Tiểu luận: Tìm hiểu phong tục tập quán - Phong tục ngày Tết

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

1. Ặ Ấ

Đ T V N Đ "Phong" là n n n p đã lan truy n r ng rãi, 'T c" là thói quen lâu đ i. N i dung ộ ờ ụ Ề ề

phong t c bao hàm m i m t sinh ho t xã h i.... ọ ề ộ ộ

ễ ụ

ụ Phong t c có th tr thành lu t t c, ăn sâu, bén r trong nhân dân rât b n ch t, có ặ t Nam, có ơ ậ ả ạ ề ộ

ủ ng xã h i. ầ ề ố i, k c ườ ộ

ỷ ươ ễ ạ ậ ụ ụ ặ

ấ ề ộ ủ ạ ậ ả ơ

ng xã h i. ố ỷ ươ ườ ạ

ế ạ ặ ề ậ ụ ứ ở s c m nh h n c nh ng đ o lu t. Trong truy n th ng văn hoá c a dân t c Vi ữ ệ ứ ạ nhi u thu n phong m t c c n cho đ o lý làm ng ỹ ụ ầ Phong t c có th tr thành lu t t c, ăn sâu, bén r trong nhân dân r t b n ch t, có ứ ở s c m nh h n c nh ng đ o lu t. Trong truy n th ng văn hoá c a dân t c ta, có nhi u ề ạ ữ ứ thu n phong m t c c n cho đ o lý làm ng ỹ ụ ầ ầ T t Nguyên Đán là l t Nam t ề i, k c h i l n nh t trong các l ấ ễ ộ ừ ế ệ

ễ ộ ớ ể ố ế ừ ữ ờ

hàng ngày x a đã ti m ề ư ố i v i thiên nhiên qua b n ệ ữ ể ệ ờ ữ ố ị

ộ h i truy n th ng Vi ề nghìn đ i nay, là th i đi m giao th i gi a năm cũ và năm m i, T t t ớ ờ tàng nh ng giá tr nhân văn th hi n m i quan h gi a con ng ườ ớ mùa .

i Vi T t còn là c h i đ m i ng ng nh v t ế ườ t t ệ ưở ặ ộ ồ ỡ

ệ ị

ơ ộ ể ọ ắ ố ặ i ngh ng i, th giãn, gi ớ ề ổ ạ i trí v i các ho t đ ng l ạ ộ tiên, c i ngu n, g p g bà con ể ấ h i, du xuân vui v và h p ễ ộ ườ ư ẻ ả ơ ớ ỉ

h hàng, th t ch t m i quan h thân tình trong gia đình, b n bè. Ngoài ra nó còn là d p đ ọ m i ng ọ d n.ẫ 2.

2.1.

N I DUNG Ộ L ch s ị ử

 Ngu n g c ra đ i ờ ồ ố

T t Nguyên Đán có t ế ế ươ

ọ ẫ ằ ứ ạ ươ ươ ầ ừ ờ ầ

ấ ầ ạ ử

ắ ướ ư ắ ỏ ườ

ộ ộ , lúc m i t o thiên l p đ a: nghĩa là gi ậ

ị ớ ạ i mà đ t ra ngày t S u thì có đ t, gi ế ờ ờ ử

ờ ầ ờ ổ ổ

ặ ộ ủ ế ầ ợ ầ

ờ ầ ứ ế ỷ ườ ế ị

ướ ừ ư ờ ứ ề ả ầ

ộ đ i Ngũ Đ , Tam V ng. Đ i Tam V ng, nhà H , chu ng ờ ng, thích m u đen, nên ch n tháng đ u năm, t c tháng Giêng, nh m tháng D n. Nhà Th màu tr ng, l y tháng S u (con trâu), tháng ch p làm tháng đ u năm. Qua nhà Chu (1050- c công nguyên), a s c đ , ch n tháng Tý (con chu t), tháng m i m t làm tháng 256 tr ọ Tý thì có T t. Các vua chúa nói trên, theo ngày gi ờ ờ ờ tr i, gi t khác nhau. Đ n đ i D n sinh loài ng ế ườ ấ t vào m t tháng nh t đ nh: tháng D n. Mãi Đông Chu, Kh ng Phu T ra đ i, đ i ngày t ấ ị ế ử i đ i qua tháng H i (con đ n đ i T n (th k III tr c Công nguyên), T n Th y Hoàng l ướ ế ạ ổ ạ c Công nguyên) l l n), t c tháng M i. Cho đ n khi nhà Hán tr vì, Hán Vũ Đ (140 tr i ế ợ đó v sau, tr i qua đ t ngày T t vào tháng D n (t c tháng Giêng) nh đ i nhà H , và t ặ bao nhiêu th i đ i, không còn nhà vua nào thay đ i v tháng T t n a. ổ ề

ươ ạ ố ị ế ờ ạ Đ n đ i Đông Ph ờ ạ ế ữ ậ

ế ứ ằ ợ ứ ứ

ứ ư ườ ứ ả ứ ứ ạ ớ

ng Sóc, ông cho r ng ngày t o thiên l p đ a có thêm gi ng Gà, sinh Dê, ngày th năm sinh i và ngày th tám m i sinh ra c c.ố

ngày th hai có thêm Chó, ngày th ba có L n, ngày th t Trâu, ngày th sáu sinh Ng a, ngày th b y sinh lo i Ng ự ngũ Vì th , ngày T t th ngày m ng M t cho đ n h t ngày m ng b y. ng đ c k t ượ ể ừ ế ế ườ ế ế ả ồ ộ ồ

 Quan ni m ngày t ệ t ế

PHONG T C NGÀY T T

1

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

Ng i Vi ớ ả ế ệ ả ổ ừ

t tin r ng vào ngày T t m i th đ u ph i m i, ph i đ i khác, t ằ ứ ề i, vì v y kho ng m i ngày tr c T t h th ả ọ ươ ơ

i. H cũng t ậ ắ ử ầ

ữ ữ ắ

ế ọ ườ ị ườ i đi thăm vi ng nhau và chúc nhau nh ng l ể

ọ ế ườ i l n còn đ ườ ớ ẻ ế

ể ọ ế c ằ 3 mi n ạ ngo i ng s n, quét vôi nhà ướ ườ t b t đi s m s a qu n áo m i đ m c trong d p này. Trong nh ng ngày ớ ể ặ ấ ậ ề i hàn g n nh ng hi m ị ờ i ữ ượ lì xì b ng m t phong bì đ th m ỏ ắ ộ ệ t Vi ề B cắ , Trung, Nam ở ế ở ự ề ế

ườ v t cho đ n lòng ng ế ậ c a l ử ạ ọ T t h kiêng c không nóng gi n, cãi c . T t là d p đ m i ng ậ ữ ế ọ khích đã qua và là d p đ chu c l i. M i ng ọ ộ ỗ ị đ y ý nghĩa. Tr em sau khi chúc T t ng ầ có đ ng ít ti n dành cho chúng tiêu xài ngày T t. T t Nam cũng có nh ng đi u khác nhau. ữ

2.2.

ề Các giai đo n chính trong T t ế ạ

2.2.1. Nh ng ngày cu i năm ữ ố

 Trang trí, s m t t ắ ế

 Mâm ngũ qu : ả

ỉ ệ ổ ạ

ố ằ ổ ế ổ ế

ị ả ố

ố ắ ậ ắ ư ậ

đây “ngũ qu ” t ể ư ộ ậ ả ự ố nó bi u tr ng m t t p thành đ ượ

ổ ế ạ ủ ự ố ạ ễ ậ ở v t dâng cúng là qu . ả

Qu (trái) - bi u t ng c a sung túc. Trái cây nói chung là bi u t ể ượ

ồ ả ườ ng ch a nhi u h t, bi u t ề ể ượ ạ ọ

ư ự ể

c a văn hóa ph ị ươ ệ ấ

ắ ị

ủ ứ ả ớ ạ quan ni m v chu ng s l ố ẻ ủ ộ ề ề ự ầ ủ t c a ng tiên và ch ng ngày t ư ế ủ ườ ổ ọ

ư t đ ệ ượ ụ ả ề ế ả ạ ạ ỉ

ế ộ

ụ ư ầ ư ủ ủ ặ

ồ ố ợ ị ư ả

mi n B c (v n ch ng khá nhi u lo i qu , mi n sao t ả ạ ư ề ề ễ ả ắ ắ ở ố

Ngũ, con s 5 là con s ch trung tâm. Theo quan ni m c đ i ph bi n trong khu ố ố ộ ng cho r ng các quy lu t ph bi n đ u g p v c ch u nh h ng văn hóa Trung Qu c, th ườ ề ưở ự ng), vào con s 5. Ph bi n, chúng ta có ngũ ph ng (Đông, Tây, Nam, B c và Trung ươ ươ ể ngũ s c, ngũ v , ngũ t ng, ngũ kim, ngũ quan, ngũ luân, ngũ c c,… Nh v y, s 5 là bi u ị c coi là hi n chung c a s s ng và ệ đ y đ c a lo i l ầ ủ ủ ng c a s sung ủ ự ể ượ ả túc, d i dào. Vì qu th ọ ự ở ng cho m i ngu n g c, m i s kh i ố ồ nguyên; bi u tr ng qu (v i h t bên trong c a nó) bi u th cho s ph n th c, sinh sôi … ồ ể ự ủ ả ng Đông, v b ngũ hoàn h o Xu t phát t ề ộ ừ (ngũ hành, ngũ v , ngũ s c…), v s đ y đ (nh bàn tay 5 ngón)… mà mâm trái cây dâng c g i là mâm ngũ qu , dù hi n nay cúng t i Vi ệ ố ượ ng không ch có 5 lo i trái cây mà đ n c trên ch c lo i! Và tùy theo vùng mi n mà s l và lo i trái ch ng cũng khác nhau. Ví d nh theo âm ti t Nam b thì mâm ngũ qu nên có ả ạ ừ đ - xài - sung (bao g m mãng c u, d a, đu đ , xoài và sung ho c chùm nho), c u - v a- ừ ầ i không ch ng n i chu i (s b “chúi” c năm) hay trái cam (s quýt làm cam nh ng l ạ ư ợ ch u) nh là i t n đ p m t là ị ẹ ươ ắ ư c). đ ượ

ng - ngũ hành thì m t mâm ngũ qu hài hòa nên có các y u t ươ

ng h cho nhau, nh b n ch t cu c s ng trong t ấ ư ả ộ ộ ố b ả nhiên và xã h i đòi hòi nh ự

ữ ươ ầ Xét v m t âm d ề ặ ỗ ố ị

ạ ng tr ng cho d ộ ượ ng. Ng ươ ư ớ

i Vi ượ ề hai hành th (sinh kim, ti n tài) và m c (phát tri n, n y l c, bám r ư ỏ ổ ả ộ ự ề ể ộ

ả ủ ế ư ấ ư ề ổ ị

ộ i, cam. ế ố ổ ư sung, t ng tr ng cho v y. C n cân đ i gi a nh ng trái cây có màu xanh hay màu nh t, d u mát t ư ữ ậ t ệ âm v i các trái màu nóng nh đ cam, vàng r c… t ườ ễ cũng thiên nhi u về lâu b n) nên mâm ngũ qu ch y u là các trái có v ng t (thu c th ) nh lê, d a h u, đu đ , xoài… và nh ng trái có v chua (thu c m c) nh b ủ ọ ư ưở ữ ộ ộ ị

PHONG T C NGÀY T T

2

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

 Tranh T tế

i dân Vi Tranh T t t ở ệ ộ ậ ế ừ

ế ơ ủ ế ổ

ờ ồ ầ ầ ộ ộ ườ ề ơ ư

ớ ắ ả ữ ữ ẻ ấ ộ ủ ể ư t trong lành, nhân h u và đ ng th i cũng là n i l u gi ồ ơ ợ

t. ủ ệ ữ ỗ

ộ ứ ữ ế ề

ặ ắ ự ỡ ườ ẩ ộ ữ ộ ụ

ữ ư ẹ ế ạ

ng quân, ti n sĩ, Phúc-L c-Th (hình v ấ ặ ế Tranh chúc t ng:ụ Tranh gà, tranh l n, t ể ướ ế ộ ọ ẽ

ặ

ợ ỗ ứ ờ

ứ ướ ờ

ặ ượ ứ

t Nam. lâu đã tr thành m t t p quán, m t thú ch i c a ng Nó là m t ph n không th thi u trong không gian c a ngày T t c truy n x a kia. Tranh nh ng giá T t là m t ph n h n Vi ậ ế tr tâm linh sâu s c. Nh ng màu s c r c r nh kh i g i nên c m giác m i m m cúng ư ị i Vi r n rã s c xuân trong m i gia đình c a ng ệ ắ ộ Nh ng b c tranh T t đ u có hàm n nh ng n i dung cao xa, nh ng ý nghĩa thâm ữ thúy, mang n ng tính ch t đ c thù dân t c, có tính cách giáo d c, trào l ng, đôi khi còn l ng vào nh ng nét châm bi m nh nhàn. Có th phân lo i tranh T t nh sau: ồ ho c ch ) m i b c tranh đ u có ý nghĩa ề i chúc: an lành, giàu sang, c a nh ng l ủ c ho c đông con. tăng ph m hàm ch c t nh táo ng: ư ạ bình (4 lo i linh (lân, long, qui, ổ ứ

ữ ữ ẩ Tranh đ th ph ể quân, Ph t Bà, Th công, t ậ hoa hay qu ), t t ph ng), ượ

ng Ki t, Hai bà Tr ng, Bà ệ ữ t n nh Lý th ư ườ ệ ư

ả th i (xuân, h , thu, đông). ạ ứ ờ Tranh l ch s : ị ẽ ầ ư ử V các anh hùng li Tri u, Tr n h ng Đ o, Ngô Quy n v v.. ạ ệ

hi u (24 ng i gi đ o hi u), tranh ng Tranh giáo d c:ụ cóc đi h c, Nh th p t ị ậ ứ ế ườ ữ ạ ế ụ ề ọ

ngôn.

Tranh trào l ng:ộ Chu t đ tr ng nguyên, chu t vinh qui, đám c ộ ướ ộ i chu t, chu t ộ

mèo hóa gi ừ

ộ ỗ ạ i, hái d a, th y đ cóc.v.v. ồ ầ ệ ả V ph ề ệ ổ ế ậ ạ ơ

ậ ạ ể ả ệ ộ ạ ộ ị

ng nét đen ch y vi n, b c c không gò bó theo lu t t ố ụ ệ ườ ề ạ ấ

ả ng di n ngh thu t t o hình là lo i ngh thu t ph bi n, đ n gi n. ạ ươ ắ ự Đ ng nét gi n d và tùy ti n, t o cho tranh m t th hi n m c m c d c m. Màu s c r c ể ệ ả ườ r ậ ươ ng và chú tr ng nh t là đ ọ ỡ x ng.ứ

Tranh T t VN là lo i tranh m c m c chân ch t đi th ng vào lòng ng ạ ấ ộ

ng, khi thì bình l ng suy t ạ ờ ượ ườ ả ặ

ả i nh ng c m ẳ , khi thì khuyên b o ho c châm ư ở i n ng m thêm m t ni m tin, m t chút kiêu h nh b i ế ề ộ ộ

ế xúc khi thì tôn nghiêm th ph bi m nh nhàng. Làm cho lòng ng dòng gi ng T Tiên, ho c thêm m t ti ng c ữ ặ ả i h n nhiên giòn giã trong ba ngày T t. ế ườ ồ ộ ế ấ ườ ồ ẹ ố ặ ổ

 Câu đ iố

t th ng vi Câu đ i t t trên n n gi y đ , m c đen v i ý nghĩa màu đ t ấ ề ố ế ỏ ượ ự ỏ ớ

ủ ớ

ườ ầ ng đ ế ạ c treo ượ ch trang tr ng, nhi u ng ọ ườ ề ố

ỗ c vi ố ư ượ ấ ở

i mà dân gian th t còn đ cho s đ m m, sum v y, h nh phúc phù h p v i không khí thiêng liêng c a ngày T t c ợ ự ầ ấ truy n.ề Câu đ i th ở ườ nhà, hai bên bàn th ... Câu đ i x a đ ờ hành, ch nghĩa gi ỏ ữ ng tr ng ư ế ổ i th y nh : c a ra vào ư ử i h c ườ ọ t b ng ch Hán, Nôm b i nh ng ng ượ c ữ ng g i là Ông Đ ... ngày nay câu đ i t ố ế ế ằ ọ ữ ồ ườ

PHONG T C NGÀY T T

3

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

t b ng ch Qu c ng , nh ng theo phong cách thi pháp. Câu đ i đ ố ữ ữ ố ượ

ạ ố

vi lo i mang tính quy ph m lo i mang tính thi ng. Câu đ i mang tính quy ph m, th ứ ng thi, làm đ giáo hu n, th ph ng… Câu đ i mang tính ch t thi ng, th ư ạ ấ ạ ứ ụ ố

i chia thành các lo i nh nh : Châm bi m - đ ạ c chia thành 2 lo i: ng làm ng làm ả ấ ỏ ư ườ ườ ế ờ ộ ạ ạ

ế ằ ạ tr ở ườ ể trong các d p h i hè, vãn đàm, hý l ng…, l ị kích, th tài trí, ng phó. ộ ứ

ử Câu đ i ngày xuân là m t thú ch i tao nhã cho m i ng i, m i nhà, t ơ ừ

k nghèo hèn đ n b c đ v ế ộ ậ ế ươ ọ ườ tr nh đ n ng ỏ ế ừ ẻ ườ

ố ứ ừ ẻ ế ế ẹ ư ế

ố ỏ ấ ả ở ơ ọ

ề ng khác. ế ổ ườ ộ ườ ữ

ế t h n nh ng ngày bình th ệ ơ ố ộ ủ

ế nông dân đ n ọ i già. Chính vì th , ngày ng, t trí th c, t xuân, n u thi u m t đôi câu đ i đ treo trong nhà ch c h n là ngày T t ch a toàn v n. Đôi ắ ẳ ế ơ i ta c m th y T t c truy n tr nên thiêng liêng h n, trang tr ng h n, câu đ i khi n ng ố và đ c bi ặ M t s câu đ i quen thu c c a dân gian ta: ộ ố “ Th t m , d a hành, câu đ i đ ỡ ư ị

ố ỏ Cây nêu, tràng pháo, bánh ch ng xanh” ư

ớ ạ

“ Năm m i h nh phúc bình an đ n ế Ngày xuân vinh hoa phú quý v ”ề “ T i ba m i, gi c ng đ ng cây nêu ơ ẳ ươ ụ ố

a! T t! ế

Ủ Sáng m ng m t, l ng tai nghe l i chúc ộ ắ ờ

ồ ! Xuân!” Ồ

 Hoa T tế

i ng Đã thành thông l , c m i đ T t đ n Xuân v ng i, nhà nhà l ề ườ ườ ệ ứ ỗ ộ ế ế ạ

ậ ữ ừ ả ớ

ề ứ ắ ị

ờ ắ ữ ế ẳ ộ

i Vi ề ế ườ ằ

ườ ứ ố ươ ẹ ệ ế ữ

i náo n c ứ ế s m s a cho gia đình mình nh ng ch u hoa, cây c nh v a ý đ đón năm m i thêm khí th . ể ử ắ T t đ n, xuân v cũng là d p trăm hoa đua n , khoe s c làm đ p cho đ i. Hoa là th không ẹ ế ế ở th thi u trong nh ng ngày T t c truy n c a dân t c, th nên ch c cũng ch ng ph i ả ế ế ổ ể ủ ờ t còn ăn T t... b ng hoa. Trong không khí giao hòa c a tr i "ngoa" khi nói r ng ng ủ ằ đ t vào xuân, hoa nh đem đ n cho con ng ấ i đ p nh t i s c s ng m i và nh ng gì t ấ ớ ư c a m t mùa xuân. ủ

ộ Hoa cho ngày T t nhi u không k xi ề ế t. N u ch d o qua m t vòng Ch hoa, b n s ộ ể ế ợ

ư ữ ơ

c, x c d ế ỉ ạ ắ ự ỡ ấ ượ ươ ư ế ế ể ồ

ượ c nhi u c m tình nh t. ạ ẽ th y vô vàn nh ng loài hoa đang đua nhau khoe s c r c r nh đào, mai, lay n, lily, cúc, ấ ng r ng, qu t ki ng… Nh ng nói đ n T t, đào và v n th , phong lan, th ọ ạ mai v n chi m đ ẫ ề ả ấ ế

c coi là bi u t ớ ề ể ượ ế ượ V i mi n B c, hoa đào đ ắ

ỉ ượ ẹ ủ ủ ầ

i s may m n cho c năm. Ðào ỏ ắ ắ ẽ ấ ả ạ ự ề ắ ố

ng thiêng liêng c a ngày T t. Nó không ệ ch làm cho nhà c a thêm ph n đ p đ , m cúng, mà màu đ th m c a hoa theo quan ni m ử dân gian còn đem l mi n B c cũng có nhi u gi ng khác ề ế nhau nh : đào bích, đào phai, đào b ch và đào th t th n hay còn g i là đào th . ở ố ư ấ ạ ọ

PHONG T C NGÀY T T

4

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

Còn ng ế ộ ớ

ườ ng Nam d ươ ộ ơ

ề ườ ng cho cái đ p b ng n , s h ng v i mi n Nam m t cái T t không th thi u nhành mai. Khác v i đào, ế ể ể ng nh mang m t phong cách tr trung và năng đ ng h n, bi u ộ ượ ẻ ng trong năm m i ớ

c lên Tây B c, mùa xuân v cũng là th i đi m hoa mai, hoa m n đang n tr ng c ể ờ ư ở ự ư ề ẹ ừ ắ

c ng i dân mai ph t ượ Ng m t vùng tr i. ờ Sau đào và mai, lay n và cúc là các lo i hoa đ ơ ạ ượ ậ ườ ả ở ắ ề c 3 mi n ở ả

ượ ộ a thích.

ậ ắ ạ ộ ố

ữ ể ệ ế

i Sài Gòn và Hà N i sành ch i đã tìm đ n các loài hoa "cao c p" h n nh ọ ườ ộ ờ ơ

ạ i là m t trong s ít lo i c ch n làm tâm đi m cho "b a ti c hoa" ngày T t. Tuy nhiên, trong cái sung túc ư i không th thi u m t giò lan ta ế ế i Hu , ngày T t l ế ạ ấ ộ ơ ế ườ ể ạ ớ

ư Còn đ i v i các b c cao niên, nho nhã, mai tr ng hay phong lan ta l ố ớ hoa đ ượ th i nay, ng lily, tulip hay lan ngo i. Riêng v i ng treo l ng l ng tr c hiên nhà. ướ ủ ẳ

M t năm có 365 ngày, dù b n r n đ n đâu, ng t Nam đ u h i Vi ậ ộ ướ ệ ề

ộ ế ớ ề ề ế ọ ấ

ậ ộ ố

ấ ự ỡ ể ư ớ ả ắ ắ ấ ậ ẹ ố ề ườ ư ủ ẹ ộ

ữ ng v nh ng ườ t nhiên, ai n y cũng đ u mong ngày T t v i ý nghĩa thiêng liêng, trang tr ng nh t. Và t ữ mu n tìm ch n cho nhà mình m t ch u hoa th t đ p và r c r đ tr ng bày trong nh ng ọ ngày này. Đó d ng nh là m t nét đ p truy n th ng g n v i b n s c văn hóa c a dân t c.ộ

 Ông Táo v tr i ề ờ

ạ ờ

ả ở ế

Theo phong t c hàng năm ông Táo ph i thu x p lên tr i vào ngày 23 tháng ch p đ ế i tr n v i Ng c Hoàng. B i th nên, trong ngày này, m i gia đình Vi c xem nh ọ ễ ớ ạ ư ể ệ t ư

tâu m i vi c d ọ ọ đ u làm mâm c m đ m b c ti n đ a ông Táo. Ngày ông Táo v ch u tr i đ ề ngày đ u tiên c a T t Nguyên đán, không khí t t cũng r n ràng, nh n nh p t ụ ệ ướ ầ ạ ơ ế ủ ờ ượ đó. ị ừ ề ầ ộ ộ

ầ ế L cúng Táo Quân ngày 23 tháng Ch p đ ạ ượ ễ ể

ị ờ ớ ườ

ổ ớ ề ờ ể ườ ệ

ả ế ở ữ ệ ế ộ

ề ế ệ ấ ế ặ

c coi là mang tính cách chuy n giao năm cũ, đón chào năm m i. Ng i ta chu n b chu đáo cho chi u 30 là th i đi m đón ông Công ẩ ông Táo tr v tr n gian làm nhi m v năm m i. Ban th Th Công th ng bày bi n khá ụ gi a là mũ đàn bà, hai bên là mũ đàn ông. B mũ đ n gi n g m b 3 chi c mũ. Chi c mũ ơ (dù ba chi c hay m t chi c) đ u kèm theo chi c áo và đôi hia đính vào b gi y ho c khi cúng đ ộ ệ

ở ề ầ ộ ồ ế c kê trên b là vài trăm thoi vàng mã. ượ Ngoài ra, đ các ông và các bà Táo có ph mi n B c Vi ươ ể ệ ề ắ

ng ti n v ch u tr i, ề ầ i ta còn cúng m t con cá chép còn s ng th trong ch u n ậ ướ ườ ộ ố

ư ồ

v t chính k ả ề ờ ừ ẽ ễ ậ ả

ệ t ờ ở c, ng ý "cá hóa long" ụ ượ c ể ồ m n (v i xôi gà, chân giò lu c, các món n u n m, măng...v...v) ễ ặ ấ ớ ộ

Nam ng nghĩa là cá s bi n thành R ng đ a ông táo v tr i. Con cá chép này s sau đó đ "phóng sinh" (th ra ao, h hay sông). Tùy theo t ng gia c nh, ngoài các l trên, ng hay l ườ chay (v i tr u cau, hoa, qu , gi y vàng, gi y b c..v...v..) đ ti n Táo Quân. ẽ ế ả i ta ho c làm l ặ ớ ầ ấ ể ễ ễ ấ ấ ạ ả

tiên  Thăm m t ộ ổ

T ngày 23 đ n ngày 30 tháng ch p con cái trong gia đình t t u đông đ , t h p ừ

ị ọ ạ ồ ả ổ ủ ụ ọ ở ề ự tiên và nh ng thân quy n quá c , đem theo ố

ng h n t nghĩa đ a đi thăm, s a sang quét d n m m t h ng đèn, hoa qu đ cúng, m i vong linh, h ươ ờ ữ tiên v ăn T t cùng con cháu. ồ ổ ế ế ề ươ ế ử ả ể

PHONG T C NGÀY T T

5

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

 T t niên ấ L t t niên đ ế ượ ễ ấ

ị ả ệ

ử ể ng, hoa t ế ươ ế ầ ử ớ ề ầ ủ

ị ẩ ấ ế ầ ấ

ề c ti n hành vào chi u ngày 30 T t. Trong ngày 30 T t, nhà nhà đ u ế ế d n d p nhà c a đ chu n b đón T t. Đ u tiên ph i lau chùi, trang hoàng, bày bi n bàn ọ ẩ ẹ i, đèn n n đ y đ . Sau đó, trang hoàng nhà c a v i hoa, cành đào, th , v i h ờ ớ ươ ch u qu t.. . Sau khi công vi c chu n b cho gia đình m t cái T t đ m m, thiêng liêng, vui ệ ậ ộ v xong thì gia ch ph i chu n b mâm c cúng T t niên. ẩ ẻ Theo quan ni m c a ng ủ ẽ ư c t ủ ả ệ ề

ế ệ ị ị ư i Vi ờ ẩ ơ ả ư

ọ ệ ấ ỗ t niên s đ t, b a c m t ợ ổ ứ ấ ữ ơ t, lúc đó m i công vi c chu n b cho ngày t t đã c b n xong, bánh ch ng đã đ ế ệ ử ẽ ắ ọ

t năm cũ, vi c các gia đình s a so n b a c m t ờ ử ễ ệ ệ

ế ế ụ ữ ơ ệ ế ả

ch c vào chi u ngày ượ 30 t c v t ra và bày bi n ngay ng n trên bàn th , nhà c a cũng đã g n gàng, s ch s . Ngoài ý ớ ạ t niên còn đ m i ông Công, nghĩa ti n bi ể ờ ạ ữ ơ ông Táo tr v tr n th ti p t c cai qu n vi c b p núc t ể ư con cháu th hi n t m lòng tôn kính, hi u th o v i nh ng ng ữ ớ ờ

ấ gia. Đây cũng là b a c m đ ư i đã khu t trong gia đình. ữ ề ễ ấ ơ

ở ề ầ ể ệ ấ Ở ộ ố ơ ng ra m th p h ế m t s n i, chi u ngày 30, tr ng m i ông bà, t ướ ổ ộ ắ ờ

ườ ề ơ ư ữ ơ ụ ạ

i Vi ấ ế

th ươ nhi u n i không có phong t c này mà ch th p h là nét văn hoá, in đ m trong tâm trí ng ậ ch gi a các thành viên trong gia đình, c ng đ ng m i khi t ả c lúc di n ra b a c m t tiên v ăn t ề ng t ỉ ắ ươ ệ ồ ườ ộ ẽ ữ

ấ t niên, các gia đình t cùng con cháu, nh ng cũng có ế t niên i nhà. Có th nói, b a c m t ể t và tr thành s i dây vô hình, liên k t ch t ặ ề t đ n, xuân v . cúng giao th a. i chu n b cho l ở ỗ t niên k t thúc, cũng là lúc m i ng ườ ợ ế ế ẩ ừ ế ễ ấ ọ ị

B a c m t ữ ơ 2.2.2. Giao th aừ

ờ ấ ̀ ờ ́ ̉ ̃ ̉ ̣

ờ ươ ụ ủ ậ ừ ệ

Th i khăc chuyên giao năm cu sang năm m i la th i điêm quan trong, tr i đ t giao ườ ng hoà quy n đ v n v t b ng lên s c s ng m i. Theo phong t c c a ng i trong nhà chuân c x a, giao th a nhà nhà đ u cúng l t Nam t ớ ngoài tr i và cúng l ờ ớ ứ ố ễ ể ạ ừ ễ ệ ̉

ề i đên xông đât, mang tai thân vao nha. hoà, âm d Vi ừ ổ ư bi chu đao đê đon ng ườ ̣ ́ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ̀

 Cúng ngoài tr iờ

ệ ừ ư ể ạ ụ Theo nh câu chuy n truy n mi ng c a các c ta k l ề

ờ ệ ủ ị ầ ể ệ ấ

i đ cai qu n công vi c và đ n gi ả ế ệ ượ ử c c xu ng h gi ố

ố

ộ ị ầ ớ ị ầ ấ ẽ ừ ị ầ ứ ớ

ả ự ị

i, t c cúng giao th a ngoài ụ ủ i h gi i v i các v th n trên Thiên đình. tr i là th hi n t m lòng thành kính c a ng ườ ạ ớ ớ ờ Hàng năm s có m t v th n đ ẽ ạ ớ ể ế phút c n k năm m i v th n y s quay v tr i đ v th n khác xu ng nhân gian ti p ề ờ ể ị ầ ề ậ qu n. Vì th , l cúng giao th a chính là hình th c “ti n cũ, đón m i” các v th n tôn kính ế ễ ễ ng tr trên tr i. ờ Đ lí gi cúng giao th a l ngoài tr i, ng c th c hi n i vì sao l i đ ừ ạ ượ ườ ư ể

ệ ở ậ ợ ấ ả ệ ữ ị

ự ườ i, các quan quân này s quay v tr i đ ẽ

ệ ướ ạ ớ ớ ẽ ọ

ệ ộ ị ư ề ầ ị

ệ ng” ghé vào th ưở ộ ộ ệ ề ườ ứ ụ ể ệ

i x a đã có ờ ễ ỗ ng t p h p r t đông quan quân. M i nh ng quan ni m h t s c thú v . Trên Thiên đình th ế ứ ề ờ ể năm sau khi đã hoàn thành công vi c d i h gi bàn giao m i vi c. Và sang năm m i, Thiên đình s thay toàn b đ i quan quân khác mà ỗ đ ng đ u là m t v có ch c quy n và v trí nh quan toàn quy n.Vi c bày bi n mâm c ứ ng th c cúng ngoài tr i theo các c hình dung là đ quan quân “ti n đ ứ ệ chút đ ăn th c u ng trong lúc quân đi, quân v t p n p. Bàn giao vi c cũ, ti p qu n vi c ờ ứ ố ề ấ ệ ế ậ ả ồ

PHONG T C NGÀY T T

6

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

ớ ấ ể ễ

ể ưở ng th c” h ứ ỗ ủ ế ế i ườ ậ ng v c a các món ăn do gia ch ch bi n. Th m

ỉ ủ ữ

ủ đ a ra ngoài tr i đ ị ắ ễ ư

ề ờ ặ

ẩ ắ ủ ồ ờ phút y đ ng ấ

ị Vào nh ng gi ữ ỗ ầ ộ lòng thành kính, s bi c nguy n v m t năm m i s t ả ự ế ơ ờ ể phút giao th a g n k , m i nhà chu n b s p l cúng. Mâm c đ y đ n và sinh đ ng v i r t nhi u màu s c c a đ ăn th c u ng nh đĩa ư xôi, con gà lu c, hoa qu , bánh k o… Và h n lúc nào trong gi i dân bày t ỏ ứ ố ể ườ ắ

t n và V i mâm c cúng giao th a ngoài tr i s l ng và ch t l ậ ị ủ ế ấ ọ ề ớ ấ ơ ề ộ ệ ờ ố ượ ỗ ớ ộ

ớ ẽ ố ẹ ấ ượ ủ ỗ

m i di n ra nhanh chóng và g p rút, chính vì v y các quan không th vào nhà m i ng dân đ “nhâm nhi” và “th ươ chí có nh ng v ch đi ngang qua và ch ng ki n t m lòng thành c a ch nhà. ứ ừ ầ ộ ẹ ướ ừ ự s s m s a mâm c cúng đ y đ v i các l ề ả ẽ ắ ả ị ử ầ ỗ ơ

ễ ậ ộ ầ ơ ị

n, đ ng áng thì chút “l ộ ố ườ ấ ả ồ

ộ ơ n cũng là đ g i g m c t m chân tình, s tôn kính và ể ử ắ ả ấ ườ ư ự

ỏ ế ớ ớ ứ ữ ề ớ ọ

t đ p, may m n. ng cũng ph thu c vào ụ ữ t ng vùng mi n khác nhau, vào s giàu có, sung túc hay khó khăn c a m i gia đình. Nh ng ừ nhà khá gi v t, món ngon, s n hào h i v … ủ ớ đ ti p đón các v quan th n và mong mu n s có m t cu c s ng giàu có h n, phú quý ể ế ố ẽ ễ h n. Còn v i các gia đình c hàn, v t v quanh năm ru ng v ớ ơ ướ m n” nh cây nhà lá v c ọ nguy n cho năm m i v i nh ng đi u may m n, s c kh e đ n v i m i thành viên trong gia ắ ệ đình.

cúng giao th a ngoài tr i t ừ ờ ừ ư ễ ổ

Cu c s ng ngày nay có nhi u thay đ i nh ng l ề c l u gi ữ thôn ẹ . Không ch là v n đ tâm linh mà đó còn là nét đ p ề ấ ỉ ị ẫ ế

ộ ố quê đ n thành th v n đ trong văn hóa c i ngu n dân t c. ộ ượ ư ộ ồ

 Cúng trong nhà

tiên vào chính th i kh c giao th a v a t cúng t Cúng Giao th a trong nhà là l ừ ờ ổ

ầ ổ

bao g m các món ăn m n ngày T t đ ừ ừ ớ i, t lành trong năm t, trang ắ ặ ữ ề ố c ch bi n tinh khi ế ượ ộ ộ ồ ế ế ễ ế ặ

ễ nh m c u xin T tiên phù h đ trì cho gia đình mình g p nh ng đi u t ằ m i s p đ n. Mâm l ế ớ ắ nghiêm.

C m n g m: bánh ch ng, giò- ch , xôi đ u xanh, th t gà, các món m n khác tùy ỗ ặ ư ả ặ ồ

ậ t, các lo i đ u ng... nhu c u gia đình. C ng t g m bánh k o, m c t ị ạ ồ ố ỗ ầ ứ ế

Khi cúng Giao th a trong nhà, t

ấ ổ c bàn th , kh n t ờ ứ ớ ượ

ng, s c kh e t ọ ồ ừ tiên đ xin đ ể t. Tr ướ ỏ ố ầ ế ụ ổ ượ ứ ề

ẹ t c các thành viên trong gia đình đ ng trang nghiêm ấ ả c các c phù h đ trì trong nhà m i, c u an khang c khi kh n T tiên đ m i ti n nhân v ăn T t cùng v i ớ ườ ng ộ ộ ể ờ ề ị ầ ứ

bên trái) đ xin phép cho t ậ tiên ấ ổ ả ổ ể ở

tr ướ th nh v ấ ị con cháu h u th , các gia ch kh n Th Công, t c là v th n cai qu n trong nhà (th ủ ế ổ ế tiên v ăn T t. bàn th t gi a, bàn th Th Công ề ờ ở ữ 2.2.3. Nh ng ngày đ u năm ờ ổ ữ ầ

 Xu t hành ấ - hái l cộ - xin quẻ

là l n đi ra kh i nhà đ u tiên trong năm, th ng đ ầ ườ ượ ự ầ

ấ ố ầ ủ ả

Xu t hành t đ u tiên c a năm m i đ đi tìm may m n cho b n thân và gia đình. Tr ng h Hoàng đ o và các ph ạ c th c hi n vào c khi ố t ng t ệ ướ ướ ươ ả ọ

ỏ ắ ớ ể i ta ph i ch n ngày Hoàng đ o, gi ờ c các quý th n, tài th n, h th n... ngày t xu t hành, ng ấ đ mong g p đ ể ườ ặ ượ ạ ỉ ầ ầ ầ

PHONG T C NGÀY T T

7

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

i Vi ấ ễ ườ T i ạ mi n B c ề

ế ể ắ , n u xu t hành ra chùa hay đ n, sau khi l ấ ướ

ộ cành l cộ đ mang v nhà l y may, l y ph ề đa nh hay cành ỏ bái, ng ề c. Đó là t c ấ đề, cành si... là nh ng lo i cây quanh năm t ạ

các n i đ n, chùa ng ý xin h ữ ưở

bàn th . Khác v i ụ ề ắ ở ơ ề ườ ớ ờ

ụ t còn có t c ệ ụ hái l cộ . Cành l c làộ ẩ ộ i t t và n y l c. ươ ố ng chút l c c a Th n, Ph t ban cho nhân ậ ầ không ắ , mi n Trung ề ữ mi n Trung v n gi ẫ ộ ủ ớ mi n B c ề ề ờ ế ụ ề ộ ố ở

ố ả

b l y m t ẻ ấ m t cành ộ T c hái l c ộ ở ụ năm m i. Cành l c th ng đem v c m có t c hái l c đ u năm nh th mà cây c i trong các đ n chùa nguyên lá xanh bi c su t c mùa xuân. Ngoài ra, đ u năm m i ng i còn vào chùa xin qu đ kén h ng xu t hành, bi ộ ầ ế ầ ườ ướ ế t ấ ọ

tr c công vi c năm m i s ra sao, gia đình, v n may s nh th nào... ướ ớ ẽ ệ ậ ẻ ể ẽ ư ế

 Chúc T tế

ng đ l T h p ụ ọ ở nhà t c tr ộ ể ễ ổ tiên và chúc t

ồ ậ Sáng m ng M t T t, con cháu t ộ ế ưở i, m i ng ỗ ườ ứ

ưở ớ ớ ọ ộ ế

ồ ụ ườ ớ

ữ ế ằ ộ

ng ph i đi chúc T t và m ng tu i gia ch ; sau đó xin l ộ n ng tế ộ i tăng lên m t ng. Theo quan ni m, c năm m i t ông bà, các b c huynh tr ệ tu , b i v y ngày m ng M t T t là ngày con cháu "chúc th " ông bà và các b c cao niên ậ t T t đ n là tăng thêm ng không nh rõ ngày tháng sinh nên ch bi (ngày x a, các c th i ph i ch u ị m t tu i), ả ờ ổ bàn th T ế ổ ườ ừ ủ ế ả

ổị ở ậ ỉ ế ế ế ư ổ trong ba ngày T t, nh ng thân b ng quy n thu c ho c nh ngng ườ ữ ặ i khác th ườ ơ ễ ở tiên c a gia ch . ủ ủ

 Lì xì

i Vi Ngoài nh ng l i chúc T t thông th ế

ổ ậ ừ ổ ằ ữ ừ ườ ừ

ọ ổ ệ ừ ệ ề ệ ổ ằ ậ ồ

ề ừ

ổ ướ ế ổ ề ướ ế

ớ i m ng tu i ng ổ ằ i, và n u ch m ng tu i b ng l ờ ỉ ừ c h t m ng tu i ch y u là nh ng ng ườ ủ ế i cao niên l ồ ổ ạ ừ ừ ổ

i bé t c tu i thi u niên và nhi đ ng, v i nh ng l ụ ẹ t Nam còn có phong t c đ p ụ ể ư ừ i nói thôi cũng không hoàn toàn là m ng i thân nói v i nhau, trong gia đình thì ư i d i, mà u ườ ướ t đ p nh hay i t ồ ấ ườ ừ ớ ờ ố ẹ ư ữ

ế ạ ứ i, kh e m nh… ấ ớ

là s ti n l n có m nh giá quá to, mà ch là nh ng t ng, thì ng ườ ờ x a nay, đó là m ng tu i, m ng tu i b ng l i nói và m ng tu i b ng hi n v t, mà c th ờ ư là ti n g i là ti n m ng tu i. Không ai m ng tu i b ng hi n v t c ng k nh khó mang nh ừ là m ng đám c ổ ằ tu i. Tr ữ con cháu m ng tu i ông bà cao niên, r i ng ườ tiên nh t là nh ng ng ữ ăn chóng lớn, h c hành t n t ọ ừ ố ề ớ ờ ữ ệ ờ ỉ

b c l ạ ẻ

cho ti n vào phong bao đ là lì xì c a ng ườ ố

i Trung Qu c, ng ủ t Nam. Các c già m ng tu i cho các con cháu th i Vi ườ ườ ệ ổ

ỏ ụ ế ạ ề ư ệ ớ ồ

ề ạ ề ậ ằ ớ ẽ ổ

ạ ể ụ Ông bà cao niên đ ọ

ượ ừ ổ

i cho con cháu, v a là l ỗ ừ ế ừ ừ ế ổ

ừ ẩ ủ ủ ề

ổ ỏ Ti n m ng tu i không bao gi ề ổ th p. ấ , m nh giá ệ ề i Hoa ki u T c l ề ụ ệ ng là dùng lan truy n sang ng ừ ườ ề gi y b c th t m i, ch a có n p g p nào, và g m nhi u lo i ti n có m nh giá nh ng t ấ ờ ấ ữ ộ khác nhau đ ng ý r ng sang năm m i, tu i m i s có nhi u lo i ti n nh th trong cu c ư ế ề ớ c m i ng i lên ch trang tr ng nh t trong nhà đ các con cháu s ng.ố ể ấ ờ ồ ụ Li n ngay sau đó là ông bà quây qu n xung quanh m ng năm m i và m ng tu i các c . ớ ầ ề i chúc T t v a trao ti n m ng tu i. Khách đ n xông m ng tu i l ừ ề ờ ổ ạ nhà chúc T t cũng th ng chu n b m t ít ti n đ m ng tu i cho con ch nhà và ch nhà ị ộ ế ổ ể ừ , m ng tu i cho con nh c a khách đi theo. cũng đáp l ỏ ủ ễ ừ ườ ổ

PHONG T C NGÀY T T

8

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

 Thăm vi ngế

ủ ế ế ̣ ́

Tuc thăm viêng: . Thông th ng ngày mùng m t đ ế ể ườ ữ ọ

là lúc ch nhà ti p đón b n bè quy n thu c đ n thăm, và cũng đi ạ ộ ng ưở c dành đ chúc th nh ng b c tr ộ ượ ơ ng, h hàng. Ngày mùng 2 dành cho th y cô giáo, ngày mùng 3 là đ thăm h i vui ch i ầ ậ ỏ ể

l thăm tr ả ễ th ọ ượ v i b n bè. ớ ạ Thăm vi ng: ế ồ

Thăm vi ng h hàng t th ả ọ ờ ế

h hàng, hàng xóm, b n bè và đ ng nghi p ạ ọ ệ là đ g n k t tình c m gia đình h hàng. L i chúc t ể ắ ế ặ ế ề ố

i năm cũ g p r i ro thì đ ng viên nhau ỏ ườ ộ ườ ng c mu n đ u thành công... ườ i ỏ hay c a đi thay ng ề ủ

là s c kh e, phát tài phát l c, g p nhi u may m n, m i ứ ộ Nh ng ng ặ ủ ữ nghĩa là trong cái h a cũng tìm th y cái phúc, h ng v s t ướ ấ ọ ọ ọ ướ ắ tai qua n n kh i ạ t lành. ề ự ố

ế ữ ủ ữ ầ ố ớ

ọ ữ ữ ế ầ ỏ

Đ n thăm nh ng ng mình, chúc h nh ng câu t m i ng ọ

ớ t v i mình đ i thân thi i hàng xóm c a mình, nh ng gia đình s ng g n v i gia đình ườ ế t lành đ u năm m i. Nh ng chuy n thăm h i này giúp g n k t ố ế ườ ớ ữ Đ n thăm nh ng ng ườ ạ ẻ ườ ế ớ ể ữ

ắ ớ i v i nhau, xóa h t nh ng khúc m c c a năm cũ, vui v đón chào năm m i. ắ ủ i b n bè, đ ng nghi p, nh ng ng ồ t lành, giúp tình c m b n bè g n gũi h n. ế chúc h nh ng câu t ọ ữ ệ ầ ữ ố ạ ả ơ

 Kiêng cữ

Vi c kiêng k đ c chú ý đ u tiên là chuy n xông nhà, xông đ t. Kiêng ng ệ

ầ ặ ấ ệ i trong năm cũ b ho n n n, r i ro nh ạ ườ ủ ữ ạ

ố

ị ợ ồ ế ưở

ng đ n cu c s ng c a gia đình. N u c n gia ch s t ầ c m t ai đó h p tu i (k c ợ ế ỵ ổ ủ ẹ ế ộ ổ

i trong nhà) và ng i đó ph i ườ ế i đ n ỵ ượ ư xông nhà k v i tu i ch nhà, ho c nh ng ng ổ ỵ ớ ủ cháy nhà, m t c a, b ki n t ng, đau m, ho c gia đình có tang, v ch ng không song toàn, ặ ị ệ ụ ấ ủ ủ ẽ ự b t hòa... n u không s nh h ộ ố ẽ ả ế ấ xông nhà mình (n u năm đó không k tu i) ho c h n tr ể ả ặ ng ướ ả ở ườ ườ

ướ ắ i Vi Trong ngày đ u xuân: ngoài nhà tr ờ Kiêng không quét nhà, ng ườ ừ c th i kh c giao th a. ệ ầ ầ ệ

ỉ ậ ắ ề ế

c (may m n, ti n b c) trong ngày xuân, đ c bi ề ử ướ ữ ạ

ế ử

Theo quan ni m c a ng ặ ắ ủ ệ

ủ ậ

ụ ớ ầ ự ấ ữ ạ ự ữ ở

ớ ỏ

ư ượ

ụ ấ ớ

i quy t đ nh đem l ế ị

i Vi ẻ nguy t kệ ỵ, ng ườ

t quan ni m đ u năm m i ớ ch nh n vào, không cho đi. Và, n u quét nhà là quét đi nh ng đi u may m n và c a c i. ủ ả ệ Kiêng cho l a (đ , hên), kiêng cho n t ặ ỏ ắ trong ngày mùng M t T t. Kiêng làm đ v v t d ng, kiêng to ti ng, đánh ch i súc v t, ậ ổ ỡ ậ ụ ộ ế ườ i Kiêng m c qu n áo màu tr ng, đen: kiêng va ch m tình c m... ầ ả ạ ả x a, màu tr ng và đen là màu c a tang l , ch t chóc, vì v y nh ng ngày đ u năm thì ph i ư ế ễ ắ m c trang ph c v i nh ng màu s c s c s và thu hút s chú ý, t o nên s ph n kh i và vui ắ ặ ỡ ặ v đ đón chào năm m i, nh : màu h ng, đ , vàng, xanh. Kiêng đi chúc T t vào sáng ế ồ ẻ ể M ng M t T t n u không đ c gia ch m i vì s s mang đ n đi u không t t đ p cho ồ ố ẹ ợ ẽ ủ ờ ộ ế ế ề ế c vào nhà ai trong ch nhà trong năm m i. Theo phong t c xông đ t, ng i đ u tiên b ườ ầ ủ ướ i s may m n ho c xui x o cho gia ngày mùng m t T t chính là ng ạ ự ườ ộ ế ặ ắ đình y trong c năm. Ngày m ng 5 tháng giêng Âm l ch là ngày ệ t ấ ị ồ ả ng tin r ng ngày này không thích h p cho xu t hành. th ườ ợ

ụ

ngày đ u năm. Đi u này t ấ m t s vùng quê Nam b còn có t c kiêng không đ c i xay g o tr ng vào nh ng ữ ố ậ i. Chính vì v y, ạ ng tr ng cho vi c th t bát, m t mùa năm t ấ ằ Ở ộ ố ầ ể ố ấ ộ ư ượ ề ệ ớ

PHONG T C NGÀY T T

9

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

ớ ạ ầ ụ ườ

gi c nào, gia ch cũng d n c , m i u ng r ệ ờ ố ọ ỗ ổ ố ai đ n nhà, b t k gi ấ ể ờ ấ

ố ả

c gi Giao th a. Ai không v k p xem nh c năm sau ng ờ ả ề ườ ấ

ướ ệ

ườ ạ

i có tên đ p nh Phúc, L c, Th , Tài, L i, Phú Quý… đ n xông nhà đ c ọ ẽ ị ộ ộ ộ ế ư

ườ c thu n l ẹ i.Tr c khi b ề ị ả ấ ế ủ ợ ọ c sang năm m i, ớ ở ượ ướ

ướ ậ ợ c vào b , chum, v i. Ng i ta tin r ng trong năm m i, c a c i s nhi u nh n ớ ủ ả ẽ ư ướ ườ ể ề ằ ạ

ng đ m t ít lúa vào c i xay, ng ý c u mong năm m i lúa g o đ y ầ ng i ta th ườ ộ ượ u, tràn.Ngày T t có l ủ ế ế ch i, dù no cũng ph i nh m nháp chút ít. Đi đâu xa cũng ăn bánh. Khách không đ c t ấ ượ ừ i y ph i bôn ph i v nhà tr ư ả ả ừ ba vì công vi c làm ăn. Sau khi quét d n ph i c t h t ch i. N u trong ngày T t đ m t ế ể ấ ế ổ i Nam b có thói quen m i ch i nghĩa là năm đó gia đình s b tr m vét s ch c a. Ng ờ ổ ể ả nh ng ng ữ ổ ầ năm đ nông thôn, nhà nào cũng đ đ y n c. ướ 2.2.4. m th c Ẩ ự Thành ng Vi cha, no ba ngày T t t Nam có câu Đói gi ệ ỗ ế ế

i ta cũng c vay m n, xoay x đ có đ ăn trong ba ngày T t. H n th ố ở ể ủ ữ ườ

i mà nh t là tr em th ọ ế ng đ ườ ườ ẻ ế

ọ

ườ i ta cũng th ế . T t đ n, dù nghèo khó ế ượ c ăn ế ấ ng có nhi u món, đ ch t h n và sang tr ng h n b a ăn ủ ấ ơ ng g i là "ăn T t". Ngoài c m, ngày T t còn ế ủ ữ ng. Vì v y mà ng ườ ậ ề ườ ườ ọ ơ ượ ơ ữ ế ế ơ

đ n đâu thì ng ế n a, dù có đói khát quanh năm thì đ n T t, m i ng ữ u ng no đ . B a ăn ngày T t th ố ngày th có nhi u món ngon khác. ề

ạ

ố ố ệ ư bánh ch ngư , bánh d yầ , bánh tét... Đây là các lo i bánh đ c tr ng ặ ớ c g n v i t Nam. Bánh ch ng và bánh d y còn đ ượ ắ ầ

ư t. i Vi  Bánh truy n th ng: ề cho phong t c ăn u ng ngày T t ụ vua Hùng, t các s tích c c a các ổ ủ ế ở ổ ự Vi tiên c a ng ủ ườ ệ

ẹ ọ

ứ

ể , m t d a ... , m t khoai  M t: ứ M t T t và các lo i bánh k o khác đ th cúng, sau đó d n ra đ đãi khách. M t ứ ể ờ ứ ế , m t cà chua có r t nhi u lo i nh : ấ , m tứ ứ ề ạ ấ , m t chà-là , m t mít s u riêng ứ ứ ầ ạ ứ ừ , m t bíứ ư m t g ng , m t h t sen ứ ạ ứ ứ ừ , m t qu t ứ , m t táo ứ ứ ạ , m t me , m t l c

ừ ẹ ẹ ẹ ạ ồ

ộ ơ , k o đ u ph ng (k o cu-đ ), k o thèo ẹ ơ bánh chè lam... Ngoài ra, T t còn có ậ

ẹ ừ , k o cau ẹ , h t h ẹ ng d ng  Bánh k o: ẹ K o bánh thì đa d ng h n nh : K o b t, k o d i, k o v ng (mè), lèo, k o d a ế ẹ ạ ư , h t bíạ h t d a ư ụ ẹ ươ , h t đi u ạ ề , h t dạ ẻ rang... ạ ướ

Ph bi n nh t v n là ấ ẫ

u truy n th ng c a dân t c nh ng ( ố i Thái ổ ế ế th m, n p cái hoa vàng (ng ế ề ườ

uượ . Các lo i r r i Kinh), n p n i H'Mong, ạ ượ ế ươ ng ườ u ngô (ng u San lùng, r ng i Dao ườ ượ ườ ơ ượ

u đ ), r ế (Nam Bộ)... th ượ

(Trung bộ), r trà xanh. Ngày nay còn có thêm các lo i ru u c a i ta th ư ộ ủ iườ ng ), n p c m ( ế ẩ iườ ơ ng u M u s n ( ẫ c dùng. Sau ng đ ượ ngươ ợ ủ ph ượ ườ ạ ườ

 Th c u ng: ứ ố u n p r ượ M ngườ ), r Tày, ngu i Nùng ờ b a ăn, ng ữ Tây, bia và các lo i n ), ru u Bàu đá ng dùng c ng t. ợ ườ ạ ướ ọ

Ngoài ra, các gia đình mi n Nam th ng có thêm n i c d a ề ườ

h m và nem bì, d a giá mi n Nam, ư ề

c bi chè kho ngày T t, hi n nay ít đ ế ệ ồ kh qua ổ ầ c mi n B c có ề ượ

ư ắ ề ướ ư ừ (th t kho ồ th t kho n ị ướ ị ủ ệ ngâm, đ ăn m y ngày c ki u ấ ể ượ và ế ế c m r u t đ n, ơ ắ giò thủ c a mi n B c ề ủ tré, gi ng ố

, d a hành. Mi n Trung có d a món và món ề ị c ri ng ủ ề , th t chua và tai heo. ị

r u) và n i ệ t t. Ngày tr ế th t đông ị nh ng nhi u v ư 3. K T LU N Ậ Ế

PHONG T C NGÀY T T

10

Ụ

Ế

TÌM HI U PHONG T C T P QUÁN- NHÓM 1

Ụ Ậ

Ể

c truy n t ờ

i Vi ụ ượ ể ế ớ

ớ ướ ợ đ i này sang đ i khác, tr i qua th i gian T t càng kh ng ẳ ờ ế ụ t, v i nh ng đ c tr ng nh ng phong t c ữ ư ặ ệ ườ ố ớ ờ ố c ta, T t mang m t ý nghĩa to l n đ i v i đ i s ng ả ữ ộ ớ

phong t c t p quán quê h ng. T t là phong t c đ ế ề ừ ờ đ nh vai trò không th thi u đ i v i ng ố ớ ị phong phú và đa d ng, phù h p v i n ạ c ng đ ng, góp ph n phong phú thêm ầ ộ ồ ế ụ ậ ươ

PHONG T C NGÀY T T

11

Ụ

Ế