215
ỨNG DỤNG MỘT SỐ BÀI TẬP VÀ KỸ CHIẾN THUẬT
CHO ĐỘI TUYỂN KÉO CO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
Cao Thị Thúy Hoa1
1. Khoa Đào tạo Kiến thức chung
TÓM TẮT
Trong những năm gần đây, môn kéo co được phổ biến khá rộng rãi, được tổ chức thường
xuyên, trở thành môn thi đấu chính thức trong các kỳ Đại hội Thể dục thể thao, Hội khỏe Phù
Đổng các cấp. Mục đích của nghiên cứu này là tìm ra các bài tập thích hợp áp dụng vào đội
tuyển nhằm phát triển thể lực, kỹ thuật và tinh thần thi đấu với mong muốn đạt được kết quả
cao hơn trong các giải đấu trong tương lai. Xa hơn là góp phần xây dựng con người mới phát
triển toàn diện “đức – trí – thể - mĩ”
Từ khoá: Bài tập thể lực, chiến thuật, kéo co, kỹ thuật, thi đấu...
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Kéo co là một môn thể thao (TT) và là một trò chơi thông dụng, đơn giản trên thế giới hiện
nay. Trò chơi kéo co vốn đã xuất hiện từ thời cổ đại. Những hình chạm trổ trên tường ngôi mộ cổ
ở Ai Cập cho thấy người Ai Cập đã từng tổ chức các cuộc thi đấu kéo co từ năm 2500 trước công
nguyên (TCN) khi đó người ta kéo co mà không dùng dây thừng. Theo các tài liệu ghi lại kéo co là
một trò chơi rất được ưa chuộng trong triều đình Trung Quốc đặc biệt là thời nhà Đường và sau này
là thời nhà Tống. Ở Tây Âu lịch sử kéo co bắt đầu từ năm 1000 sau công nguyên (SCN) thường
chơi trò chơi có tên gọi là “kéo da” trong đó người ta dùng da động vật thay cho dây thừng.
Kéo co là môn thể thao hiện đại có mặt trên đấu trường olimpic khoảng những năm 1900
đến năm 1920 nhưng kể từ năm 1920 trở về sau kéo co bị loại khỏi thế vận hội. Năm 1985 liên
đoàn kéo co Anh được thành lập hai năm sau tức năm 1960 liên đoàn kéo co quốc tế ra đời do
George (người Anh) cùng Rudorf Ullmark (người Thuỵ Điển) đứng đầu. Cuộc họp đầu tiên của
liên đoàn kéo co quốc tế diễn ra tại Thuỵ Điển năm 1964 cũng trong năm đó, kéo co lần đầu
tiên được đưa vào thi đấu tại Đại hội thể theo Baltic.
Kéo co sẽ là di sản của nhân loại? “Nghi lễ và trò chơi kéo co truyền thống” năm 2015
Văn phòng Chính phủ đã có văn bản gửi Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch Uỷ ban UNESCO
Việt Nam (Bộ ngoại giao) về việc tham gia xây dựng hồ sơ đa quốc gia kéo co truyền thống đệ
trình UNESCO xem xét đưa vào danh sách Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.
Kéo co là một loại hình di sản phi vật thể đặc sắc thuộc loại hình thực hành xã hội, nghi lễ và
lễ hội, có ở nhiều nước trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có Việt Nam. Là
một biểu đạt văn hoá gắn với những cư dân nông nghiệp trồng lúa nước, di sản này thể hiện
quan niệm về nhân sinh quan, thế giới quan, niềm tin và ước nguyện của con người, đặc biệt là
của cộng đồng dân cư nông nghiệp về mưa thuận, gió hoà, mùa màng tốt tươi, cuộc sống ấm
no, hạnh phúc, sinh sôi, nảy nở và tôn vinh sức mạnh của sự đoàn kết.
216
Kéo co là một trong những trò chơi dân gian của Việt Nam. Trong những năm gần đây, kéo
co đã có những cải tiến rất lớn về luật thi đấu để có thể đáp ứng tiêu chí của những cuộc thi quốc
tế. Thoạt nhìn các cuộc kéo co, ai cũng nghĩ rằng môn này chỉ cần chọn ra những người có sức
khoẻ tốt, thể hình lực lưỡng là có thể chơi được. Điều đó đúng, nhưng chỉ đúng một phần. Kéo
co là trò chơi dân gian nhưng khi hội nhập với bạn bè thế giới, môn này buộc phải có những thay
đổi lớn từ cách tuyển chọn người chơi, luật thi đấu, chiến thật… và để đủ sức thi đấu các giải
quốc tế lớn, người chơi kéo co phải tuân thủ nghiêm ngặt các bài tập khắc nghiệt về thể lực: Chạy
3-7 km trong 10 phút, tập gánh tạ 1 đến 1 tiếng rưỡi và gồng với dây…Trong nghiên cứu này đối
tượng áp dụng là sinh viên độ tuổi từ 18 đến 20, tham gia các giải đấu cấp tỉnh, các giải đấu dạng
phong trào do Đoàn thanh niên hoặc Hội sinh viên tổ chức nên vấn đề về tuyển chọn vận động
viên tham gia, huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật và các bài tập để nâng cao trình độ chuyên môn
cho sinh viên hiện còn bỏ ngõ chưa thật sự được đầu tư quan tâm bài bảng. Để sinh viên có được
trình độ để tham gia thi đấu với các đơn vị khác trên địa bàn hoặc khu vực cần có hệ thống các
bài tập phù hợp để huấn luyện nâng cao thể lực, các kỹ thuật và chiến thuật cũng như tâm lý thi
đấu phải được quan tâm đúng mức mới có thể đem về thành tích cao nhất.
Bảng 1. Hạng cân trong kéo co theo luật Quốc tế (Luật kéo co quốc tế, 2020)
Hạng cân
Yêu cầu
Số Kg
Hạng lông nhỏ nhất
Không quá
480
Hạng lông
Không quá
520
Hạng ruồi
Không quá
560
Hạng ruồi trung
Không quá
600
Hạng trung
Không quá
640
Hạng lớn
Không quá
680
Hạng nặng
Không quá
720
Hạng tự do
Không giới hạn trọng lượng
Cũng như các môn thể thao khác, kéo co đòi hỏi có sự kết hợp giữa các vị trí để tạo nên sức
mạnh chung cho toàn đội. Số lượng vận động viên là 8 người hoặc 10 người tùy giải đấu được
sắp xếp và phối hợp ăn ý sao cho nghiêng thì cả đội cùng nghiêng, chùng xuống thì cùng chùng.
Vị trí xếp cuối cùng vừa có vai trò là một vai trụ vừa quan sát để điều chỉnh đội hình. Trong
khi đó, những vị trí đầu tiên luôn đòi hỏi có sức khoẻ, độ lì và trụ vững nhất, bởi khi gặp các đối
thủ mạnh, ngay những pha đầu tiên cả đội có thể sẽ bị kéo đổ. Môn kéo co có tính chất đối kháng,
chơi giằng co, nhưng chỉ kéo dài khoảng 2 -3 phút, nên chiến thuật được đặt lên hàng đầu.
Thực tế cho thấy môn kéo co cũng đã có mặt trong trường học từ rất lâu, nhưng chỉ coi là
trò chơi dân gian từ xa xưa để lại cho nên người tập và thi đấu hầu như không có kỹ chiến thuật
mà chủ yếu là thi đấu tự phát nếu có chiến thuật cũng chỉ là chiến thuật “mới nghĩ ra”. Do đó,
để đạt được hiệu quả trong thi đấu thì đòi hỏi giáo viên, huấn luyện viên phải có các phương
pháp giảng dạy, huấn luyện khoa học hiện đại phù hợp với từng lứa tuổi, giới tính. Xuất phát
từ những yêu cầu trên, tác giả mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Ứng dụng một số bài tập và kỹ chiến
thuật cho đội tuyển kéo co trường Đại học Thủ Dầu Một”
2. PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU
Đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp tham khảo, phân tích
tổng hợp tài liệu; Phương pháp phỏng vấn; Phương pháp quan sát sư phạm
217
Đối tượng nghiên cứu: Bài tập, kỹ thuật, chiến thuật, tâm lý thi đấu môn kéo co.
Khách thể nghiên cứu: 32 sinh viên tham gia đội tuyển kéo co tại trường Đại học Thủ
Dầu Một
Thời gian nghiên cứu: Chuyên đề được tiến hành nghiên cứu tháng 2 đến tháng 4 năm 2022
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3. 1. Đặc điểm huấn luyện môn kéo co
Kéo co là một môn thể thao và là một trò chơi dân gian thông dụng, đơn giản trên thế giới
hiện nay, kéo co là môn thể thao mang tính đồng đội và là môn chú trọng vào sức khoẻ, kéo co
không chỉ là môn rèn luyện sức khoẻ, mà còn là trò chơi thể hiện tinh thần và mang tính đồng
đội cao đem lại niềm vui, sự thoả mái cho mọi người khi tham gia. Ở Việt Nam kéo co là trò
chơi truyền thống. Đó là những thuận lợi cho cả giáo viên, huấn luyện viên, sinh viên …trong
giảng dạy và huấn luyện.
Trong quá trình huấn luyện môn kéo co tác giả đã tiến hành tìm hiểu và xác định một số
đặc điểm như sau:
+ Đối với giáo viên và sinh viên:
Giáo viên, huấn luyện viên không chỉ là người truyền đạt những kĩ thuật, chiến thuật cho
sinh viên mà còn là người tổ chức, hướng dẫn sinh viên tìm tòi, khám phá, chiếm lĩnh tri thức.
Muốn đạt được như vậy khi huấn luyện Giáo viên phải thị phạm động tác, quan sát động tác,
sửa sai động tác, sử dụng tranh ảnh minh hoạ, các bài tập phù hợp. Giao nhiệm vụ người học
thực hiện, quan sát, kiểm tra sửa sai, uốn nắn khi sinh viên thực hiện chưa đúng kỹ thuật…
(Nguyễn Tiên Tiến, 2015)
Còn đối với các em phải tích cực, kiên trì tập luyện, chủ động chiếm lĩnh tri thức của các bài
tập. Tạo nhu cầu nhận thức có mong muốn tìm hiểu các động tác kĩ thuật cần thiết cho bản thân.
Tự lực tham gia các hoạt động tập luyện do giáo viên, huấn luyện viên hướng dẫn. Có điều kiện
bộc lộ hết khả năng của bản thân, khuyến khích các em nêu thắc mắc và tham gia cùng giải quyết.
+ Đối với nội dung: Đối với mỗi buổi tập luyện cần lựa chọn các kĩ thuật, các bài tập phải
đi từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó, từ lượng vận động thấp đến lượng vận động cao .
Ngoài giờ tập, yêu cầu sinh viên tham gia vào các hoạt động tập thể trong và ngoài nhà trường
nhằm thu hút đông đảo các em yêu thích môn học và có thêm thời gian tập luyện ở nhà để tăng
cường thể lực, kinh nghiệm vận động cho bản thân.
+ Đối với trang thiết bị dụng cụ tập luyện: Trong huấn luyện môn kéo co thì các trang
thiết bị, dụng cụ có vai trò quan trọng, nó vừa là nguồn cung cấp tri thức vừa là phương tiện
giúp sinh viên tìm tòi tri thức, tập luyện hiệu quả. Do đó việc tạo ra phương pháp tập luyện hiệu
quả, thích hợp là nhiệm vụ quan trọng của người thầy. Xác định rõ như vậy tác giả lựa chọn
một số đồ dùng dễ kiếm, dễ làm…
+ Cơ sở khoa học về đặc điểm tâm sinh lý: Xét về mặt khoa học ở lứa tuổi 18-25 việc
huấn luyện TDTT cho thanh niên là quá trình diễn ra trên cơ thể đã và đang trưởng thành, điều
đó làm công tác huấn luyện thêm phức tạp và đòi hỏi phải nắm vững đặc điểm lứa tuổi cũng
như áp dụng chúng phù hợp với nội dung, mục tiêu huấn luyện. (Lưu Quang Hiệp và nnk, 1995).
218
Do sự hoàn thiện cấu trúc, chức năng cuả hệ thần kinh trung ương và các giác quan, do
tích lũy kinh nghiệm sống, tri thức do yêu cầu ngày càng cao của hoạt động học tập, lao động
xã hội, khả năng nhận thức và trí tuệ của thanh niên tăng cao. Có thể nói, tiềm năng và trí tuệ ở
mức cao nhất. Việc huấn luyện tâm lý thi đấu giai đoạn này cần nhiều cọ sát thực tế góp phần
rèn luyện ý chí, tinh thần thi đấu cho các em.
+ Đặc điểm về tư duy, ý thức, nhận thức
Các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, trừu tượng hóa đều
phát triển mạnh. Tư duy lý luận tăng lên, tư duy logic và phê phán của tư duy phát triển mạnh
hơn. Thiếu sót cơ bản của tư duy trong giai đoạn này là tính độc lập trong tư duy chưa phát triển
đến mức cần thiết. Trong nhiều trường hợp, các em chưa cố gắng phát huy khả năng độc lập
suy nghĩ của bản thân, do đó vội vàng hoặc lặp lại ý tưởng.
Ở lứa tuổi này, hành vi con người đã có sự phát triển, họ có thể đặt ra cho mình nội dung
hành động, tính sẵn sàng, khắc phục khó khăn, tính kĩ thuật, sự quyết tâm nỗ lực của bản thân
trong công việc.
Nhận thức là một trong ba mặt cơ bản của con người. Hoạt động nhận thức, con người phản
ánh trong thế giới hiện thực. Như vậy, hoạt động nhận thức bao gồm nhiều quá trình khác nhau,
mức độ khác nhau,tạo nên những hình ảnh tâm lí khác nhau, sự nhận thức của con người là một
quá trình phức tạp, tự thấp đến cao. Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng đến thực tiễn,
đó là quá trình biện chứng của nhận thức thực tế khách quan trong hoạt động thể dục thể thao.
+ Đặc điểm về các hệ thống cơ quan: (Trịnh Hữu Lộc, 2016)
- Hệ vận động
Hệ xương: bắt đầu giảm tốc độ phát triển, các xương nhỏ như xương cẳng chân, bàn chân
hầu như đã hoàn thiện nên có thể tập một số bài tập nặng. Cột sống đã ổn định hình dáng nhưng
vẫn chưa được hoàn thiện, vẫn có thể cong vẹo nên việc tiếp tục bồi dưỡng tư thế chính xác thông
qua hệ thống các bài tập là cần thiết. Đối với nữ xương không khỏe bằng nam, đặc biệt là xương
chậu vì trong quá trình tập luyện không nên sử dụng các bài tập có khối lượng lớn như nam.
Hệ cơ: Các tổ chức cơ phát triển muộn hơn nên sức co cơ vẫn tương đối yếu. Các cơ bắp phát
triển tương đối nhanh (cơ đùi, cơ cánh tay) còn các cơ nhỏ (cơ bàn tay, ngón tay) phát triển chậm
hơn. Các cơ co phát triển chậm hơn các cơ duỗi, các cơ duỗi của nữ lại càng yếu. Đặc biệt các tổ
chức mỡ dưới da của nữ phát triển nhanh ảnh hưởng đến việc phát triển sức mạnh của cơ thể.
- Hệ thần kinh: Sự phát triển của hệ thần kinh có những thay đổi quan trọng về cấu trúc
bên trong não. Số lượng dây thần kinh liên hợp giữa các vùng chức năng trên vỏ não tăng nhanh,
liên kết các phần khác nhau của vỏ não lại với nhau. Chính điều này tạo điều kiện cần thiết cho
hoạt động tiếp nhận, dẫn truyền, phân tích,tổng hợp, hệ thống hóa các kích thích lý học, hóa
học, cơ học bên trong và bên ngoài cơ thể. Bên cạnh đó nó còn giúp phối hợp, điều hòa các hoạt
động của cơ thể, đặc biệt là các hoạt động về vận động, nội tạng, nội tiết với các hoạt động của
hệ thần kinh. Khả năng tư duy, phân tích, tổng hợp và trừu tượng hóa được phát triển và tạo
thuận lợi cho việc hình thành nhanh chóng phản xạ có điều kiện. Đây là đặc điểm thuận lợi để
họ nhanh chóng tiếp thu và hoàn thiện kĩ thuật động tác.
- Hệ tuần hoàn: Hệ tuần hoàn ở tuổi này hoạt động bình thường. Sự phát triển và hoạt
động của tim và mạch máu bình thường làm cho sức chịu đựng của cơ thể kéo dài hơn, sự tập
219
trung tốt hơn. Hệ tuần hoàn hoạt động nhịp nhàng làm cho cảm xúc của lứa tuổi này mang tính
ổn định. Phản ứng của hệ tuần hoàn trong vận động tương đối rõ rệt, sau vận động mạch đập
và huyết áp hồi phục tương đối nhanh.
- Hệ hô hấp: Đã phát triển và tương đối hoàn thiện, tần số hô hấp gần giống như người
lớn. khoảng 10-20 lần/1phút. Tuy nhiên, các cơ hô hấp vẫn còn yếu, nên có sự co giãn lồng
ngực nhỏ. Chú ý rèn luyện các cơ ngực, cơ lườn, cơ mình phát triển, nên tập hít thở sâu.
+ Đặc điểm về rèn luyện đạo đức, ý chí, phẩm chất:
Thông qua việc tập luyện TDTT nói chung cũng như môn kéo co nói riêng, người tập sẽ
rèn luyện được tính kiên trì, tính can đảm, tính cam chịu, quả quyết, ý chí vượt khó, tinh thần
đoàn kết tập thể…Thông qua quá trình tập luyện sẽ có tác dụng lớn đối với việc củng cố sức
khoẻ, nâng cao tính tích cực, tự giác, sức chịu đựng, gây nên hứng thú, say mê tập luyện có cơ
thể cường tráng, dẻo dai.
Kéo co là môn thể thao khi tập luyện sẽ tác động tới các cơ quan trong cơ thể phù hợp
với nhiều lứa tuổi khác nhau.
Từ cơ sở lí luận, khoa học trên đây, kết hợp với quá trình nghiên cứu, phỏng vấn các
đồng nghiệp có kinh nghiệm từ đó đưa ra một số bài tập cũng như các kỹ thuật chiến thuật phù
hợp đồng thời chuẩn bị tốt về tâm lý thi đấu cho sinh viên trong đội tuyển.
3. 2. Lựa chọn các bài tập huấn luyện thể lực cho đội tuyển kéo co
Qua quá trình tìm hiểu các tài liệu tham khảo cũng như kinh nghiệm thực tế huấn luyện và
thi đấu. Tác giả tiến hành phỏng vấn các chuyên gia, giáo viên, HLV có kinh nghiệm trong công
tác giảng dạy và huấn luyện để nhằm chọn ra hệ thống các bài tập hiệu quả nhất cho môn kéo co.
Bảng 2. Kết quả phỏng vấn lựa chọn bài tập (n=15).
TT
Tên bài tập
Kết quả (%)
Quan trọng
Không quan
trọng
𝑚1
%
𝑚1
%
𝑚1
%
1
Đứng lên, ngồi xuống thẳng lưng
3
20
5
33
7
73
2
Tập lên dây cầm dây và căng dây
11
73
2
13
2
25
3
Các bài tập với tạ
9
60
4
27
2
38
4
Nằm sấp chống thẳng tay
13
87
1
7
1
12
5
Nằm sấp ưỡn thân tập cơ lưng
12
80
2
13
1
19
6
Nhanh khéo
4
27
5
33
6
67
7
Tập tư thế đứng tấn
8
53
3
20
4
43
8
Chạy bền 3-7 km trong 10 phút
14
93
1
7
0
7
9
Lên xà đơn
6
40
7
47
2
58
10
Leo dây
2
13
5
33
8
79
11
Bật nhảy cóc
14
93
1
7
0
7
12
Nằm ngữa gập bụng
13
87
1
7
1
12
13
Nằm ngữa gấp cẳng chân ép dẻo cổ chân
11
73
2
13
2
25
14
Nhảy dây bền
4
27
7
47
4
69
15
Kéo trọng tải tương đương trọng tải của đội
15
100
0
0
0
0
16
Bài tập ép cân và tăng sức bền
13
87
1
7
1
12