1
GV Nguyeãn Xuaân Ñaïo
2.1 Ñaëc ñieåm, phaïm vi aùp duïng phöông thöùc vaän
taûi bieån (PTVTB)
2.2 Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa PTVTB
2.3 Caùc phöông thöùc thueâ taøu
2.4 Vaän ñôn ñöôøng bieån
2.5 Traùch nhieäm cuûa ngöôøi chuyeân chôû
2.6 Thoâng baùo toån thaát vaø khieáu naïi vôùi ngöôøi
chuyeân chôû ñöôøng bieån.
TOÅNG QUAN CHÖÔNG
2.1. Ñaëc ñieåm cuûa vaän taûi ñöôøng bieån
VTÑB laø moät trong nhöõng phöông thöùc vaän taûi ra
ñôøi töø raát sôùm, ñoùng vai troø quan troïng nhaát
trong vieäc vaän chuyeån haøng hoaù ngoaïi thöông.
VTÑB söû duïng tuyeán ñöôøng coù saün trong töï nhieân.
Naêng löïc chuyeân chôû lôùn hôn nhieàu so vôùi caùc PT
khaùc.
Troïng taûi taøu bieån raát lôùn:
¾Taøu chôï: troïng taûi trong bình 15.000 –
20.000 DWT (Deadweight Tonnage).
¾Taøu haøng khoâ: 30.000 – 40.000 DWT
¾Taøu chôû daàu: 50.000 - 70.000 DWT
Vieäc chuyeân chôû khoâng bò haïn cheá, naêng suaát
vaän chuyeån cao.
2.1. Ñaëc ñieåm cuûa vaän taûi ñöôøng bieån
Öu theá noåi baäc laø giaù cöôùc vaän taûi thaáp (1/6 so vôùi
VTHK, 1/3 so vôùi VTÑS, 1/2 so vôùi VT oâ toâ.
Chi phí ñaàu tö xaây döïng caùc tuyeán haøng haûi thaáp
Moät soá nhöôïc ñieåm,
Thöù nhaát, toác ñoä taøu bieån chaäm.
Thöù hai, VT bieån phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän töï
nhieân
)Thích hôïp cho vieäc chuyeân chôû haøng hoùa coù khoái
löôïng lôùn, cöï li vaän chuyeån trung bình vaø daøi.
2.1. Ñaëc ñieåm cuûa vaän taûi ñöôøng bieån
2.2.1 Tuyeán ñöôøng vaän taûi (Ocean Line)
2.2.2 Caûng bieån (Seaport)
2.2.3 Taøu buoân (Merchant Ship)
2.2. Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa VTÑB
2
2.2.1 Tuyeán ñöôøng vaän taûi (Ocean Line)
Caên cöù vaøo phaïm vi hoaït ñoäng, coù 2 loaïi:
Tuyeán haøng haûi noäi ñòa
Tuyeán haøng haûi quoác teá
Caên cöù vaøo coâng duïng, coù 3 loaïi:
Tuyeán haøng haûi ñònh kyø: taøu chôï (Liner Service)
Tuyeán haøng haûi khoâng ñònh kyø:: taøu chaïy roâng
(Tramp Service)
Tuyeán haøng haûi ñaëc bieät
2.2.2 Caûng bieån (Seaport)
Caûng bieån laø nôi ra vaøo, neo ñaäu cuûa taøu bieån, laø
nôi phuïc vuï taøu beø vaø haøng hoaù, laø ñaàu moái giao
thoâng quan troïng cuûa moät khu vöïc, moät nöôùc.
2.2.2 Caûng bieån (Seaport)
Chöùc naêng cuûa caûng bieån
- Phuïc vuï taøu bieån
- Phuïc vuï haøng hoaù
Caùc loaïi caûng bieån:
- Caûng thöông maïi
- Caûng quaân söï
- Caûng caù
- Caûng truù aån
2.2.2 Caûng bieån (Seaport)
Trang thieát bò (TTB) cuûa caûng
TTB phuïc vuï taøu ra
vaøo, neo ñaäu. TTB phuïc vuï vaän
chuyeån, xeáp dôõ haøng CSVCKT phuïc vuï baûo
quaûn, löu kho haøng
Caùc chæ tieâu hoaït ñoäng cuûa caûng
Soá löôïng taøu hoaëc toång dung tích ñaêng kyù
(GRT) hoaëc troïng taûi toaøn phaàn (DWT) ra
vaøo caûng trong moät naêm.
Soá löôïng taøu coù theå cuøng xeáp dôõ trong moät
naêm
Möùc xeáp dôõ haøng hoaù cuûa caûng
Khaû naêng chöùa haøng cuûa kho baõi
Chi phí xeáp dôõ haøng hoaù, caûng phí, phí lai
daét, hoa tieâu, caàu beán laøm haøng (THC)
3
Thoâng tin cuûa moät soá caûng
Taân Caûng Saøi Goøn: http://www.saigonnewport.com.vn/
Caûng Saøi Goøn: http://www.csg.com.vn/
Caûng Haûi Phoøng: http://www.haiphongport.com.vn/
The port of Los Angeles: http://www.portoflosangeles.org
Port of Melbourne: http://www.portofmelbourne.com/
A. Khaùi nieäm, phaân loaïi taøu buoân
B. Caùc ñaëc ñieåm kinh teá, kyõ thuaät
C. Phaân loaïi taøu haøng
2.2.3 Taøu buoân (Merchant Ship)
A. Khaùi nieäm taøu buoân
Taøu buoân laø nhöõng taøu chôû haøng vaø chôû haønh
khaùch vì muïc ñích thöông maïi. Nhö vaäy, taøu
buoân bao goàm caùc taøu chôû haøng vaø taøu chôû
khaùch vì muïc ñích tìm kieám lôïi nhuaän.
Trong chöông naøy, ta chæ nghieân cöùu caùc loaïi
taøu buoân chôû haøng.
Phaân loaïi taøu
Caên cöù vaøo caáu truùc cuûa taøu:
Taøu 1 boong
Taøu nhieàu boong
Caên cöù vaøo ñoái töôïng chuyeân chôû:
Taøu chôû haøng (Cargo Ship)
Taøu chôû khaùch (Passenger Ship)
Taøu vöøa chôû haøng, chôû khaùch (Mixed Ship)
Caên cöù vaøo phöông thöùc kinh doanh: taøu chôï, taøu
chaïy roâng.
Caên cöù vaøo ñoäng cô: ñoäng cô hôi nöôùc, ñoäng cô
tua-bin hôi, ñoäng cô chaïy baèng naêng löôïng haït
nhaân.
Caên cöù vaøo côø taøu: taøu treo côø bình thöôøng, taøu treo
côø phöông tieän
Taøu chuyeân chuyeân duïng: taøu chôû haøng ñoâng laïnh,
chôû oâ toâ, ...
Phaân loaïi taøu B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Kích thöôùc cuûa taøu (Dimension of ship)
Theå hieän khaû naêng taøu coù theå caëp caûng naøo, ñi
qua keânh ñaøo hoaëc laùi treân nhöõng luoàng laïch
naøo.
Chieàu daøi toaøn boä (Length over all)
Chieàu daøi giöõa hai ñaàu ñöôøng noái (Loadline,
Length between perpendiculars)
Chieàu roäng (Breath extreme)
4
Môùn nöôùc (Draught)
Laø chieàu cao thaúng ñöùng töø ñaùy
taøu leân maët nöôùc, ñöôïc ño baèng
ñôn vò meùt hoaëc ñôn vò Foot (1
food = 0,3048m)
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Môùn nöôùc khi taøu chôû ñaày haøng, môùn nöôùc
toái ña (Loaded draught, maximum draft):
laø môùn nöôùc khi taøu chôû ñaày haøng vaø an
toaøn vaøo muøa heø.
Môùn nöôùc khi taøu khoâng chôû haøng, môùn
nöôùc toái thieåu (Light draught, Minimum
draft): laø môùn nöôùc khi taøu khoâng chôû
haøng, coøn goïi laø môùn nöôùc caáu taïo.
Môùn nöôùc (Draught)
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Troïng löôïng cuûa taøu (Diasplacement Tonnage)
Trong löôïng cuûa taøu hay coøn goïi laø löôïng giaõn
nöôùc cuûa taøu, laø troïng löôïng cuûa khoái nöôùc bò
phaàn chìm cuûa taøu chieám choã, tính baèng taán
daøi (long ton = 2240, Lbs=1016kg).
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Troïng löôïng khoâng chôû haøng(Light
Displacement-LD): laø baèng troïng löôïng cuûa voû
taøu, maùy moùc trang thieát bò treân taøu, noài hôi,
nöôùc trong noài hôi, phuï tuøng, thuyeàn boä vaø haønh
lyù.
Troïng löôïng khi chôû haøng (Heavy Displacement-
HD): laø baèng LD coäng vôùi troïng löôïng cuûa daàu
môõ, nöôùc ngoït, löông thöïc thöïc phaåm, ñoà döï tröõ
khaùc, vaät lieäu cheøn loùt vaø troïng löôïng haøng hoaù
thöông maïi maø taøu chôû ñöôïc.
Troïng löôïng cuûa taøu (Diasplacement Tonnage)
Troïng taûi cuûa taøu (Deadweight Tonnage)
Laø söùc chôû cuûa taøu ñöôïc tính baèng taán daøi, ôû
môùn nöôùc toái ña veà muøa ñoâng, muøa heø hoaëc ôû
vuøng bieån coù lieân quan, tuyø töøng tröôøng hôïp.
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Troïng taûi toaøn phaàn (Deaweight Capacity-DWC):
laø hieäu soá giöõa troïng löôïng taøu chôû ñaày haøng
(HD) vaø troïng löôïng taøu khoâng chôû haøng (LD).
Vaäy DWC = HD-LD
Troïng taûi tònh (Deadweight Cargo Capacity-
DWCC): laø troïng löôïng haøng hoaù thöông maïi maø
taøu coù theå chôû ñöôïc. DWCC = DWC – troïng
löôïng nhieân lieäu, löông thöïc, phuï tuøng, ñoà döï tröõ
khaùc.
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
5
Dung tích ñaêng kyù cuûa taøu (Register Tonnage)
Laø theå tích caùc khoaûng troàng kheùp kín treân taøu
ñöôïc tính baèng meùt khoái, C.ftb hoaëc taán ñaêng kyù
(Register Ton)
Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Dung tích ñaêng kyù tònh (Net Register Tonnage
- NRT) : laø dung tích cuûa caùc khoaûng troáng
kheùp kín ñeå chöùa haøng treân taøu.
Dung tích ñaêng kyù toaøn phaàn (Gross Register
Tonnage - GRT) laø theå tích cuûa nhöõng khoang
troáng kheùp kín treân taøu, tính töø boong treân
cuøng trôû xuoáng, ñöôïc duøng trong vieäc thoáng keâ
taøu, bieân cheá thuyeàn boä, tính phí …
Coù hai loaïi dung tích ñaêng kyù :
Dung tích ñaêng kyù cuûa taøu (Register Tonnage)
Dung tích chöùa haøng cuûa taøu (Cargo Space-CS):
laø khaû naêng xeáp caùc loaïi haøng khaùc nhau trong
haàm taøu (dung tích chöùa haøng rôøi, bao kieän)
Dung tích chöùa haøng rôøi (Grain Space - GS)
Dung tích chöùa haøng bao kieän (Bale Space –
BS). GS thöôøng lôùn hôn BS töø 5 – 10 %
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Heä soá xeáp haøng cuûa taøu (Coefficient of Loading-CL)
Laø heä soá bieåu thò moái quan heä tyû leä giöõa dung
tích chöùa haøng vaø troïng taûi tònh cuûa taøu. Khi bieát
ñöôïc troïng löôïng nhieân lieäu, nöôùc ngoït, löông
thöïc, thöïc phaåm … cuûa taøu, ta seõ tính ñöôïc troïng
taûi tònh vaø tính ñöôïc CL.
CL = CS (m3/C.ft)
DWCC (taán)
CL cho bieát 1 taán troïng
taûi tònh töông ñöông vôùi
bao nhieâu ñôn vò dung
tích chöùa haøng
)
choïn
haøng coù tyû leä nhö vaäy.
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
Heä soá xeáp haøng cuûa haøng hoaù (Stowage Factor-SF)
SF laø moái quan heä tyû leä giöõa theå tích vaø troïng
löôïng cuûa maët haøng ñoù, khi haøng ñoù ñöôïc xeáp
trong haàm taøu.
SF theå hieän moät taán daøi cuûa haøng hoaù chieám
bao nhieâu theå tích trong haàm taøu, keå caû dung
sai cho pheùp khi xeáp.
=> SF = 40C.ft ¨haøng nheï, SF > 40C.ft ¨
haøng naëng.
B. Ñaëc tröng kinh teá kyõ thuaät cuûa taøu buoân
X + Y + … = DWCC
X.sfx + Y.sfy + … = CS
X,Y: troïng löôïng haøng
sfx, sfy: heä soá xeáp haøng
DWCC: troïng taûi tònh
CS: dung tích chöùa haøng
Heä soá xeáp haøng cuûa haøng hoaù (Stowage Factor-SF)
Khi chuyeân chôû nhieàu loaïi haøng, ta phaûi choïn
caùc loaïi haøng thoûa maõn heä phuông trình: