Tranh chấp khi tên miền
trùng với tên thương
hiệu
Gần đây, ở nước ta phát sinh nhiều tranh chấp tên miền. Nhưng phổ biến là
dạng tranh chấp phát sinh giữa một bên chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa
(NHHH) với bên chiếm giữ tên trùng tên nhãn hiệu, nhưng vẫn được Trung
tâm Internet Việt Nam (“VNNIC”) cấp đăng ký dưới dạng tên miền.
Chiếm dụng tên miền bùng phát
Việc trục lợi tên miền thường thể hiện dưới hai xu hướng hoặc là hiện tượng
“đầu cơ tên miền” (domain name spetulation) hoặc là “chiếm dụng tên
miền” (domain name cybersquatting). Nếu đầu cơ tên miền là việc đăng ký
trước một số tên miền “đẹp” mà dự đoán hoặc kỳ vọng sẽ chuyển nhượng
được, thì chiếm dụng tên miền là việc đăng ký có chủ đích khống chế một
tên miền trùng với thương hiệu nổi tiếng nhằm hoặc lợi dụng uy tín thương
hiệu đó để cạnh tranh hoặc gây cản trở việc quảng bá thương hiệu hoặc là
cách gây áp lực buộc chủ thương hiệu nhận chuyển nhượng lại.
Nếu đầu cơ tên miền thường nặng tính cơ hội, thì chiếm dụng tên miền
thường gây ra tranh chấp với nhiều xung đột.
Khi có khiếu nại bảo vệ việc cấp phát tên miền cấp 2 “.vn” như đã xảy ra với
các NHHH như Heineken, Visa, Trung Nguyên, Vietcombank, Tiger Beer,
Ford..., quan điểm của Việt NamNIC thường không nhất quán. Việc cấp
phát, thu phí tên miền dường như cơ quan quản lý chưa cân nhắc giảm thiểu
việc xâm hại đến quyền lợi của chủ thể khác. Quan điểm của Việt NamNIC
về vấn đề cấp phát, quản lý tên miền dễ phát sinh tranh chấp, gây xung đột
giữa quy định của bộ, ngành với quy định pháp Luật Sở hữu trí tuệ (Luật
SHTT).
VNNIC áp dụng cứng nhắc nguyên tắc “ai đăng ký trước được cấp trước“ và
“bình đẳng không phân biệt”. Thực tế, nguyên tắc trên chỉ là phần nhỏ trong
nhiều nguyên tắc khác theo quy định của ngành cũng như quy định pháp luật
khác mà lẽ ra Việt NamNIC phải vận dụng khi giải quyết việc cấp phép hoặc
giải quyết tranh chấp tên miền. Trong Quyết định số 27/2005/QĐ-BBCVT,
ngày 11-8-2005 của Bộ Bưu chính - Viễn thông có nhiều nguyên tắc áp
dụng cho việc đăng ký, khai thác tên miền hơn chỉ vỏn vẹn hai nguyên tắc
mà Việt NamNIC viện dẫn. Đây có lẽ là nguyên cớ dẫn đến hệ lụy như thời
gian qua.
Với trường hợp tên miền như heineken.vn, coke.com.vn hoặc fanta.com.vn
…, chúng tôi cho rằng, Việt NamNIC có thể bác hồ sơ đăng ký nếu vận
dụng đúng quy định tại Điều 8 (c) Quyết định 27 trên. Theo đó, “tổ chức, cá
nhân đăng ký sử dụng tên miền phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp
luật về mục đích và tính chính xác của thông tin cung cấp cho Việt NamNIC
và bảo đảm việc đăng ký, sử dụng tên miền không xâm phạm các quyền lợi,
lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác có trước ngày đăng ký”.
Trường hợp liên quan tên miền heineken.vn, Tập đoàn quốc tế Heineken là
bên có quyền, lợi ích hợp pháp đối với NHHH heineken. Khi xét thấy việc
chiếm dụng tên miền của bất kỳ chủ thể nào có xâm phạm đến lợi ích của
chủ NHHH, thì Việt NamNIC có thể ngăn chặn bằng cách bác đơn, hủy bỏ
hoặc tạm thời hủy bỏ tên miền khi có tranh chấp, khiếu nại.
Trước đây, Việt NamNIC đã từng bác đăng ký các tên miền như
buoi.com.vn, banlon… với lý do tên miền vi phạm thuần phong, mỹ tục…
Đây là quyết định đúng mặc dù rất cảm tính. Trường hợp trên, Việt NamNIC
không phải là không nhận định được nhãn hiệu Heineken, Ford, Tigerbeer,
Biasaigon… thuộc sở hữu của ai, bằng chứng là Việt NamNIC tự ra thông
báo cho các chủ nhãn hiệu này, nhưng vì không thấy có sự phản hồi xác
nhận sẽ đăng ký… Việt NamNIC cho mình quyền cấp cho tổ chức khác
không phải là chủ nhãn hiệu. Khá đơn giản khi bác đơn với lý do vi phạm
mỹ tục, chỉ khác là mặc dù nhận thấy có bất ổn trong việc cấp phát tên miền
trùng thương hiệu nổi tiếng, đã được bảo hộ, nhưng Việt NamNIC vẫn cấp
và thu phí “bình đẳng không phân biệt”. Cách áp dụng máy móc trên không
tạo ra sự bình đẳng, mà gần như là “đánh đồng, cào bằng” giữa bên sở hữu
thương hiệu uy tín, hợp pháp với một bên chuyên tâm trục lợi thương hiệu.
Tên miền là đối tượng được bảo hộ theo Luật SHTT thì mới được bảo
vệ?
Theo quan điểm của Việt NamNIC, tên miền chỉ là tên định danh địa chỉ
Internet (IP) cho các máy chủ trên mạng và tên miền không được xem là đối
tượng được bảo hộ theo Luật SHTT. Quan điểm này chưa hẳn đúng.
Điều 130, Luật SHTT cấm hành vi: “Đăng ký, chiếm giữ quyền sử dụng
hoặc sử dụng tên miền trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu, tên
thương mại được bảo hộ của người khác hoặc chỉ dẫn địa lý mà mình không
có quyền sử dụng nhằm mục đích chiếm giữ tên miền, lợi dụng hoặc làm
thiệt hại đến uy tín, danh tiếng của nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý
tương ứng”.
Luật không xếp tên miền vào đối tượng SHTT được bảo hộ. Nhưng như viện
dẫn trên điều luật nghiêm cấm hành vi đăng ký - chiếm giữ - sử dụng tên
miền trùng hoặc gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã được bảo hộ. Hành vi cạnh
tranh không lành mạnh còn thể hiện rõ khi chủ sở hữu tên miền, nhưng
không có quyền lợi nào liên quan đến tên miền đăng ký.
Tên miền có phải là thương hiệu?
Tên miền không phải là thương hiệu, nhưng một khi tên miền trùng với một
thương hiệu nổi tiếng, một nhãn hiệu được bảo hộ thì hành vi sử dụng tên
miền trên đều vi phạm.
Quan điểm của Việt NamNIC, tên miền chỉ là tên định danh địa chỉ Internet
(IP) cho các máy chủ trên mạng và tên miền không được xem là đối tượng
được bảo hộ theo Luật SHTT. Đây là quan điểm không đúng. Vấn đề hoàn
