Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Ứng phó với căng thẳng và sức khỏe tâm thần của trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính

Tỷ lệ bệnh mạn tính ở trẻ vị thành niên ngày càng tăng, gây ra nhiều căng thẳng và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần. Nghiên cứu về ứng phó với căng thẳng và mối liên quan đến sức khỏe tâm thần của nhóm đối tượng này còn hạn chế, đặc biệt là các nghiên cứu theo dõi dọc.

Luận án này hướng đến các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực tâm lý học lâm sàng trẻ em và vị thành niên, các chuyên gia y tế, bác sĩ, điều dưỡng làm việc với bệnh nhân nhi mắc bệnh mạn tính, cũng như các nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần và chăm sóc trẻ em. Mục tiêu là cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn sâu sắc về vai trò của các chiến lược ứng phó trong việc quản lý căng thẳng và duy trì sức khỏe tâm thần cho trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính, từ đó góp phần phát triển các can thiệp hiệu quả.

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu về ứng phó với căng thẳng và sức khỏe tâm thần của trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính tại Việt Nam. Bối cảnh nghiên cứu xuất phát từ thực trạng gia tăng tỷ lệ bệnh mạn tính trên toàn cầu và tại Việt Nam, cùng với những tác động tiêu cực của chúng lên sức khỏe thể chất và tâm thần của trẻ vị thành niên. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, nhưng các nghiên cứu theo dõi dọc nhằm phân tích sâu sắc mối quan hệ giữa ứng phó và sức khỏe tâm thần còn hạn chế. Mục đích chính của nghiên cứu là mô tả thực trạng ứng phó với căng thẳng và sức khỏe tâm thần ở trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính, đồng thời xác định mối quan hệ giữa chúng. Nghiên cứu đặt ra ba giả thuyết chính: trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính sử dụng đa dạng các chiến lược ứng phó chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố cá nhân, bệnh lý và môi trường; trẻ có thể gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần liên quan đến các yếu tố tương tự; và một số chiến lược ứng phó có mối quan hệ ý nghĩa với sức khỏe tâm thần, duy trì theo thời gian. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Nhi Trung ương từ tháng 01/2022 đến tháng 12/2024, sử dụng phương pháp theo dõi dọc không thực nghiệm với hai thời điểm thu thập dữ liệu. Luận án cũng tổng quan chi tiết về các khái niệm liên quan như căng thẳng, ứng phó với căng thẳng, sức khỏe tâm thần và mối quan hệ giữa chúng trong bối cảnh bệnh mạn tính. Các yếu tố như giới tính, tuổi, đặc điểm bệnh và sự hỗ trợ từ gia đình được xem xét là những yếu tố ảnh hưởng đến cả chiến lược ứng phó và sức khỏe tâm thần. Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của ứng phó như một yếu tố điều tiết, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của căng thẳng lên trạng thái tâm lý xã hội của trẻ, đồng thời phân biệt rõ ràng các chiến lược ứng phó thích ứng (như chấp nhận, tái cấu trúc nhận thức) và kém thích ứng (như né tránh, suy nghĩ mơ tưởng) đối với sức khỏe tâm thần.