TI U LU N TRI T H C - Ể Ậ Ế Ọ
L IỜ M Đ UỞ Ầ
Trong công cu c xây d ng và phát tri n n n kinh t nhi u thành ph n, v nộ ự ể ề ế ề ầ ậ
hành theo c ch th tr ng, có s qu n lý c a Nhà n c, theo đ nh h ng xã h iơ ế ị ườ ự ả ủ ướ ị ướ ộ
ch nghĩa n c ta hi n nay, lý lu n nh n th c, v n đ c i t o th c ti n n n kinhủ ở ướ ệ ậ ậ ứ ấ ề ả ạ ự ễ ề
t luôn thu hút s quan tâm c a nhi u đ i t ng. ế ự ủ ề ố ượ
Ngày nay, tri t h c là m t b ph n không th tách r i v i s phát tri n c aế ọ ộ ộ ậ ể ờ ớ ự ể ủ
b t c hình thái kinh t nào. Nh ng v n đ tri t h c v lý lu n nh n th c và th cấ ứ ế ữ ấ ề ế ọ ề ậ ậ ứ ự
ti n, ph ng pháp bi n ch ng... luôn là c s , là ph ng h ng, là tôn ch cho ho tễ ươ ệ ứ ơ ở ươ ướ ỉ ạ
đ ng th c ti n, xây d ng và phát tri n xã h i. N u xu t phát t m t l p tr ngộ ự ễ ự ể ộ ế ấ ừ ộ ậ ườ
tri t h c đúng đ n, con ng i có th có đ c nh ng cách gi i quy t phù h p v iế ọ ắ ườ ể ượ ữ ả ế ợ ớ
các v n d do cu c s ng đ t ra. Vi c ch p nh n hay không ch p nh n m t l pấ ề ộ ố ặ ệ ấ ậ ấ ậ ộ ậ
tr ng tri t h c nào đó s không ch đ n thu n là s ch p nh n m t th gi i quanườ ế ọ ẽ ỉ ơ ầ ự ấ ậ ộ ế ớ
nh t đ nh, m t cách lý gi i nh t đ nh v th gi i, mà còn là s ch p nh n m t c sấ ị ộ ả ấ ị ề ế ớ ự ấ ậ ộ ơ ở
ph ng pháp lu n nh t đ nh ch đ o cho ho t đ ng.ươ ậ ấ ị ỉ ạ ạ ộ
Chúng ta bi t r ng, tri t h c là m t trong ba b ph n c u thành c a ch nghĩaế ằ ế ọ ộ ộ ậ ấ ủ ủ
Mác. Lênin đã ch rõ r ng ch nghĩa duy v t bi n ch ng đó chính là tri t h c c aỉ ằ ủ ậ ệ ứ ế ọ ủ
ch nghĩa Mác. Cho đ n nay, ch có tri t h c Mác là mang tính u vi t h n c . Trênủ ế ỉ ế ọ ư ệ ơ ả
c s n n t ng tri t h c Mác - Lênin, Đ ng và Nhà n c ta đã h c t p và ti p thuơ ở ề ả ế ọ ả ướ ọ ậ ế
t t ng ti n b , đ ra nh ng m c tiêu, ph ng h ng ch đ o chính xác, đúngư ưở ế ộ ề ữ ụ ươ ướ ỉ ạ
đ n đ xây d ng và phát tri n xã h i, phù h p v i hoàn c nh đ t n c. M c dù cóắ ể ự ể ộ ợ ớ ả ấ ướ ặ
nh ng khi m khuy t không th tránh kh i song chúng ta luôn đi đúng h ng trongữ ế ế ể ỏ ướ
c i t o th c ti n, phát tri n kinh t , t ng b c đ a đ t n c ta ti n k p trình đ cácả ạ ự ễ ể ế ừ ướ ư ấ ướ ế ị ộ
n c trong khu v c và th gi i v m i m t. Chính nh ng thành t u c a xây d ngướ ự ế ớ ề ọ ặ ữ ự ủ ự
ch nghĩa xã h i và qua m i năm đ i m i là minh ch ng xác đáng cho v n đ nêuủ ộ ườ ổ ớ ứ ấ ề
trên. Ho t đ ng nh n th c và c i t o th c ti n cùng v i s n m b t các quy lu tạ ộ ậ ứ ả ạ ự ễ ớ ự ắ ắ ậ
khách quan trong v n hành n n kinh t n c ta là m t v n còn nhi u xem xétậ ề ế ở ướ ộ ấ ềề ề
và tranh cãi, nh t là trong quá trình đ i m i hi n nay.Vì v y, em quy t đ nh ch n đấ ổ ớ ệ ậ ế ị ọ ề
Trang 1
TI U LU N TRI T H C - Ể Ậ Ế Ọ
tài “Lý lu n nh n th c, v n d ng quan đi m đó vào n n kinh t Vi t Namậ ậ ứ ậ ụ ể ề ế ệ
tr c và sau m i năm đ i m i đ n nay”.ướ ườ ổ ớ ế
GI IỚ THI U Đ TÀIỆ Ề
I, TÌNH HÌNH NGHIÊN C U Đ TÀIỨ Ề
S t t th ng c a ch nghĩa c ng s n, s thay th xã h i t b n ch nghĩaự ấ ắ ủ ủ ộ ả ự ế ộ ư ả ủ
b ng xã h i c ng s n ch nghĩa trong ti n trình l ch s c a nhân lo i là m t quyằ ộ ộ ả ủ ế ị ử ủ ạ ộ
lu t khách quan. Vi t Nam hi n nay đang vào th i kỳ quá đ , chúng ta đã b quaậ ệ ệ ở ờ ộ ỏ
giai đo n t b n ch nghĩa, ti n th ng lên ch nghĩa xã h i. Vì v y trong quá trìnhạ ư ả ủ ế ẳ ủ ộ ậ
phát tri n, luôn luôn n y sinh nh ng mâu thu n c n gi i quy t. V i s lãnh đ oể ả ữ ẫ ầ ả ế ớ ự ạ
đúng đ n c a Đ ng và Chính ph , chúng ta đã có nh ng chi n l c và sách l cắ ủ ả ủ ữ ế ượ ượ
đúng đ n.ắ
Trên c s n n t ng c a ch nghĩa Mác- Lênin, đ c bi t là lý lu n tri t h cơ ở ề ả ủ ủ ặ ệ ậ ế ọ
Mác- Lênin, chúng ta đã v ch rõ đ c con đ ng phát tri n kinh t đúng đ n đó là:ạ ượ ườ ể ế ắ
”luôn luôn xu t phát t th c ti n, tôn tr ng và ho t đ ng theo quy lu t kháchấ ừ ự ễ ọ ạ ộ ậ
quan.’(Trích’Văn ki n đ i h i đ i bi u toàn qu c l n th VI”). T năm 1986,ệ ạ ộ ạ ể ố ầ ứ ừ
chúng ta đã t ng k t đ c nh ng bài h c kinh nghi m quý báu đ đ i m i và c iổ ế ượ ữ ọ ệ ể ổ ớ ả
cách kinh t . Xây d ng m t n n kinh t th tr ng, m t n n kinh t nhi u thànhế ự ộ ề ế ị ườ ộ ề ế ề
ph n, lành m nh chính là s v n d ng sáng t o quan đi m ch đ o c a Đ ng vàoầ ạ ự ậ ụ ạ ể ỉ ạ ủ ả
th c ti n hoàn c nh trong n c và trên th gi i. Nh ng quan đi m đ i m i, ti n bự ễ ả ướ ế ớ ữ ể ổ ớ ế ộ
đó là s tôn tr ng hoàn toàn nh ng lý lu n nh n th c và th c ti n chi ph i n n kinhự ọ ữ ậ ậ ứ ự ễ ố ề
t .ế
Đứng trên quan đi m tri t h c Mác- Lênin, ta càng có c s đ kh ng đ nhể ế ọ ơ ở ể ẳ ị
nh ng kh i s c trong m i năm đ i m i cho d n nay t sau Đ i h i Đ ng l n thữ ở ắ ườ ổ ớ ế ừ ạ ộ ả ầ ứ
VI là nh ng thành công mang tính t t y u do chúng ta đã v n d ng đúng đ n các quyữ ấ ế ậ ụ ắ
lu t khách quan vào c i t o th c ti n. Chúng ta đã tôn tr ng nh ng b c phát tri nậ ả ạ ự ễ ọ ữ ướ ể
có tính quy lu t c a l ch s , không đi ng c l i “gu ng quay” c a l ch s .ậ ủ ị ử ượ ạ ồ ủ ị ử
Trang 2
TI U LU N TRI T H C - Ể Ậ Ế Ọ
II, M C ĐÍCH VÀ NHI M V C A Đ TÀI Ụ Ệ Ụ Ủ Ề
Luôn luôn g n lý thuy t v i th c hành, n m v ng ki n th c thông qua sắ ế ớ ự ắ ữ ế ứ ự
hi u bi t sâu r ngv n đ là m t ph ng châm hành đ ng c a sinh viên trong th iể ế ộ ấ ề ộ ươ ộ ủ ờ
đ i m i. Nghiên c u lý lu n nh n th c và th c ti n là m t s nghiên c u sâu r ngạ ớ ứ ậ ậ ứ ự ễ ộ ự ứ ộ
c a tri t h c trong m i liên quan v i phát tri n kinh t và phát tri n xã h i.ủ ế ọ ố ớ ể ế ể ộ
H n th n a, đ ng tr c ng ng c a th k 21, khi mà xu thé h i nh p đangơ ế ữ ứ ướ ưỡ ử ế ỷ ộ ậ
tăng cao, n n kinh t ngày càng phát tri n m nh m thì các hành đ ng đ u xu t phátề ế ể ạ ẽ ộ ề ấ
t quá trình nh n th c và c i t o th c ti n là ph ng châm ch đ o và ho t đ ngừ ậ ứ ả ạ ự ễ ươ ỉ ạ ạ ộ
c a Đ ng, Nhà n c ta.ủ ả ướ
Mu n phát tri n kinh t v ng m nh thì ph i luôn đ t nó v i m i quan h v iố ể ế ữ ạ ả ặ ớ ố ệ ớ
nh ng khoa h c khác, đ c bi t là tri t h c. S thành công hay th t b i, phát tri nữ ọ ặ ệ ế ọ ự ấ ạ ể
hay l c h u c a b t c n n kinh t nào là do có l p tr ng tri t h c đúng đ n. B iạ ậ ủ ấ ứ ề ế ậ ườ ế ọ ắ ở
vì xu t phát t m t l p tr ng tri t h c đúng đ n, con ng i có th có đ c cáchấ ừ ộ ậ ườ ế ọ ắ ườ ể ượ
gi i quy t phù h p v i nh ng v n đ do cu c s ng đ t ra. Còn ng c l i, xu t phátả ế ợ ớ ữ ấ ề ộ ố ặ ượ ạ ấ
t m t l p tr ng tri t h c sai l m, con ng òi khó có th tránh kh i hành đ ng saiừ ộ ậ ườ ế ọ ầ ư ể ỏ ộ
l m. Trong ho t dông kinh t , m t l p tr ng tri t h c đúng đ n là t i c n thi t.ầ ạ ế ộ ậ ườ ế ọ ắ ố ầ ế
Ch có tri t h c Mác - Lênin m i có đ c nh ng tính u vi t này.ỉ ế ọ ớ ượ ữ ư ệ
Đối v i m t sinh viên ngân hàng nói riêng và nh ng cán b kinh t nói chung,ớ ộ ữ ộ ế
vi c n m v ng triét h c v i nh ng quy lu t, lý lu n, ph ng pháp c a nó là khôngế ắ ữ ọ ớ ữ ậ ậ ươ ủ
th thi u đ c. Vì khi gi i quy t nh ng v n đ ph c t p c th nh : các cán bể ế ượ ả ế ữ ấ ề ứ ạ ụ ể ư ộ
làm công tác th c ti n này không th tìm th y đ c nh ng cán b thu c lĩnh v cự ễ ể ấ ượ ở ữ ộ ộ ự
chuyên ngành tri t h c m t câu tr l i c th v v n đ đó d c, nh ng trong ho tế ọ ộ ả ờ ụ ể ề ấ ề ượ ư ạ
đ ng th c ti n, nh ng v n đ ph c t p này l i luôn n y sinh. ộ ự ễ ữ ấ ề ứ ạ ạ ả
III, PH M VI NGHIÊN C UẠ Ứ
Tri t h c Mác - Lênin v v t ch t, v n đ ng trong không gian, th i gian vàế ọ ề ậ ấ ậ ộ ờ
v s th ng nh t v t ch t c a th gi i đã góp ph n xác l p th gi i quan duy v tề ự ố ấ ậ ấ ủ ế ớ ầ ậ ế ớ ậ
khoa h c và có ý nghĩa v ph ng pháp lu n to l n trong nh n th c khoa h c vàọ ề ươ ậ ớ ậ ứ ọ
ho t đ ng th c ti n. Tri t h c không ph i là m t cái gì quá xa xôi, vi n vông,ạ ộ ự ễ ế ọ ả ộ ể
Trang 3
TI U LU N TRI T H C - Ể Ậ Ế Ọ
ng c l i nó g n bó h t s c ch t ch v i cu c s ng, th c ti n, ch đ o cho conượ ạ ắ ế ứ ặ ẽ ớ ộ ố ự ễ ỉ ạ
ng i hành đ ng. N m v ng đ c m i n i dung c a tri t h c, đ c bi t là lý lu nườ ộ ắ ữ ượ ọ ộ ủ ế ọ ặ ệ ậ
nh n th c và c i t o th c ti n s làm cho con ng i làm ch th gi i, chinh ph cậ ứ ả ạ ự ễ ẽ ườ ủ ế ớ ụ
thiên nhiên, c i t o đ c xã h i, phát tri n kinh t m nh m .ả ạ ượ ộ ể ế ạ ẽ
V n đ đã nêu trong văn ki n Đ i h i Đ ng VI có tác d ng tích c c đ i v iấ ề ệ ạ ộ ả ụ ự ố ớ
s phát tri n c a n n kinh t hi n nay. Sau h n m i năm đ i m i v i nh ng thànhự ể ủ ề ế ệ ơ ườ ổ ớ ớ ữ
t u nh t đ nh ta càng th y rõ s đúng đ n và c n thi t c a bài h c kinh nghi m đó.ự ấ ị ấ ự ắ ầ ế ủ ọ ệ
Trong bài vi t này, ch t p trung phân tích v n đ lý lu n nh n th c và c i t o th cế ỉ ậ ấ ề ậ ậ ứ ả ạ ự
ti n c a n n kinh t Vi t Nam trong quá trình phát tri n. Cùng v i s t ng k t c aễ ủ ề ế ệ ể ớ ự ổ ế ủ
đ i h i Đ ng toàn qu c l n th VI trong văn ki n đã đánh d u m t m c son l ch sạ ộ ả ố ầ ứ ệ ấ ộ ố ị ử
c a Vi t Nam chuy n t c ch t p trung quan liêu, bao c p sang n n kinh t nhi uủ ệ ể ừ ơ ế ậ ấ ề ế ề
thành ph n, v n hành theo c ch th tr ng d i s qu n lý c a nhà n c, theoầ ậ ơ ế ị ườ ướ ự ả ủ ướ
đ nh h ng xã h i ch nghĩa. Ho t đ ng xây d ng kinh t , đ i m i kinh t nh ngị ướ ộ ủ ạ ộ ự ế ổ ớ ế ữ
năm g n đây và m i liên h c a nó v i th c ti n và các quy lu t tri t h c là trungầ ố ệ ủ ớ ự ễ ậ ế ọ
tâm c a n i dung này. ủ ộ
IV, C S LÝ LU N Ơ Ở Ậ
Đ i h i Đ ng l n th VI đã đánh d u m t b c ngo t quan tr ng trong quáạ ộ ả ầ ứ ấ ộ ướ ặ ọ
trình phát tri n kinh t c a Vi t Nam. Tr c văn ki n này, nh ng bài h c kinhể ế ủ ệ ướ ệ ữ ọ
nghi m đã đ c rút ra trong tri t h c Mác - Lênin và Đ ng ta l y đó làm “kim chệ ượ ế ọ ả ấ ỉ
nam’ cho ho t đ ng c a mình. Tri t h c là m t b ph n c u thành c a ch nghĩaạ ộ ủ ế ọ ộ ộ ậ ấ ủ ủ
Mác- Lênin đã ch rõ; tri t h c c a ch nghĩa Mác là ch nghĩa duy v t. Nh ng Mácỉ ế ọ ủ ủ ủ ậ ư
không d ng l i ch nghĩa duy v t th k XVIII mà nh ng thi u sót ch y u nh từ ạ ở ủ ậ ế ỷ ữ ế ủ ế ấ
c a nó là máy móc, siêu hình và duy tâm khi xem xét các hi n t ng xã h i. C.Mácủ ệ ượ ộ
và F.Enghen đã kh c ph c nh ng thi u sót y, đ y tri t h c ti n lên h n n a b ngắ ụ ữ ế ấ ẩ ế ọ ế ơ ữ ằ
cách ti p thu m t cách có phê phán và có ch n l c nh ng thành qu c a tri t hoc cế ộ ọ ọ ữ ả ủ ế ổ
đi n Đ c và nh t là c a h th ng tri t h c Hêghen. Trong nh ng thành qu đó thìể ứ ấ ủ ệ ố ế ọ ữ ả
thành qu ch y u là phép bi n ch ng, t c là h c thuy t v s phát tri n d i hìnhả ủ ế ệ ứ ứ ọ ế ề ự ể ướ
th c toàn di n nh t, sâu s c nh t và thoát h n đ c tính phi n di n. Nh ng phépứ ệ ấ ắ ấ ẳ ượ ế ệ ư
Trang 4
TI U LU N TRI T H C - Ể Ậ Ế Ọ
bi n ch ng c a Heeghen là phép bi n ch ng duy tâm nên Mác và Enghen đã c i t oệ ứ ủ ệ ứ ả ạ
nó. Chính trong quá trình c i t o này, Mác và Enghen đã g n phép bi n ch ngả ạ ắ ệ ứ
Hêghen v i th c ti n, phát tri n ti p t c ch nghĩa duy v t cũ, đ y nó lên thành chớ ự ễ ể ế ụ ủ ậ ẩ ủ
nghĩa duy v t b ên ch ng.Vì v y chính Mác và Enghen đã xây d ng m t tri t h cậ ị ứ ậ ự ộ ế ọ
m i v i th gi i quan duy v t nh t quán trong vi c nh n th c xã h i. C s c aớ ớ ế ớ ậ ấ ệ ậ ứ ộ ơ ở ủ
nh ng lí lu n trong h c thuy t đó là nh ng quy lu t khách quan và th c ti n xã h iữ ậ ọ ế ữ ậ ự ễ ộ
(“Tri t h c Mác- Lênin”- Ch ng trình cao c p. T p I;T p san tri t h c).ế ọ ươ ấ ậ ậ ế ọ
V y trong quá trình xây d ng nên tri t h c Mác, C.Mác và Enghen đã luôn điậ ự ế ọ
t th c ti n và nh ng quy lu t khách quan đ đ nh h ng lý lu n nghiên c u.ừ ự ễ ữ ậ ể ị ướ ậ ứ
Nh ng lý lu n đó vì th có c s khoa h c v ng ch c, không sa vào siêu hình hayữ ậ ế ơ ở ọ ữ ắ
nh nguyên lu n nh các nhà tri t h c đi tr c.ị ậ ư ế ọ ướ
Để ch đ o ho t đ ng đ c đúng đ n, tri t h c Mác- Lênin chính là n n t ngỉ ạ ạ ộ ượ ắ ế ọ ề ả
b n v ng cho m i m c tiêu, ph ng h ng phát tri n m i m t c a Đ ng và Nhàề ữ ọ ụ ươ ướ ể ọ ặ ủ ả
n c ta. ướ
Trang 5
