n ng. Ph  n  ăn m c cũng t a nh  th , ch  khác áo dài h n,  ng tay áo r ng,   ằ   ặ ọ ả ừ ầ ớ  sang tr ng thì m c áo m  đôi b ng ng gi qu n và nón r ng h n. T ng l p tr ầ ụ ế ụ ượ ơ ụ t c, qu n l a đ n b ng chân"  l a trông su t qua đ

l a, thì đ n th  k

ờ ữ Trong khi th i th  17, dân chúng giàu nghèo đ u m c t ỉ ế ể ặ ươ

ặ ơ ụ ỏ ớ ụ ằ ụ ư ế ầ ớ

ả ở ộ ỉ ả

ế ỷ  ế ề ế   ứ ợ ng buôn giàu hay công ch c nh  m i có th  m c đ n 19, ch  có v  nh ng th ầ m t chi c qu n "l a đen". Nh ng ch  có qu n m i làm b ng l a, còn áo thì cũng   ụ   ả ch  là "áo v i ng n" (v i   đây là v i bông / cotton clothes), không ph i áo l a. ặ Dân chúng còn l ỉ ả ắ ướ ồ ệ   ạ ề . i đ u ăn m c rách r i t i t

ờ ể ự Qua s  miêu t

ấ ả ủ ả ủ  c a 3 ng ế 3 th i đi m khác nhau trên, chúng ta có th ưở ng đ n đ i s ng, cách ăn m c c a ng

ả

ặ ủ ấ ạ ế ề ế ậ ế i dân đã ch u nhi u chi n tranh đ  máu r i, đ i s ng kinh t

ể ể  ườ ở i  ờ ố ế ườ   ả th y h u qu  c a chi n tranh  nh h i ư ấ ả ữ   dân th  nào. Nh ng hình  nh trong các t m  nh x a mà các b n th y là lúc ờ ố ấ ả   ồ ổ ị ườ ng  cũng v t v , ặ ẹ ượ   ạ c. n n đói hoành hành, nên không th  ăn m c đ p đ

24

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ụ ệ ừ ế ỉ ế 2.3:  Trang ph c Vi th  k  19 đ n nay. t t

ứ 2.3.1: Áo t thân

ả ấ ủ ứ ẽ ả ố thân là đây. Có l đây là vào kho ng cu i th ế

ư      Hình  nh x a nh t c a áo t k  19ỷ

ầ

ị

25                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

.

26

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

27                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ướ

ạ ưở Ở ng ngày nay v i 4 tà tr  bên trong có y m,

b ng  ng tay áo đã đ ớ ở ế c thu h p l

ư ộ ả

ượ ọ ặ ắ ứ ẹ

ố ư ườ ư ẽ ạ ố i ngo i qu c ngày x a (t c a ng

ả ủ ể ả

ằ

ấ ế ặ ấ ấ ỗ

ọ ướ ủ ọ ư ứ ả c sau. Nó    Nó không ph i là áo t  thân nh  các b n t ạ ộ ạ ố    bên ngoài hai v n là m t d ng áo giao lĩnh (áo v t chéo)!  ẹ ạ ớ   ở ụ ố ồ ắ ạ i sát v i v t áo b t chéo nhau r i bu c đai  ồ ệ   ở i t cánh tay. Nh ng do hoàn c nh khó khăn, áo giao lĩnh h  m c cũng tr  nên t , ấ   ộ nhăn nhu m, đai bu c thì không đ p, váy cũng cũng ng n ch  không dài ch m ừ  chân nh  trong hình v  và trong miêu t    trong quy n "Relation de la nouvelle mission des năm 1631, C. Borri đã miêu t ở  Pères de la Compagnie de Jésus au Royaume de la Cochinchine" r ng đàn bà  ượ   ấ đ t Đàng Trong m c áo váy dài ch m đ t đ n n i không tài nào nhìn th y đ c ngón chân c a h  khi h  b c đi).

2.3.2: Áo Ngũ thân.

ứ ế ượ ế ộ thân­giao lĩnh" đó, n u đ ồ ấ   c kéo h t sang m t bên r i b m

ế Chi c áo "t ẽ khuy thì s  thành áo ngũ thân .

28

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

29                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

30

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

2.3.3: Áo dài

ồ ừ ắ Áo dài cũ b t ngu n t áo ngũ thân.

ầ

ị

31                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài Lemur

32

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài Lemur

ầ

ị

33                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài Lê Phổ

34

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài tay raglan

ầ

ị

35                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài bà Nhu

36

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

37                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ộ ố ể ư Ngoài ra còn m t s  ki u áo dài khác nh : áo dài mini, áo dài mang phong

ộ ố ể ệ ố cách hippy. Và cu i cùng là m t s  ki u áo dài hi n nay.

38

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ố ớ Đ i v i nam gi ớ i

ộ ả Đ  m c phía d

ộ ề ầ ụ ồ ặ ặ ng th

ợ ả ề

ươ ượ ậ

ứ ờ ờ

ượ ụ ễ ắ  ph c) ho c xà c p (th

ủ ằ ố c g i là "kh ": lính kh ụ ụ ng ph c), nh ng v n d ườ ặ ươ ọ ố ườ ố ỏ ng), lính kh  đ  (quân th

ố ủ ự ớ

ặ ầ ầ ở ỏ

ư ự

ặ ở ầ ố ờ ươ ố ấ   ả ế ố ướ i ban đ u là chi c kh . Kh  là m t m nh v i dài qu n ả  ố ườ ồ ừ ướ c ra sau, đuôi kh  th  tr m t ho c nhi u vòng quanh b ng và lu n t ớ ố ặ ậ   ướ c). Kh  m c mát, phù b p v i khí h u phía sau (cũng có khi th  v  phía tr ể   ồ ặ ỉ ậ ộ ễ nóng b c và d  thao tác trong lao đ ng. Vì v y, nó không ch  là đ  m c đi n ở ộ ề  b  ph n dân chúng khá lâu v  sau hình th i Hùng V ng mà còn đ   c duy trì  ệ ớ ắ ư   ễ này. Th i Nguy n các s c lính tuy phân bi t v i nhau b ng màu c a th t l ng ố  ẫ ư ạ ụ (l ự ị ng tr c), lính kh  vàng (ph c v  vua). xanh (đ a ph   ậ   ư ố i không còn đóng kh , nh ng do s  chi ph i c a khí h u, Ngày nay, tuy nam gi ộ ố ở ầ ế ộ  nhà vào mùa nóng i c i tr n m c đ c m t chi c qu n đùi (qu n xà l n) lúc  l   ở ẳ   ị ư ẻ ườ ớ i l n cũng nh  tr  con, nông thôn cũng nh  thành th , th c ra cũng ch ng  ng khác cách m c c i tr n đóng kh  th i Hùng V ng bao xa!

ộ ố ầ ế

ớ ấ ề i (d nam gi

ễ ấ

ơ ố ầ ố

ả ầ ư ẳ ườ ụ ớ ọ ạ ắ ư ộ

ả ừ ặ ầ ủ xu ng ra ngoài th t l ng (vì th

ầ ượ

ạ ồ ọ ườ ọ ứ ủ ặ ộ

ấ ợ

ạ ộ ạ ạ

ướ ầ ỉ ộ c, n

ể ề ầ ư ằ

ướ ấ ấ ễ ầ ặ ầ ố ố ố ớ ễ ộ ầ ớ

ẹ ẹ ắ ọ ố ụ ậ ế ậ ớ i là b  ph n ti p thu Khi chi c qu n g c du m c thâm nh p vào thì nam gi   ạ   ướ ươ ở ẽ ậ ễ ể ớ ng ngo i nó s m nh t. Đi u này th t d  hi u, b i l ng tính) h ầ ọ ầ ạ nên d  h p th  văn hóa bên ngoài h n. Qu n đàn ông có hai lo i:  qu n lá t a và   ọ ầ   ộ qu n   ng   s .   Qu n   lá   t a   cho   ng   r ng   và   th ng,   đũng   sâu,   c p   qu n (mi nề  Nam g i là l ng qu n) to b n. Khi m c, ng ầ i ta bu c dây th t l ng ra   ắ ư ế  ố ạ ầ ngoài c p r i th  ph n c p th a phía tr n r ợ   ạ ạ ầ ọ nên có tên g i là "lá t a"). Qu n lá t a chính là lo i qu n đ c sáng t o phù h p ậ ẳ   ố ớ ng khí h u nóng b c c a ta (do có  ng r ng nên m c mát ch ng v i môi tr ớ   ể ử ụ ụ ữ ủ thua kém gì cái váy c a ph  n ), và có th  s  d ng r t linh ho t thích h p v i ộ   ở ỗ ộ ạ ồ lao đ ng đ ng áng đa d ng ­   m i lo i ru ng khác nhau (ru ng c n, ru ng ướ ườ   n i đàn ông có th  đi u ch nh cho  ng qu n cao c sâu), ng c nông, n ạ ặ   ho c th p r t d  dàng b ng cách kéo c p (l ng) qu n lên ho c xu ng (chính vì ậ v y mà qu n có đũng sâu). Ngày l   i dùng qu n  ng s : qu n màu  h i, nam gi ắ tr ng có  ng h p, đũng cao g n gàng, đ p m t.

ở ầ ậ Đàn ông khi lao đ ng thì th

ố ớ ộ ụ ữ ớ ố

ụ

ố ớ ặ ớ ệ ụ ề ườ ầ

i) miêu t ố ẹ ủ ắ ự ng t ổ ề ố ộ ầ t Nam c  truy n: “Đàn ông đóng kh  đuôi l

ươ ạ ộ ữ ộ ế   ữ ườ ng c i tr n. Các thành ng  “váy v n, y m ả ấ   ở ầ mang” ( đ i v i ph  n ) và “c i tr n đóng kh ” (đ i v i nam gi  r t ề ớ   chính xác trang ph c lao đ ng truy n thông. Cách m c v i m c đích đ i phó v i ườ   ở ộ i môi tr  nhiên này d n d n tr  thành m t quan ni m v  cái đ p c a ng ở ườ   ế ệ n Vi n. Đàn bà y m th m h  l ữ ườ ớ   ng, nam n  cũng m i xinh”. Khi lao đ ng và trong nh ng ho t đ ng bình th

ầ

ị

39                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ắ ướ ể ẻ ặ ườ ng m c áo ng n có hai túi phía d i, có th  x  tà hai bên hông ho c bít tà;

ặ th ngoài B c  ắ

ụ ữ

ọ ừ ể ừ ể ở ư ắ ế ọ ặ   g i là áo cánh trong Nam g i là áo bà ba, áo có đính cúc nh ng ph  n  khi m c ườ ng không cài cúc v a đ  cho mát, v a đ  h  cái y m tr ng làm duyên. th

ồ ộ ầ ồ ứ Đ  đ i đ u, đ  trang s c

ố ộ ậ ướ

ệ ầ ể ơ ả ữ ồ ặ ậ

ồ ộ ắ ư ằ

ứ ụ ụ ả ụ ồ ộ ầ ụ ữ

ụ ớ ộ ớ

ẫ ể ằ ọ ạ

ắ ư ữ ụ ữ ị

ườ ể ồ ặ ứ ư ụ ệ ng) đ  kiêm nhi m m c đích th  t

ạ         Bên c nh hai b  ph n c  b n là đ  m c trên và d   i (qu n áo, s ng áo), ư ắ   trang ph c Vi t Nam còn có nh ng b  ph n khác không kém đi n hình nh  th t ườ ậ   ộ ả hông, đ  đ i đ u, đ  trang s c. Th t l ng (th ng làm b ng v i) là b  ph n ỏ   ồ ặ ướ ữ ầ i kh i ph  v i m c đích ban đ u ph c v  c  nam l n n  là gi  cho đ  m c d ồ   ọ ộ ợ ả ụ tu t ( v i m c đích này, th t l ng có th  b ng m t s i dây, g i là d i nút), r i ứ ụ ụ    áo dài cho g n. Và m c đích th  ba là tôn t o cái phát sinh thêm m c đích gi ắ ư ẹ ơ ể ủ i ph  n . Các bà các ch  còn dùng them th t l ng bao ( còn đ p c  th  c a ng   ọ ề   ự ộ ượ g i là ru t t  là làm túi đ ng đ  v t (ti n, ầ tr u, cau…).

ộ ồ ườ ườ t Nam th

ừ ặ ở

ằ ố ớ

ố ớ ấ ụ ữ ướ

ầ ả ỗ ng đ i khăn. Ph  n  tr ọ ụ ữ ể ấ ả

ươ ươ ể ọ ầ ng tóc đ  đuôi gà, hai th

ượ ơ

ả ế ỏ

ế ấ ệ ộ ng đi chân đ t, khi h i hè   i Vi          Khi lao đ ng đ ng áng, ng ấ ệ ị    thành th  thì đi dép (theo ch t li u có dép da, dép d a, dép cói, dép cao ho c  ớ   ố i). su…), đi gu c (làm b ng g ), đi hài (đ i v i ph  n ), đi giày (đ i v i nam gi ằ ộ   ộ ườ c đây đ  tóc dài và v n tóc b ng m t Trên đ u th ộ   ể ừ ộ ạ ể i đ  trên đ u (g i là cái v n tóc), đuôi tóc đ  ch a ra m t m nh v i dài cu n l ặ ộ   ng ăn nói m n mà có ít g i là tóc đuôi gà: “M t th ấ ươ ễ   c Pháp trong bài th  Chùa H ng đã miêu ta r t chính xác duyên”. Nguy n Nh ụ ủ ầ   trang ph c c a cô gái quê: “Khăn nh , đuôi gà cao ­ Em đeo d i y m đào ­ Qu n ầ ớ lĩnh, áo the m i ­ Tay em c m chi c nón quai thao…”

ể ạ ỏ

ọ ạ ướ ủ ỏ ộ ướ ằ ặ

ư ư

ủ ạ ộ

ế ấ ầ ọ ộ ầ i đàn ông v n khăn đ u rìu, lúc sang tr ng thì đ i khăn x p. Ng

ằ ộ ấ          Có th  ph  ra ngoài cái v n tóc là cái khăn vuông, chít hình m  qu  vào   ồ ề   ầ i c m) ho c hình đ ng ti n c, hai đ u bu c d mùa l nh (có m  nh n phía tr ướ ộ ầ ạ ỏ   c đây vào mùa nóng (nh  khăn m  qu  nh ng hai đ u bu c sau). Đàn ông tr ọ ể i thành m t búi tròn trên đ u g i là búi tó, búi c  hành. Khi làm đ  tóc dài búi l   ườ   ườ ụ i l ng, ng ộ ườ Nam B  th ng đ i khăn r n.

ườ ư ể ắ

ặ ồ ầ ợ ộ

ẻ ơ ư ư ề ả ạ ả ng có             Trên khăn ho c thay cho khăn là nón đ  che m a n ng. Nón th ầ   ọ khung tre và l p lá g i. Nón chóp nh n đ u; nón thúng r ng vành; nón ba t m ể ữ   , nh  nón thúng nh ng m nh d  h n ­ các lo i nón này đ u ph i có quai đ  gi

40

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ơ ổ ế

ộ ạ ế ổ ế ữ

ả ằ ỏ i nón m ng gi ơ ệ

ả ấ ư ộ ấ ệ ứ ơ ư ộ ậ ộ

ướ ườ ộ

ở ở ỉ ể ả ệ ẻ ộ

ưỡ ớ   ạ nón quai thao (làm b ng v i thao) là lo i ph  bi n h n c . Hu  n i ti ng v i ơ  lên ánh sang thì nhìn th y nh ng trang trí bên nón bài th  ­ m t l   ồ   ư trong (x a có bài th ). Vua x a đ i mũ mi n; quan văn x a đ i mũ cánh chu n ể ố   ụ ằ  (b ng ch t li u c ng đ  ch ng ng ra tr n đ i mũ tr (có hai cánh hai bên); t ớ   ở ậ ề ư i già đ i mũ ni (có di m che kín tai và gáy, b i v y m i binh khí); s  sãi và ng ữ    đ nh có thành ng  “mũ ni che tai”); tr  con đ i mũ thóp (đ  b o v  thó th   ầ đ u); sau này còn có mũ l i trai, mũ ca – lô, mũ cát.

ề ứ ừ ờ ườ ươ th i vua Hùng V ng, ng i Vi

ổ

ế ụ ề ẫ ộ ệ ể ặ ố ư  m t s  dân t c mi n núi). L i t

ộ ế ố ố ề ự ệ ồ

ố ể ữ ệ ả ấ   t Nam đã r t          V  cách trang s c thì t ễ  thích đeo vòng tai. Vòng c , vòng tay, vòng chân (vòng tai có th  n ng làm tr ổ   ở ộ ố  duy t ng dái tai xu ng, d n đ n t c căng tai  ố ủ ế   ợ h p truy n th ng luôn là ngu n g c c a m t n p s ng hi n th c: khi ăn thì k t ẹ ợ h p đ  ch a b nh, ngay c  khi làm đ p.

ẹ i Vi

ể

ỏ ượ ấ ộ ươ ờ ườ ứ ạ ụ

ệ ừ ụ ể

ộ ầ

ể ổ ế ể ừ ơ ụ

ụ ẫ ể ẹ ấ ể ừ ụ ộ ẹ

ể ử ấ ả ụ ứ ệ ệ ạ i Vi

ậ ớ ộ

ứ ố ườ ự ớ

ặ ụ ườ ư ớ ộ ng t i; nh ng đó luôn là m t cái đ p t i m c đích làm đ p cho con ng

ộ   ế ợ ệ t Nam cũng luôn k t h p sao cho cái đ p đó có ích cho cu c          Ng ờ ỏ ố   s ng, cho s c kh e. Th i Hùng V ng có t c xăm hình theo hình cá s u đ  nó ụ ầ ế ậ   c duy trì). T c nhu m răng kh i làm h i (t c này đ n t n th i Tr n V n đ ừ ể ả đen v a có tác d ng đ  b o v  răng v a đ  trang đi m (ca dao có câu: “Răng   ể  ể đen ai nhu m cho mình ­ Đ  duyên mình đ p, đ  tình anh say). T c ăn tr u đ ướ ỏ ng khí, cũng r t ph  bi n là t c nhu m móng tay, đ  môi và đ  tr  s n lam ch   ộ ư ậ   ằ móng chân b ng th o m c (lá móng) đ  tr  tà ma và đ  làm đ p. Nh  v y, ặ   ườ t Nam đã có cách  ng x  r t linh ho t, đ ng trong vi c trang ph c, ng ướ   ệ ớ ệ ố đ i phó v i khí h u nhi c. t đ i nóng b c và công vi c nhà nông làm ru ng n ứ ớ    nhiên, còn luôn Cách may m c, cùng v i ch c năng đ i phó v i môi tr ướ ẹ ế  ẹ h ng t ị nh , kín đáo.

ả ộ ụ ể ệ ươ ạ Câu 3:  Hãy mô t m t vài ki u trang ph c Vi t Nam đ ng đ i mà mình

thích.

ụ ệ ể ạ ổ ộ

ệ   ữ Trong th i bu i hi n đ i ngày nay, nh ng ki u trang ph c năng đ ng, ti n ớ ẻ ệ ờ ự ự ầ ủ ợ ọ i luôn là s  l a ch n hàng đ u c a gi i tr  hi n nay. l

ữ ụ ư ể ầ

ứ ặ ủ ủ ầ ầ ơ

ứ ạ ề ế   ữ         Nh ng trang ph c nh  áo phông, qu n jean là nh ng th  không th  thi u ả   ữ  qu n áo c a em, em thích nh ng ki u qu n áo, ho c váy đ n gi n, trong t ế ọ ầ không quá ph c t p, c u kì, quá nhi u h a ti ể t.

ầ

ị

41                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ế ữ ế t eo, ngang đùi, nó làm cho dáng

ặ ơ ỏ ệ ứ ỏ ườ Nh ng chi c váy dáng suông ho c h i chi i nh  và gây hi u   ng làm chân nh  đi. ng

ể ặ ữ ế ặ ầ ộ ố Mùa hè thì có th  m c nh ng b  jumpsuit, ho c qu n y m đang là m t năm

2014 này.

ữ ế ể ả ỏ ơ Mùa thu thì có th  khoác thêm nh ng chi c cardigan m ng, đ n gi n và

ệ ợ ti n l i.

ề ế ứ ể Câu 4:  Tìm hi u, phân tích v  áo y m, áo t thân, áo ngũ thân, áo dài qua

ạ ị ử ả các giai đo n l ch s  (có hình  nh kèm theo).

ướ ở t tha trong tà áo dài duyên dáng t

ệ

ạ t Nam chúng ta. Tuy nhiên nhìn l ắ ủ ụ ề ẻ ằ ế ụ ữ i ph  n  Vi

ừ ả ữ    lâu đã tr  thành Hình  nh nh ng cô gái th ứ ể ượ ủ i quá kh , chính chi c áo ng c a Vi bi u t   ệ   ườ ạ ớ ế t y m m i là lo i trang ph c tôn v  yêu ki u, đ m th m c a ng Nam.

Áo y m:ế

42

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ườ ể ụ ữ i ph  n  Vi

ế ủ ặ ứ ượ ặ ớ ớ ệ   t   c dùng k t h p v i áo cánh ho c áo dài, m c v i nón quai

ỏ ế ộ ụ ộ Y m là m t th  trang ph c n i y không th  thi u c a ng ế ợ ườ ế ư x a. Y m th ng đ ạ ễ thao, khăn nhi u và khăn m  qu .

bao gi

ấ Y m xu t hi n t ủ ỉ ế ằ ượ ặ ụ ữ ở

ế ộ ố ọ ầ ệ ừ ườ i dân Vi ấ ớ

ụ ữ ữ ữ ế ể ộ t r ng nó đã có m t trong    không ai rõ, ch  bi ệ ở  ư t  c m c b i ph  n  Vi  r t xa x a. Nó đ ữ    các tôn n  công chúa n i thâm cung, các phu   i ph  n  bình dân

ư ủ ấ ả ớ ể ồ ờ ặ ệ ừ ấ t t cu c s ng c a ng ơ ộ ừ m i t ng l p giai c p xã h i, t ườ nhân ti u th  c a nh ng gia đình quý t c, đ n nh ng ng ầ ả t n t o, v t v  s m hôm đ  nuôi ch ng, nuôi con.

ứ ằ ờ

ộ ố ố ượ ộ

ế c xem là m t nét đ p c a ng ố ệ ẹ ủ ẹ ề ả ế ủ ư l ng ong v n đ ườ Nam. Theo quan ni m truy n th ng c a ng ượ ể c ra đ i là đ  tôn lên cái   M t s  nhà nghiên c u cho r ng chi c y m đ ệ   ụ ữ ườ t i ph  n  trong văn hóa Vi ộ ệ   t, m t cô gái đ p là ph i có i Vi

ầ

ị

43                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ắ ượ ườ ư ư ắ ỏ c th t đáy nh  nh n nh  cái l ng ong. Ng

ệ ư i Vi ẹ ớ

ủ ộ ằ   ư t x a cho r ng cái l ng đ ầ   ỉ ữ nh ng cô gái v i cái l ng ong không ch  mang m t dáng hình đ p mà còn có đ y ườ ợ ủ ấ ả ữ đ  t ư ứ ạ t c  nh ng đ c h nh c a m t ng ộ ườ i v , ng ẹ i m .

ả ế ậ ơ ả ỉ

ủ ề ế ấ ỗ ổ ả

ư ự ủ ể ườ ụ ự ầ

ổ ể ộ

ả ộ ư ạ ặ ộ   ố ượ ề ng v i không nhi u, ch  là m t K t c u c a y m th t đ n gi n, s  l ả   ỉ ộ ủ ệ ả vuông, m i chi u kho ng 40cm (x a kia d t th  công, kh  v i ch  r ng kho ng ặ   ặ ướ i m c. 30, 40cm), đ t chéo tr c ng c đ  đ  che kín ph n ng c và b ng ng ộ ả ượ   c khoét tròn là n i c  y m, có hai d i hai bên góc c  đ  bu c ra M t góc v i đ ả ở  hai góc c nh s sau gáy; hai d i i m c, bu c phía sau l ng. ơ ổ ế ườ ườ n ng

ư

ắ ừ Qua t ng th i k , k t c u c  b n c a y m không thay đ i. Nh ng m t s ế ượ ổ t đ

ọ ổ ử ụ ọ ơ ở ổ ữ ổ ư ổ

c  hình tròn (còn g i là c  xây),   c  cánh nh n: trên c  s  c  ch  V, nh ng d ườ ỏ

ườ ủ ư ỏ ỉ ể ỗ ẻ ỉ ng b ng ch  màu đ , làm n i rõ 3 đ

ượ ộ

ổ ề ư ổ ư ứ ổ ộ ộ ố  ơ ả ủ ế ờ ỳ ế ấ ị ẩ   ề ể ả ế c b  sung, c i ti n đ  tăng tính b n ch c khi s  d ng và giá tr  th m chi ti  r i cồ ổ  ổ ế ụ ạ ừ ổ mĩ trong trang ph c. C  y m có lo i t ướ ổ ữ ẻ ạ   i đáy x  (còn g i là c  ch  V);  ườ ộ ị   ng khâu khâu đ t 3 đ ng ch  đ  ch  x  lâu b  rách. Các cô gái làm đ m thì đ ổ ằ ườ   này th ng nh  3 nhánh c a chân chim ọ ổ ế ổ   c g i là (b  sung m t nét trang trí trên c  y m thêm duyên (do đó nó còn đ ậ ế   y m c  chân chim); c  ki ng: hình th c nh  c  tròn, nh ng b  ph n vòng tròn

44

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ỉ ộ ả ầ ổ ế c may l n hai l n v i, đ ứ   c khâu mũi ch  đ t làm cho khung c  y m c ng

ượ ề ượ ế ượ đ cáp và đ ộ c may riêng, mua v  khâu giáp vào thân y m.

ộ ắ ể

ặ ặ ả ở ơ ườ n ng

ừ ế ơ ườ ớ

ế ượ ồ ộ ả

ư ế ề

ệ ả ứ ế ề ạ ồ

ấ ế ặ

ỏ ơ ệ ướ ụ ư ạ ầ ồ c b ng, ph n còn l

ở  sau l ng r i bu c l ắ ư ả ự ụ

ầ ư ặ ặ ọ

ẻ ặ ờ

ầ ế ả ả ở ổ ế    c  y m đ  bu c sau gáy c t theo hình dáng chi c b i chèo (nên  Các d i  ạ   ế ọ ả ơ i m c, có lo i  hai góc y m n i s còn g i là d i b i chèo); ho c d i  ế ả ừ    60 – 70cm, đ ng màu hay khác màu v i thân y m. Hai  7 – 10cm; dài t to b n t Δ) m tộ   ả ế ấ c khâu đ n hai mi ng v i hình tam giác ( góc đ u hai d i y m này, đ ườ ụ ng đáp   hình th c đ m lót có tác d ng làm b n góc y m, nh ng các cô gái th ả ằ   i mang thêm hai mi ng v i tam giác  y b ng v i màu đ  hai màu h ng đi u, l ế ượ   ả ớ ầ ụ c d ng ý trang trí cho chi c y m b t ph n đ n đi u. Khi m c, hai d i này đ ố   ộ ạ ở ắ i buông xu ng  phía tr i  v t chéo  ứ ộ ạ ế ư ả nh  d i th t l ng. Hình th c lo i y m này kín c  ng c và b ng, m t ph n l ng,   ế   ể ụ ữ ườ i ph  n  có th  không m c áo cánh, nên cách này g i là m c y m dó đó ng ỉ ặ ở ư    trong nhà ho c lúa tr i nóng múa hè cho mát m , còn khi tr n (nh ng ch  m c  ề ườ ti p khách, ra đ ng đ u ph i khoác áo cánh, áo dài ngoài).

ả ấ ệ

ụ ạ ố ả ụ ắ

ườ ặ ủ

ơ ỏ ồ ơ i ph  n  Vi ầ

ế ớ

ỏ ế ữ

ả ớ

ự ự ỡ ả ộ ấ ự ủ ể ạ ộ

ị ị ầ ự ấ ồ ế ể ả

ụ ồ

ụ ể ự ụ

ư ặ ế ộ

ự ắ ườ ế i con gái th ng t

ặ ơ ồ ế   ườ ế ể , ng là v i, l a, s i (tùy vào kh  năng kinh t  Ch t li u đ  may y m th ổ ế ắ ạ ả ườ   ng). Màu s c ph  bi n là màu tr ng, nâu, g , hoa t hay lo i v i bình th lo i t ườ ế ễ ộ ầ  h i các cô gái th   ng m c y m màu: màu hoa , bã tr u. Trong l hiên, vàng t ế ế ườ ụ ữ ệ   t ng chi c y m c a ng đào, màu đ , h ng cánh sen… Thông th ổ   ộ ế ế ọ ộ là m t màu tr n, không trang trí h a ti t hoa văn. Y m là m t ph n trong t ng ẻ ẹ ủ   ớ ệ ụ ữ ườ ụ ủ ể ộ t. Y m đi v i áo cánh, tôn v  đ p c a i ph  n  Vi th  b  trang ph c c a ng ạ   ẳ ấ ứ ắ ế ờ ổ  thân, màu nâu non t o c  cao ba ng n, b  vai tròn l n; y m tr ng v i áo dài t ị ể ế ươ ủ ự ề   ng, hay các cô thôn n …Y m đ , y m đào trong s  n n nã c a các ch  ti u th ư   ớ ả ủ ộ b  áo m  ba m  b y c a các cô gái tr y h i ngày xuân, tôn lên s  r c r  nh ng ờ hài hòa và đ ng th i cũng là m t đi m nh n c c m nh c a th  giác. M ng màu   ộ ộ ở ơ ế ủ  n i ng c  y, đã là m t nét đ c đáo, ý nh  đ y bi u c m… c a chi c y m,  ề ế ườ ự ị ng v  y m: là đ  lót bên trong, có tác Theo đ nh nghĩa th c d ng thông th   ự ấ   ỏ ầ ụ d ng che ng c, che b ng. Nh ng cái ph n nh  trong trang ph c đ  che ng c  y ườ ư ạ i x a coi y m là cái gì đó còn mang tính l   i là m t nét trong văn hóa m c. Ng ấ   ườ ẵ thiêng liêng, không ai bán y m may s n, ng  c t may l y, ộ ễ ả  li u. t, ph i cũng ph i kín đáo tránh l khi gi

ề ả ấ

ị ễ ắ ề ứ ủ ụ ấ ơ ư ệ ạ V  hình th c c a chi c y m r t đ n gi n và cũng r t gi n d , d  c t may,   ị  i mang nhi u ý nghĩa v  giá tr

ườ ủ ầ ộ ả ế ế ễ ặ ờ ố d  m c, ti n d ng trong đ i s ng. Nh ng nó l ư ể ầ tinh th n và là m t ph n bi u tr ng c a tình yêu, tình ng ề i.

ầ

ị

45                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

46

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ộ ế ể ả ạ ươ

ế ớ ự ờ ủ ấ ể ề ế ệ ớ ạ ậ Cu c cách m ng y m x y ra vào th  20 khi các ki u áo Tây ph t Nam v i s  ra đ i c a r t nhi u ki u y m và áo ng cự  m i l ng xâm . nh p vào Vi

ầ

ị

47                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ẳ ơ Trang ph c ph

ươ ượ ử ụ ậ ữ ườ ế ớ ụ c s  d ng r ng rãi n a, y m th ế   ng tây du nh p vào có tính ti n d ng h n h n nên Y m   c dùng cùng v i các ụ ệ ỉ ượ ng ch  đ

ụ ổ ị ễ ộ ố ộ không còn đ trang ph c c  trong các d p l ề  h i truy n th ng.

ế ả ế ể ọ

ế ượ Ngày nay chi c y m đã đ ặ ế ớ ớ ướ ế c c i ti n g i là áo y m đ  dùng cho các em c đây

ế ế ư ộ ộ gái m i l n. Áo y m dùng m c trong có hai dây đeo lên vai thay vì tr ổ chi c y m có hai dây bu c quanh c  và hai dây bên bu c ngang l ng.

ụ M t s  ki u áo d ng y m c i biên cũng đ

ộ ố ể ư ả ườ ử ụ ệ ặ   c dùng làm trang ph c m c ạ   ấ i s  d ng hi n nay r t hi m hoi vì áo lo i

ượ ệ ố ạ ư ợ ế ườ ủ ệ ề ớ ế ố ngoài khi tr ng di n, nh ng s  ng này không kín đáo phù h p v i gia phong truy n th ng c a ng i Vi t

ướ

ế ạ ế

ế t, không chi m lĩnh di n tích nhi u trên c

ng t

ế ộ ề ả  cho c  ng ậ ệ ạ t l

ủ ậ ạ

ồ ề ự ặ ậ ớ ẻ ẹ ắ ủ ấ ế ơ i con m t c a đ ng “mày   Y m đã đi vào th  ca v i v  đ p lãng m n, d ủ ở ườ   ắ ế ế ố ị ấ ợ ả n  th  giác r t g i c m c a chi c y m: Đàn bà y m th m, h  l râu”, y u t ệ ơ  ệ ỏ ồ ớ m i xinh… R i cái màu đ  mãnh li ư ộ ứ ườ   ư ươ ạ ư ặ ể ườ i i m c nh ng nó l th  ng i nh  m t th  bùa mê đã làm t ấ ở ơ ộ ộ ẽ ầ ụ . Có l ố ế ớ   i, m t b  ph n trong mu n thoát tr n t c  n i đâu trên th  gi  ít th y  ườ ả ụ ụ ữ ế ư ạ ị i là i ph  n  Vi trang ph c gi n d , m c m c nh  chi c y m c a ng   ạ   ộ ồ ứ ả ngu n c m h ng lãng m n, có tính nhân văn, đ m h n dân t c và có m ch ố truy n th ng trong văn hóa m c th t đáng t hào.

Áo  tứ

thân:

48

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ệ ắ t Nam. Áo đ

ề ế ỷ ộ ụ ứ ượ ử  c s ỉ   thân ch

ụ ữ ầ ố ứ Áo t ư ặ ị ễ ộ ụ ủ  thân là m t trang ph c c a ph  n  Mi n B c Vi ụ ế d ng nh  trang ph c hàng ngày đ n đ u th  k  20. Ngày nay, áo t ề ượ  h i truy n th ng.  đ c m c trong các d p l

ố ế ượ ủ Cho đ n nay, v n ch a ai bi

ế ế ế ẫ ư  thân, nh ng n u ng

ứ ế ệ ớ ượ ướ ấ thân Vi ồ t rõ đ ề ộ ờ t tha trong gió đã đ

ả

ế ể ạ ổ ặ ố i, khi c

ư ụ ữ ệ ọ ồ

ứ ằ ặ ư   c ngu n g c chính xác c a chi c áo ượ ả ồ ứ   c dòng th i gian tìm v  c i ngu n, hình  nh chi c áo t c tìm th y qua các hình t v i hai tà áo th dài t   ề   ọ ồ ắ kh c trên m t tr ng đ ng Ng c Lũ cách nay kho ng vài nghìn năm. Theo truy n ặ   ậ ưỡ i voi xông tr n đánh đu i quân Hán, Hai Bà tr ng đã m c thuy t k  l áo dài hai tà giáp vàng, che l ng vàng. R i do tôn kính Hai bà, ph  n  Vi   t tránh  thân m c áo hai tà mà thay b ng áo t .

ầ

ị

49                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ộ

ỹ ượ ừ ộ

ẻ ợ ể ệ ả ể ạ ờ ướ ổ ớ ộ ượ ả ớ i m i có th  t o ra đ

ứ ậ   c k  thu t M t lý do khác xem ch ng cũng cũng có v  h p lý là th i tr ạ ơ ơ   c, nên còn đ n gi n, thô s  và m c m c, không th  d t v i theo kh  l n đ ế ả ạ ố ườ ng   c m t chi c áo dài ­ i ta ph i ghép b n m nh v i l áo dài t ả ả  thân.

50

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ế ấ ứ K t c u và ý nghĩa áo t thân:

ườ ư c r ng nh  nhau, th

ặ ồ ả ả ụ

ắ ư ể ự

ạ ứ ặ ặ ồ ư ữ ố

ấ

c d u vào phía trong. Hai thân tr ở ữ

ạ ồ

ứ

ấ  ra ngoài thay vì d u vào trong. Áo t ấ ộ ả ả ư ế ắ ầ

ộ ứ ạ ướ ộ Áo t  thân g m hai v t tr   ng bu c vào nhau. Khi ộ ượ ộ ứ ằ  thân ph i th t l ng b ng d i l a màu, hay các “ru t t m c áo t ng” ­ m t cái   ộ ố ầ . Áo  ề t v t r i bu c rút hai đ u bao hình  ng dài có th  đ ng ti n và vài th  l ố   ằ ố ớ ả ồ i gi a s ng l ng làm thành s ng áo, v i mép n i g m hai m nh đ ng sau khâu l ộ ạ ớ ướ ượ ượ ủ   i v i nhau c bu c l c đ c a hai thân áo đ ầ ặ ố ể   và đ  thõng xu ng thành hai tà áo   gi a, nên không c n cài khuy khi m c. Bình ư ỉ ượ ườ ấ   ng, g u áo đ c vén lên, ch  khi có đ i tang, nh  tang ch ng hay tang cha th ả ể ộ ố ả ẹ ớ    thân m , m i th  xu ng và mép v i đ  l ớ ớ ặ ượ ườ ng đ th   c m c v i áo y m, v i m t d i v i th t ngang l ng, đ u v n khăn ộ và đ i nón quai thao.

ố ứ ừ ổ ướ ầ ừ c  buông xu ng d

ướ ạ Áo t  thân dài t c và sau. V t tr

ạ ướ ư ớ

ề ộ ườ ả ở ờ ổ ả ỉ cm. Áo có hai v tạ   ố i đ u g i ch ng 20   c có hai tà tách riêng nhau theo chi u dài. V t phía sau ọ ng dài g i là   ạ ớ   i v i ­40 cm nên ph i can tà l

ộ ạ ừ ọ ứ ẫ tr cũng chia làm hai nh ng khâu vào v i nhau hình thành m t đ ố  th i này, kh  v i ch  có ch ng 35 s ng áo. Vì  ư ậ ể nhau đ  thành m t v t áo. Nh  v y v n g i là áo có t thân.

ắ ế ụ ứ

ợ ộ ứ

ớ ộ Tùy theo m c đích, chi c áo t ữ ả ộ ị

ữ ụ ượ ằ

i h i, áo đ ỏ ắ ễ ế ủ ồ

ồ ạ ượ

ườ ở ng ngày

ườ ắ ở ồ    thân mang màu s c khác nhau. Ngoài đ ng ặ   ế  thân có màu nâu non, nâu già ho c ru ng hay trong nh ng phiên ch , chi c áo t ư ặ đen, m c v i váy v i thô nhu m bùn. Nh ng trong nh ng d p h i hè đình đám,   ế   ướ ỏ c c may b ng hàng the, nhi u, thao, l a, khoác bên ngoài chi c ặ ế   y m đ  th m hay h ng đào và ph  lên chi c váy lĩnh hoa chanh ho c váy s i có ả ắ ư ề ế   n trong gió. Còn v  y m, ngoài th t l ng màu lá m  hay màu cánh ch  bay l ể ặ ừ ể ữ    nông thôn và nh ng màu v a k  còn có màu nâu đ  m c đi làm th ị ặ ế  thành th . y m tr ng m c th ng ngày

ề

ả ụ ẫ ủ ả ờ i gi ợ ồ ứ

ấ V  ý nghĩa, ta có th  tìm th y trong các bài tham kh o nh ng l ư ng tr ng cho t ư ượ ồ ữ   i thích  thân ph  m u c a hai v  ch ng, và   ế   ợ ng tr ng cho tình nghĩa v  ch ng âu y m, ượ i v i nhau t

ố ộ ấ ể ế ủ là b n thân c a chi c áo t ướ ạ ớ bu c hai tà tr c l qu n quít bên nhau.

ứ ướ

ở ng ngày nay v i 4 tà tr  bên trong có y m,

ả Nó không ph i là áo t ộ ạ ố ắ ạ ạ ưở Ở ở ụ Ố ồ ộ ớ ế ượ ư  thân nh  các b n t ạ Nó v n là m t d ng áo giao lĩnh (áo v t chéo)!  hai v t áo b t chéo nhau, r i bu c đai c sau.      bên ngoài ẹ ạ   i c thu h p l b ng.  ng tay áo đã đ

ầ

ị

51                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ư ả ở

ọ ặ ắ ứ ố ộ

ồ   sát cánh tay. Nh ng do hoàn c nh khó khăn, áo giao lĩnh h  m c cũng tr  nên t i ẹ ệ   , nhăn nhu m, đai bu c thì không đ p, váy cũng cũng ng n ch  không dài t ch m ấ

ẽ ư ườ ư ạ ố i ngo i qu c ngày x a (t c a ng

ả ủ ể ả

ằ

ấ ế ặ ấ ấ ỗ ừ     trong quy n "Relation de la nouvelle mission des ở  ượ   c

ọ ướ ủ ọ chân nh  trong hình v  và trong miêu t năm 1631, C. Borri đã miêu t Pères de la Compagnie de Jésus au Royaume de la Cochinchine" r ng đàn bà  ấ đ t Đàng Trong m c áo váy dài ch m đ t đ n n i không tài nào nhìn th y đ ngón chân c a h  khi h  b c đi)

52

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ượ Áo t ộ ạ  thân Kinh B c là m t d ng áo giao lĩnh đã đ

ẹ ơ i h n, đai áo không bu c t

ỉ ể ướ ố ả   c đ n gi n hóa và ộ ừ  ầ    áo nên v n không c n

ơ ụ ụ ể ằ ế ấ ỉ ắ ườ ơ ế ấ bi n t u, tay áo làm h p h n, thân áo ôm sát ng ữ ấ ằ c b ng (vì đã có khuy b m gi đ ng sau mà ch  đ  tr ướ đai, chi c đai đã m t công d ng ch  còn đ  đ ng tr ệ . c cho có l )

ầ

ị

53                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ế ấ ủ ộ ạ Lo i áo t thân này cũng là m t bi n t u c a áo giao lĩnh.

ể ạ

ướ ượ ắ ạ ọ ể ạ Thay vì đ  hai v t giao nhau thành hình ch  "y", thì h  đ  hai v t song song ỏ ạ ể i đ  không giao nhau, c đ ữ c c t nh  l

ạ ữ nhau thành hình ch  "v". Hai v t áo tr không ch m vào nhau.

54

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ấ ạ Còn lo i áo t

ế ấ ủ ộ ạ ể song song phía tr thân này là bi n t u c a lo i trên do các bà vì th y hai thân ướ ướ c v ồ . ng víu nên bu c lên đ  mà làm đ ng

ầ

ị

55                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ứ ạ  th y d ng áo t thân có hai thân

ư ế ẽ ầ ộ ỉ ướ ư ứ ả Xem các b c  nh x a thì không bao gi ấ c bu c lên nh  th  này, có l ờ ấ ệ  nó ch  xu t hi n g n đây. tr

56

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ấ ấ ứ em tìm th y có hai cô gái m ặc áo t thân

ạ ắ Đây là t m  nh tr ng đen duy nh t mà  lo i này ấ ả .

ầ

ị

57                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ộ ố ạ ứ ượ ệ Sau đây là m t s  lo i áo t thân đ c cách đi u khác nhau.

58

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

59                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

60

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

61                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo ngũ thân:

62

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo ngũ thân:

ề ủ ư ứ ừ ế ỷ ầ

ớ Ti n thân c a áo ngũ thân là áo t ấ ự ụ ữ ỉ

ố ể ộ

ế

ầ ể ả ượ ứ ơ  thân đ ộ ạ  d i, thêm m t v t th  năm n m

ằ ở ướ ạ ướ ệ ể ệ ự ượ ớ ứ ề ế ỷ  ạ    c cách tân đ  gi m b t nét dân dã lao đ ng, tăng nét ướ ượ   c đ c   c g i là áo ngũ ườ   i

ế  thân, nh ng t  th  k  17 đ n đ u th  k ữ 20 s  phân chia giai c p, t ng l p khá rõ ràng. Nh ng ph  n  t nh thành nhàn h ớ ơ h n, mu n có ki u áo đ ượ ế ả ạ ử ọ c bi n c i v t n a tr sang tr ng và khuê các h n, th  là áo t ọ ỏ ạ c và đ i v t tr thu nh  l ữ ằ thân nh m th  hi n s  quy n quý, cao sang, phân bi t mình v i nh ng ng ơ . ớ ộ ầ thu c t ng l p nghèo h n

ầ

ị

63                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

.

64

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ủ ặ ứ ả ự

ệ ẳ ầ ứ ể ấ Có th  th y rõ s  phân bi ặ ườ ầ i h u m c áo t thân. ấ t đ ng c p trong b c  nh này, ch  m c áo ngũ ế ỉ  (đ u th  k  20). thân, ng

ượ ư ứ

ướ ỉ ượ ạ ư ả c may b ng m t thân v i, còn v t áo bên trái đ

Áo ngũ thân cũng  đ c ch  đ ả ằ ằ

ắ ạ ư ứ ư ể ặ ặ ả c may nh  áo t  thân, nh ng v t áo bên ph i phía ộ ằ ượ ạ tr c may b ng hai ư ạ , ngoài ra, áo ngũ thân có khuy áo nh  đàn ông, lúc thân v i nh  v t áo đ ng sau m c có th  cài khuy nh  áo dài ngày nay ho c th t v t nh  áo t ư  thân.

ể ở

ị ỗ ạ ạ ằ thân ph  m u, và v t con n m d

ư ng tr ng cho t ư ượ ố ớ ặ c chính là thân th  năm t

ứ ng tr ng cho ng ờ ượ ứ ệ ờ

ườ ể ng theo quan đi m Nho giáo

ụ ẫ ườ ượ ế  Nhân (lòng th ố ư ng ng ệ ướ ễ ế ố    Áo ngũ thân che kín thân hình không đ  h  áo lót. M i v t có hai thân n i ướ ạ   i v t ạ   i m c áo. V t con n i v i hai   ng tr ng cho quan ươ   i, nhân ự   i), Nghĩa (nghĩa khí), Trí (s  sáng su t, trí tu ), Tín (uy ố s ng (v  chi thành 4) t ướ tr ạ ả v t c  nh  có bâu đ m, khép kín nh  năm chi c khuy t ề ể đi m v  ngũ th ừ t ), L  (bi ườ t trên, d

ầ

ị

65                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ồ ờ ế ể

ỏ ệ ủ ễ ạ ổ

ế ỏ ự ả ư ề t Nam nh ng không kh i s   nh h

ộ   tín). Đ ng th i chi c áo ngũ thân cũng là bi u hi n c a ngũ hành: Kim ­ M c ­ ủ   Th y ­ H a ­ Th . ). Rõ ràng, chi c áo dài ngũ thân di n đ t nhân sinh quan cũa ưỡ ệ Vi   ng cũa Trung Hoa qua nhi u năm đô h .ộ

ố

ư

ổ

ỷ ư ấ ng ôm sát ng ấ

ả ỉ ướ ư  ộ Tay áo ngũ thân may n i phía d i khu u tay cũng vì cùng m t lý do nh ạ ả ố ụ ấ   ỉ ệ ượ ộ c r ng nh t t nh  g m, l a ch  d t đ thân áo, đó là vì ngày x a các lo i v i t ộ   ườ ườ là 40 cm. C , tay và thân trên áo th i, trong khi tà áo may r ng ế ạ ấ ộ ế ấ ừ ườ n đ n g u và không chi ra t    s t eo. G u áo may võng, v t r t r ng, trung ổ ở ấ bình là 80 cm g u, c  áo ch  cao kho ng 2­3 cm .

ữ ị Áo ngũ thân không nh ng tôn vinh giá tr  cao quý c a ng

ư ộ ủ ủ đình cũng nh  xã h i, mà còn gói ghém nhân sinh quan c a dân t c: Con ng ườ ữ   i n  trong gia ườ   ộ i

66

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ờ ẹ ưỡ ẹ

ng, khi thành thân có cha m  ng ụ ẫ ứ thân ph  m u, luôn tôn tr ng đ o làm ng

ế ơ ướ ở ườ ạ i b n đ i cùng che ch ườ ọ ờ ữ i và gi ỗ t n i tr ng ch  khinh, bi ở     lòng nhân ái, ế   t suy

i nh ơ ữ ữ ề nh  cha sinh m  d ọ bao b c là t  có nhân nghĩa trên kính d ăn  ậ lu n tính toán và gi ọ ườ  v ng ni m tin n i ng ạ ng, bi ườ i.

ầ

ị

67                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ắ Ở ề

ụ ỗ ạ ả ổ ứ ổ ệ ữ ổ ở ộ  mi n B c, ph  n  thích may thêm m t cái khuy ph  bên ph i c  áo, và   ề   ể ộ  nh ng chu i h t trang s c nhi u

ụ ữ ấ cài khuy c  l ch ra đ y. C  áo h  ra đ  l vòng.

68

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ạ ệ ẫ ướ ườ c đó, ng

ắ ủ

Giai đo n 1910 ­ 1950 và tr ế ộ ọ ụ ữ i ph  n  Vi ụ ắ ữ ấ

ườ ườ ằ ữ   ị t v n còn ch u nh ng ượ   kh t khe c a xã h i phong ki n nên trang ph c không tôn dáng mà đ c may ơ ộ ộ r ng, phía trong h  còn m c thêm m t áo ng n n a. Ch t li u g m và t    dành ữ cho nh ng ng ấ ệ ả   i nghèo thì may áo dài b ng v i. ặ i giàu có. Ng

ầ

ị

69                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ọ ả ề ế ủ ự ọ

ặ

ữ ụ ậ ẹ

ầ ắ ể ắ ặ ỡ ị

ắ ặ

ắ ỉ  ắ ế ự ả N n n p, s  b o th  khi n h  ph i cân nh c khi l a ch n màu s c. Ch ặ ặ ỡ ớ ị ệ t ho c thân ph n là đào hát m i dám dùng màu s c s  cho y   nh ng d p đ c bi ả ị   ạ ườ ph c. Còn l  d u ng là màu nh  nhàng, Các bà các cô dùng m u s c óng  i th ạ ư ồ   mát nh  h ng nh t, lòng tôm, m  gà ho c nâu, tr ng, xám, đ  tránh b  cho là ỉ ắ Trong khi đàn ông con trai ch  dùng màu đen, tr ng, ho c lam ứ không đ ng đ n.    th m.ẫ

70

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ờ ố ậ ư ộ ố ủ ị ế ớ

ề ủ ụ ừ ể ề ẫ

ả ậ

ị ế ủ ưở ườ ệ ệ ế ả ặ ở ng đ n th  hi u c a ng i dân, đ c bi

ẩ ử   Gi ng nh  m t quy lu t, th i trang cũng đi li n v i bi n c  c a l ch s , ố   ể ế chi c áo dài ngũ thân v n không th  là đi m d ng c a trang ph c truy n th ng tệ . Kho ng nh ng năm 1932 tr  đi, làn sóng văn hóa Tây Âu du nh p vào Vi ệ   ữ t Vi ề  Nam đã làm  nh h t là quan ni m v ỹ ố ớ th m m  đ i v i áo dài .

ầ

ị

71                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ế ế ế ừ ớ ạ ượ ạ T  chi c áo ngũ thân, chi c áo dài bi n d ng v i v t con đ c thu g n l

ế

ả ố ố ầ ủ ữ ế

ề ế ỷ ổ ạ ế ỷ ầ ầ

ụ ữ ị ề ể ọ ạ   i ướ   ấ ể ở đ  tr  thành chi c áo dài mà chúng ta th y ngày nay. Và dĩ nhiên, hai thân tr c   và sau không còn ph i n i s ng n a. Tuy nhiên, nhi u ph n c a chi c áo dài đã ế thay hình đ i d ng trong th  k  XX. Cho đ n đ u th  k  XX, ph n đông áo dài   ph  n  thành th  đ u may theo ki u ngũ thân.

Áo dài:

ủ ụ ệ ề ố

Là lo i trang ph c truy n th ng c a Vi ữ t Nam, che thân ng ượ ườ ạ ầ ả ặ ẫ ố i t ặ ho c quá đ u g i, dành cho c  nam l n n . Áo dài th ng đ ườ ừ ổ,đ nế    c   c m c vào các

72

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ọ ặ ọ

ẽ ư ệ ụ ủ ế

h i trang tr ng, ho c n  sinh m c khi đi h c. Có l ụ ữ ể

ố ệ ủ ế ế ộ ừ ể ọ ả   ộ  ch a có m t văn b n ư   t Nam. Th  nh ng ế   t Nam thì không th  không nói đ n áo dài. ừ    có

ể ị ị ễ ộ ặ ữ d p l ứ ị nào quy đ nh áo dài chính th c là qu c ph c c a ph  n  Vi ụ ữ ự ế ễ trong th c t , h  nói đ n ph  n  Vi ở ỗ ế Đ n n i nó tr  thành m t t  riêng c a ti ng Anh vì h  không th  dùng hai t ẵ s n: áo và dài đ  d ch.

ệ ọ ả ấ ạ   ậ ớ Đã đi vào thi ca, văn h c ngh  thu t v i hình  nh r t nên th , lãng m n,

ủ ộ ệ ể ượ ơ ng c a văn hóa dân t c... duyên dáng... tà áo dài Vi t Nam là bi u t

ử ế

Theo nh ng thăng tr m bi n c  c a l ch s , chi c áo dài cũng thay đ i đ ợ ế ủ ư ế ẫ

ầ ạ ể ượ ổ ạ ứ

ườ ổ ể  ố ủ ị ữ ớ ừ ố   ộ phù h p v i t ng giai đo n c a xã h i. Nh ng d u thay đ i th  nào thì cu i ờ ủ   ẻ ẹ ẫ ng cho v  đ p, văn hóa, "s c m nh” ngàn đ i c a cùng áo dài v n là bi u t ụ ữ ệ t Nam.  ng i ph  n  Vi

ề ị ử Chi u dài l ch s

ầ

ị

73                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ộ ư ứ ộ ử

ờ ệ ệ

ướ ả

ữ ế ướ ướ ạ

ỏ ư ặ ư ồ ữ ệ

ọ ế ạ ạ

ồ ờ ừ ờ ư ễ ế

ở ế ỷ ị ờ   Ch a có m t s  sách nào, ch ng nhân nào xác đ nh m t cách chính xác th i ủ   ữ ự ư t Nam. Nh ng d a trên nh ng tài li u, thông tin c a gian ra đ i tà áo dài Vi ả   ứ ị ử c, hình  nh nh ng nhà văn hóa, nghiên c u l ch s …Kho ng ba nghìn năm tr ớ ề   t tha, m m m i, m ng manh nh  cánh b m bay chi c áo dài v i hai tà th ấ ố ổ ậ   trong gió đã xu t hi n trên nh ng c  v t nh  m t tr ng đ ng Ng c Lũ, Hòa ị ạ Bình, Hoàng H , trên th p đ ng Đào Th nh. Tuy nhiên, cũng có ý ki n l   i cho ươ   ằ  th i Chúa Nguy n Phúc Khoát, x ng Vũ V ng r ng, chi c áo dài đã ra đ i t  th  k  XVIII.  (1739­1765)

ố ể ệ ủ

ữ ườ ử

ẹ ủ ị ộ ể ầ t, xinh đ p hi n nay ph i qua m t quá trình phát tri n. Nó đ

ệ ễ ễ

ề ạ ờ

ấ ừ ừ ế ờ ố

ạ ạ ệ ể ế ệ ấ

ứ ổ ắ ầ ễ ề Trong cu n “K  chuy n chín chúa, m i ba vua tri u Nguy n” c a Tôn   ế ấ ế   t: “Chi c áo dài tha Th t Bính có bài “Nh ng trang đ u c a l ch s  áo dài”, vi ượ ướ ả c hình thành   th ườ   ừ ờ i   đ i   chúa   Nguy n   Phúc   Khoát.   Khi  chúa   Nguy n   Phúc  Khoát   nghe   ng t ấ ở ề  ờ ệ  v Ngh  An truy n câu s m: “Bát đ i th i hoàn trung nguyên” (tám đ i tr ư    Đoan Qu c Công đ n nay v a đúng tám đ i bèn x ng trung nguyên), th y t ể ồ ộ hi u l y th  ch  áo mũ trong Tam tài đ  h i làm ki u… L i h  l nh cho trai gái   ổ ố ể ỏ ự ế hai x  đ i dùng áo qu n B c qu c đ  t s  bi n đ i…”.

ả ụ c mà thông d ng v i, l a. Duy có quan l

ụ ấ

ượ ườ t không đ c quen thói cũ dùng càn. Th ụ ướ ụ ổ Đ i may y ph c thì theo t c n ớ ừ ấ ng, nh t thi

ặ ộ

ượ ắ ả ế ở

ế ổ ứ ố ệ

ờ ừ ế ỷ ắ ệ ấ ệ ươ ữ ắ

ơ ư ầ ạ   i ồ   ứ ạ thì m i cho dùng xen the, là, tr u,  đo n, còn g m vóc và các th  hoa r ng ụ   ng ph c thì đàn ông, ph ặ ẹ ử ố   đàn bà dùng áo c  đ ng, ng n tay, c a  ng tay ho c r ng ho c h p tùy ý. Áo thì ẻ ớ ề   hai bên nách tr  xu ng ph i khâu kín li n không cho x  m …”. N u nói không ượ t Nam đã ra đ i t   c dung  th  k  XVIII, đ sai thì theo tài tài li u này áo dài Vi ứ ạ ớ ả ủ h p gi a hình th c, màu s c, ch t li u v i c a ph   ng B c và Nam, v i hình ả ơ ứ th c ban đ u là đ n gi n, thô s  nh ng kín đáo.

i Văn Lang x a, t c là t

ả ả ằ th  k  th  nh

i chép r ng  ầ ướ ệ ư ứ ổ ở ế ỷ ứ ườ c h i B c thu c thì ng

ườ ử ạ ệ ). S  l ể ậ ằ ườ ể ắ ắ ớ ồ ố ướ ề ử "Theo sách S  ký chép thì ng ứ t ề  nhi m  (hình th c  v  bên t ử ậ ạ d y cho dân qu n C u Chân dùng ki u qu n áo theo ng sách đó chép thì ta có th  suy lu n r ng tr áo v  tay trái, mà sau b t ch ặ  tiên ta, m c áo dài   ất, Nhâm Diên  ờ   ữ i Tàu. Theo nh ng l i ườ ộ t gài   i Vi ả   ề ặ i Trung Qu c m i m c áo gài v  tay ph i" c ng

ủ ế ấ ươ Ki u s  khai c a chi c áo dài x a nh t là áo giao lãnh, t

ể ơ ư ặ ể

ủ ơ ướ ắ ư ư ả thân nh ng khi m c thì hai thân tr ế ph  ngoài y m lót, váy t ư ự ứ  ư ng t  nh  áo t ặ   ộ ạ i. Áo m c c đ  giao nhau mà không bu c l    đen, th t l ng màu buông th . X a các bà các cô búi

74

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ề ầ ặ ấ ầ ộ ỏ

ỉ tóc trên đ nh đ u ho c qu n quanh đ u, đ i mũ lông chim dài; v  sau b  mũ lông chim

ổ ộ ấ ấ

ố ư ặ ả

ạ ử ứ ố

ả

ồ ạ ử ệ ồ

c trái, v t n a sau ph i, v t n a sau trái). Áo t ư ắ ẻ ẹ ủ ườ ấ ề ể ộ   đ  đ i khăn, v n khăn, đ i nón lá, nón thúng. C  nhân x a đi chân đ t, v  sau ế ồ ỗ mang gu c g , dép, giày. Vì ph i làm vi c đ ng áng ho c buôn bán, chi c áo   ạ ử   ọ ạ ượ  thân (g m b n v t n a: v t n a giao lãnh đ c thu g n l ả ứ ướ ạ ử ướ  thân tr c ph i, v t n a tr   ẫ   ặ ượ c m c ra ngoài váy x n quai c ng đ  ti n cho vi c g ng gánh nh ng v n đ ụ ữ không làm m t đi v  đ p c a ng ệ ể i thành ki u áo t ạ ử ồ ể ệ i ph  n .

ợ ề ứ Áo t thân thích h p cho ng

ớ ồ ụ ữ ụ ữ ỉ i ph  n  mi n quê quanh năm c n cù b ố ầ ạ ơ

ể ả ộ ườ ữ ế ể ả ượ ế ộ

ọ ớ

ấ ướ ạ ế ,v i bi n c i  ộ ạ ạ ở i tr  thành v t con; thêm m t v t th

ươ   n   ch i, gánh g ng tháo vát. V i nh ng ph  n  t nh thành nhàn h  h n, mu n có c cách tân th  nào đó đ  gi m ch  nét dân dã lao đ ng và m t ki u áo dài đ   ế ả ở  ờ gia tăng dáng d p trang tr ng khuê các. Th  là ra đ i áo ngũ thân ứ  ỗ ạ ử ch  v t n a tr năm be bé n m ượ ả c ph i nay đ ằ ở ướ ạ ướ i v t tr  d c thu bé l c.

ầ ể

ệ ở ờ ự ướ ặ

ề (1802­1819). S  dĩ có s   ớ ả

ư ậ  th i vua Gia Long  ặ ế ầ ỉ ấ ứ ầ ắ ả ặ ố

ế ớ ệ ấ ấ   ấ ủ Nh  v y có th  nói ti n thân g n nh t c a áo dài chính là áo ngũ thân, xu t ở c đoán này, vì m c áo ngũ hi n    ề   ể ặ thân thì ph i m c qu n ch  không th  m c váy. Năm Minh  th  9 (1828), tri u ặ đình Hu  ra chi u ch  c m đàn bà m c váy và b t ph i m c qu n hai  ng, nên   ồ ấ h i  y m i xu t hi n câu ca dao than vãn:

ế Tháng Tám có chi u vua ra

ấ ầ ườ C m qu n không đáy, ng i ta hãi hùng!

ạ ế ế ế ừ ượ ớ ạ c thu g n l T  chi c áo ngũ thân, chi c áo dài bi n d ng v i v t con đ

ế ự

ố ế ỷ c ta vào cu i th  k  XIX, văn hóa Tây Ph

t Nam và dĩ nhiên nên chi c áo dài truy n th ng cũng là đ  tài c a s

ề ượ ụ ằ c thay b ng các s c màu t

ướ ầ ổ

ủ ề

ầ ế ỷ ụ ữ ầ

ể ọ ạ   i ắ ầ   ấ ể ở đ  tr  thành chi c áo dài mà chúng ta th y ngày nay. Khi th c dân Pháp b t đ u ậ   ắ ầ ươ ộ ướ ng cũng b t đ u du nh p đô h  n ủ ự  ề ế ố ệ vào Vi ươ   ắ ư ớ ổ i đ i m i. Các màu thông d ng nh  nâu, đen đ ờ ấ ư ậ ơ c và sau sáng h n, gây sôi n i trong d  lu n qu n chúng th i  y, hai thân tr   ổ   ế ữ ,  nhi u ph n c a chi c áo dài đã thay hình đ i ả ố ố không còn ph i n i s ng n a ầ ế ế ỷ ạ   d ng trong th  k  XX. Cho đ n đ u th  k  XX, ph n đông áo dài ph  n  thành ị ề th  đ u may theo ki u ngũ thân.

ầ

ị

75                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài Le Mur

ị ế ườ "Le Mur" chính là cách d ch sang ti ng Pháp c a Cát T

ự ủ ọ

ỉ ạ ệ ạ ướ

ẫ ữ ớ ổ i hai v t tr ặ ng c a Âu châu, m c dù áo v n gi

ố ể ầ ể

ượ ữ

ọ ồ ặ ạ

ấ ộ ộ ợ ả ể ỗ ở

ườ

ườ ế ả

ờ ặ ổ ở ư ặ ữ

ắ ắ

ầ ố ượ ườ ư

ư ượ ờ ẩ c ph n  nh không h

ụ ủ ọ ộ ọ ng, m t h a sĩ vào   ậ ể  ứ ế ộ ả th p niên 1930 đã th c hi n m t c i cách quan tr ng trên chi c áo t  thân đ ấ ả   ế bi n nó ch  còn l c và sau mà thôi. Ki u áo Lemur cho th y  nh ủ ưở  nguyên ph n áo dài v i c  cao, không   h ể   ấ ượ ướ ạ ẻ ấ c   đ c   h a  sĩ   n i dài  ch m  đ t  đ   tăng  thêm  dáng  v  uy n có eo,v t tr ườ   ướ ờ ể c may ôm sát theo nh ng đ c đi đ ng th i thân trên đ chuy n trong b ng ơ ể ẻ ể ề ườ   i m c t o nên v  yêu ki u và g i c m r t đ c đáo. Đ  tăng cong c  th  ng ẻ ữ ọ   ướ ượ ị c d ch chuy n sang m t ch  m  áo d c thêm v  n  tính, hàng nút phía tr c đ ề   ộ ọ ạ ồ n. Tuy nhiên, áo dài Le Mur có nhi u theo vai r i ch y d c theo m t bên s ề i th i đó cho là "lai căng" thái quá, nh  áo may ráp vai, bi n c i mà nhi u ng   ố   ổ ồ ồ ráp tay ph ng, c  b ng ho c c  h . Thêm n a áo Le Mur m c cho đúng m t ả ớ ế   ộ ph i v i qu n xa tanh tr ng, đi giày cao, m t tay c p ô và quàng vai thêm chi c ị ộ   ề ầ i yêu thích nh ng cũng đã b  m t bóp đ m. L i tân th i này tuy đ c nhi u ng ề  ả ả ố ư ậ s  d  lu n khi đó t y chay và cho là "đĩ thõa" (nh  đ ẩ S  đố ỏ c a Vũ Tr ng Ph ng). ệ ả thi n c m trong tác ph m

76

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ế Tuy nhiên, áo dài Lemur ch  t n t i cho đ n năm 1943, và ti p t c vi

ả ể ế ử

ư ị ế   t nên ổ  Áo Lemur  ổ  ượ c Lê Ph

ế ụ ỉ ồ ạ ữ nh ng trang s  cho áo dài chúng ta cũng ph i k  đ n áo dài Lê Ph . ượ c hoan nghênh nh ng cũng b  chê là “lai căng”. Áo dài cũng đ tuy đ ủ ệ ừ cách đi u t ể  năm 1934. Theo li u áo c a ông thì:

ế ố ư ữ “Đã s a b t nh ng nét lai căng, đ a thêm các y u t dân t c t

ử ớ ạ ể ạ ộ ộ ừ ườ

ổ ợ ượ n, dung h p hài hòa. Áo dài đã tìm đ do bay l c t ứ  thân,  áo t i, trong khi c hình

ạ ướ ượ ự i đ ự ủ ngũ thân vào, t o ra m t ki u áo v t dài c  kính, ôm sát thân ng ượ hai v t d ẩ hài chu n m c c a nó.”

Áo dài Lê Ph :ổ

ỏ ớ ứ ữ ộ ọ Năm 1934, m t h a sĩ khác là

ồ ế ố ộ ừ ứ áo t

ờ ư ạ ể ổ

ườ ẹ ẻ ữ ợ ộ  do bay l

ượ ớ ữ ờ ừ ệ c gi

i n  th i đó hoan nghênh nhi ự ủ ệ ệ t li t. T  đây áo dài Vi ế ừ ấ ẩ ủ c a áo Le Mur, đ ng th i đ a thêm các y u t  dân t c t ạ vào, t o ra m t ki u áo v t dài c  kính, ôm sát thân ng ự ướ ượ ự d i đ cái cũ, đ ượ tìm đ Lê Phổ b  b t nh ng nét lai căng, c ng c i ỏ    thân, ngũ thân   ạ   i, trong khi hai v t ớ   n. S  dung h p này quá hài hòa, v n v  gi a cái m i và   t Nam đã ầ   ả  b y đ n nay dù tr i bao thăng tr m, c t ượ c hình hài chu n m c c a nó, và t

ầ

ị

77                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ ề ơ ả ệ ẫ ữ nguyên.

ạ bao l n cách tân cách đi u, hình d ng chi c áo dài v  c  b n v n gi ườ ọ ượ ủ Áo dài c a ông còn đ ọ c m i ng i g i là ế “áo tân th i” ờ

ố ữ ầ ắ ố ộ

ế ự ự ữ ả ậ ớ

ế

ẹ ờ ề ớ ạ ơ ư              M t áo dài vào nh ng năm 1952 là áo r ng và ng n đ n đ u g i nh ng ự ẫ ườ   i, ng c v n x p. Mãi kho ng gi a th p niên 50 áo dài m i  th c s  ôm sát ng ự ở ọ   ể ụ ng c n  nh  có đeo soutien nâng cao lên và áo chi t plis sâu đ  b ng thon g n ộ ớ ơ h n, v i nhi u hoa văn đ c đáo, m i l h n.

78

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ớ Áo dài v i tay giác lăng :

ở ậ Th p niên 1960 có nhà may Dung

ề ấ

ế

ườ ố ượ ữ  ch  hàng nút cài đ

c b  trí ch y t ớ ế ở ạ

ế ườ ườ ế i nách đ n l

ụ ữ ạ ườ ừ ẩ ộ i m c t ủ ng cong c a thân hình ng i ph  n , t o thêm tính th m m

ế ế ộ ố ể ư    Dakao, Sài Gòn đ a ra ki u may áo dài ế ượ ả ớ   i quy t đ c v n đ  khó v i cách ráp tay raglan (giác lăng). Cách ráp này đã gi ệ ấ ấ   ng xu t hi n hai bên nách. Cách khăn nh t khi may áo dài: nh ng n p nhăn th ố   ạ ừ ướ ổ ỗ ả i c  xéo xu ng  d ráp này c i bi n  ả ượ ọ ồ ế nách, r i k  đó ch y d c m t bên hông. V i cách ráp tay raglan làn v i đ   c bo ế ặ ừ ướ   n eo, khi n chi c áo dài  d sít sao theo thân hình ng ỹ  ườ ôm khít t ng đ ủ theo đánh giá c a m t s  nhà thi t k .

ầ

ị

79                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

Áo dài miniraglan: 80

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ủ ạ ư ỗ Lo i áo này là bi n t u c a áo dài raglan. Nh ng khác

ớ ầ ầ ố ế ấ ơ ầ ở  ch  là áo dài ụ ụ ế i đ u g i), h u h t ph c v  cho

ờ miniraglan thì tà áo cao h n áo dài raglan (t m t ữ n  sinh th i đó.

ướ

Trong khi các bà thích ki u ể maxiraglan tha th ế ế ố ơ ư

ắ ầ ẩ ề ấ ệ ấ

c đi th p thoáng th y mũi gi y  n hi n d ỳ ơ ầ ỏ

ầ   t nhu mì h n. Chi c qu n ằ   xéo may b ng hàng m m x p xéo góc khi c t, ôm sát hông nh ng hai  ng lòa ề   ụ ướ ỗ ướ i sóng l a. Nhi u xòa mà m i b ậ ể   ớ ằ ầ ườ ng i còn c u k  h n, may qu n xéo b ng hàng m ng hai l p trông th t y u đi u.ệ

ộ ở ồ Sau đó, m t vài nhà may

ướ ư c chia làm hai nh  ki u áo t

thân x a, gài nút t ể ể ư ể ầ ể ả ặ ớ ể ậ ộ ạ ố Sài Gòn tung ki u áo ba tà g m thân sau nguyên   ừ ổ  ứ  c ậ   i b ng thì đ  th  m c v i qu n tây ki u chân voi đ  c p nh t

ể ờ ư m t v t nh ng thân tr ự ồ ớ ụ xu ng ng c r i t ỹ ớ v i th i trang Âu M  đang có ki u qu n ầ ”bell bottom”.

ố ặ ậ ư

ầ ề ấ ấ ị

ặ ộ ố

ề ế ả ắ ộ ộ ầ ắ ể ề ặ ỡ  T  ki u Raglan có nhi u ki u bi n ch  l

ự ằ

ằ ặ ỏ

ư ạ ậ

ấ ụ ặ ằ ư ặ ớ ẳ ớ

ắ ủ ươ ự ộ   ố ộ Cu i th p niên 60, nhi u bà đ a ra m t ”m t” hay hay là m c nguyên m t ơ ụ ằ ầ ộ    l a n i hóa trông r t d u dàng b  áo dài và qu n m u ph n tiên, may b ng t ấ ạ ỏ i m c nguyên b  m u s c đ  chói hay xanh   kh  ái. M t s  ca sĩ lên sân kh u l ừ ể ế ạ ắ   ế  m t: ng t vi n kim tuy n s c s . ặ   ư Thân áo may b ng hàng dày, nh ng phía ng c và tay ráp b ng hàng ren ho c ả   ầ ươ ớ ầ ng ph n hàng m ng; ho c thân áo khác m u v i hai tay, có khi là hai m u t ắ ả   ỏ nh  đen tr ng, ho c đ m nh t, và có khi may b ng hàng r t m ng nên ph i ớ  ở ế ặ dùng hai ho c ba l p, ý h n nh c nh  đ n ngày x a các c  m c áo m  ba m ể ả    b y đ  phô tr ng s  giàu có c a mình.

ố ậ ừ ư ở T  cu i th p niên 60, nhà may Thanh Khánh

ệ ừ ẽ ừ ể ữ ụ ấ ư ẫ

ẫ   ữ  Dakao đ a ra nh ng m u ươ   ng xá hàng thêu hoa lá cành đ  may áo dài, và ti m Saigon Souvenirs khu Th ị   Tax Sài Gòn đ a ra nh ng m u hàng v a v  v a thêu trên l a r t quý phái l ch s . ự

ệ ầ Áo dài Tr n L  Xuân :

ầ ạ ị ệ ấ

ộ ớ ỏ ể t Nam C ng Hoà, bà đã thi

ố Cu i năm 1958 khi bà Tr n L  Xuân còn t ệ c Vi ọ ề ổ ọ

ở ổ ầ  v  m u áo, chi c áo dài h  c  còn đ

ớ ọ ượ ế

ộ ố ề ươ ế ợ ệ ế ế ướ n ổ ở ổ ổ c  áo g i là áo dài c  thuy n, c  h , c  khoét, dân gian g i là áo dài Tr n L ỉ ạ ề ẫ Xuân hay áo dài bà Nhu. Không ch  l ‘phá cách’ v i h a ti t trang trí trên áo: nhành trúc m c ng ớ ằ bình ph ủ   i v  Đ  Nh t Phu Nhân c a ầ   t k  ra ki u áo dài cách tân m i b  đi ph n ệ  ượ   c   c. M t s  nhà phê ệ   t ế ọ ệ ớ ủ t nhi ng tây cho r ng nó h p lý v i th i t đ i c a mi n nam Vi ờ ti

ầ

ị

81                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ể ườ ổ ọ ứ ậ i theo c  h c t c gi n và lên án nó

ư ợ ớ ế ỹ ụ ữ Nam. Nh ng ki u áo này khi n nh ng ng ầ không h p v i thu n phong m  t c.

ạ ế ầ ổ ổ ượ   c

ứ ắ ẫ ổ ế Lo i áo dài không có c  này v n ph  bi n đ n ngày nay và ph n c  đ ư ả ố   khoét sâu cho tròn ch  không ng n nh  b n g c.

ướ ế ớ ổ

Năm 1958 bà Nhu xu t hi n tr ề ộ ả ọ

ấ ắ ổ ứ ệ ấ ấ ứ ặ ờ ị c công chúng v i chi c áo dài c  hình   ể   thuy n (bateau) và tay ng n. Đ y cũng là m t c i cách quan tr ng đáng k  vì tr i nóng b c m c áo c  đ ng r t khó ch u.

82

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ ượ ậ ố ờ ở ỉ Ngoài ra, đ n g n cu i th p k  60, áo dài mini tr  thành th i th

ế ơ ố ộ

ượ ư ẫ ạ   ng V t áo ữ   ẹ may h p và ng n, có khi đ n đ u g i, áo may r ng h n, không chít eo n a, ể nh ng v n gi ầ n theo thân th . ế ắ ữ ườ  đ ng l

ụ ữ ế ậ ố Phong trào hippy ph

ả ạ ơ ớ ẻ ộ ạ lo n" và tho i mái h n, nh t là gi ổ   ề ươ ng Tây du nh p vào, khi n nhi u ph  n  mu n "n i ấ   i tr  nên đã hình thành m t d ng áo dài khác,

ầ

ị

83                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ỉ ớ ầ ề ạ ố i đ u g i, phía trên sát vào thân, dùng nhi u lo i hàng

ầ ạ ề ph n nhi u ch  dài t ắ ự ỡ ngo i màu s c r c r .

ữ ệ ắ ỉ ớ Áo dài g n v i hình  nh ng ụ ữ i ph  n  Vi

t không ch  đam đang, n  tính ộ ả ữ ấ ủ ườ mà còn anh dũng trong nh ng năm tháng hào hùng nh t c a dân t c.

ậ ấ ướ ủ

ệ

Sau năm 1975 đ n th p niên 80, là th i gian khó khăn c a đ t n ị ắ ấ ị ượ ờ ữ ạ ắ

ề ạ ầ ộ ơ ố ỉ ế ơ   c. N i ạ   ế ế t ki m. Th m chí nh ng chi c áo dài còn b  c t l y hai v t ế   c ch  em bi n ỏ

ơ ậ ơ ề ự n i đ u th c hành ti ế ể áo đ  may áo ng n. Chính vì th , giai đo n này, áo dài cũng đ ắ ạ ổ đ i khá nhi u: tà áo dài ng n l i, ch  dài h n đ u g i m t chút, v t cũng nh ọ g n h n.

ế ự ư ượ ậ ể t b c v

ệ

ế ứ

ề ệ ể ệ Vi n

ướ c ặ t ộ

ắ ụ ữ ệ ỏ ướ ạ ế ạ ệ ề  ế ế ỏ ứ   t k  th a s c sáng ở ụ   ố  thành qu c ph c     Nam. ư   ấ ả t c  các cu c thi s c đ p l n nh  cũng nh  là ế  ặ i, đ c bi ẹ ớ t Nam tr t là ph  n  Vi c b n bè th

ự ừ T  năm 2000 đ n nay, s  giao l u v  văn hóa, s  phát tri n v ề ạ ạ ế , và cái nhìn hi n đ i t o đi u ki n cho các nhà thi kinh t ạ t o, áo dài bi n hóa muôn màu muôn ki u và chính th c tr ủ c a Chính vì th , nó có m t trong t ườ ệ hình  nh đ i di n cho con ng gi ả i. ớ

ơ ướ ươ ố ế ầ ế H n th  áo dài n c ta đã v n ra t m qu c t .

ữ ộ ẫ ế ế ế ế Câu 5: Nêu m t vài nh ng m u thi ể ủ t k  tiêu bi u c a các nhà thi t k  trên

ế ớ th  gi i, phân tích và đánh giá.

ữ ộ ế ế ấ M t trong nh ng nhà thi t k  mà em yêu thích nh t đó là Zuhair Murad.

ỏ Zuhair Murad l n lên

ố ừ  Baalbek, Li­băng. T  khi còn nh , ông luôn m   ắ ầ ế ớ ủ ưở ượ ở i c a t ng t

ng. Ông b t đ u phác th o trang ph c t ớ ộ ả ộ ố ế ườ ủ

ộ ổ ộ ớ ơ ướ   c ụ ừ  tr n đ n m t th  gi lúc m i tu i. Ông nói "Tôi không nh  m t ngày trong cu c s ng c a tôi mà   không có m t cây bút trong tay tôi!".

ở ưở ủ ầ ở ụ ng đ u tiên c a mình Beirut, ph c v ụ

Năm 1997, Zuhair Murad m  x ư ộ cho m t khách hàng t nhân

ố ế ủ ỷ ệ ạ ầ ễ ờ Năm 1999, Murad k  ni m ra m t qu c t i tu n l th i trang

ờ ủ ờ ắ  c a mình t i m i c a  Camera Nazionale della Moda. Alta Roma, theo l

84

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ ầ

ộ ư ậ ạ ượ ầ ễ ờ ươ ấ   Vào năm 2001, Murad l n đ u tiên trình bày b  s u t p th i trang cao c p ệ   ở ng ti n ờ ớ c đà v i ph th i trang Haute Couture Paris,đ t đ

ề trong tu n l truy n thông qu c t ố ế .

ộ ư ậ

ươ ầ ơ ơ

Năm 2005, Murad ra m t đ u tiên B  s u t p Zuhair Murad Ready­to­Wear,   ở  ạ ượ ạ ẫ ứ t k  đ  đáp  ng nhu c u m ế ế ế ể c thi ẩ ủ ủ ỹ ắ ầ ả ộ m t dòng đ n gi n h n ­ dòng đ ng đ i đ ư ộ r ng c a khách hàng c a mình – nh ng đ t v n th m m  và quy n rũ.

ươ ử ạ Trong năm 2007, Murad khai tr ng c a hàng t i Paris "Maison de Couture"

ở ủ trung tâm c a Tam giác d'Or vào "François 1er" Street.

ấ ậ ớ ỏ

ộ ạ ộ ấ ộ ộ Trong năm 2011, Zuhair Murad ký m t th a thu n c p phép v i m t nhà ả s n xu t Ý, tung ra m t "Made in Italy" Ready­to­Wear dòng daywear và d  h i.

ế ể

ườ ộ ầ ế ị ủ ữ ớ ở

ế ế ế ế ả ấ ồ ỉ t k , bao g m thi

ợ ộ   Trong năm 2012, Zuhair Murad Fashion House quy t đ nh chuy n đ n m t    trung tâm c a Beirut. Nh ng ngôi tòa nhà m i m t t ng m i trong Gemayze,  ủ   ư nhà không gian hùng vĩ không ch  là văn phòng công ty, nh ng trung tâm c a ẫ   t k , các nhà s n xu t khuôn m u, Zuhair Murad Studio thi th  may và các chuyên gia thêu.

ầ

ị

85                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ộ ố ủ ụ M t s  trang ph c trong BST Haute Couture c a Murad:

86

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

87                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

88

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ầ

ị

89                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ữ ậ ơ t k  c a Murad mang đ m h i th  Trung Đông. Các thi ế ế  t k

ế ế ủ Nh ng thi ả ơ ế ề ẩ ầ ở ạ ủ c a ông đ n gi n, m m m i, quy n rũ và đ y bí  n.

90

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ề ườ ọ

ắ V  màu s c Murad th ư ẹ ươ ọ trang nhã, nh  nhàng, nh ng  v n toát ra đ ắ   ng ch n cho nh ng b  s u t p c a mình màu s c ả ẫ . ộ ư ậ ủ ữ ượ ẻ c v  gì đó sang tr ng và v ng gi

ề ấ ệ ộ ư ậ ữ

ộ ủ ồ ớ ườ ữ ụ ủ ế   V  ch t li u, nh ng ch t li u trong b  s u t p đ  Haute Couture ch  y u ấ   ng thêu r t

ạ ắ ấ ệ ả ấ là các ch t có đ  r : ren, l a, v i tuyn, oganza cùng v i nh ng đ ầ c u kì và l m t.

ủ

ộ ủ ượ ể ầ ng mang form dài, có đ  r  cao,   ẻ c v

ườ t nh n t p trung ch  y u vào ph n eo, đ  tôn lên đ ấ ẹ ấ ậ ủ ư ề ế ạ ả ộ ồ ữ         Nh ng b  đ  Haute couture c a ông th ủ ế ế ữ và có nh ng chi ti ữ ấ ơ ẹ đ p m m m i và quy n rũ c a phái n , r t đ n gi n  nh ng cũng r t đ p.

ữ ủ ầ Trong nh ng BST c a Murad h u h t s  d ng các đ ẹ

ng c t cúp nh ườ ư ẫ ế ử ụ ạ ấ ượ i  n t ườ ng cho ng ắ i xem. ạ nhàng, không quá táo b o, nh ng v n mang l

ớ

V i tài năng và s  sáng t o c a mình, Zuhair Murad đã mang đ n cho chúng ữ ạ ủ ơ ự ụ ế ế ầ ấ ộ ở ta nh ng b  trang ph c mang h i th  Trung Đông r t th n bí và quy n rũ.

ầ

ị

91                           Tr n Th  Khánh Linh

ử

ờ

ị

L ch s  phong cách th i trang

2014

ễ ướ ẫ đã h ng d n và giúp đ ỡ ị Nguy n th  Thanh Hà

ọ ậ ơ Em xin cám  n cô giáo   chúng em trong quá trình h c t p.

ả ậ ủ Nh n xét c a gi ng viên:

92