XÃ H I H C VĂN HÓAỘ Ọ
Đ tài nghiên c u: “Hành vi l chùa c a ng i dân n i thành Hà N i hi nề ứ ễ ủ ườ ộ ộ ệ
nay” (kh o sát t i đa bàn n i thành Hà N i)ả ạ ị ộ ộ
1. Lý do ch n đ tài:ọ ề
Trong b i c nh chung c a s nghi p đi m i, bên c nh nh ng bi n đi đángố ả ủ ự ệ ổ ớ ạ ữ ế ổ
khích l v m t kinh t , đi s ng tinh th n c a nhân dân ta có nhi u kh i s c vàệ ề ặ ế ờ ố ầ ủ ề ở ắ
n y sinh nhu c u ph c h i n n văn hóa truy n th ng. Trong s 6 tôn giáo l nả ầ ụ ồ ề ề ố ố ớ
đc Nhà n c công nh n g m: Ph t giáo, Thiên chúa giáo, Tin lành, Cao Đài,ượ ướ ậ ồ ậ
Hòa h o, H i giáo thì Ph t giáo là tôn giáo l n nh t và có s l ng tín đò đôngả ồ ậ ớ ấ ố ượ
nh t Vi t Nam. Ph t giáo có m t v trí quan tr ng trong c c u tín ng ng tônấ ở ệ ậ ộ ị ọ ơ ấ ưỡ
giáo, văn hóa Vi t Nam và hi n nay nó đang đc ph c h i và phát tri n. Nhi uệ ệ ượ ụ ồ ể ề
ngôi chùa đc xây d ng l i, tu b thêm cùng nh ng lê nghi ngày càng phongượ ự ạ ổ ữ
phú, đa d ng. Đi u đó đã nh h ng không nh đn đi s ng tín ng ng, tônạ ề ả ưở ỏ ế ờ ố ưỡ
giáo c a các c ng đng dân c ,ủ ộ ồ ư
Khi Vi t Nam chuy n sang th i kinh t th tr ng, y u t may r i trong m iệ ể ờ ế ị ườ ế ố ủ ọ
lĩnh v c c a đi s ng xã h i có xu h ng gia tăng. Tôn giáo là m t lĩnh v c c aự ủ ờ ố ộ ướ ộ ự ủ
đi s ng tinh th n ph n ánh khát v ng c a con ng i mu n t o d ng cu c s ngờ ố ầ ả ọ ủ ườ ố ạ ự ộ ố
theo ý t ng c a mình. Nh ng khát v ng không đt đc trong đi s ng hi nưở ủ ữ ọ ạ ượ ờ ố ệ
th c thì con ng i n l c tìm ki m trong đi s ng tôn giáo. Đây là m t trongự ườ ỗ ự ế ờ ố ộ
nh ng lý do tôn giáo bùng lên và phát tri n trong th i kinh t th tr ng. S đaữ ể ờ ế ị ườ ự
d ng và phong phú c a các hình th c khác nhau c a đi s ng kinh t - xã h iạ ủ ứ ủ ờ ố ế ộ
t o nên s phong phú và đa d ng c a đi s ng tôn giáo. Nhu c u c a tín đạ ự ạ ủ ờ ố ầ ủ ồ
cũng nhi u thay đi và d i nhi u hình th c khác nhau. Ngày nay, tín đ khôngề ổ ướ ề ứ ồ
ch nhìn nh n ng i tu sĩ trên ph ng di n đc đo mà còn nhi u n i dung khácỉ ậ ườ ươ ệ ắ ạ ề ộ
Hà N i là Th đô, trung tâm chính tr , kinh t , văn hóa c a n c ta t ngàyộ ủ ị ế ủ ướ ừ
x a cho t i ngày nay. Đng th i Hà N i cũng là trung tâm Ph t giáo l n mangư ớ ồ ờ ộ ậ ớ
tính đc thù Vi t Nam t truy n th ng t i hi n đi, hi n có t i g n 600 ngôiặ ệ ừ ề ố ớ ệ ạ ệ ớ ầ
chùa. Các ngôi chùa đu thu hút m t l ng dân c r t l n t i l vào nh ng ngàyề ộ ượ ư ấ ớ ớ ễ ữ
r m, m ng m t, các ngày l quan tr ng trong năm ho c d p đu năm, cu i năm. ằ ồ ộ ễ ọ ặ ị ầ ố
Theo quan ni m t x a, đi chùa là đ thành tâm h ng v cõi Ph t, c uệ ừ ư ể ướ ề ậ ầ
mong m a thu n gió hòa, g i g m mong c kh e m nh, h nh phúc, m i sư ậ ử ắ ướ ỏ ạ ạ ọ ự
đu t t đp. Trong s hòa quy n văn hóa dân gian và giáo lý nhà Ph t, vàoề ố ẹ ự ệ ậ
nh ng ngày mùng 1, ngày r m trong năm, nhi u ng i dân Vi t Nam th ng cóữ ằ ề ườ ệ ườ
thói quen đi chùa, th p nhang c u an, c u siêu…. Tuy nhiên, bên c nh nh ngắ ầ ầ ạ ữ
ng i đn chùa l Ph t, hành thi n tích đc, gìn gi nét văn hóa thanh l ch khiườ ế ễ ậ ệ ứ ữ ị
đn c a chùa thì cũng còn không ít ng i làm mai m t b n s c văn hóa, gây m tế ử ườ ộ ả ắ ấ
m quan hay nói cách khác làm gi m giá tr văn hóa đích th c khi đi chùa lỹ ả ị ự ễ
Ph t.ậ
Trong xã h i hi n đi ngày nay, bên c nh nét đp c a phong t c văn hóaộ ệ ạ ạ ẹ ủ ụ
ph ng Đông v n t n t i nh ng m t trái c n lo i b , thay đi. V n còn nhi uươ ẫ ồ ạ ữ ặ ầ ạ ỏ ổ ẫ ề
hi n t ng thi u ý th c trong khi hành l , nhi u hành vi không phù h p thu nệ ượ ế ứ ễ ề ợ ầ
phong m t c, trái v i b n s c văn hóa truy n th ng, gây m t m quan. Đâu đóỹ ụ ớ ả ắ ề ố ấ ỹ
trong c ng đng còn có nh ng quan ni m, ý th c l ch l c, ng x trái ng cộ ồ ữ ệ ứ ệ ạ ứ ử ượ
v i thu n phong m t c trong sinh ho t tín ng ng.ớ ầ ỹ ụ ạ ưỡ
Đn c a chùa là đn n i th t trang nghiêm, tuy nhiên không ít ng i l iế ử ế ơ ờ ự ườ ạ
xúng xính trong nh ng b váy không h p ng c nh, th m chí là váy “ng n cũnữ ộ ợ ữ ả ậ ắ
c n”, nh t là m t s b n tr . Và th ng, đi l chùa đu năm m i ng i th ngỡ ấ ộ ố ạ ẻ ườ ễ ầ ọ ườ ườ
c m theo ti n l đ dâng lên các ban th ph t g i là “gi t d u”, là chút thànhầ ề ẻ ể ờ ậ ọ ọ ầ
tâm đ góp ph n xây d ng, tu b đn, chùa nh ng h l i gi t ti n vào tay t ngể ầ ự ổ ề ư ọ ạ ắ ề ượ
ho c đ lung tung trên ban th . Th m chí, nhi u n i, c ng chùa là n i di n raặ ể ờ ậ ở ề ơ ổ ơ ễ
ho t đng th ng m i hóa khi vi c đi ti n l khi đi l chùa đã mang l i l iạ ộ ươ ạ ệ ổ ề ẻ ễ ạ ợ
nhu n vô cùng l n. Đc bi t, nhi u ng i đang coi vi c đi l , r i ti n l nhậ ớ ặ ệ ề ườ ệ ễ ả ề ẻ ư
“m t giao c” v i th n, ph t cho nh ng đi u mình mong c u, t o hình nhộ ướ ớ ầ ậ ữ ề ầ ạ ả
ph n c m, làm m t đi nét đp v n có c a phát tâm công đc.ả ả ấ ẹ ố ủ ứ
T c đt vàng mã và th p h ng d ng nh v n không th thi u trong tâmụ ố ắ ươ ườ ư ẫ ể ế
ni m c a m t b ph n ng i dân khi đi l chùa. Không ít năm, khi b c vào sânệ ủ ộ ộ ậ ườ ễ ướ
chùa đã th y nghi ngút khói t a ra t l h ng đá gi a sân gi ng nh m t mànấ ỏ ừ ư ươ ở ữ ố ư ộ
s ng dày đc, c ng v i vi c có quá nhi u ng i đn l chùa, chen chúc nhauươ ặ ộ ớ ệ ề ườ ế ễ
khi n nhi u ng i khó th , b ng t khi đang hành l . R i tro c a vàng mã khi bế ề ườ ở ị ấ ễ ồ ủ ị
hóa bay t tung trong không gian…ứ
Hi u và th c hành các giá tr văn hóa c a vi c đi l chùa s góp ph n nângể ự ị ủ ệ ễ ẽ ầ
cao các giá tr đi s ng tâm linh c a ng i dân Vi t Nam nói chung, ng i dânị ờ ố ủ ườ ệ ườ
đô th nói riêng, trong b i c nh xây d ng văn hóa, n p s ng văn minh đô th .ị ố ả ự ế ố ị
M c đích c a vi c đi chùa là tr i nghi m đi s ng văn hóa và tâm linh đ thăngụ ủ ệ ả ệ ờ ố ể
hoa nh n th c, sám h i nh ng vi c làm ch a đúng, tu tâm tích đc và thông quaậ ứ ố ữ ệ ư ứ
đó c i thi n đi s ng xã h i. N u không hi u và làm không đúng thì ranh gi iả ệ ờ ố ộ ế ể ớ
gi a văn hóa và ph n văn hóa liên quan đn câu chuy n đi l chùa r t mongữ ả ế ệ ễ ấ
manh.
Xu t phát t nh ng lý do đ c p trên, nhóm l a ch n đ tài: “Hành vi đi lấ ừ ữ ề ậ ự ọ ề ễ
c a ng i dân đô th hi n nay” (Kh o sát t i đa bàn Hà N i) làm đ tài nghiênủ ườ ị ệ ả ạ ị ộ ề
c u cho môn Xã h i h c văn hóa.ứ ộ ọ
2. M c đích và nhi m v nghiên c uụ ệ ụ ứ
2.1. M c đích nghiên c uụ ứ
Trên c s nghiên c u lý lu n và th c ti n ch ra nh ng đng c , m c đíchơ ở ứ ậ ự ễ ỉ ữ ộ ơ ụ
c a ng i dân khi đi l chùa; hành vi c a ng i dân khi đi l chùa và nh ng y uủ ườ ễ ủ ườ ễ ữ ế
t nh h ng đn hành vi đi l chùa c a ng i dân. T đó đa ra các k t lu n,ố ả ưở ế ễ ủ ườ ừ ư ế ậ
khuy n ngh và đ xu t m t s gi i pháp thi t th c nh m đnh h ng hành viế ị ề ấ ộ ố ả ế ự ằ ị ướ
khi đi l chùa c a ng i dân.ễ ủ ườ
2.2. Nhi m v nghiên c uệ ụ ứ
Đ th c hi n các m c đích trên c n làm rõ các nhi m v sau:ể ự ệ ụ ầ ệ ụ
-Tìm hi u và phân tích đng c , m c đích đi l chùa c a ng i dânể ộ ơ ụ ễ ủ ườ
-Phân tích c s lý lu n và th c ti n c a hành vi đi l chùa c a ng i dânơ ở ậ ự ễ ủ ễ ủ ườ
hi n nayệ
-Phân tích các y u t nh h ng t i hành vi đi l chùa c a ng i dân hi nế ố ả ưở ớ ễ ủ ườ ệ
nay
-Ki n ngh gi i pháp đnh h ng hành vi đi l chùa cho ng i dânế ị ả ị ướ ễ ườ
3. Đi t ng, khách th nghiên c uố ượ ể ứ
-Đi t ng nghiên c u: Bi u hi n, m c đ và các y u t nh h ng đnố ượ ứ ể ệ ứ ộ ế ố ả ưở ế
hành vi đi l chùa c a ng i dânễ ủ ườ
-Khách th nghiên c u: Ng i dân đi l t i các ngôi chùa trên đa bàn n iể ứ ườ ễ ạ ị ộ
thành Hà N i. T 20 -65 tu iộ ừ ổ
-Ph m vi nghiên c u:ạ ứ
+ Ph m vi không gian: Kh o sát t i m t s chùa, nhà th Hà N i vàạ ả ạ ộ ố ờ ở ộ
kh o sát trên m ng xã h i zalo và facebook trong các h i nhóm khu dânả ạ ộ ộ
c .ư
+ Ph m vi th i gian: Th i gian thu th p thông tin đnh l ng t 14/3 đnạ ờ ờ ậ ị ượ ừ ế
24/3/2022. Thông tin đnh tính đc th c hi n song song th i gian đi kh oị ượ ự ệ ờ ả
sát th c đa.ự ị
4. Ph ng pháp lu n và ph ng pháp nghiên c uươ ậ ươ ứ
4.1. Nguyên t c ph ng pháp lu nắ ươ ậ
Nghiên c u đc th c hi n trên c s m t s nguyên t c ph ng pháp lu nứ ượ ự ệ ơ ở ộ ố ắ ươ ậ
c b n c a Tâm lý h c sau:ơ ả ủ ọ
-Nguyên t c ti p c n ho t đng: ho t đng là c s hình thành và phátắ ế ậ ạ ộ ạ ộ ơ ở
tri n tâm lý c a con ng i, m t khác là n i th hi n sinh đng đi s ngể ủ ườ ặ ơ ể ệ ộ ờ ố
tâm lý c a con ng i. Hành vi đi l chùa đc hình thành, phát tri n vàủ ườ ễ ượ ể
bi u hi n thông qua ho t đng th c ti n c a ng i dân. Vì v y, nghiênể ệ ạ ộ ự ễ ủ ườ ậ
c u hành vi đi l chùa c a ng i dân c n ph i d a trên ho t đng đi lứ ễ ủ ườ ầ ả ự ạ ộ ễ
chùa c a h .ủ ọ
-Nguyên t c ti p c n h th ng: các hi n t ng tâm lý c a con ng i luônắ ế ậ ệ ố ệ ượ ủ ườ
có s tác đng qua l i và nh h ng l n nhau. Nghiên c u hành vi đi lự ộ ạ ả ưở ẫ ứ ễ
chùa c a ng i dân trong m i quan h tác đng qua l i gi a các y u tủ ườ ố ệ ộ ạ ữ ế ố
khách quan và ch quan, gi a ho t đng đi l chùa v i các ho t đng khácủ ữ ạ ộ ễ ớ ạ ộ
trong cu c s ng c a ng i dân.ộ ố ủ ườ
-Nguyên t c ti p c n liên ngành: đ có cái nhìn khái quát, toàn di n bi uắ ế ậ ể ệ ể
hi n c a các khía c nh trong hành vi đi l chùa c a ng i dân. S d ngệ ủ ạ ễ ủ ườ ử ụ
k t h p nhi u ki n th c lý lu n c a các ngành: Tâm lý h c, Sinh lý h c,ế ợ ề ế ứ ậ ủ ọ ọ
Xã h i h c, Tri t h c, Tôn giáo h c, Ph t h c... Trong đó, l y h th ngộ ọ ế ọ ọ ậ ọ ấ ệ ố
ph ng pháp nghiên c u thu c ngành Tâm lý h c tôn giáo làm tr ng tâm.ươ ứ ộ ọ ọ
-Nguyên t c ti p c n c a Tâm lý h c tôn giáo. Hành vi đi l chùa là m tắ ế ậ ủ ọ ễ ộ
khía c nh c a Tâm lý h c tôn giáo. Chính vì v y c n ph i nghiên c u cácạ ủ ọ ậ ầ ả ứ
bi u hi n trong hành vi đi l chùa c a ng i dân d a trên nh ng lý lu nể ệ ễ ủ ườ ự ữ ậ
c b n c a Tâm lý h c tôn giáo.ơ ả ủ ọ
4.2. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
Ph ng pháp quan sát ươ
T nh ng ng i thân ho c ng i quen là ng i dân đang sinh s ng t i đaừ ữ ườ ặ ườ ườ ố ạ ị
bàn Thành ph Hà N i, thông qua đó quan sát hành vi khi đi l chùa cũng nh cácố ộ ễ ư
y u t tác đng, nh h ng đn hành vi đó c a h .ế ố ộ ả ưở ế ủ ọ
Ph ng pháp đi u tra b ng b ng h iươ ề ằ ả ỏ
Ph ng pháp đi u tra b ng b ng h i là m t ph ng pháp ph ng v n vi t,ươ ề ằ ả ỏ ộ ươ ỏ ấ ế
đc th c hi n cùng m t lúc v i nhi u ng i theo m t b ng h i đc in s n.ượ ự ệ ộ ớ ề ườ ộ ả ỏ ượ ẵ
Ng i đc h i tr l i ý ki n c a mình b ng cách đánh d u vào các ô t ngườ ượ ỏ ả ờ ế ủ ằ ấ ươ
ng theo m t quy c đc đnh ra. T k t qu thu th p đc sau khi đi u traứ ộ ướ ượ ị ừ ế ả ậ ượ ề
b ng b ng h i, nhóm nghiên c u ti n hành phân tích d li u.ằ ả ỏ ứ ế ữ ệ
Ph ng pháp phân tích – th ng kêươ ố
Đ k t qu nghiên c u đm b o tính khách quan, khoa h c, chính xác, có để ế ả ứ ả ả ọ ộ
tin c y cao, s d ng ph ng pháp phân tích – th ng kê đ x lý và ki m tra cácậ ử ụ ươ ố ể ử ể
s li u thu th p. T đó có nh ng đánh giá khách quan nh t v v n đ nghiênố ệ ậ ừ ữ ẩ ề ấ ề
c u.ứ
Ph ng pháp ph ng v nươ ỏ ấ
Ti n hành ph ng v n sâu ng i dân đi l chùa thông qua h th ng câu h iế ỏ ấ ườ ễ ệ ố ỏ
đc xây d ng s n. H th ng câu h i xoay quanh hành vi đi l chùa. Bên c nhượ ự ẵ ệ ố ỏ ễ ạ
đó, l y thêm ý ki n c a ng i dân v các đ xu t đ t đó đánh giá và hoànấ ế ủ ườ ề ề ấ ể ừ
thi n các gi i pháp, khuy n ngh .ệ ả ế ị
5. Câu h i nghiên c u và gi thuy t nghiên c uỏ ứ ả ế ứ
a) Câu h i nghiên c uỏ ứ
-Đng c , m c đích c a ng i dân n i thành Hà N i đi l là gì?ộ ơ ụ ủ ườ ộ ộ ễ