41
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Tỷ lệ trẻ sơ sinh đủ tháng có chỉ số APGAR
1 phút dưới 7 điểm và các yếu tố liên quan tại
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Định năm 2021
Nguyễn Thị Hồng Loan,* Vũ Thị Nhung**
Tóm tắt
Đặt vấn đề: Chỉ số APGAR là phương pháp đơn giản để đánh giá nhanh chóng tình trạngsức
khỏecủatrẻ sơ sinh ngay sau khi sinh. Chỉ số APGARthấplàbiểuhiệncủatrẻ bị ngạtlúcmới
sinhvàcóyêucầuhồisứctíchcực.Tỷ lệ trẻ sơ sinh có APGAR thấp phảnánhchấtlượng
chăm sóc bà mẹ giai đoạntiềnsản,trongchuyểndạ vàkhisổ thai.Vìvậy,nghiêncứuxác định
tỉ lệ trẻ sơ sinh đủ thángcóAPGAR1phút<7 điểmvàcácyếutố liênquantạibệnhviện đa
khoatỉnh Bình Địnhvề tỷ lệ nàytại địa phương rấtcầnthiết chocôngtácquảnlýthaisảnở
đây .
Phương pháp nghiên cứu: Nghiêncứucắt ngang đượctiếnhànhtrên370 trườnghợpsinh
con đủ thángtạikhoaPhụ sản,Bệnhviện Đa khoa tỉnh Bình Địnhtừ tháng 02/2021 đếntháng
07/2021. Số liệu được thuthậpthôngquabệnhán kếthợp phỏngvấntrựctiếp đối tượngtham
gia.
Kết quả: Kếtquả nghiêncứughinhận4,3%trẻ sơ sinh có chỉ số APGAR1phút<7. Có0,5%
trẻ Apgar5phút<7.Cácyếutố liên quan đếntỉ lệ trẻ sơ sinh đủ thángcóchỉ số APGAR 1
phút<7là:thaikỳ cóyếutố nguy cơ , nướcốibất thường và phương pháp gây mê tăng làm
tăng tỷ lệ nàylần lượtlà6,3lần(p=0,017),7,2lần(p=0,016) và16,7 lần(p=0,006).
Kết luận: Tỉ lệ trẻ sơ sinh có chỉ số APGAR1phút<7 tương đốithấp. Nhữngthaikỳ cónguy
cơ (tăng co vớiOxytocin,mẹ sốttrướcvàtrongkhisanh), nướcốibất thường(thiểuối, đa
ối), vá gây mê để mổ sanh làcácyếutố chính cókhả năng dẫn đến chỉ số APGAR1phút<7
ở trẻ sơ sinh.
Từ khóa: APGAR, trẻ sơ sinh
Abstract
Percentage of term infants with 1-minute APGAR score less than 7 and related
factors at Binh Dinh Provincial General Hospital in 2021
Nguyễn Thị Hồng Loan* Vũ Thị Nhung**
Background: TheAPGARscore isasimplewaytoquicklyassessanewborn'shealthstatus
shortly after birth. A low APGAR is a sign of asphyxia at birth and requires intensive
resuscitation.ThelowrateofnewbornswithAPGARreflectsthequalityofmothers'antenatal
care,laboranddelivery.Therefore,researchisneededtofindoutaboutthisratelocally.
Objectives: Determiningthepercentageofterminfantswith 1-minuteAPGAR <7pointsand
relatedfactorsatBinhDinhprovincegeneralhospital.
Methodology:Across-sectionaldescriptivestudywascarriedouton370 full-termbirthsat
the Department ofObstetrics andGynecology, BinhDinh General Hospital from February
2021toJuly 2021.Data werecollectedthroughmedicalrecordscombinedwithface-to-face
interviews.
* BV đa khoa tỉnh Bình Định DĐ: 0976603677 Email: nguyenthihongloan975@gmail.com
**Bộ mônSản ĐHYK PhạmNgọcThạchDĐ:0903383005 Email:bsvtnhung@gmail.com
42
THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 22, Số 1, Tháng 1 – 2022
Results:4,3% of infants had APGAR 1 min <7; 0.5% have APGAR index 5 minutes <7.
Factorsrelatedtothepercentageoftermbabieswith1minuteAPGAR<7 suchas pregnancies
withhighriskfactors,abnormalamnioticfluid andgeneralanaesthetics forcesarean increased
the percentage to 6.3 times (p=0.017), 7,2 times (p=0.016) and 16.7 times (p=0.006)
respectively.
Conclusions:Theproportionofinfantswith1-minuteAPGARscores<7isrelativelylow.
Factorsrelatedtopregnancieswithhighriskfactors(tospeeduplaborwithoxytocin,fever
before or during labor), abnormal amniotic fluid (oligohydramnios, polyhydramnios) and
generalanaesthetics arethemainfactorslikelytoleadtolow1-minuteAPGARscoresfor
neonates.
Keywords:APGAR, newborn
Đặt vấn đề
Chỉ số APGAR là công cụ đơn giản để
đánh giá nhanh chóng tình trạng của trẻ
ngaysaukhisinhvàcảnhbáohồisức tích
cựckhicầnthiết.Hệ thống tính điểmnày
cungcấptiêuchuẩn đánh giá cho trẻ sơ sinh
dựavào5yếutố chính lànhịptim,hôhấp,
trương lực cơ, phản xạ và màu da. Điểm
APGAR dao độngtừ 0 đến 10 và đượcphân
loạitheocácmốcgiátrị:7-10:chỉ số bình
thường,trẻ khôngcầnhồisức;4-6:ngạt,trẻ
cần được làm sạch đường thở, hỗ trợ hô
hấp;<3 điểm:ngạtrấtnặng,trẻ cần được
nhanhchónghồisứcthở vàhồisứctim.1
Thang điểm này thường được đánh giá ở
phútthứ 1vàphútthứ 5sausinh,nếu điểm
5 phút dưới7thìcóthể lặplạimỗi5phút
cho đến 20 phút. ĐiểmAPGAR1phútthấp
cóthể chobiếttrẻ cần chăm sóc ngay về
mặt y khoa1 nhưng không nhất thiết báo
hiệusẽ cóvấn đề sứckhoẻ lâu dài, đặcbiệt
làkhicócảithiệnlúc5phút.Nếuchỉ số
APGAR dưới3vàonhữngthời điểmsau5,
10,20phút,trẻ có nguy cơ bị tổn thương
thầnkinhlâudài.2,3 Chỉ số APGARthấplà
biểuhiệncủatìnhtrạngngạtlúcmớisinh,
một số nghiên cứu đã chứng minh có rất
nhiềuyếutố cóthể gâyratìnhtrạng điểm
APGARthấp ở trẻ,cóthể kể đến như: tình
trạngsứckhỏe,bệnhlýcủamẹ trướcsinh,
diễnbiếncuộcsinh,tìnhtrạngcủathainhi
sausinh,tuổithai,trọng lượng sơ sinh, ngôi
thai…4,6 Khoa Sản và Nhi sơ sinh Bệnh
viện đa khoa tỉnh Bình Địnhlàmộttrong
những đơn vị chăm sóc sứckhỏesinhsản
lớn tại địa bàn, mỗi năm khoa tiếp nhận
chăm sóc cho hơn 5.500sảnphụ và5.000
trẻ sơ sinh, trong đó số trường hợp sinh
thường chiếm khoảng50%. Việcghinhận,
đánh giá chỉ số APGAR và xác định,phân
tíchcácyếutố ảnh hưởnglàvôcùngcần
thiết,gópphầnmôtả thựctrạng chăm sóc
sứckhỏechosảnphụ vàtrẻ sơ sinh cũng
như góp phầnđưa ra các chương trình, kế
hoạchnhằmnângcaochất lượngdịch vụ
chăm sóc sứckhỏetạiBệnhviện đa khoa
tỉnh Bình Định.Vìthế,chúngtôitiếnhành
thựchiệnnghiêncứuxác định“Tỷ lệ trẻ sơ
sinh đủ tháng có chỉ số APGAR 1 phút
dưới 7 điểm và các yếu tố liên quan tại
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Định năm
2021” vớihaimụctiêuchính:(1) Xác định
tỷ lệ trẻ sơ sinh đủ tháng có Apgar 1 phút
<7 điểm và (2) Xác định các yếu tố liên
quan đến trẻ sơ sinh đủ tháng có Apgar 1
phút <7 điểm tại bệnh viện đa khoa tỉnh
Bình Định
Đối tượng và phương pháp nghiên
cứu
Thiết kế nghiên cứu: cắtngang
Đối tượng nghiên cứu (ĐTNC):
Dân số chọn mẫu làthaiphụ đếnsinhtại
KhoaPhụ sản,bệnhviện đa khoa tỉnhBình
Định.
Tiêu chuẩn chọn mẫu: Tuổithaitừ 37-40
tuầndựavàokinhchótnếuchukỳ đềuhay
siêu âm trong khoảng 11tuần-13 tuần 6
ngày.
Tiêu chuẩn loại trừ: Thai chết lưu, thai
chếttrongchuyểndạ,khôngghinhậnchỉ số
APGAR1 phút tronghồ sơ bệnhán,hạn
chế năng lựcgiaotiếp,mắccácbệnhtâm
thần
Cỡ mẫu :Cỡ mẫutốithiểu đượctínhtheo
côngthức ướclượngcỡ mẫuchomộttỷ lệ:
43
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
n=
Z(1−α/2)
2p(1−p)
d
2
Trong đó n là cỡ mẫutốithiểu,Z(1-α/2)
=1,96vớixácsuấtsailầmloại I là α=0,05
(độ tincậy95%);p=0,084làtỷ lệ trẻ sơ
sinhcóchỉ số Apgar1phút<7theo
Ondoa-OnamaCnghiêncứutạiMulago
(Uganda) năm 2013 (7), d=0,05.Vậycỡ
mẫutốithiểutrongnghiêncứulàn=185.
Để tăng độ chínhxáccủanghiêncứu,cỡ
mẫutốithiểu đượcnhângấp đội.Cỡ mẫu
nghiêncứun=370 .
Thời gian nghiên cứu: từ tháng 02/2021
đếntháng07/2021
Phương pháp nghiên cứu: Chọn mẫu
ngẫunhiên thuận tiện, tất cả các sảnphụ
nhậpviệnbanngàytrongthờigiannghiên
cứu để sinhcon(cả sinh thườngvàsinhmổ)
cho đến khi đủ số lượng đáp ứngcỡ mẫutối
thiểu. Bác sĩ sản khoa là ngườitrựctiếpthu
thập thông tin thông qua phỏng vấn trực
tiếpkếthợpkhaitháchồ sơ bệnhán.Tấtcả
đối tượngnghiêncứu đều đượcgiảithíchrõ
về ý nghĩa, quy trình và nội dung của
nghiêncứu;tự nguyệnthamgiavàkýgiấy
đồng thuận trước khi được tiến hành thu
thậpthôngtin,mọi thông tin thu được đều
đảmbảobímật,chỉ phụcvụ chomục đích
nghiêncứu.
Các biến số nghiên cứu bao gồm: đặc điểm
thai phụ (thông tin chung, tình trạng sức
khỏe trướcsinh,tiềnsử sản khoa), đặc điểm
trẻ sơ sinh (cân nặng,tìnhtrạngsausinh,
bệnh lý sơ sinh), đặc điểmquátrìnhmang
thai và chuyển dạ (tuổi thai, ngôi thai,
phương pháp sinh, thời gian chuyển dạ).
Điểm APGAR được đánh giá như sau:
Dấu hiệu
đánh giá
Điểm
0 1 2
Nhịp tim <80 lần/phút 80-100 lần/phút >100 lần/phút
Hô hấp Không thở Thở không đều, khóc
yếu Thở đều, khóc to
Trương lực cơ Mềm nhũn Vận động yếu Vận động tốt
Phản xạ Khôngcó Phản ứng yếu, nhăn mặt Phản ứng tốt, cử động tốt
Màuda Toànthântímtái Thân hồng, tay chân tím Toàn thân hồng hào
Chỉ số Apgar được tiến hành phân
loạitheocácmốcgiátrị sau:
- 7-10 điểm: là chỉ số bình
thường, không cần hồi sức. Chỉ cần làm
thông đường thở của trẻ, kích thích qua
xúc giác, giữ ấm và quan sát giai đoạn
chuyển tiếp của trẻ một cách cẩn thận
- 5-6 điểm: ngạt nhẹ
- 3-4 điểm: ngạt nặng
- <3 điểm: ngạt rất nặng, cần hồi
sức thở và hồi sức tim
Thời điểm đánh giá: thang điểm này
thường được đánh giá ở phút thứ 1 và
phút thứ 5 sau sinh. Nếu điểm 5 phút
dưới7thìcóthể lặplạimỗi5phútcho
đến20phút
44
THỜI SỰ Y HỌC, Chuyên đề SỨC KHỎE SINH SẢN, Tập 22, Số 1, Tháng 1 – 2022
Xử lýsố liệu:PhầnmềmSPSSphiênbản
20.0.Sự khácbiệt mang ý nghĩa thốngkê
khigiátrị p<0,05
Kết quả
Nghiêncứu đượctiếnhànhtrên370 sảnphụ
với độ tuổitrungbìnhlà28,2± 5,4 vàcócác
kếtquả như sau:
Bng 1. Thông tin chung của mẹ (n=370)
Đặc điểm
Tần số (n)
Tỷ lệ (%)
Tuổi mẹ
18 - 35
333
90,0
>35
37
10,0
Trình độ học vấn
Cấp 1
21
5,7
Cấp 2- Cấp3
245
66,2
> Cấp3
104
28,1
Nghề nghiệp
Cánbộ viênchức
142
38,4
Nộitrợ
70
18,9
Buônbán
43
11,6
Nông – Ngư- Thủ
công
96 25,9
Khác
19
5,1
Tình trạng kinh tế
Nghèo/Cậnnghèo
15
4,1
≥ Khágiả
355
95,9
Bng 2. Đặc điểm chỉ số APGAR (n=230
Số lượng (n)
Tỷ lệ (%)
KTC 95%
Điểm APGAR 1 phút >7
354
95,7
93,5 – 97,6
Điểm APGAR 1 phút <7
16
4,3
2,4 – 6,5
Về các đặc điểm liên quan đến quá trình
mangthaivàsinhcon,nghiêncứughinhận
100%sảnphụ mang đơn thai, có đến51,6%
sảnphụ cómức độ tăng cân trong quá trình
mangthaibất thườngtheotiêuchuẩncủa
ViệnYhọcMỹ,8 4,1%sảnphụ mắcphải
cácbệnh lýtrongthời kỳ mangthai(tiền
sảngiật, đái tháo đườngthaikỳ,suytim,u
xơ tử cung,…), Ngôichỏm chiếm95,9%
các trườnghợp,ngôithaibất thường chiếm
4,1%. Trong 370 trường hợp tham gia
nghiêncứu có đến268 casinhmổ (72,4%),
phương pháp vô cảm sử dụngchủ yếulà
gâytê(98,1%). Cácyếutố nguy cơ trong
chuyểndạ chiếm15,4%trong đó nổibậtlà
8,4% tăng co với Oxytocin, sốt trước và
trong chuyển dạ chiếm 3,5% , suy thai
1,4%, bệnh lý liên quan đến bánh nhau
(nhautiền đạo,nhaubongnon)1,1%.
Về đặc điểmcủatrẻ sơ sinh, tỉ lệ giớitính
của trẻ tương đối cân bằng (nam/nữ:
54,1%/45,9%),trọnglượng sơ sinh chủ yếu
trong khoảng 2500-3499g (71,9%), có
2,7%trẻ cótrọng lượnglúcsinh<2500g và
25,4%cótrọng lượng ≥3500g, Để tìmcác
yếutố liên quan chúng tôi đưa vào phân tích
hồi qui đa biến nhữngyếu tố có p< 0,05
trongphântíchhồiquiđơn biếnvàkếtquả
ghinhậntrongbảng3.
45
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Bng 3. Phân tích hồi quy đa biến Các yếu tố liên quan đến trẻ sơ sinh có APGAR 1 phút<7
Đặc điểm PR đơn biến PR đa biến
(KTC 95%) p(*)
(KTC 95%)
P
Yếu tố nguy cơ trong chuyển dạ
Không
1
1
Có
10,9(3,3– 31,1)
0,000
6,3(1,6– 26,5)
0,017
Ngôi thai
Ngôichỏm
1
1
Ngôibất thường
33,6(10,1– 112,9)
0,000
27,6(1,3-123,9)
0,052
Thời gian sổ thai
≤ 1 giờ
1
1
>1giờ
5,6(0,9-33,1)
0,036
2,5(0,2-36,1)
0,502
CTG
Bình thường
1
1
Bất thường
8,7(2,4– 30,8)
0,000
7,01(0,3– 17,2)
0,486
Nước ối
Bình thường
1
1
Bất thường
5,5(1,8– 17,1)
0,000
7,2(1,4- 35,9)
0,016
Phương pháp vô cảm đã sử dụng
Gâytê
1
1
Gâymê
9,9(1,8– 55,9)
0,001
16,7(2,3- 121,9)
0,006
Bàn luận
Nghiên cứu ghi nhận tỉ lệ trẻ sơ sinh đủ
thángcóchỉ số APGAR1phút dưới7 là
4,3%.Kếtquả nàycao hơn so vớinghiên
cứu tại Trung Quốc (3,2% trẻ có chỉ số
Apgar1phút <7);9 tạiBệnhviệnphụ sản
Hải Phòng năm 2015 chothấytỉ lệ trẻ được
sinh ra với chỉ số Apgar phút đầu <7 là
2,6%)10 vàthấp hơn so vớithống kê năm
2019tạihuyệnBồng Sơn, tỉnh Bình Định
(28,38%); nghiên cứu tại Ethiopia năm
2020 (30,2%);11 tại Uganda năm 2009
(8,4%);12 nghiêncứutại Nigeria năm 2016
(20%)13 và nghiên cứu tại Bệnh viện
Trường Đạihọc Y DượcHuế từ năm 2012-
2015(42,2%).14 Sự khácbiệtnàycóthể giải
thích do sự không tương đồng trong thời
gian và đối tượngnghiêncứu.Trongkhicác
nghiêncứu trước đây thườngtiếnhànhtrên
đối tượng có các điểm đặc biệt (tiền sản
giật,sảnphụ vị thànhniên,sảnphụ lớntuổi
haytrẻ sinh non, …) ĐTNC trong nghiên
cứunày lànhững sảnphụ có thai kỳ đủ
tháng, tỷ lệ thaibệnhlýthấp.Mặcdùvẫn
có trườnghợp trẻ sơ sinh đạt chỉ số APGAR
1phút<7 điểm nhưng chỉ có0,5%sau5
phútApgarvẫn dưới7vàkhôngcótử vong,
khác với những nghiên cứu của Ondoa-
OnamaC năm 2003 tên1479trẻ sơ sinh tại
Ugandacótỉ lệ trẻ ngạtsausinh1phútlà