Tiết 3: TỪ GHÉP
I.Mục tiêu bài học:
- Trên cơ sở ôn tập khái niệm từ ghép được học từ lớp 6, HS hiểu thêm về các loại
từ ghép và nghĩa của cac loại từ ghép đó.
II.Chuẩn bị đồ dùng.
Bài tập, Bảngb phụ.
III.Các bước lên lớp:
1. Ổn định
2. Kiểm tra:
VB “Mẹ tôi” đã đem đến cho em bài học gì? hãy đọc 1 đoạn VB mà em cho là sâu
sắc nhất?
3. Bài mới:
* Giới thiệu: Lớp 6 các em đã được học về từ và cấu tạo từ TV. Hãy nhắc lại thế
nào là từ ghép?
Từ ghép là những từ phức được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với
nhau về nghĩa.
Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về các loại từ ghép và nghĩa
* Tiến trình bài dạy:
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: I/ Các loại từ ghép
Hướng dẫn HS tìm hiểu về các
loại từ ghép * Xét VD: * Ví dụ:
G – Ghi sẵn VD1, VD2 SGK H- Đọc VD1 -bà ngoại
? Trong các từ ghép “bà ngoại”, -thơm phức
“thơm phức” tiếng nào là tiếng - bà ngoại, thơm phức
chính, tiếng phụ bổ sung nghĩa cho
tiếng chính?
? Vai trò của tiếng chính, phụ? - tiếng chính là chỗ dựa. Tiếng
? Quan hệ giữa tiếng chính và phụ bổ sung nghĩa cho t.chính
phụ? Nhận xét về vị trí của tiếng - không ngang hàng
chính? - tiếng chính đứng trước
? Các tiếng trong 2 từ ghép “Quần
áo” “Trầm bổng” có quan hệ với H- Đọc VD2
nhau ntn? Có phân ra tiếng chính,
tiếng phụ không? - bình đẳng, ngang hàng
? Theo em có mấy cách ghép tạo
ra mấy kiểu từ ghép?
G: Kiểu ghép các tiếng không - 2 cách --> 2 kiểu
ngang hàng nhau về nghĩa có tiếng
C – P gọi là từ ghép C – P - từ ghép C – P có tiếng C & 1. Từ ghép C-P
? Thế nào là từ ghép C – P? tiếng P bổ sung nghĩa cho
tiếng C. Tiếng C đứng trước,
G: Kiểu ghép những tiếng ngang tiếng P đứng sau.
hàng, bình đẳng về NP tạo ra từ
ghép đẳng lập. - Cho VD về 2 loại từ ghép 2. Từ ghép đẳng lập
? Từ ghép đẳng lập là gì? H- 2 em lên bảng điền BT2, 3
(1 nửa SGK) * Ghi nhớ:SGK
- Đọc phần ghi nhớ: SGK
Hoạt động 2 – Hướng dẫn HS tìm II/ Nghĩa của từ ghép
hiểu nghĩa của từ ghép? So sánh - Quan sát VD1 trên bảng
nghĩa của từ “bà ngoại” với nghĩa - bà: người đàn bà sinh ra mẹ
của từ “bà” (lớp 6 đã học cách giải (cha)
nghĩa) bà ngoại: sinh ra mẹ
bà nội: sinh ra cha
? Cả bà nội và bà ngoại đều có
chung 1 nét nghĩa là “bà”, nhưng - Do t/dụng bổ nghĩa của tiếng
nghĩa của 2 từ này khác nhau. Vì phụ
sao? - Thơm: có mùi thơm dễ chịu
? Tương tự “thơm”, “thơm phức” khiến người ta thích ngửi
? So sánh nghĩa của từ ghép C- P - Thơm phức: rất thơm
với nghĩa của tiếng chính? - Thơm mát: nhẹ nhàng, tự
Vậy từ ghép C-P có t/c gì? nhiên
? So sánh nghĩa của từ “quần áo” - Từ ghép C-P có tính
với nghĩa của mỗi tiếng “quần”, - Hẹp hơn, cụ thể hơn chất phân nghĩa
“áo” - Quần: 1 thứ trang phục có 2
ống thường mặc phía dưới cơ
thể
- áo: ..., phía trên cơ thể
- Quần áo: chỉ trang phục nói
? Tương tự “trầm bổng” chung mang nghĩa khái quát
- Trầm: âm thanh ở mức độ
? So sánh nghĩa của từ ghép ĐL thấp
với nghĩa của từng tiếng? - Bổng: ............................... - Từ ghép đẳng lập có
Vậy từ ghép ĐL có t/c gì? cao tính chất hợp nghĩa
- Trầm bổng: âm thanh lúc cao
lúc thấp nghe vui tai
- Có nghĩa kquát hơn
* Ghi nhớ
H- Đọc ghi nhớ SGK
G: Đưa tình huống
Có 1 bạn nói: “tớ mới mua 1 cuốn Chia nhóm:
sách vở”. Theo em bạn ấy nói “1 - Sách vở là từ ghép ĐL mang
cuốn sách vở” là đúng hay sai. Vì nghĩa kquát, chỉ chung --> sai
sao? Chữa lại cho đúng. - Sách, vở là D chỉ vật tồn tài
G: chốt, những đơn vị kiến thức dưới dạng cá thể nên có thể
cần nhớ đếm được
--> trong giao tiếp phải kết
hợp từ cho chính xác, đúng Hoạt động 3: III/ Luyện tập
nghĩa BT 1, 2, 3
Sau BT 1, 2, 3 rút ra kết luận BT4 đã làm trong
- Làm BT SGK qtrình lý thuyết
Sau BT 5rút ra kết luận - Từ 1 tiếng có nghĩa ta có thể
tạo ra rất nhiều từ ghép khác BT5
nhau cả ĐL và C-P.
Các tiếng phụ tuy có tác dụng
phân nghĩa để cấu tạo từ ghép
làm tên gọi của 1 loại sự vật
nhưng không nên từ nghĩa của IV.HDVN:
- BT 6, 7 tiếng phụ để suy ra 1 cách máy
- Học thuộc ghi nhớ móc, hiểu sai...
- Và chuẩn bị tiết 4
