Vấn đề chuyển giá

ấ ề ể V n đ  chuy n giá

ề ặ ấ 1. Đ t v n đ

ạ ế

ế ự ượ c thi ị ố ợ ạ

ắ đã v ủ ả ậ ỏ

ể ủ ể ể ợ ượ

ở ầ đó nhà đ u t

ợ ươ ng c nh tranh ngày càng gay g t, câu h i làm sao đ  l ượ c đ t ra v i các ch  th  kinh doanh. Chuy n giá đ ầ ư ọ ả ở ộ ợ ế ừ ụ , mà đ ạ ặ ớ i ích mà  ổ ng cách này giúp h  gi m t ng nghĩa v  thu . T  đó l ữ   ế ậ t l p đa d ng, có s  liên k t, ph i h p gi a ủ   ợ i ích kinh t t ra ngoài ph m vi c a ợ i ích chung c a c  t p đoàn hay nhóm liên   ể  ổ i ích t ng th ộ   c xem là m t ả   ố  không c n thêm v n hay m  r ng s n ậ   i nhu n

ế ứ ể ệ

ề ậ qu c t

ể ị

ữ ổ

ằ ự ữ ẫ

ề ợ ủ ể ấ ượ ể ạ ườ ế ở  ẻ ớ t Nam còn h t s c m i m . Trong xu th  m ộ ự ớ ố ế   , phát huy n i l c v i các công ty cha ­ ử  ủ ể ụ ễ ượ c các ch  th  kinh doanh s ự ớ ả ụ ẻ ướ ớ ự ế   c. S  m i m  và ề ượ ế ủ    c a chuy n giá là đi u đ c các nhà i ích kinh t ế ượ ị   i ho ch đ nh chi n l c tài chính c các ch  th  kinh doanh, ng

ươ ệ ộ ng trình hành đ ng cho mình.

ể

ố ớ ự ệ ệ ị

ữ ớ c chuy n d ch gi a các thành viên trong t p đoàn qua biên gi

ế ủ ể ố ố ố ể ượ c hi u là vi c th c hi n chính sách giá đ i v i hàng hóa, d ch v ể ị ằ ng nh m t ụ  ậ   i không   i thi u hóa s  thu  c a các công ty đa qu c gia (Multi

ế ượ ệ  đ Khi các quan h  kinh t ệ ủ ể các ch  th  kinh doanh, thì vi c xác đ nh l ủ ể ượ ẻ ộ m t ch  th  riêng l c tính trong l ườ ớ ế k t. V i môi tr ạ ố ư i  u luôn đ đ t t ả ờ i cho bài toán l i gi l ả ơ ấ xu t. Đ n gi n vì ph ế ẽ sau thu  s  gia tăng.  ở ấ  Vi Tuy nhiên v n đ  chuy n giá  ế ử ộ r ng c a chào đón các t p đoàn kinh t ẽ ẹ m  ­ anh ­ ch  ­ em.., thì chuy n giá s  là công c  d  đ ụ ệ d ng nh m thay đ i nh ng nghĩa v  thu  ph i th c hi n v i nhà n ứ ch a đ ng nh ng h p d n v  l ư ả qu n lý l u tâm, đ ủ c a doanh nghi p lên ch 2. Chuy n giá là gì? ể Chuy n giá đ ượ ả và tài s n đ ị ườ theo giá th  tr Nations Company) trên toàn c u.ầ

ộ ủ ể ự ệ

ệ ớ ế ị

ố ượ ể ổ ộ ể ả ạ ị

ạ

Th  nh t ề ủ ể ề ọ

ằ   ư ậ Nh  v y, chuy n giá là m t hành vi do các ch  th  kinh doanh th c hi n nh m ụ ị ổ thay đ i giá tr  trao đ i hàng hóa, d ch v  trong quan h  v i các bên liên k t. Hành vi   ữ   ả ở ấ i trong nh ng ng tác đ ng chính là giá c . S  dĩ giá c  có th  xác đ nh l y có đ i t ừ ư ế ị  ba lý do sau: giao d ch nh  th  xu t phát t ề ự ừ ứ ấ , xu t phát t  quy n t ả ủ ọ ụ ớ ố ị  do đ nh đo t trong kinh doanh, các ch  th  hoàn ị ộ toàn có quy n quy t đ nh giá c  c a m t giao d ch. Do đó h  hoàn toàn có quy n mua hay bán hàng hóa, d ch v  v i giá h  mong mu n.

ề ợ ữ m i quan h  g n bó chung v  l

ự ừ ố ị ữ ệ ấ ấ ế ị ị ấ , xu t phát t ệ ề

ế   i ích gi a nhóm liên k t ủ ể c th c hi n gi a các ch  th  kinh doanh có cùng   ụ ứ Th  hai nên s  khác bi ợ l i ích không làm thay đ i l ệ ắ ự ượ i ích toàn c c.

t v  giá giao d ch đ ổ ợ ế ị ị ệ

ổ ổ ứ Th  ba, ế

ế ủ ọ

ơ ị ề ế ề ợ ị ơ t th p h n và ng

ế ủ ế ố

ế ị ữ  vi c quy t đ nh chính sách giá giao d ch gi a các thành viên trong nhóm   ụ  ể ổ ổ i ích chung nh ng có th  làm thay đ i t ng nghĩa v ế   ể ừ ơ ị ề ế ượ t c chuy n t  n i b  đi u ti ồ ạ ự i s  khác nhau v  chính sách   ộ ủ ọ  ề ấ   t

ư ụ ượ ạ c l ỏ ữ ủ ế ấ ứ ộ ề ể ồ ệ ư ể ả ế liên k t không thay đ i t ng l ệ thu  c a h . Thông qua vi c đ nh giá, nghĩa v  thu  đ ấ cao sang n i b  đi u ti i. T n t ề thu  c a các qu c gia là đi u không tránh kh i do chính sách kinh t  ­ xã h i c a h ư ự ệ không th  đ ng nh t, cũng nh  s  hi n h u c a các quy đ nh  u đãi thu  là đi u t ế ế y u. Chênh l ch m c đ  đi u ti t thu  vì th  hoàn toàn có th  x y ra.

1

ị ỉ ệ ể

ố ả ế ự ộ

ợ

ề ệ ư ế ố ớ ề ị c đ nh  ầ

ấ ả ư t đi u này v i tr ế

ị ỏ ệ ự ể ố ậ ở ứ cao hay th pấ  tùy vào l ớ ườ ằ ế

ậ ầ ả ọ ẽ ể ọ ệ ể ượ ể  đó giá chuy n giao có th  đ  m c  ị  nh ng giao d ch nh  th . Chúng ta c n phân bi ố ớ ơ ủ ự

ủ ắ

ệ ề ậ ụ ị ượ ữ ế ể ưở ư t v  thu  gi a các qu c gia, các  u đãi trong quy đ nh thu  đ  h

ể ư

ệ

ẳ ế ẫ ị ế ữ ợ ự ẳ ự ư ữ   ượ c th c hi n gi a Cho nên, chuy n giá ch  có ý nghĩa đ i v i các giao d ch đ ế ậ ủ ể   t l p m t chính sách các ch  th  có m i quan h  liên k t. Đ  làm đi u này h  ph i thi ở ề i ích   v  giá mà  ợ   ạ ượ ừ ữ ng h p c t đ t đ ọ  ị khai giá giao d ch th p đ i v i c  quan qu n lý đ  tr n thu  nh ng đ ng sau đó h ị  ẫ v n th c hi n thanh toán đ y đ  theo giá th a thu n. Trong khi đó n u giao d ch b ọ  ể ế ệ ệ chuy n giá, h  s  không ph i th c hi n v  sau c a vi c thanh toán trên và th m chí h ố ượ ắ ể ị c nh ng quy có th  đ nh giá giao d ch cao. Các đ i t   ng này n m b t và v n d ng đ ố ợ   ị ng l đ nh khác bi i ự ấ   ư ế ẻ có v  nh  hoàn toàn h p pháp. Nh  th , vô hình trung, chuy n giá đã gây ra s  b t ụ ụ  bình đ ng trong vi c th c hi n nghĩa v  thu  do xác đ nh không chính xác nghĩa v ạ ấ thu , d n đ n b t bình đ ng v  l t trong  u th  c nh tranh.

ể ơ ộ

ấ ị ệ ủ ể ố ấ ị

ế ậ ậ ỗ ế ướ ế ạ ự ệ ế ộ ể ề ị ặ ẩ c thì c  quan có th m quy n nên đ nh l

ơ ượ ề ấ ị

ế ệ ả

ế ướ ư ẳ ấ ế ả ế ẩ

ể ằ ượ ố

ị c thu đ ệ ế ủ ố

ụ ủ ể ầ ộ

ủ ể ế ủ ệ ỉ ị

ư ể

ự ệ

ế ủ ể ế ư ậ ằ ệ ư ự ặ

ị ị

ự ự ể ể ể

ụ ư ệ ế ề ợ i ích, t o ra s  cách bi ể ị ả Tuy v y, th t không đ n gi n đ  xác đ nh m t ch  th  đã th c hi n chuy n giá.   ụ ộ  ề ở V n đ    ch , n u đ nh giá cao ho c th p mà làm tăng s  thu thu  m t cách c c b ạ ạ   ộ i giá chuy n giao. Ch ng h n, cho m t nhà n ể ệ  ầ c xác đ nh th p, đi u đó có th  hình thành chi phí th p và h giá mua đ u vào n u đ ậ ế ẽ ậ   c thu  s  cao, kéo theo thu  thu nh p doanh nghi p (thu  TNDN) qu  là thu nh p tr ấ ả ặ  nh  giá xu t kh u đ nh cao cũng làm doanh thu tăng và k t qu  là cũng tăng; ho c gi   ề ầ ư ướ ế   c. Nh ng c n hi u r ng đi u đó cũng có nghĩa làm tăng s  thu  mà nhà n ả ả ế ở ầ ụ ằ    đ u kia có kh  năng đã gi m xu ng do r ng nghĩa v  thu  c a doanh nghi p liên k t  ệ chuy n m t ph n nghĩa v  c a mình qua giá sang doanh nghi p liên k t này. ể ượ ự Hành vi này ch  có th  đ c th c hi n thông qua giao d ch c a các ch  th  có   ệ ế ề  ế ề ệ ụ ể ủ quan h  liên k t. Bi u hi n c  th  c a hành vi là giao k t v  giá. Nh ng giao k t v ủ ể ư ở ẽ ế   ể  n u giá ch a đ  đ  k t lu n r ng ch  th  đã th c hi n hành vi chuy n giá. B i l ị ự ế ề ố ớ   ể ự ế  ho c ch a có s  chuy n d ch quy n đ i v i giao k t đó ch a th c hi n trên th c t ư  ề ặ ợ ị ơ ở ể ố ượ i ích. Nh đ i t ng giao d ch thì không có c  s  đ  xác đ nh s  chuy n d ch v  m t l ị ố ượ ể ậ v y, ta có th  xem chuy n giá hoàn thành khi có s  chuy n giao đ i t   ng giao d ch cho dù đã hoàn thành nghĩa v  thanh toán hay ch a.

ể ế ơ ở ể ỉ

ị ộ

ế ế ớ ả ị ườ ể  ị  ể

ể ươ ng. N u giá giao k t không t ể ớ ng  ng v i giá th  tr ể ứ ệ ị

ế ậ ằ ạ ể

Giá giao k t là c  s  đ  xem xét hành vi chuy n giá. Chúng ta cũng ch  có th đánh giá m t giao d ch có chuy n giá hay không khi so sánh giá giao k t v i giá th ề ườ tr ng thì có nhi u kh  năng đ ế k t lu n r ng giao d ch này có bi u hi n chuy n giá. 3. Ph m vi chuy n giá ể ể ớ ị

ủ ể ạ ị

ệ ộ ộ ề ế ượ ệ ề ị ể ậ Chuy n giá v i ý nghĩa chuy n giao giá tr  trong quan h  n i b  nên hành vi   ướ   ủ c c xem xét trong ph m vi giao d ch c a các ch  th  liên k t. Đi u 9 Công    c xem là liên

ả ượ ph i đ ẫ ủ m u c a OECD v  đ nh giá chuy n giao ghi nh n “Hai doanh nghi p đ ế k t (associated enterprises) khi:

ề ả ộ ố M t doanh nghi p tham gia vào qu n lý, đi u hành hay góp v n vào doanh

ệ ế ặ ộ ệ ự ế ặ nghi p kia m t cách tr c ti p ho c gián ti p ho c qua trung gian;

2

ộ ặ ệ ể ề ườ Hai doanh nghi p có cùng m t ho c nhi u ng

ộ ả ặ ế ề ự ữ ế

ả ệ

ủ ế ị ơ ở ể ề ề ặ ợ ự   i hay nh ng th c th  (entities) ặ   ố khác tham gia qu n lý, đi u hành hay góp v n m t cách tr c ti p ho c gián ti p ho c thông qua trung gian”. ế ố Y u t ự ng, s  giao hòa v  m t l

ế ệ ữ

ộ ệ

ố ể ể ở ỉ ễ ố ủ ể ể ệ ể ượ ừ

ố ộ ự ả   ề  qu n lý, đi u hành hay góp v n chính là đi u ki n quy t đ nh s   nh ị ưở   i ích c a các ch  th  này nên cũng là c  s  đ  xác đ nh h ế ị ấ ủ ố   m i quan h  liên k t. Tính ch t c a nh ng bi u hi n này không mang tính quy t đ nh. ố ế ư ế   c hình thành trong cùng m t qu c gia Nh  th  các doanh nghi p liên k t có th  đ ặ  nhi u qu c gia khác nhau. T  đó, chuy n giá không ch  di n ra trong các ho c có th     ị ị giao d ch qu c t

ị ượ ườ ố ế Trên th c t ề ữ  mà có th  c  trong nh ng giao d ch qu c n i.  ng đ

ố ệ ề ố ớ ượ t v  chính sách thu  gi a các qu c gia đ

ố ể ả ể ự ế , chuy n giá th ự  h n do s  khác bi ả

ế ủ ướ

ị ỉ ị ể ệ ị  các giao d ch trong n ề ế ữ ố ử ắ ệ ự c ít có s  cách bi ố ớ ng ch  quy đ nh v  chuy n giá đ i v i giao d ch qu c t

ị ị ế ề c quan tâm đánh giá đ i v i các giao d ch ể ệ c th  hi n rõ   ế  ụ ầ ớ ố   t. Vì th , ph n l n các qu c gia ố ế   . Theo đó, giao ệ   c xác đ nh là giao d ch gi a hai hay nhi u doanh nghi p liên k t mà

ố ượ ữ ủ ể ng tham gia là ch  th ố ế ơ qu c t ơ h n. Trong khi đó, do ph i tuân th  nguyên t c đ i x  qu c gia nên các nghĩa v  thu hình thành t hi n nay th ị d ch qu c t trong s  đó có đ i t

ệ ự ế t chính y u n m

ố ậ

ế ấ ệ ộ ế ấ ư ế ế ư ằ ở ự  s  cách bi ể ệ

ộ ượ

i m t l ế ấ ậ ấ ế  qu c gia có thu  su t thu  thu nh p cao. Trong hai tr

ế ủ ữ ự ậ ổ ng t

ể ừ ườ ố ế ượ  đ ố ệ ề ứ   t v  m c không c  trú (non­residents). S  khác bi ừ ủ ị ợ  doanh   i nhu n chuy n qua giá t thu  su t thu  TNDN c a các qu c gia. M t giá tr  l ố ố   ế ở ạ  qu c i qu c gia có thu  su t cao sang doanh nghi p liên k t  nghi p liên k t c  trú t ả   ẽ ượ ạ ế ấ ng chi phí tăng lên qua giá mua s  làm gi m c l gia có thu  su t th p. Ng ề   ợ ườ ố ậ ụ ộ ở ng h p đ u thu nh p c c b   ộ ả ươ ế cho ra nh ng k t qu  t    là làm t ng thu nh p sau thu  c a toàn b  nhóm liên ế k t tăng lên. ố ệ 4. Bi n pháp ch ng chuy n giá

ệ ể ậ ộ

ủ ể ề ậ ậ ự ể ấ ị

ạ ệ ẳ ấ ế ẽ ậ

ư ế ả ặ

ể ằ ượ ố

ị c thu đ ệ ế ủ ố

ả ế ệ ầ ộ

ộ ố ề ớ ụ ủ ỉ ể

ố ả ề ữ ể ả ậ ế .

ệ ệ ẩ ố

ế ị ừ t b  t ệ

ự ậ Doanh nghi p kê kh ng giá nh p kh u nguyên li u máy móc thi ả ủ ẹ ở ướ  n ả ẩ ở

ẽ ạ ấ ể ệ ơ

ướ ườ ệ ạ ớ

ậ ẩ

ẳ ơ ạ ệ ị ự ầ ệ ố công ty ứ ậ ậ c ngoài cũng làm cho m c nh p siêu tăng lên. H u qu  c a vi c này là giá   ơ  ắ ơ ệ ả ạ ỗ . Nguy hi m h n, tình tr ng này kéo dài s  t o ra   ng kinh doanh, c nh tranh không bình đ ng v i doanh nghi p trong n c. ộ   Vi c nh p kh u nguyên li u, máy móc cao h n giá tr  th c cũng là m t trong ạ    và góp ph n gây nên tình tr ng

ữ ậ ở ệ  Vi t Nam ơ ả ể ị   Tuy v y, th t không đ n gi n đ  xác đ nh m t ch  th  đã th c hi n chuy n giá. ẩ ế ượ Ch ng h n, giá nh p kh u n u đ   c xác đ nh th p, đi u đó có th  hình thành chi phí ệ   ướ ậ ả ế th p và h  qu  là thu nh p tr c thu  s  cao, kéo theo thu  thu nh p doanh nghi p ấ ẩ ả  nh  giá xu t kh u đ nh cao cũng làm doanh thu tăng và k t qu  là cũng tăng; ho c gi   ề ầ ư ướ ế   c. Nh ng c n hi u r ng đi u đó cũng có nghĩa làm tăng s  thu  mà nhà n ả ế ở ầ ụ ằ  đ u kia có kh  năng đã gi m xu ng do r ng nghĩa v  thu  c a doanh nghi p liên k t    ệ   ể chuy n m t ph n nghĩa v  c a mình qua giá sang doanh nghi p liên k t này. Hi n ị ấ ượ t   ng chuy n giá, không ch  làm ngân sách qu c gia b  th t thu m t s  ti n l n, mà nó còn có th  gây ra nh ng h u qu  tiêu c c cho c  n n kinh t   m   thành s n ph m do các doanh nghi p s n xu t ra tr  nên đ t h n. Giá thành cao là c ở ể s  đ  các doanh nghi p báo cáo l ộ m t môi tr ệ   ấ nh ng nguyên nhân làm m t cân đ i cán cân ngo i t nh p siêu.

3

ị ị

ấ ề

ạ ả ế ố ướ  n

c ngoài. ướ ộ ấ ể ể

ầ ề ả ề ư ấ

ỉ ề ỏ ắ ạ ạ i   t

ẫ ề ượ ệ ượ c   nh c   l ệ

ế ữ ị ế

ệ ự ướ

ỉ ề ế ộ

ị ằ ể

ị ạ

66/2010/TT­BTC  h  66/2010/TT­BTC có th  đ ế ề ệ t v  bi n pháp ch ng chuy n giá b ng ph ệ ị ư

ứ ế ề ị ụ ng áp d ng ph ữ ng. ổ   là t

ộ ể ầ ng pháp ụ ự

ị ạ ệ i Vi

ị ở ế ụ ạ ớ ệ  Vi

ể ặ ổ

ị ị ụ ể ế ượ ộ ụ

ệ ớ ạ ườ ủ ề ị ng nh  cũng không gi

ế ị ề ự

ng t ể ướ ủ ố ế c ho c theo Công

ư ề ẹ ầ

ạ ề ậ ể ị ế ơ ượ c đ

ế ợ ở ộ ự ủ ể ộ

ủ ng ph i tuân th  nguyên t c

ữ ự

ị ử ụ ươ ợ

ả ự ộ ậ ừ ế ớ ươ ng gi a giao d ch liên k t v i giao d ch đ c l p t ị ả ư ệ ươ ộ ậ ế ị

ề ề ể ế

ị ố ố ả ư ị

ườ ệ ợ

ọ ưở ệ

ế ố ồ ơ ở ươ ả ả ệ ệ ế ng d n đ n khác bi c xem là nh ng y u t

ủ ơ ở ứ ẩ ặ

ồ ị

ứ

ị ườ ượ ề ẽ ị ấ ợ ệ ượ ể t Nam xác đ nh là c các nhà ho ch đ nh chính sách tài chính Vi   4.1. Chuy n giá đã đ ấ ệ ệ   ượ ề ầ c quan tâm qu n lý khi mà ngày càng xu t hi n nhi u d u hi u m t v n đ  c n đ  Văn b n pháp lý đ u tiên đ  c p đ n ế   ề ậ ầ ị chuy n giá trong giao d ch có y u t ầ ư ướ   ế ố ớ ẫ ư ng d n v  thu  đ i v i nhà đ u t c  n  74/1997/TT­BTC h chuy n giá là Thông t ế ư  13/2001/TT­BTC. Đ n Thông    89/1999/TT­BTC và Thông t ngoài, sau đó là Thông t ỏ ộ   ế ẫ ướ ư c b  ra kh i n i ng d n v  thu  nhà th u thì v n đ  này đ  05/2005/TT­BTC h t ư  ể ế i  Thông  t dung  đi u  ch nh.   Cho  đ n  19/12/2005,   chuy n   giá   đã   đ ự ị  ướ ộ ng d n vi c th c hi n xác đ nh giá th 117/2005/TT­BTC do B  Tài chính ban hành h ệ ị ườ   ng trong các giao d ch kinh doanh gi a các bên có quan h  liên k t. Ti p theo là tr ệ ị ẫ ư   ng d n  th c  hi n vi c  xác  đ nh  giá.  Tính  đ n  nay, Thông t ả ể ượ ư   c xem là văn b n pháp lý đi u ch nh m t cách Thông t ươ ể ố ng pháp đ nh giá chuy n giao. Ý   khá chi ti ệ   ị ể ủ i giá giao d ch gi a các doanh nghi p nghĩa c a vi c đ nh giá chuy n giao là xác đ nh l ế ị ườ ớ ị ằ liên k t nh m đ a giá giao d ch liên k t v  đúng v i giá th  tr ả   ươ ố ượ   đ nh giá chuy n giao 4.2.  Đ i t  ch c, cá nhân s n ạ ộ ặ ộ ệ ị ấ   xu t, kinh doanh hàng hóa, d ch v  th c hi n m t ph n ho c toàn b  ho t đ ng kinh ế ệ   doanh t t Nam có giao d ch kinh doanh v i các bên có quan h  liên k t có nghĩa ồ ụ   t nam. Ph m vi áp d ng bao g m các v  kê khai, xác đ nh nghĩa v  thu  TNDN    ng hàng giao d ch mua, bán, trao đ i, thuê, cho thuê, chuy n giao ho c chuy n nh ữ hóa, d ch v  trong quá trình kinh doanh gi a các bên có quan h  liên k t. N i hàm tác   ỉ ư ữ ộ   đ ng c a nh ng quy đ nh này d i h n đi u ch nh trong các ươ ỉ ị ể ị    quy . Các giao d ch liên k t b  đi u ch nh cũng t giao d ch chuy n giá qu c t ề ị ẫ ặ ướ ủ ị   c m u c a OEDC v   đ nh giá chuy n giao. đ nh c a các n ỉ ệ ị t Nam đi u ch nh có ph n h p h n vì Nh ng ph m vi giao d ch chuy n giá mà Vi   ề  ư ặ ư ữ ị không đ  c p đ n nh ng giao d ch nh  vay ho c cho vay, hay nh  giao d ch đ ệ   ậ c p m  r ng mang tính d  báo mà có th  gây tác đ ng đ n l i ích c a doanh nghi p liên k t.ế ơ ở ắ d a trên c  s  so sánh tính ể ị ườ ị 4.3. Đ  xác đ nh giá th  tr   ươ   ọ ị ươ ng  đó l a ch n ra ph ng đ t ệ ng pháp nào thì vi c so sánh   pháp xác đ nh giá phù h p. Theo đó, dù là s  d ng ph ớ   ươ ng v i cũng ph i đ a giao d ch đ c l p làm c  s  quy chi u v  đi u ki n t ng đ ể ị   ng đ i dùng đ  so sánh có th  không hoàn giao d ch liên k t. Do đó các giao d ch t ế   ế ệ ọ t tr ng y u. toàn gi ng giao d ch liên k t nh ng ph i đ m b o là không có các khác bi ệ ế ả   t tr ng y u, vi c so sánh ph i dùng bi n pháp phân tích và ng h p có khác bi Tr ạ ừ ự ẫ ằ ứ ả t nh m lo i tr  s  khác bi   t mang đánh giá các tiêu th c  nh h ượ ữ ể ự ạ ự ươ  có th  gây ra s  khác ng đ ng. Có 4 tiêu th c đ i s  t l   ứ ạ ộ ủ ả ệ ề   bi t, đó là đ c tính c a s n ph m, ch c năng ho t đ ng c a c  s  kinh doanh, đi u ệ ễ ế ị ệ ủ ợ  khi di n ra giao d ch.  ki n c a h p đ ng giao d ch và đi u ki n kinh t ỉ ị ươ ng th c xác đ nh giá th  tr 4.4. Quá trình phân tính, đánh giá s  ch  ra ph ươ ướ ớ phù h p nh t. Khác v i các quy đ nh tr ng nào là ụ c áp d ng, ỉ c đây, ch  có 3 ph ng pháp đ

4

ị ị ầ ả ế

ị ể ủ ể ư ng pháp đ nh giá chuy n giao 66/2010/TT­BTC đã đ a ra

ẩ ự ươ ng pháp so sánh giá giao d ch đ c l p

ị ớ ợ ề ườ ươ . Đó là: ượ ị ậ   ả c v n   ng v i giao d ch liên ư ị ộ ậ ng h p giao d ch đ c l p có đi u ki n t

ị ợ i: ng pháp giá bán l ng h p không có giao d ch mua t

ộ ắ ạ

ị ơ ở ạ ủ ả ế ế ẩ

ể ươ   ươ ườ ng   ng, thu c khâu cung  ng ho c có thêm giai đo n gia công, ch  bi n, l p ráp... làm i c a s n ph m do c  s  kinh   ế

ị ộ ọ ộ ế ươ ộ ậ ố ng pháp giá v n c ng lãi: đ

ầ ầ ế ứ

ị ế ự

ợ ươ ả ự ng pháp này ph i d a trên t

ị ẩ ươ

ượ

ượ ươ

ề ng t

ươ ợ ế ậ  đ i nhu n:

ợ ị ư ẳ

ượ ế ổ ặ ả ả ẩ ộ

ớ ầ ở ữ ế ề ệ ớ khâu đ u đ n khâu cu i g n v i quy n s  h u trí tu . Vi c tách l

ự ế

ươ ợ ị Tr ng đ ng.

i nhu n trong các giao d ch đ c l p t ị ủ ặ

ọ ư ở ộ ạ ọ

ể ử ụ ị ụ ậ ằ ợ

ả

ủ ệ ệ

ị ị

ộ ậ ị ế l a ch n giá tr  phù h p nh t

ọ ể ự ẩ ủ

ộ ị ườ ạ

ầ ợ

ấ ồ ị ớ ủ ề ệ ị

ụ ầ

ế ủ ấ ậ ơ ị c đ nh cao h n giá tr  phù h p là đ

ợ ị ơ ớ

ị

ị ế ế ẽ ị ả ị ầ ị ườ ư ầ ơ ả không đ  đ  bao quát h t các kh  năng ph i xác đ nh giá, trong l n quy đ nh này, thông ư 5 ph  Thông t t ơ ộ ậ : d a vào đ n giá s n ph m đ ươ ­ Ph ệ ươ ụ ng đ d ng trong tr k t.ế ụ ạ  áp d ng trong tr ­ Ph ặ ứ ươ đ ả ử ụ gia tăng giá tr  hàng hóa, nên ph i s  d ng giá bán l ị ị ủ doanh bán cho bên đ c l p đ  xác đ nh giá mua vào c a giao d ch liên k t. ả   ượ ự ­ Ph c l a ch n khi giao d ch liên k t thu c khâu s n ể ặ ấ xu t khép kín đ  bán cho bên liên k t ho c cung  ng đ u vào và bao tiêu đ u ra cho   ố ủ ả   ươ bên liên k t. Ph ng pháp này xác đ nh giá d a vào giá v n hay giá thành c a s n ẩ ủ ả ể ế ị ẩ ph m đ  xác đ nh giá bán ra c a s n ph m đó cho bên liên k t. ươ ỷ ấ   ệ ể ự ậ đ  th c hi n ph i nhu n:  ng pháp so sánh l ­ Ph  su t ọ ộ ậ ượ ờ ủ ả   ng pháp này không cho c ch n. Ph i c a s n ph m trong giao d ch đ c l p đ sinh l ơ ở ướ ế ế ầ ậ ả ề ế c thu  là c  s  tính thu  TNDN.   c thu nh p thu n tr ra k t qu  v  giá mà tính ra đ ộ   ố ạ ươ ủ ở ộ i và giá v n c ng ng pháp giá bán l ng pháp m  r ng c a ph c xem là ph Đây đ ườ ữ ự ệ ươ ợ ố ụ ể . lãi, nên có th  áp d ng đ i chi u trong tr ng h p có nh ng đi u ki n t ụ ế ề ườ ng pháp tách l ­ Ph ng h p nhi u bên liên k t cùng c áp d ng trong tr   ứ   ạ ợ ộ ệ ự th c hi n m t giao d ch liên k t t ng h p, ch ng h n nh  cùng tham gia nghiên c u ề ả ẩ ể phát tri n s n ph m m i, ho c s n ph m là tài s n vô hình đ c quy n, kinh doanh   ệ ợ   ố ắ ế ừ ể chuy n ti p t i ộ ậ ệ   ự ị ậ ủ ừ nhu n c a t ng bên liên k t trong giao d ch d a trên cách mà các bên đ c l p th c hi n ộ ậ ươ ậ ặ   ợ ườ ng h p do tính đ c phân chia l ộ ậ ươ   ị ế ấ   c a giao d ch liên k t mà không có có giao d ch đ c l p t thù ho c duy nh t ng ươ ệ ộ ể ươ   ng pháp trên so sánh thì có th  s  d ng bi n pháp ng đ  ch n m t trong các ph đ ự ổ ộ ợ t ng h p (nh  m  r ng ph m vi l a ch n sang phân ngành khác, xác đ nh biên đ  giá   ợ ị ườ ổ ố ệ   ặ ươ ng thích h p b ng các ph ng pháp t ng h p...) ho c v n d ng các s  li u th  tr ẩ ứ ữ ỳ ể ậ ỷ ấ ợ  su t l gi a k  (đ  tính m c giá s n ph m, t i nhu n...). ể ự ị ụ 4.5. M c đích c a đ nh giá chuy n giao    là tìm s  khác bi t trong vi c hình thành nghĩa ế ữ ế ụ v  thu  gi a giá giao d ch liên k t và giao d ch đ c l p. Do đó, quá trình so sánh cho   ị ươ   ấ  trong các giá tr  t ợ ủ ể ị phép ch  th  có giao d ch liên k t  ng ị ủ ỉ ứ ề ứ ị ườ   ng c a biên đ  giá th  tr ng chu n đ  làm căn c  đi u ch nh giá c a giao d ch liên ợ ị ẩ ả ế ng h p giá s n ph m trong giao d ch i TT66/2010/TT­BTC, tr k t. Theo quy đ nh t   ủ ể liên k t  ế không th p h n   ề   ấ ơ giá tr  phù h p nh t thì ch  th  kinh doanh không c n đi u ế ằ ở  ả ỉ ch nh. Đi u này đ ng nghĩa v i vi c cho ra k t qu  giá c a giao d ch liên k t n m  ế ế ế ầ   đ u vào hay đ u ra trong quá trình kinh doanh c a bên liên k t có nghĩa v  thu  n u đã ể ư ế ị ượ ượ   c ch p thu n. Nh  th  đ nh giá chuy n giao đ ở ị ườ ầ ẽ   ng, b i thu s  không còn ý nghĩa n u xác đ nh giá đ u vào cao h n so v i giá th  tr ị  ị ượ ạ ế ậ c l nh p ch u thu  s  b  gi m do chi phí đ u vào đ nh giá tăng lên. Ng i n u giá tr ỉ ề ượ ầ   ng và không c n đi u ch nh, thì nh  đã đ u ra đ c xác đ nh là cao h n giá th  tr

5

ở ế ụ

ế ủ ế ể

ả ề ề ể ể ư ư ữ ế ị ả ộ ụ ưở

ố ể ể ế ể ở ụ ộ  trên n u xét m t cách c c b , nghĩa v  thu  TNDN  ẽ ả ề ộ

ị ấ ế ể ệ

ợ ượ ị ườ ng phù h p đã đ c đ a v  m c chu n là giá th  tr

ượ ư ề ứ ươ

ụ ụ ắ ị ườ ng đ

ộ ự c xem là  ế ị ề ng đ u đ ử ụ ệ ế ng n p thu  TNDN

ế

ơ ả ế ế ự

ị ế ư ượ ả ả

ỉ ộ ể ượ ẽ ủ ể ụ

ể ể ể c đây, đ nh giá chuy n giao ch  có th  đ ệ ượ

ạ ả i ph  thu c hoàn toàn vào kh  năng và y u t

ộ ệ ộ ụ

ả ể

ế

ả

ị

ề ậ ệ ậ ọ ị ợ ấ ng h p này ch a đ

ề ộ ỉ

ườ ể ế ằ ậ ậ ỹ ỉ ế ẽ i pháp k  thu t...) b  rò r  gây thi

ả ủ ơ ứ ẽ ả ệ ạ ồ ng n p thu  thì trách nhi m c a c  quan qu n lý s  ra sao, m c b i th

i đáp rõ ràng. ụ ưỡ ủ

ờ ư ế  cũng đ ng ch ế ượ ế ằ ị

ế ị ị

ự

ử ụ ả ộ ị ị

ẩ ượ ơ ị ị

ị ế ấ ẩ ự ọ

c quy đ nh rõ vì tiêu chu n l a ch n đ  đ nh giá nào s  đ ữ ượ ấ ộ

ậ ề ấ ị ườ ư ượ ng h p này ch a đ ợ ộ ặ ừ ị

ố ượ ng t ậ ả ạ ơ ệ ể ẳ

ủ

ự ủ ố ượ ế ệ ộ

ơ ở ủ ự

ứ ư ả

ạ ấ ễ ể ơ ấ ố ượ ự ế ể ả ộ ờ bên liên k t này có phân tích    th  tăng lên nh ng nghĩa v  thu  c a bên cùng giao d ch s  gi m đi đáng k . Đó là ư ấ ng khác nh  v n đ  qu n lý v  chuy n ti n khi thanh ch a k  đ n nh ng  nh h   ự   ậ toán, chuy n v n, chia lãi qua chuy n giá. V y nên chăng, m t khi chúng ta đã th c ơ   ệ ọ hi n bi n pháp đ nh giá chuy n giao, thì m i giao d ch liên k t có giá cao hay th p h n ị ẩ ị ườ giá th  tr   c đ nh ra ng pháp so sánh. trong quá trình s  d ng ph ộ ủ   ượ nghĩa v  b t bu c c a 4.6. Áp d ng các bi n pháp so sánh giá th  tr ủ ể ị ệ ố ượ đ i t  khi th c hi n các giao d ch liên k t. Ch  th  này có nghĩa   ụ   ệ ươ ự ị ụ ng pháp so sánh giá đã áp d ng v  kê khai các giao d ch liên k t đã th c hi n và ph ượ ệ   c th c hi n s  làm gi m kh  năng không khi khai báo thu  TNDN. C  ch  này đ ể c các giao d ch liên k t gây khó khăn cho ch  th  qu n lý. Nh  các quy   ki m soát đ ả   ị ị ướ c áp d ng khi cán b  chuyên qu n đ nh tr ư ệ ể ế ể   ng chuy n giá. Nh ng đ  phát hi n có chuy n giá thu  ki m tra phát hi n có hi n t ườ   ế ố ủ ủ ụ  ch  quan c a chính ng i hay không l ế ừ ế ố ượ ả   ị qu n lý. Trao nghĩa v  kê khai các giao d ch liên k t cho đ i t ng n p thu  v a gi m ớ ự ừ ữ   ệ ị ế ị ề ự ả  quy t đ nh, t  ch u trách nhi m v i nh ng thi u chi phí qu n lý, v a tăng quy n t ế  ớ ề ượ ộ ợ ấ ố ượ c xem là phù h p v i xu th ng n p thu  cung c p. Đi u này đ thông tin mà đ i t ả   ố ượ ấ ở ẽ ạ ự ế ẽ ộ ự ộ ế ệ ng n p thu  s  ph i qu n lý thu  hi n đ i (t  khi  y, đ i t  n p). B i l  kê khai, t ụ ệ ự ả ả ế ệ   gánh ch u trách nhi m pháp lý n u không đ m b o th c hi n đúng nghĩa v  này. Bên ậ ề ượ ạ ả c b o v  bí m t v  thông tin đã cung c p trong quá c nh đó, h  cũng có quy n đ   ư ượ   ơ ế ả trình xác đ nh giá. Tuy v y c  ch  b o m t thông tin trong tr c ụ ể ướ   t r ng m t khi thông tin c quan tâm đi u ch nh c  th , vì th  s  không th  bi nhà n ư ộ ộ ủ ọ ị ệ t h i cho n i b  c a h  (nh  bí m t công ngh , gi   ế ố ượ ườ   ệ ộ đ i t ng ỏ ư ế nh  th  nào? Câu h i này ch a có l ả ả ệ 4.7.  Các bi n pháp c c áp d ng nh m đ m b o tuân th  kê khai   ề ủ ơ ề ắ ướ ị ế  đúng đ n các giao d ch liên k t. Tr c h t, đó là quy đ nh v  quy n c a c  quan thu ặ ấ ể c ượ ậ ứ ị ấ ế  n đ nh đ  m c giá s  d ng đ  kê khai tính thu  ho c  n đ nh thu nh p ch u thu ế  ơ ở ữ ệ ủ ơ ị ệ ấ ế ố hay s  thu  thu nh p ph i n p. Vi c  n đ nh d a trên c  s  d  li u c a c  quan thu ơ ị ấ ặ ế ợ   phù h p quy đ nh v   n đ nh thu  ho c theo giá tr  không th p h n giá tr  trung bình ơ ế ấ ủ ộ ng chu n đ c a biên đ  giá th  tr c c  quan thu   n đ nh. C  ch   n đ nh giá trong   ẽ ượ   ể ị ị ợ ườ c tr ế   c xem là ng n p thu  cung c p đ xem là phù h p m t khi nh ng thông tin mà đ i t ể ả ự ể ộ ậ ươ  đ  so sánh. T  đây có th  x y ra gi    m o, ho c không có giao d ch đ c l p t ạ   ị ạ ụ ả i vi c   c   quan   qu n   lý   có   th   tùy   nghi   v n   d ng.   Ch ng   h n   quy   đ nh   t ề ự nghi ngờ” c a c  quan thu  liên quan đ n tính ơ ề ậ ế ế TT66/2010/TT­BTC đ  c p v  s  “   ụ ứ   ế ẫ ủ ể ả ng n p thu  d n đ n vi c ch  th  này ph i có nghĩa v  ch ng trung th c c a đ i t ế  ộ ờ ư ế ố ượ ng n p thu minh. Nh ng c  s  c a s  nghi ng  này là gì thì không rõ. Vì th  đ i t ụ ủ ẽ ấ i r t d  đ  c  quan qu n lý làm s  r t khó ch ng minh nghĩa v  c a mình, nh ng l   ủ   ự  thân s  nghi ng  hoàn toàn có th  xu t phát c m tính c a khó đ i t ng n p thu  vì t

6

ả ủ ể

ị

ạ ẽ ề ạ ợ phù h p nh t n u đ

ẽ ể ố ớ ấ ế ụ

ờ ổ ể ế

ỉ ỉ ể ệ ể ứ

ị ị ế ạ ố ể ệ ệ

ị ế ề ư ụ ị ế ề ạ ị ị ư

ả ệ ế ườ ấ ị

ị ẩ ậ ế ế ư ữ ấ

ị ặ ể ế ủ ụ ụ ặ

ạ ế ứ ế ị ế

ạ ể ẽ ượ ị c đ nh giá l ả ế ủ i.

ậ ệ   ụ ch  th  qu n lý. Ngoài đi u này ra, pháp lu t còn cho phép áp d ng các trách nhi m ạ ộ ữ ị ườ ể ử ng. Nh ng hành pháp lý khác đ  x  lý vi ph m đ i v i ho t đ ng xác đ nh giá th  tr   ụ   ậ ế ượ c xem là vi ph m pháp lu t thu  vì m c vi vi ph m này có l ả ơ ư ế   đích cu i cùng là thay đ i nghĩa v  thu , nh ng cũng s  không đ n gi n đ  phân tách ạ ạ th i đi m vi ph m đ  x p hành vi vi ph m chuy n giá vào nhóm vi ph m nào? ề 4.8. Bi n pháp đ nh giá chuy n giao theo cách th c đi u ch nh hi n nay ch  có ý nghĩa   ế   ơ là xác đ nh đúng nghĩa v  thu ậ trong vi c xác đ nh thu nh p ch u thu , chính xác h n  ị  TNDN. Th  nh ng đi u đó cũng có nghĩa là đ a giao d ch liên k t v  giao d ch th ị ng, nên k t qu  này cũng có nh ng ý nghĩa pháp lý nh t đ nh trong vi c xác đ nh tr   ế  ẩ ế các nghĩa v  thu  khác nh  thu  xu t kh u, thu  nh p kh u, thu  giá tr  gia tăng, thu ệ ế   tiêu th  đ c bi t n u có. K t qu  này là bi u th  giá c a giao d ch bán ra ho c giao ị d ch mua vào cho nên giá tính thu  c a các lo i thu  gián thu n u căn c  vào đây có   th  s  khác đi vì đ   ờ ế 5. L i k t ệ ự ủ

ậ ề ế ộ ớ ẻ t, đi u ph i nh ng hi n t

ế ệ c trong vi c nh n bi ừ ữ ớ ự ố ể ư

ậ ủ ả ứ ộ

ế ươ ấ ữ ừ ấ ợ

ế ộ ơ ở ỡ ạ ệ ể ầ ớ ỉ

ệ ộ ỉ ằ  đó có nh ng gi ng kéo v  m t l

ủ ả ộ ộ ộ ợ ế ng n p thu , xa h n là l c và đ i t

ề ộ ố ượ ồ ế ệ ằ

ấ ự ể ẳ i thì l

ộ ị

ỡ ướ ầ ề ấ ượ ể ề ề

ư ư ộ ả ỉ

ậ ề ự

ị ề ệ ị ự ễ ẽ ề ể ụ ủ ấ ữ Vi c ban hành TT66/2010/TT­BTC cho th y nh ng đ ng thái tích c c c a Nhà   ướ ề   ệ ượ n ng m i m  phát sinh trong n n kinh t  đang không ng ng bi n chuy n v i s  du nh p c a trào l u kinh doanh mang   ạ ố ợ ứ   ạ tính ph i h p, c ng tác, ph ng th c h ch toán, qu n lý ngày càng đa d ng và ph c ư   ể ạ   nh ng   làn   sóng   l i   ích   y.   Th   nh ng t p.   Chuy n   giá   cũng   xu t   hi n   t ạ ữ TT66/2010/TT­BTC m i ch  có th  là nh ng viên g ch đ u tiên v  v c m t c  s  pháp   ề ặ ợ ữ   ữ ở ề i ích gi a lý đi u ch nh v  m t quan h  xã h i ­  ậ ơ   ồ ơ ướ i ích c a c  m t c ng đ ng. Th t đ n Nhà n ấ   ể ấ ằ ị ấ ữ ả  ch ng ch t  y cũng là v n gi n đ  th y r ng l ng ghép trong nh ng quan h  kinh t ạ ề ợ ề ư ề ợ i không i ích, nh ng bóc g  nó ra đ  tìm th y s  bình đ ng v  quy n l đ  l   ỏ ự ứ   ể ả ơ đ n gi n chút nào. B c đ u, n i dung các quy đ nh này không th  tránh kh i s  ph c ư ả ặ ạ c đ t ra còn nhi u đi u ph i bàn cãi ­ nh  tính t p, khó hi u, các v n đ  pháp lý đ   ủ ể ằ   ứ ể ơ ế ế ưỡ ng ch  ch a cao, căn c  đ  c  quan thu  áp giá ch a rõ ràng. Các ch  th  n m c ế ẽ  ả ủ ố ượ trong đ i t ễ ể ự không d  đ  th c hi n đúng quy n và nghĩa v  c a mình. Đi u này d  báo kh  năng   áp d ng bi n pháp đ nh giá chuy n giao c a Vi

ề ạ ầ

ể ừ

ị ượ ế ề ớ ả

ẳ Ở ị ườ ộ ự ẳ ợ đây là m t s  bình đ ng theo đúng nghĩa th  tr

ủ ộ ng không vì l ệ ợ ỉ ả ượ c đi u này không ch  b o v  l

ề ủ ể ườ ủ ữ ằ ộ ư ng b  đi u ch nh c a văn b n này, cũng nh  b  ph n chuyên qu n thu  s ụ ủ ả ệ ệ t Nam trên th c ti n s  khó khăn. ề ộ ể ủ ơ ấ ả   T t c  đang c n có m t cái nhìn đ y đ  h n v  chuy n giá, v  ph m vi tác ị ủ    đó ng pháp xác đ nh giá đ  t c đ nh ra trong các ph ị  nhiên c a nó là m t giao d ch   ụ   i ích c c ủ   i ích c a Nhà ạ   ng c nh

ủ ể i ích c a nh ng ch  th  khác nh m duy trì m t môi tr ư ệ c mà tính đ n l ạ ề ệ ề ẳ ộ ầ ươ ị ườ ộ đ ng c a giá th  tr ng đ ấ ự ị ể chuy n các giao d ch liên k t v  đúng v i b n ch t t bình đ ng.  ộ ộ ủ b  c a riêng m t ch  th  nào. Làm đ ế ợ ướ n tranh lành m nh, bình đ ng trong xã h i có nhi u quan h  đa chi u nh  hi n nay.

7