Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và dân số
của Vùng trung du và miền núi phía Bắc
Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và dân số của Vùng trung du và miền núi phía
Bắc
Vùng trung du miền núi phía Bắc, trước năm 1954 còn gọi là Trung du và
thượng du là khu vực sơn địa và bán sơn địa ở miền Bắc Việt Nam.
Xét về mặt hành chính, vùng này bao gồm 14 tỉnh Hà Giang, Cao Bằng,
Lào Cai, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Nguyên, Phú Thọ,
Bắc Giang, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình. Trung tâm vùng là thành
phố Thái Nguyên.
Đây là vùng lãnh thổ có diện tích lớn nhất nước ta 100.965 km2, chiếm
khoảng 28,6 % diện tích cả nước.
Vị trí địa lý
Trung du và miền núi Bắc Bộ có vị trí địa lý khá đặc biệt, lại có mạng lưới
giao thông vận tải đang được đầu tư, nâng cấp, nên ngày càng thuận lợi cho việc
giao lưu với các vùng khác trong nước và xây dựng nền kinh tế mở.
Trung du và miền núi Bắc Bộ giáp với 3 tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây và
Vân Nam của Trung Quốc ở phía bắc, phía tây giáp Lào, phía nam giáp Đồng
bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ, phía đông giáp Vinh Bắc Bộ.
Bản đồ vùng
miền Trung du và miền núi phía Bắc
Việc phát triển mạng lưới giao thông vận tải sẽ giúp cho việc thông thương
trao đổi hàng hóa dễ dàng với các vùng Đồng bằng sông Hồng và Bắc trung Bộ,
cũng như giúp cho việc phát triển nền kinh tế mở.
Trung du và miền núi Bắc Bộ có tài nguyên thiên nhiên đa dạng, có khả
năng đa dạng hóa cơ cấu kinh tế, với thế mạnh về công nghiệp khai thác và chế
biến khoáng sản, thủy điện, nền nông nghiệp nhiệt đới có cả những sản phẩm cận
nhiệt và ôn đới, phát triển tổng hợp kinh tế biển và du lịch.
Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Địa hình:
- Trung du và miền núi phía Bắc bao gồm vùng núi Tây Bắc và vùng đồi
núi Đông Bắc.
- Tây Bắc là một vùng gồm chủ yếu là núi trung bình và núi cao. Đây là
nơi có địa hình cao nhất, bị chia cắt nhất và hiểm trở nhất Việt Nam. Các dạng
địa hình phổ biến ở đây là các dãy núi cao, các thung lũng sâu hay hẻm vực, các
cao nguyên đá vôi có độ cao trung bình. Dãy núi cao và đồ sộ nhất là dãy Hoàng
Liên Sơn với nhiều đỉnh cao trên 2500m, đỉnh núi cao nhất là Fansipan (3143m).
- Vùng đồi núi Đông Bắc gồm chủ yếu là núi trung bình và núi thấp. Khối
núi thượng nguồn sông Chảy có nhiều đỉnh cao trên dưới 2000m là khu vực cao
nhất của vùng. Từ khối núi này ra tới biển là các dãy núi hình cánh cung thấp dần
về phía biển. Có bốn cánh cung lớn là cánh cung sông Gâm, cánh cung Ngân
Sơn, cánh cung Bắc Sơn và cánh cung Đông Triều.
- Chuyển tiếp từ vùng núi Đông Bắc tới đồng bằng sông Hồng, từ Vĩnh
Phú đến Quảng Ninh là những dải đồi với đỉnh tròn, sườn thoải. Đây là vùng
trung du điển hình của nước ta, ranh giới rất khó xác định.
Ruộng bậc
thang, miền núi phía Bắc
Khí hậu:
- Khí hậu nhiệt đới chịu ảnh hưởng của gió mùa. Chế độ gió mùa có sự
tương phản rõ rệt: Mùa hè gió mùa Tây Nam nóng khô, mưa nhiều, mùa đông
gió mùa Đông Bắc lạnh, khô, ít mưa. Chế độ gió tạo ra thời tiết có phần khắc
nghiệt, gây nên khô nóng, hạn hán, sương muối gây trở ngại cho sản xuất và sinh
hoạt.
Tài nguyên khoáng sản:
- Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng giàu tài nguyên khoáng sản bậc
nhất nước ta. Các khoáng sản chính là than, sắt, thiếc, chì – kẽm, đồng, apatit,
pyrit, đá vôi và sét làm xi măng, gạch ngói, gạch chịu lửa … Tuy nhiên, việc khai
thác đa số các mỏ đòi hỏi phải có phương tiện hiện đại và chi phí cao.
+ Than: các mỏ Uông Bí, Đèo Nai, Cọc Sáu (Quảng Ninh).
+ Đồng - niken: Sơn La.
+ Đất hiếm: Lai Châu.
+ Sắt: Yên Bái.
+ Thiếc và bôxit: Cao Bằng.
+ Kẽm - chì: Chợ Đồn (Bắc Kạn).
+ Đồng - vàng: Lào Cai.
+ Thiếc: Tĩnh Túc (Cao Bằng), Tuyên Quang.
+ Apatit: Lào Cai.
+ Sắt: Thái Nguyên.
+ Đồng: Vạn Sài - Suối Chát.
+ Nước khoáng: Kim Bôi (Hòa Bình), Phong Thổ, Tuần Giáo (Lai
Châu), Mường La, Bắc Yên, Phù Yên, Sông Mã (Sơn La).
- Vùng than Quảng Ninh là trung tâm than lớn bậc nhất và chất lượng than
tốt nhất Đông Nam Á. Hiện nay, sản lượng khai thác đã vượt mức 30 triệu
tấn/năm. Nguồn than khai thác được chủ yếu dùng làm nhiên liệu cho các nhà
máy nhiệt điện và để xuất khẩu. Trong vùng có nhà máy nhiệt điện Uông Bí và