Bài 9: Tranh ch p lao đ ng gi i quy t tranh ch p lao đ ng và đìnhấ ộ ả ế ấ ộ
công
14:53' - 10/04/2006
I. Tranh ch p lao đ ngấ ộ
1. Khái ni m tranh ch p lao đ ngệ ấ ộ
Tranh ch p lao đ ng (TCLĐ) là nh ng tranh ch p v quy n l i và l iấ ộ ữ ấ ề ề ợ ợ
ích liên quan đ n vi c làm, ti n l ng, thu nh p và các đi u ki n laoế ệ ề ươ ậ ề ệ
đ ng khác v th c hi n h p đ ng lao đ ng (HĐLĐ), Tho c t p thộ ề ự ệ ợ ồ ộ ả ướ ậ ể
(T TT) và trong quá trình h c ngh .Ư ọ ề
M t v vi c ch đ c coi là tranh ch p lao đ ng khi các bên đã t bànộ ụ ệ ỉ ượ ấ ộ ự
b c, th ng l ng mà không đi đ n tho thu n chung ho c m t trongạ ươ ượ ế ả ậ ặ ộ
hai bên t ch i th ng l ng, c n ph i có s can thi p c a ch thừ ố ươ ượ ầ ả ự ệ ủ ủ ể
th ba thông qua th t c hoà gi i, tr ng tài ho c xét x .ứ ủ ụ ả ọ ặ ử
2. Phân lo i tranh ch p lao đ ngạ ấ ộ
TCLĐ đ c chia thành: TCLĐ cá nhân và TCLĐ t p th .ượ ậ ể
- TCLĐ cá nhân là TCLĐ gi a cá nhân ng i lao đ ng và ng i sữ ườ ộ ườ ử
d ng lao đ ng, phát sinh trong quá trình áp d ng các quy ph m phápụ ộ ụ ạ
lu t lao đ ng vào t ng quan h lao đ ng c th . N i dung c a nh ngậ ộ ừ ệ ộ ụ ể ộ ủ ữ
TCLĐ này là quy n và l i ích c a cá nhân ng i lao đ ng ho c ng iề ợ ủ ườ ộ ặ ườ
s d ng lao đ ng.ử ụ ộ
- TCLĐ t p th là tranh ch p gi a t p th ng i lao đ ng. N i dungậ ể ấ ữ ậ ể ườ ộ ộ
c a TCLĐ t p th th ng liên quan đ n l i ích c a c m t t p thủ ậ ể ườ ế ợ ủ ả ộ ậ ể
ng i lao đ ng. Chúng có th phát sinh trong vi c th c hi n các đi uườ ộ ể ệ ự ệ ề
kho n đã tho thu n gi a các bên v đi u ki n lao đ ng ho c trongả ả ậ ữ ề ề ệ ộ ặ
vi c thi t l p các quy n và nghi p v c a các bên mà tr c đó các bênệ ế ậ ề ệ ụ ủ ướ
ch a tho thu n ho c do các y u t th c hi n phát sinh t i th i đi mư ả ậ ặ ế ố ự ệ ạ ờ ể
tranh ch p.ấ
TCLĐ v quy n và TCLĐ v l i íchề ề ề ợ
- Tranh ch p v quy n là nh ng tranh ch p phát sinh trong vi c th cấ ề ề ữ ấ ệ ự
hi n các quy n, nghĩa v đã đ c quy đ nh trong pháp lu t, T LĐTT,ệ ề ụ ượ ị ậ Ư
HĐLĐ ho c các quy đ nh n i b khác c a doanh nghi p, đ n v .ặ ị ộ ộ ủ ệ ơ ị
- Tranh ch p v l i ích là nh ng tranh ch p v quy n nghĩa v ch aấ ề ợ ữ ấ ề ề ụ ư
đ c pháp lu t quy đ nh ho c ch a đ c các bên cam k t, ghi nh nượ ậ ị ặ ư ượ ế ậ
trong T TT.Ư
3. Đ c đi m c a tranh ch p lao đ ngặ ể ủ ấ ộ
TCLĐ có nh ng đ c đi m riêng, giúp ta phân bi t nó v i các tranhữ ặ ể ệ ớ
ch p khác, bao g m: ấ ồ
- TCLĐ luôn phát sinh t n t i g n li n v i quan h lao đ ng, có nghĩaồ ạ ắ ề ớ ệ ộ
là nó phát sinh t vi c th c hi n quy n, nghĩa v và t l i ích c a 2ừ ệ ự ệ ề ụ ừ ợ ủ
bên ch th quan h lao đ ng.ủ ể ệ ộ
- TCLĐ không ch bao g m nh ng tranh ch p v quy n và nghĩa vỉ ồ ữ ấ ề ề ụ
c a ch th mà còn g m c nh ng tranh ch p v l i ích gi a 2 bênủ ủ ể ồ ả ữ ấ ề ợ ữ
ch th . T c là TCLĐ v n có th phát sinh trong nh ng tr ng h p cóủ ể ứ ẫ ể ữ ườ ợ
ho c không có vi ph m pháp lu t trong lĩnh v c lao đ ng. Ph n l n cácặ ạ ậ ự ộ ầ ớ
tr ng h p vi ph m pháp lu t lao đ ng là nguyên nhân tr c ti p d nườ ợ ạ ậ ộ ự ế ẫ
đ n tranh ch p lao đ ng song cũng không có ít tr ng h p vi ph mế ấ ộ ườ ợ ạ
pháp lu t lao đ ng nh ng l i không làm phát sinh TCLĐ và ng c l i.ậ ộ ư ạ ượ ạ
- TCLĐ là lo i tranh ch p mà quy mô và m c đ tham gia c a các chạ ấ ứ ộ ủ ủ
th làm thay đ i c b n tính ch t và m c đ tranh ch p. N u TCLĐể ổ ơ ả ấ ứ ộ ấ ế
ch đ n thu n là tranh ch p cá nhân thì nh h ng c a nó đ n ho tỉ ơ ầ ấ ả ưở ủ ế ạ
đ ng s n xu t c a doanh nghi p ch m c đ nh . N u tranh ch pộ ả ấ ủ ệ ỉ ở ứ ộ ỏ ế ấ
x y ra gi a t p th ng i lao đ ng và ng i s d ng lao đ ng trongả ữ ậ ể ườ ộ ườ ử ụ ộ
ph m vi toàn doanh nghi p thì lúc đó TCLĐ s có tác đ ng x u đ n sạ ệ ẽ ộ ấ ế ự
n đ nh c a quan h lao đ ng, đ n s n xu t và tr t t an toàn xã h i.ổ ị ủ ệ ộ ế ả ấ ậ ự ộ
- TCLĐ là lo i tranh ch p có tác đ ng tr c ti p và r t l n đ i b n thânạ ấ ộ ự ế ấ ớ ố ả
và gia đình ng i lao đ ng tác đ ng l n đ n an ninh công c ng, đ iườ ộ ộ ớ ế ộ ờ
s ng kinh t , chính tr toàn xã h i.ố ế ị ộ
II. Gi i quy t tranh ch p lao đ ngả ế ấ ộ
1. Khái ni mệ
Gi i quy t TCLĐ là vi c các t ch c, c quan nhà n c có th mả ế ệ ổ ứ ơ ướ ẩ
quy n ti n hành nh ng th t c theo lu t đ nh nh m gi i quy t nh ngề ế ữ ủ ụ ậ ị ằ ả ế ữ
tranh ch p phát sinh gi a cá nhân, t p th ng i lao đ ng v i ng i sấ ữ ậ ể ườ ộ ớ ườ ử
d ng lao đ ng v vi c th c hi n quy n nghĩa v và l i ích c a hai bênụ ộ ề ệ ự ệ ề ụ ợ ủ
trong quan h lao đ ng, khôi ph c các quy n và l i ích h p pháp đã bệ ộ ụ ề ợ ợ ị
xâm h i; xoá b tình tr ng b t bình, mâu thu n gi a ng i lao đ ng vàạ ỏ ạ ấ ẫ ữ ườ ộ
ng i s d ng lao đ ng, duy trì và c ng c quan h lao đ ng, đ m b oườ ử ụ ộ ủ ố ệ ộ ả ả
s n đ nh trong s n xu t.ự ổ ị ả ấ
2. Nguyên t c gi i quy t TCLĐắ ả ế
Theo quy đ nh c a pháp lu t lao đ ng, TCLĐ đ c gi i quy t theo cácị ủ ậ ộ ượ ả ế
nguyên t c sau:ắ
- Nguyên t c th nh t: Th ng l ng tr c ti p và t dàn x p gi a haiắ ứ ấ ươ ượ ự ế ự ế ữ
bên tranh ch p t i n i phát sinh tranh ch p.ấ ạ ơ ấ
Xu t phát t đ c đi m đ c thù c a quan h lao đ ng, pháp lu t laoấ ừ ặ ể ặ ủ ệ ộ ậ
đ ng quy đ nh vi c gi i quy t TCLĐ ph i tuân th nguyên t c th ngộ ị ệ ả ế ả ủ ắ ươ
l ng tr c ti p và t dàn x p gi a hai bên tranh ch p t i n i phát sinhượ ự ế ự ế ữ ấ ạ ơ
tranh ch p. Vi c t ng t th ng l ng, dàn x p tr c ti p gi a haiấ ệ ươ ự ươ ượ ế ự ế ữ
bên không ch di n ra tr c khi các bên có đ n yêu c u c quan, tỉ ễ ướ ơ ầ ơ ổ
ch c có th m quy n gi i quy t mà còn đ c ch p nh n c sau khi cácứ ẩ ề ả ế ượ ấ ậ ả
bên đã g i yêu c u các c quan, t ch c gi i quy t.ử ầ ơ ổ ứ ả ế
- Nguyên t c th hai: Thông qua hoà gi i, tr ng tài trên c s tôn tr ngắ ứ ả ọ ơ ở ọ
quy n và l i ích c a hai bên, tôn tr ng l i ích c a hai bên, tôn tr ng íchề ợ ủ ọ ợ ủ ọ
chung c a xã h i.ủ ộ
Cũng xu t phát t đ c đi m đ c thù c a quan h lao đ ng, vi c hoàấ ừ ặ ể ặ ủ ệ ộ ệ
gi i đ c u tiên th c hi n xuyên su t quá trình gi i quy t TCLĐ và làả ượ ư ự ệ ố ả ế
th t c b t bu c h u h t các trình t gi i quy t TCLĐ.ủ ụ ắ ộ ở ầ ế ự ả ế
- Nguyên t c th ba: Gi i quy t TCLĐ công khai, khách quan, k p th i,ắ ứ ả ế ị ờ
nhanh chóng, đúng pháp lu t.ậ
Ngoài yêu c u v tính công khai, khách quan, đúng pháp lu t, vi c gi iầ ề ậ ệ ả
quy t tranh ch p lao đ ng ph i đ c ti n hành k p th i, nhanh chóng.ế ấ ộ ả ượ ế ị ờ
Chính vì th pháp lu t quy đ nh th i h n gi i quy t TCLĐ ng n h n soế ậ ị ờ ạ ả ế ắ ơ
v i th i h n gi i quy t tranh ch p khác.ớ ờ ạ ả ế ấ
- Nguyên t c th t : Có s tham gia c a đ i di n công đoàn và c a đ iắ ứ ư ự ủ ạ ệ ủ ạ
di n ng i s d ng lao đ ng trong quá trình gi i quy t tranh ch p.ệ ườ ử ụ ộ ả ế ấ
Đây là m t trong nh ng nguyên t c đ c thù c a vi c gi i quy t TCLĐộ ữ ắ ặ ủ ệ ả ế
so v i vi c gi i quy t các lo i tranh ch p khác.ớ ệ ả ế ạ ấ
3. Th m quy n gi i quy t TCLĐẩ ề ả ế
Các c quan, t ch c có th m quy n gi i quy t TCLĐ g m:ơ ổ ứ ẩ ề ả ế ồ
- H i đ ng hoà gi i lao đ ng c s ho c Hòa gi i viên c a c quanộ ồ ả ộ ơ ở ặ ả ủ ơ
lao đ ng c p huy n. H i đ ng hoà gi i lao đ ng c s đ c thành l pộ ấ ệ ộ ồ ả ộ ơ ở ượ ậ
trong các doanh nghi p có CĐCS ho c Ban Ch p hành công đoàn lâmệ ặ ấ
th i, g m s đ i di n ngang nhau c a bên ng i lao đ ng và bênờ ồ ố ạ ệ ủ ườ ộ
ng i s d ng lao đ ngườ ử ụ ộ
- H i đ ng tr ng tài lao đ ng c p t nh. H i đ ng tr ng tài lao đ ngộ ồ ọ ộ ấ ỉ ộ ồ ọ ộ
c p t nh do Ch t ch UBND c p t nh quy t đ nh, g m các thành viên làấ ỉ ủ ị ấ ỉ ế ị ồ
đ i di n c a các c quan lao đ ng, công đoàn, đ n v s d ng lao đ ngạ ệ ủ ơ ộ ơ ị ử ụ ộ
và m t s nhà qu n lý, lu t gia có uy tín đ a ph ng; và do đ i di nộ ố ả ậ ở ị ươ ạ ệ
c quan qu n lý nhà n c làm Ch t ch.ơ ả ướ ủ ị
- Toà án nhân dân.
4. Trình t gi i quy t tranh ch p lao đ ngự ả ế ấ ộ
Trình t gi i quy t TCLĐ cá nhânự ả ế
- H i đ ng hòa gi i lao đ ng c s , Hòa gi i viên lao đ ng c p huy nộ ồ ả ộ ơ ở ả ộ ấ ệ
ti n hành hòa gi i ch m nh t 7 ngày tính t ngày nh n đ c đ n yêuế ả ậ ấ ừ ậ ượ ơ
c u hòa gi i. T i phiên h p hòa gi i ph i có m t 2 bên tranh ch pầ ả ạ ọ ả ả ặ ấ
ho c đ i di n đ c y quy n c a h . H i đ ng hòa gi i lao đ ng cặ ạ ệ ượ ủ ề ủ ọ ộ ồ ả ộ ơ
s đ a ra ph ng án hòa gi i đ các bên xem xét.ở ư ươ ả ể
+ N u ch p thu n thì l p biên b n hòa gi i thành. Hai bên có nghĩa vế ấ ậ ậ ả ả ụ
ch p hành các th a thu n đã ghi trong biên b n.ấ ỏ ậ ả
+ N u không thành thì l p biên b n hòa gi i không thành. M i bênế ậ ả ả ỗ
tranh ch p có quy n yêu c u Toà án nhân dân gi i quy t.ấ ề ầ ả ế
- Các bên tranh ch p có quy n kh i ki n tr c ti p v án lao đ ng raấ ề ở ệ ự ế ụ ộ
Toà án nhân dân mà không nh t thi t ph i qua H i đ ng hoà gi i laoấ ế ả ộ ồ ả
đ ng c s ho c Hòa gi i viên lao đ ng c p huy n đ i v i m t s lo iộ ơ ở ặ ả ộ ấ ệ ố ớ ộ ố ạ
vi c:ệ
+ Tranh ch p v x lý k lu t lao đ ng theo hình th c sa th i ho c vấ ề ử ỷ ậ ộ ứ ả ặ ề
tr ng h p b đ n ph ng ch m d t h p đ ng lao đ ng;ườ ợ ị ơ ươ ấ ứ ợ ồ ộ
+ Tranh ch p v b i d ng thi t h i, tr c p khi ch m d t h p đ ngấ ề ồ ưỡ ệ ạ ợ ấ ấ ứ ợ ồ
lao đ ng; ộ
+ Tranh ch p gi a ng i giúp vi c gia đình v i ng i s d ng laoấ ữ ườ ệ ớ ườ ử ụ
đ ng;ộ
+ Tranh ch p gi a ng i lao đ ng đã ngh vi c theo ch đ v i ng iấ ữ ườ ộ ỉ ệ ế ộ ớ ườ
s d ng lao đ ng ho c v i c quan B o hi m xã h i, gi a ng i sử ụ ộ ặ ớ ơ ả ể ộ ữ ườ ử
d ng lao đ ng v i c quan B o hi m xã h i;ụ ộ ớ ơ ả ể ộ
+ Tranh ch p v b i th ng thi t h i gi a ng i lao đ ng v i doanhấ ề ồ ườ ệ ạ ữ ườ ộ ớ
nghi p xu t kh u lao đ ng.ệ ấ ẩ ộ
Trình t gi i quy t TCLĐ t p thự ả ế ậ ể
- H i đ ng hòa gi i lao đ ng c s ho c Hòa gi i viên lao đ ng c pộ ồ ả ộ ơ ở ặ ả ộ ấ
huy n ti n hành hòa gi i ch m nh t 7 ngày tính t ngày nh n đ cệ ế ả ậ ấ ừ ậ ượ
đ n yêu c u hòa gi i. T i phiên h p hòa gi i ph i có m t 2 bên tranhơ ầ ả ạ ọ ả ả ặ
ch p ho c đ i di n đ c y quy n c a h . H i đ ng hòa gi i laoấ ặ ạ ệ ượ ủ ề ủ ọ ộ ồ ả
đ ng c s đ a ra ph ng án hòa gi i đ các bên xem xét.ộ ơ ở ư ươ ả ể
+ N u ch p thu n thì l p biên b n hòa gi i thành. Hai bên có nghĩa vế ấ ậ ậ ả ả ụ
ch p hành các tho thu n đã ghi trong biên b n.ấ ả ậ ả
+ N u không thành thì l p biên b n hòa gi i không thành, ghi ý ki nế ậ ả ả ế
c a 2 bên tranh ch p và c a H i đ ng. M i bên ho c c 2 bên tranhủ ấ ủ ộ ồ ỗ ặ ả
ch p có quy n yêu c u H i đ ng tr ng tài lao đ ng c p t nh gi iấ ề ầ ộ ồ ọ ộ ấ ỉ ả
quy t.ế
- H i đ ng tr ng tài lao đ ng c p t nh có trách nhi m ti n hành hoàộ ồ ọ ộ ấ ỉ ệ ế
gi i và gi i quy t v tranh ch p ch m nh t là 10 ngày k t khi nh nả ả ế ụ ấ ậ ấ ể ừ ậ
đ c yêu c u.ượ ầ
T i phiên h p gi i quy t tranh ch p ph i có m t các đ i di n đ cạ ọ ả ế ấ ả ặ ạ ệ ượ
y quy n c a 2 bên tranh ch p ho c. Tr ng h p c n thi t, phiên h pủ ề ủ ấ ặ ườ ợ ầ ế ọ
s có đ i di n c a công đoàn c p trên c a CĐCS và đ i di n c a cẽ ạ ệ ủ ấ ủ ạ ệ ủ ơ
quan nhà n c tham d .ướ ự
H đ ng tr ng tài lao đ ng c p t nh đ a ra ph ng án hòa gi i đ cácộ ồ ọ ộ ấ ỉ ư ươ ả ể
bên xem xét:
+ N u ch p thu n thì l p biên b n hoà gi i thành. Hai bên có nghĩa vế ấ ậ ậ ả ả ụ
ch p hành các tho thu n đã ghi trong biên b n;ấ ả ậ ả
+ N u không thành thì l p biên b n hoà gi i không thành, thì H i đ ngế ậ ả ả ộ ồ
tr ng tài lao đ ng c p t nh gi i quy t v tranh ch p b ng quy t đ nhọ ộ ấ ỉ ả ế ụ ấ ằ ế ị
c a mình và thông báo ngay cho 2 bên tranh ch p. N u 2 bên không cóủ ấ ế
ý ki n thì quy t đ nh có hi u l c thi hành. Tr ng h p t p th laoế ế ị ệ ự ườ ợ ậ ể
đ ng không đ ng ý v i quy t đ nh c a H i đ ng tr ng tài, thì có quy nộ ồ ớ ế ị ủ ộ ồ ọ ề
yêu c u Toà án gi i quy t ho c đình công; Ng i s d ng lao đ ng cóầ ả ế ặ ườ ử ụ ộ
quy n yêu c u Toà án xét l i quy t đ nh c a H i đ ng tr ng tài (yêuề ầ ạ ế ị ủ ộ ồ ọ
c u này không c n tr quy n đình công c a t p th lao đ ng).ầ ả ở ề ủ ậ ể ộ
