1
Bài Tiểu Luận
Tư tưởng kinh tế của chủ nghĩa trọng
thương – ý nghĩa đối với sự phát triển
kinh tế thị trường ở nước ta
2
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................... 3
PHẦN1: TƯ TƯỞNG KINH TẾ CỦA ......................................................... 4
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG ............................................................... 4
1.1. Khái niệm và những tư tưởng kinh tế chủ yếu của học thuyết kinh tế
trọng thương ............................................................................................... 4
1.1.1 Khái niệm ...................................................................................... 4
1.1.2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu .................................................. 5
1.2. Hoàn cảnh, điều kiện lịch sử ra đời của chủ nghĩa trọng thương. ...... 6
1.2.1. Nền sản xuất hàng hoá phát triển ................................................. 6
1.2.2. Có nhiều phát kiến địa lý ............................................................. 7
1.2.3. Về chính trị- tư tưởng ................................................................... 7
1.3. Các giai đoạn phát triển của chủ nghĩa trọng thương: ........................ 8
1.4. Đặc điểm của học thuyết kinh tế trọng Thương: ................................ 9
1.4.1. Học thuyết Kinh tế trọng thương xuất hiện một cách độc lập: .... 9
1.4.2. Học thuyết Kinh tế trọng thương mang tính chất không triệt để: 9
1.4.3. Học thuyết kinh tế trọng thương rất ít tính lý luận nhưng lại rất
thực tiễn: ............................................................................................... 10
1.5. Thành tựu và hạn chế của chủ nghĩa trọng thương: ......................... 10
1.5.1. Thành tựu của chủ nghĩa trọng thương: ..................................... 10
1.5.2. Hạn chế ....................................................................................... 11
PHẦN 2: Ý NGHĨA CỦA TƯ TƯỞNG KINH TẾ CHỦ NGHĨA TRỌNG
THƯƠNG ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở
NƯỚC TA ................................................................................................... 13
2.1. Kinh tế thị trường và thực trạng kinh tế thị trường ở Việt Nam ...... 13
2.2. Ý nghĩa của tư tưởng kinh tế chủ nghĩa trọng thương đối với sự phát
triển kinh tế thị trường ở Việt Nam: ........................................................ 16
KẾT LUẬN ................................................................................................. 20
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 21
3
LỜI MỞ ĐẦU
Chủ nghĩa trọng thương ra đời tuy còn nhiều hạn chế, nhưng với
tư cách là học thuyết kinh tế đầu tiên cũng đã đưa ra những lý luận cơ
bản trong quá trình phát triển của chủ nghĩa Tư bản, tạo tiền đề cho
nền sản xuất hàng hoá phát triển, và giải quyết được vấn đề cấp bách về
vốn trong giai đoạn đầu của chủ nghĩa Tư bản.
Việt Nam tiến lên Chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạn Tư bản chủ
nghĩa trong điều kiện nền kinh tế còn nghèo nàn, lạc hậu, đó là một
nhiệm vụ rất khó khăn và trải qua quá trình lâu dài. Một trong những
tiền đề để hoàn thành nhiệm vụ đó là thực hiện sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước, trong đó vấn đề về tạo dựng và tích luỹ vốn
đóng vai trò quan trọng.
Phát triển Thương mại, đặc biệt là thương mại quốc tế là một
kênh thu hút nguồn vốn quan trọng của đất nước. Do vậy, coi trọng sự
phát triển của hoạt động thương nghiệp là việc làm cần thiết, tuy nhiên
cần phải đảm bảo nguyên tắc bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, theo
chuẩn mực và thông lệ quốc tế.
Trong điều kiện thực tế nước ta hiện nay, phát triển thương
nghiệp vẫn còn có thể vận dụng những tư tưởng kinh tế của Chủ nghĩa
trọng thương, tuy nhiên, việc nắm bắt và nhận thức những tư tưởng đó
phải có chọn lọc, phù hợp với lịch sử và tình hình thực tế cũng như tuỳ
thuộc vào từng giai đoạn phát triển cụ thể nhằm mang lại hiệu quả cao
nhất, góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện
đại hoá đất nước.Vỡ những lý do trên, tụi đã chọn đề tài “Tư tưởng kinh
tế của Chủ nghĩa trọng thương – ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế
thị trường ở nước ta” làm bài tiểu luận của mình.
Vì thời gian và hiểu biết có hạn, tôi rất mong nhận được ý kiến
đóng góp của các thầy, cỏc cụ và các bạn để bài viết của tôi được hoàn
thiện hơn.
Ngoài lời mở đầu và phần kết luận, bài viết gồm 2 phần:
- Phần 1: Tư tưởng kinh tế của Chủ nghĩa trọng thương
4
- Phần 2: Ý nghĩa tư tưởng kinh tế của Chủ nghĩa trọng
thương đối với sự phát triển kinh tế thị trường ở nước ta.
PHẦN 1: TƯ TƯỞNG KINH TẾ CỦA
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG
1.1. Khái niệm và những tư tưởng kinh tế chủ yếu của học thuyết kinh
tế trọng thương
1.1.1. Khái niệm
CNTT là hệ thống quan điểm tư tưởng kinh tế đầu tiên của giai cấp
tư sản, mà trước hết là tầng lớp tư sản thương nghiệp. Nó ra đời trong thời
kì tan ra của PTSX phong kiến. Đó là thời kì chuyển từ nền kinh tế giản
đơn sang nền kinh tế hàng hoá tư bản chủ nghĩa hay còn gọi là thời kì tích
luỹ nguyên thuỷ tư bản, khi kinh tế hàng hoá và ngoại thương đã phát triển.
Chủ nghĩa trọng thương là một trào lưu tư tưởng kinh tế học chính trị
tư sản và chính sách kinh tế của nhiều nước Châu Âu các thế kỷ XV-
XVIII, phản ánh lợi ích của giai cấp tư sản mới ra đời có tham vọng tích
luỹ nhiều vàng bạc. Nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa trọng thương: lợi
nhuận được sáng tạo ra trong lĩnh vực lưu thông; tiền tệ là của cải của dân
tộc, xuất khẩu tiền ra nước ngoài làm cho của cải ít đi, ngược lại nhập khẩu
tiền thì của cải tăng lên.
Chủ nghĩa trọng thương chỉ là một nhóm nhỏ có nguồn gốc từ phong
trào và chiến lược mở rộng tài sản, mà tài sản đầu tiên là của các thương
gia, thứ hai là của chính phủ tư bản trong những năm đầu. Phong trào và
chiến lược đó bắt đầu từ thế kỷ XVI và kéo dài sang thế kỷ XVIII và một
phần của thế kỷ XIX
Hầu hết những người trong chủ nghĩa trọng thương chính họ cũng là
thương gia hay là những người trong bộ máy chính phủ và các bài viết của
họ đều ảnh hưởng đến khát vọng gia tăng lợi nhuận kinh doanh và các hỗ
trợ tài chính cho chính phủ thông qua việc đánh thuế trên tài sản được tạo
ra để bảo vệ cho chớnh cỏc lợi ích này. Đây là thời kỳ nổi bật của các tiểu
bang trong một nước và các chính phủ của một nước mà trong đó họ đóng
vai trò duy nhất trong việc huy động lợi nhuận cho các thương gia.
5
Trong những năm đầu của thời kỳ tư sản, khi đó nhu cầu thực sự của
hầu hết mọi người đều bị giới hạn do đồng lương thấp, các thương gia gấp
rút đi tìm thị trường và tài sản ở nước ngoài và cái họ cần là chính phủ phải
tiên phong trong việc mở rộng các thị trường này và ủng hộ thương nghiệp
cũng như cú cỏc chính sách tiền tệ có lợi cho họ.
Học thuyết kinh tế trọng thương là những chính sách, cương lĩnh
kinh tế của giai cấp tư sản thương nghiệp Châu Âu trong thời kỳ tích luỹ
vốn ban đầu của chủ nghĩa tư bản. Những chính sách, cương lĩnh này nhằm
kêu gọi thương nhân tận dụng ngoại thương, buôn bán để cướp bóc các
nước thuộc địa và nhằm bảo vệ lợi ích cho giai cấp tư sản đang hình thành.
Học thuyết kinh tế trọng thương là học thuyết đầu tiên của giai cấp
tư sản. Tuy chưa phải là một học thuyết kinh tế thật sự khoa học, nhưng đã
phản ánh một cách nổi bật những tiến bộ mới trong đời sống kinh tế Châu
Âu lúc bấy giờ.
1.1.2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu
Đồng nhất tiền tệ với của cải: Tiền là một nội dung căn bản của của
cải, là tài sản thực sự của một quốc gia. Tất cả các chính sách kinh tế phải
nhằm một mục đích là làm gia tăng khối lượng tiền tệ. Hàng hoá chỉ là
phương tiện để đạt đến cỏc đớch cuối cùng là tiền tệ.
Quan điểm về ngành nghề: Những người theo chủ nghĩa trọng
thương đã đứng trên quan điểm coi tiền là đại biểu duy nhất của của cải, là
tiêu chuẩn để đánh giá mọi hình thức nghề nghiệp. Những hoạt động nào
mà không dẫn đến tích luỹ tiền tệ là những hoạt động tiêu cực, không có
lợi. Hoạt động nghề công nghiệp làm ra sản phẩm về mặt vật chất, không
phải là tiền. Không những thế lại mất tiền để mua nguyên liệu, là ngành
tiêu cực, tuy nhiên trừ ngành công nghiệp khai thác vàng, bạc. Hoạt động
nghề nông nghiệp cũng tạo ra sản phẩm về vật chất, tuy nhiên không mất
tiền mua nguyên liệu (có thể khai thác từ tự nhiên), nhưng không làm ra
tiền, đây là ngành trung gian giữa tiêu cực và tích cực, chỉ có hoạt động
ngoại thương mới là nguồn gốc thật sự của của cải. Khối lượng tiền tệ chỉ
có thể gia tăng bằng con đường ngoại thương. Trong hoạt động ngoại
thương phải thực hiện chính sách xuất siêu (xuất nhiều, nhập ít).
