186
ỨNGDỤNGONENOTE,NOTIONVÀAITRONGNÂNG
CAOKỸNĂNGGHICHÚVÀTRNHỚNGẮNHẠN
CHOSINHVIÊNNGÔNNGỮTRUNGQUỐC
TRONGĐÀOTẠODỊCHNÓI
ĐỗHàLinh
Email:dhlinh5@hou.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:26/07/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:12/09/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:15/10/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.996
Tómtắt:BáocáonàynghiêncứutácđộngcủaviệctíchhợpOneNote,NotionvàTrí
tuệnhântạo(AI)nhằmcảithiệnkỹnăngghichúvàtrínhớngắnhạnchosinhviênNgônngữ
TrungQuốctrongđàotạodịchnóitạiTrườngĐạihọcMởHàNội.Quanghiêncứubánthực
nghiệmvàquansát-phảntư,báocáochỉrarằngsinhviênbanđầugặpkhókhănvớighi
nhớthôngtinvàghichúrờirạc,thiếuhệthống.Kếtquảthửnghiệmchothấysựkếthợpcủa
OneNote,NotionvàAI(hỗtrợghichép,tómtắt)đãgiúpsinhviêntổchứcthôngtin,ghichú
khoahọchơn,tăngcườnghợptácvàgiảmtảinhậnthức,từđónângcaotốcđộphảnxạvà
độchínhxáctrongdịchnói.Nghiêncứuđềxuấtmộtmôhìnhtíchhợpcôngnghệhiệuquảvà
đưaracáckiếnnghịvềviệcđưacôngcụsố/AIvàochươngtrìnhđàotạo,bồidưỡnggiảng
viên,khuyếnkhíchsinhviênchủđộngsửdụng,vàhỗtrợhạtầngkỹthuật.Đâylàgiảipháp
thiếtthựcnhằmnângcaochấtlượngđàotạodịchnóitrongkỷnguyênsố.
Từkhoá:DịchnóitiếngTrung;ghichúsố;trínhớngắnhạn;OneNote;Notion;trítuệnhân
tạo(AI);giáodụcngônngữ
1
TrườngĐạihọcMởHàNội
I.Đặtvấnđề
Trong bối cảnh kỷ nguyên số và
toàn cầu hóa, kỹ năng dịch nói (phiên
dịch)đòihỏingười họckhôngchỉvững
vềngônngữmàcòncầncókhảnăngxử
lýthông tin nhanh,ghi nhớ hiệu quảvà
ghichúthôngminh.SinhviênNgônngữ
TrungQuốctrongđàotạodịchnóithường
đốimặtvớitháchthứclớntrongviệcghi
nhớlượnglớnthôngtinvàtáitạochúng
một cách chính xác, linh hoạt dưới áp
lực thờigian. Các phương pháp ghichú
truyềnthốnghayviệcphụthuộchoàntoàn
vàotrínhớtựnhiênchưathựcsựtốiưu.
Sựpháttriểnmạnhmẽcủacôngnghệ,đặc
biệtlàcáccôngcụquảnlýthôngtinnhư
OneNote,Notionvàtrítuệnhântạo(AI),
187
mởratiềmnăngtolớntrongviệchỗtrợvà
cảithiệncáckỹnăngcốtlõinày.
Nghiêncứunàynhằmmụctiêuđánh
giáthựctrạng,đềxuấtvàthửnghiệmmô
hìnhtíchhợpOneNote,NotionvàAIđể
nângcaokỹnăngghichúvàtrínhớngắn
hạnchosinhviênNgônngữTrungQuốc
trongbốicảnhđàotạodịchnói.Kếtquảkỳ
vọngmanglạimộthướngtiếpcậnkhảthi,
dễtriểnkhaitrongbốicảnhchuyểnđổisố
giáodụcđạihọcViệtNam,gópphầnnâng
caochấtlượngđàotạobiên-phiêndịch
theohướnghiệnđạivàứngdụng.
II. Cơ sở lý thuyết và mô hình
nghiêncứu
2.1.Lýthuyếtvềtrínhớvàkỹnăng
ghichútrongdịchnói
Dịchnóilàmộthoạtđộngnhậnthức
cường độ cao, đòi hỏi người dịch đồng
thờinghe, hiểu, ghinhớ và tái tạongôn
ngữ.Trongđó,trínhớlàmviệcvàkỹnăng
ghichúgiữvaitròthenchốt.
Trínhớlàmviệc(WorkingMemory)
giúplưugiữvàxửlýtạmthờithôngtin
khingườidịchphântíchngônngữnguồn
và xây dựng ngôn ngữ đích. Theo Gile
(1995),khidunglượngtrínhớngắnhạn
bịvượtquá,hiệusuấtdịchsẽgiảmđáng
kể;Liu(2005)cũngnhấnmạnhkỹthuật
phân đoạn thông tin (chunking) giúp tối
ưukhảnăngghinhớ.
Kỹnăngghichúlà“bộnhớngoài”
hỗtrợngườidịchgiảmtảinhậnthức,tập
trungvàoýnghĩathayvìngônngữnguyên
bản.Việcsửdụngtừkhóa,kýhiệu,sơđồ
logicgiúptổchứcthôngtinhiệuquảvà
kíchhoạtlạinộidungkhidịch.
Tómlại,trínhớvàghichúcóquan
hệ tương hỗ:trí nhớ cung cấp thông tin
tứcthờichoghichú,cònghichúgiúpduy
trìvàtáihiệnthôngtin,mởrộnghiệusuất
củatrínhớngắnhạn-yếutốquyếtđịnh
thànhcôngtrongdịchnói
2.2. Các thách thức về trínhớvà
ghichúđặcthùđốivớisinhviêndịchnói
tiếngTrung
-Đặcđiểmâmvịvàngữđiệu:Ngôn
ngữ Trung Quốc là ngôn ngữ có thanh
điệu,việcnhậndiệnvàghinhớchínhxác
các âmtiếtcóthanh điệukhác nhauđòi
hỏisựtậptrungcaođộ,dễgâynhầmlẫn
nếukhôngcókỹthuậtghinhớtốt.
-Cấutrúcngữpháp:Dùcómộtsố
điểmtươngđồngvớitiếngViệt,cấutrúc
câu tiếng Trung đôi khi có sự khácbiệt
nhấtđịnhsovớitiếngViệt,đòihỏingười
dịchphảicótrínhớlàmviệctốtđểtáicấu
trúcthôngtin.
-TừvựngHán-ViệtvàtừHángốc:
Lượngtừvựngkhổnglồ,đặcbiệtlàcáctừ
Hán-ViệthoặctừHángốccóthểgâykhó
khăntrongviệcghinhớvàphânbiệtngữ
nghĩatinhtế.
- Tốc độ nói và lượng thông tin:
Người bản xứ thường nói với tốc độ
nhanh,cộngvớilượngthôngtinlớntrong
các bài phát biểu, khiến sinh viên dễ bị
quátảitrínhớvàbỏsótchitiếtquantrọng
nếukhôngcókỹnăngghichúvàkỹthuật
ghinhớhiệuquả.
2.3. Tổng quan về các công cụ
côngnghệvàTrítuệnhântạo(AI)được
đềxuất
Kỷ nguyênsốđã thayđổi cănbản
cáchhọcvàdạyngônngữ,vớisựbùngnổ
củacáccôngcụcôngnghệvàtrítuệnhân
tạo(AI)mởracơhộitốiưuhóatiếpthuvà
củngcốkiếnthức.
OneNotecủaMicrosoftlàứngdụng
ghichúkỹthuậtsốlinhhoạt,môphỏngsổ
taytruyềnthốngvớikhônggiantựdođể
viết,vẽ,chènhìnhảnh,âmthanh,video
188
vàliênkếtweb.Nótổchứcthôngtintheo
cấutrúcphâncấp(Sổtay>Mục>Trang
>Trangphụ),đồngbộhóađámmây,tích
hợpghiâmbàigiảngvàtìmkiếmmạnh
mẽ,giúpsinhviêndịchnóighichútốcký,
chènsơđồtưduy,vàônlạinộidungqua
âmthanhliênkết.
Trongkhiđó,Notionlàkhônggian
làmviệctấtcảtrongmột,vượtxaghichú
thôngthườngvớicáckhốilinhhoạt,cơsở
dữliệumạnhmẽ,templateđadạngvàliên
kếtnộibộ,hỗtrợsinhviênxâydựngthư
việnkiếnthứccánhân,quảnlýtừvựng,
ngữpháp,vàtiếnđộhọctậpmộtcáchcá
nhânhóavàkhoahọc.
AI (như Speech-to-Text, ChatGPT,
Anki)hỗtrợchuyểngiọngnóithànhvăn
bản,tómtắtýchính,gợiýtừkhóavàôn
tậpthôngminh,giúpgiảmtảighinhớthủ
côngvàtăngphảnxạxửlýthôngtin.
SựkếthợpgiữaOneNote,Notionvà
AI tạo nên môhình hỗ trợ họctập toàn
diện,giúpsinhviênnângcaokỹnăngghi
chú,củngcốtrínhớngắnhạnvàcảithiện
hiệusuấtdịchnóitrongđàotạoNgônngữ
TrungQuốc.
2.4. Lược khảo nghiên cứu liên
quanvàkhoảngtrống
Đểđặtnghiêncứunàyvàobốicảnh
họcthuậtrộnglớnhơnvàxácđịnhđiểm
mới,cầntổngquancáccôngtrìnhnghiên
cứuđãđượcthựchiệnliênquanđếnứng
dụngcôngnghệ,AItronggiảngdạyngôn
ngữ,vàcácnghiêncứuchuyênsâuvềghi
chú,trínhớtrongdịchthuật.
Nhiềucôngtrìnhnghiêncứutrongvà
ngoàinướcđãđềcậpđếnkỹnăngghinhớ
ngắn hạn, note-taking và ứng dụng công
nghệtronggiảngdạyphiêndịch,làcơsở
thamkhảoquantrọngchonghiêncứunày.
Bảng1.Tómtắtlượckhảotrọngyếu
Tácgiả(Năm) Bốicảnh/Mẫu Khung/Trọngtâm Kếtquảchính Hàmý/khoảng
trống
Gile(1995) Toàncầu,đàotạo
phiêndịch
EortModelstrong
dịchnói
Quátảinhậnthứctrí
nhớngắnhạn;đềxuất
phânđoạnthôngtin
Giảmáplựcxửlý
bằngrènluyệnphân
đoạn
Dam(2004) Toàncầu,sinhviên
dịchnốitiếp(500
mẫughichú)
Phântíchngônngữghi
chú
Ghichútheođơnvị
ýnghĩagiảmlỗidiễn
đạt
Giảmđángkểlỗi
diễnđạt
Li(2022)
Toàncầu,đàotạo
phiêndịch(thực
nghiệm)
CôngcụAIhỗtrợ(gợi
ýkýhiệu,nhậndiện
giọngnói)
Tăngtốcđộvàchính
xácdịch
Tốcđộnhanhhơn
20%,chínhxáccao
hơnnhómđốichứng
Liu,H.(2005) TrungQuốc,đàotạo
phiêndịch
Rènluyệntrínhớngắn
hạnvàghinhớýnghĩa
Tậptrunggiaiđoạn
đầuđàotạo
Cảithiệnkhảnăng
xửlýthôngtin
Lin,C.(2012)
TrungQuốc,120
sinhviênphiêndịch
(khảosát)
Hệthốngkýhiệucá
nhânhóatrongghichú
Giảmlỗimấtýtrong
bàidịch
Giảmgần1/3lỗi
mấtý
Nguyễn,T.M.
(2019)
ViệtNam,dạyhọc
biên-phiệndịch
Ứngdụngcôngnghệ
số(OneNote,Google
Docs)
Quảnlýtừvựng,cấu
trúcbàidịch,hợptác
nhóm
Cảithiệnquảnlývà
hợptác
Phạm,H.A.,
&Trần,T.T.T.
(2023)
ViệtNam,dạyhọc
biên-phiệndịch
Tíchhợpcôngcụsốvà
kỹnăngsố
Hướngdẫngiảng
viên/sinhviênsử
dụngcôngcụ
Tănghiệuquảluyện
tậpdịch
189
Nhìn chung, các nghiên cứu đều
thốngnhấtrằngghinhớngắnhạnvàghi
chú là hai kỹ năng cốt lõi của dịch nói,
vàcôngnghệsố/AIcóthểhỗtrợđángkể
trongviệcnângcaohaikỹnăngnày.Tuy
nhiên,vẫncònthiếunhữngnghiêncứutập
trung vào việc tíchhợp cụ thểcác công
cụnhưOneNote,NotionvàAItronghọc
phần dịch nói dành cho sinh viên Ngôn
ngữTrungQuốctạiViệtNam,đâychính
làkhoảngtrốngmànghiêncứunàyhướng
tớibổsung.
2.5.Câuhỏinghiêncứu
1) Thực trạng kỹ năng ghi chú và
trínhớngắnhạncủasinhviênNgônngữ
Trung Quốc trong đào tạo dịch nói tại
TrườngĐạihọcMởHàNộihiệnnaynhư
thếnàotrướckhicósựhỗtrợcủacáccông
cụcôngnghệvàAI?
2)ViệctíchhợpOneNote,Notionvà
cáccôngcụAIhỗtrợghichú(chuyểngiọng
nóithànhvănbản,tómtắtnộidung)cótác
độngnhưthếnàođếnchấtlượngvàhiệuquả
củakỹnăngghichúcủasinhviêntronghọc
phầnPhiêndịch1vàPhiêndịch2?
3) Mô hình tích hợp OneNote,
NotionvàAIhiệuquảtrongviệcnângcao
kỹnăngghichúvàtrínhớngắnhạncho
sinhviênNgônngữTrungQuốctrongđào
tạodịchnóilàgìvàcầnnhữngđiềukiện
triểnkhainhưthếnào?
2.6.Biến nghiên cứu vàmô hình
nghiêncứu
Đểkiểmchứngcácgiảthuyếttrên,
nghiêncứutiếnhànhthiếtkếmôhìnhbán
thực nghiệm (quasi-experimental) gồm
hainhóm:
Nhómthửnghiệm(n=30):họctheo
phương pháp tích hợp OneNote, Notion
vàAI.
Nhóm đối chứng (n=30): học theo
phươngpháptruyềnthống(ghichúsổtay,
khôngsửdụngcôngcụsố).
Hainhómhọccùngnộidung,cùng
giảng viênvàtrong cùngthời lượng6-8
buổihọc.Dữliệuđượcthuthậptừcácbài
kiểmtratrước-saucanthiệp(pre-testvà
post-test),gồm:
(1)Bàighichútrêncùngmộtđoạn
nghe3-5phút,
(2)Bàitáihiệnthôngtin(recalltest)
đểđokhảnăngghinhớngắnhạn
(3)Bảnghiâmbàidịchnóiđểchấm
điểmhiệusuấtdịch.Ngoàira,phiếukhảo
sátcảmnhậnsinhviênvềmứcđộhữuích,
tínhthuận tiện và hiệuquả của công cụ
đượcthuthậpsauhọckỳ,cũngtheothang
Likert5điểm.
Các dữ liệu định lượng được xử
lý bằng phương pháp thống kê mô tả
(descriptivestatistics)đểtínhđiểmtrung
bìnhvàđộlệchchuẩn,cùngvớicácphép
kiểmđịnht-testđộclậpnhằmsosánhgiữa
nhómthửnghiệmvànhómđốichứng,sau
đóthực hiệnhồi quy tuyến tính đểđảm
bảogiảđịnhmôhìnhđượcthoảmãn.
Dưới đây là các biến nghiên cứu,
môhìnhgiảđịnhvàphươngphápthuthập
dữ liệuđịnh lượng phù hợp với đặc thù
củabốicảnhgiảngdạy.
Bảng2.Biếnvàthangđonghiêncứu
Nhómbiến Biếnthànhphần Cáchđolường/Thangđo Mụctiêuđo
Biếnđộclập Mứcđộsửdụngcôngcụ
số/AI
Tầnsuất,phạmvisửdụng
OneNote,Notion,AI(Likert1-5) Xácđịnhmứcđộcanthiệp
Biếnphụthuộc1 Hiệuquảghichú Sốlượngýchính,độlogic,tính
rõràng(Rubric1-5)
Đánhgiákỹnăngnote-
taking
190
Nhómbiến Biếnthànhphần Cáchđolường/Thangđo Mụctiêuđo
Biếnphụthuộc2 Hiệuquảghinhớngắnhạn Tỷlệtáihiệnthôngtinđúng
trongbàirecalltest(%)
Đánhgiákhảnăngghi
nhớtạmthời
Biếnphụthuộc3 Hiệusuấtdịchnói
Độchínhxác,trôichảy,tựnhiên
(Rubric1-5,2giảngviênchấm
độclập)
Đánhgiáchấtlượngbài
dịch
Biếnkiểmsoát Trìnhđộđầuvào,thờilượng
luyệntập,sốnămhọc HSK4-5,sốgiờhọc,nămhọc Giảmsailệchmẫu
Môhìnhgiảthuyếtnghiêncứu
H1:ỨngdụngOneNote,NotionvàAIcóảnhhưởngtíchcựcđếnkỹnăngghichúvà
trínhớngắnhạn.
H2:Kỹnăngghichúcảithiệngópphầngiántiếpnângcaohiệusuấtdịchnói.
III.Phươngphápnghiêncứu
3.1.Thiếtkếvàxửlýdữliệu
Nghiêncứuđượcthiếtkếtheohướng
bán thực nghiệm (quasi-experimental)
gồmhainhómsinhviêncótrìnhđộtương
đương trong các học phần Phiên dịch
1 và Phiên dịch 2 tại Trường Đại học
MởHàNội. Nhómthửnghiệm (30sinh
viên)đượchướngdẫnsửdụngOneNote,
NotionvàcáccôngcụAI(speech-to-text,
ChatGPT)đểhỗtrợghichúvàghinhớ;
nhómđốichứng(30sinhviên)họctheo
phươngpháptruyềnthống,ghichúbằng
tayvàkhôngdùngcôngnghệhỗtrợ.Cả
hainhómđượcgiảngdạybởicùnggiảng
viên, cùngnộidung vàthờilượngtrong
6-8buổihọc.
Dữ liệu thuthập gồm bài ghichú,
bàikiểmtratrínhớngắnhạn(recalltest),
bàidịchnói(ghiâmvàbảnchép)vàphiếu
khảo sát cảm nhận theo thang Likert 5
mức.Cáckếtquảđượcxửlýbằngthống
kêmôtả,kiểmđịnht-testđểsosánhgiữa
hainhóm,phântíchtươngquanPearson
vàhồiquytuyếntínhnhằmxácđịnhtác
độngcủaviệcsửdụngcôngcụsố/AIđến
kỹnăngghichú,trínhớvàhiệusuấtdịch
nói.Ngoàira,quansátlớphọcvànhậtký
phảntưcủagiảngviênđượcsửdụngnhư
nguồndữliệuđịnhtínhbổtrợ,giúplàm
rõnhữngthayđổitrongtháiđộvàphảnxạ
họctậpcủasinhviên..
3.2.Môhìnhứngdụngcôngcụsố
vàAItrongluyệndịchnói
Dựatrêncơsởlýthuyếtvềtrínhớ
ngắnhạn,kỹnăngghichúvàhọctậptăng
cườngcôngnghệ,nghiêncứuđềxuấtmô
hìnhbagiaiđoạn:
-Chuẩnbị:SinhviêndùngNotion
đểtổchứctàiliệu,xâydựngkhotừkhóa,
kýhiệu,vàsơđồý.AIhỗtrợtómtắt,trích
xuấtvàgợiýcấutrúcghichú.
- Luyện tập: Trong lớp, sinh viên
dùngOneNoteđểghichútốckýbằngký
hiệu hoặc sơ đồ. Speech-to-Text hỗ trợ
chuyểngiọngnóithànhvănbảngiúpgiảm
tảighinhớ.
- Phảntư:Sau buổihọc,sinhviên
đốichiếubảnghichúvớibảndịch,AIhỗ
trợtạoashcards,tómtắtvàphảnhồiđể
củngcốtrínhớdàihạn.