TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế
Tập 23, Số 3 (2023)
95
PHƯƠNG THC S DNG MNG X HI TIKTOK
Đ THÔNG TIN ĐN CÔNG CHNG CA BO ĐIN T VTC NEWS
H Dng
Khoa Bo ch - Truyn thông, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế
Email: hodung@husc.edu.vn
Ngày nhận bài: 11/5/2023; ngày hoàn thành phản biện: 20/6/2023; ngày duyệt đăng: 12/12/2023
TM TT
Trong bối cnh số hin nay, s dng mạng x hi ni chung, TikTok ni riêng đ
thông tin đến công chng đưc nhiu cơ quan bo ch Vit Nam s dng. Tm hiu
v vn đ ny, chng tôi nghiên cu trường hp ca bo đin t VTC News trên
cc kha cạnh: ni dung, hnh thc ca kênh, video; quy trnh sn xut video;
tương tc ca công chng. T kết qu nghiên cu cc yếu tố trên, kết hp thông tin
thu thập t điu tra x hi học, chng tôi đnh gi thnh công, hạn chế v đ xut
mt số kiến ngh nâng cao cht lưng trong vic s dng TikTok đ thông tin đến
công chng ca bo đin t VTC News.
T kha: TikTok, VTC News.
1. ĐT VN Đ
Dave Jorgenson (ch kênh TikTok ca báo Washington Post) cho rng: “TikTok là
báo chí theo mọi nghĩa. Gần như cứ vài nội dung TikTok thì lại có cái liên quan đến tin tức và
cung cấp tin tức cho người dùng. Báo chí là vậy đó - cung cấp tin tức theo mọi cách có thể và có
trách nhiệm”[1]. Jorgenson chia s đnh gi ca công chng: “Tôi không thích tờ
Washington Post nhưng tôi thích kênh TikTok của mấy người”[1]. Robert Hernandez - Phó
Gio sư trường Truyn thông và Bo ch (Đại học Nam California) ni: “TikTok hoặc bất
kỳ nền tảng xã hội nào khác không thay thế phỏng vấn trực tiếp hoặc qua điện thoại. Nó không
thay thế báo chí được xuất bản ở những định dạng khác. Nhưng nó mang lại cho [người làm báo]
cơ hội để tìm thêm nhiều nguồn, các nguồn đa dạng mà họ có thể bỏ qua, và tiếp cận các cộng
đồng đa dạng mà họ có thể không tiếp cận được [nếu không dùng TikTok]”[1].
Năm 2020, gn hai năm sau khi chnh thc xut hin tại Vit Nam, TikTok
nhanh chng tr thnh mạng x hi c sc nh hưng ln không thua km g so vi
Facebook, Youtube, thậm ch xut hin ci gọi l “Báo chí thời TikTok”[1]. Vi phương
châm “Nơi nào có độc giả thì nơi đó báo cần phải xuất hiện” [3], cc cơ quan bo ch Vit
Phương thức s dng mạng x hội TikTok để thông tin đến công chng của báo điện t VTC News
96
Nam đ xây dng cc cc kênh TikTok đ thông tin đến công chng v đạt đưc
nhng hiu qu nht đnh như Tuổi tr, Thanh niên, VnExpress, Vietnamnet, VTC
News, v.v.
T bối cnh trên, vic nghiên cu v thc trạng, đ xut gii php nâng cao
hiu qu s dng TikTok thông tin đến công chng ca cc tờ bo Vit Nam l cn
thiết. Tuy nhiên, do s hạn chế v dung lưng nên trong bi viết ny chng tôi ch
nghiên cu mt trường hp c th l Bo đin t VTC News - tờ bo thuc s qun lý
trc tiếp ca Công ty Cổ phn Truyn thông đa phương tin VTC, cơ quan ch qun là Đài
Truyn hình kỹ thuật số VTC, c kênh TikTok 2,2 triu người theo di v gn 35 triu
lưt like (số liu cập nhật đến tháng 5/2023).
2. CƠ S L THUYT V PHƯƠNG PHP NGHIÊN CU
2.1 Cơ s l thuyt
Trên website ca kênh TikTok, họ cho rng: “TikTok là điểm đến hàng đầu cho
video dạng ngn trên điện thoại di động. Sứ mệnh của chúng tôi là truyền cảm hứng sáng tạo
và mang lại niềm vui”[4].
G K Swathi, C nhân Qun tr Kinh doanh, Đại học PES và Christopher
Devakumar, PhGio sư, Đại học PES, n đ:“TikTok, một ứng dng video âm nhạc trên
mạng xã hội dành cho Android và IOS đ được ra mt vào năm 2017 bởi Byte Dance, một công
ty Trung Quốc. Ứng dng này được s dng để tạo và chia sẻ các video nhạc ngn, hài kịch,
hát nhép và tài năng”[5].
Cell Dilon - Ph Gim đốc Nghiên cu Tiếng Anh - Cơ s Hua Hin, Đại học
Quốc tế Stamford, 1458 Petchkasem Rd., Cha-Am, Petchburi 76120, Thi Lan đ cập:
“TikTok có thể được mô tả là một nền tảng nơi mọi người có thể tạo các video có thời lượng
khoảng 15 giây, các video này sau đó sẽ chạy theo vòng lặp cho đến khi bạn chọn chuyển sang
video tiếp theo. Cũng có thể hợp nhất các video clip, sau đó cho phép tạo các clip dài 60 giây.
Video có thể kết hợp các mẫu nhạc, bộ lọc, ct nhanh, nhãn dán và các tiện ích bổ sung khác”[2].
Trong bi viết ny, chng tôi xem TikTok là mt loại mạng x hi đưc bo
đin t VTC News s dng đ thông tin, tương tc vi công chng bng cc video
ngn.
Theo t đin tiếng Vit, phương thc: “Cách thức và phương pháp”[7, tr.1058];
phương php: “Hệ thống các cách s dng để tiến hành một hoạt động nào đó”[7, tr.1057];
cch thc: “Hình thức din ra của một hành động”[7. tr.144].
T nhng khi nim trên, chng tôi cho rng, bi nghiên cu cn lm r
phương php v cch thc s dng mạng x hi TikTok đ thông tin đến công chng
ca bo đin t VTC News.
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế
Tập 23, Số 3 (2023)
97
2.2 Phương php nghiên cu
Đ đạt đưc mc tiêu nghiên cu, chng tôi s dng cc phương php như
sau:
Thống kê, phân loại cc video trên kênh TikTok ca bo đin t VTC News
trong thời gian t 01/01/2021 – 30/9/2021;
Phân tch ni dung sch, ti liu đ lm r khi nim, thuật ng liên quan đến
đ ti cng như ni dung, hnh thc ca video trên kênh TikTok ca bo đin t VTC
News;
Điu tra xã hi học (anket) bng cch thiết lập mu kho st trên ng dng
Google Form, pht phiu ngu nhiên qua cc kênh ca mạng x hi vi mc đch thu
thập ý kiến v vic s dng mạng xã hi TikTok thông tin đến công chng ca VTC
News;
Phỏng vn sâu phng viên, ban biên tập, lnh đạo ca VTC News nhm thu
thập thông tin v phương thc sn xut video thông tin đến công chng trên mạng xã
hi TikTok.
3. KT QU
3.1 Ni dung
Xt v phạm vi, theo số liu thống kê trong 9 thng đu năm 2021 (01/01/2021 –
30/9/2021), VTC News đ đăng ti 871 video trên kênh TikTok vi 76% (724 video) thông
tin trong nưc v 24% (147 video) thông tin thế gii.
Xt v lnh vc, cc video trong nưc đăng ti trên kênh TikTok ca VTC News
phong ph v lnh vc, tuy nhiên ch yếu l Chnh tr - Thời s (54.3%), Đời sống - X
hi (25.5%).
Bng 1: Video trong nưc theo lnh vc đưc đăng ti trên kênh TikTok ca Bo đin t VTC
News t 01/01/2021 – 30/09/2021
STT
Lnh vc
S lưng video
T l (%)
1
Chnh tr - Thời s
393
54.3
2
Đời sống - X hi
181
25.0
3
Php luật
44
6.1
4
Văn ha - Gii tr
30
4.1
5
Lnh vc khc
76
10.5
Nguồn: Thống kê tháng 5/2022.
Phương thức s dng mạng x hội TikTok để thông tin đến công chng của báo điện t VTC News
98
Xt v ngun gốc, ngoi nhng video c ni dung hon ton do chnh ta soạn
sn xut, VTC News cn khai thc lại video t nhiu ngun khc: mạng xã hi, cc tờ
bo, đi pht thanh, truyn hình, hng thông tn trong v ngoi nưc. Theo ông Đon
Hu Danh – Phóng viên Ban Video ca Bo đin t VTC News tại khu vc Hà Ni:
“VTC News mua bản quyền của các hãng thông tấn lớn, khai thác nguồn tin của họ”[3].
Đnh gi v ni dung, công chng cho rng, thông tin trên kênh TikTok ca
Bo đin t VTC News c tnh thời s, đa dạng, hp dn, chnh xc v c ngha x
hi.
Bng 2. Công chng đnh gi ưu đim ni dung video trên kênh TikTok
ca bo đin t VTC News
Đơn v
Ưu đim
S lưng (la chn)
T l (%)
Thông tin thời s
44
29
Thông tin đa dang, hp dn
46
30
Thông tin chnh xc
29
19
Thông tin c ngha x hi
33
22
Tổng
152
100
Nguồn: Điều tra tháng 5/2022.
Bên cạnh ưu đim, ni dung video trên kênh TikTok ca bo đin t VTC
News cng c mt số tn tại: thông tin đăng ti mun hơn so vi mt số kênh thông
tin khác; mt số tác phẩm có ni dung tiêu đ di, lan man, không gây đưc n tưng
vi người xem.
3.2. Hnh thc
Trước hết, giao din kênh TikTok VTC News trên my tnh gm hai phn chnh.
Đu tiên l phn thông tin gii thiu v kênh gm: logo thương hiu ca tờ báo cng
vi slogan“VTC NEWS – Hơi thở cuộc sống”; cc thông tin số lưng theo di, lưt thích
trang v tôn ch, mc đch ca kênh:“Báo điện t VTC News – Tin tức trong nước, thế giới
cập nhật 24/7, video hay”. Phn th hai hin th cc video đưc sp xếp thời gian cập
nhật (Hnh 1).
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế
Tập 23, Số 3 (2023)
99
Hnh 1. Giao din kênh TikTok ca Bo đin t VTC News trên trên my tnh (Thng 5/2022)
Giao din tng video trên my tnh đưc chia hai phn, c th: mt na không
gian bên tri mn hnh dng đ hin th hnh nh v cc thông tin: tt video, logo,
slogan ca kênh; mt na bên phi gii thiu tên kênh, tt video, hashtag, ni dung cc
bnh luận v mt số thông tin khc (Hnh 2).
Hnh 2. Giao din video TikTok ca bo đin t VTC News trên my tnh (Thng 5/2022)
V thời lưng, trong 9 thng đu năm 2021, video trên kênh TikTok ca VTC
News có thời lưng nm trong khong t mt đến ba pht. Trong tổng số 871 video th 34%
video dưi mt phút, 42% t mt đến dưi hai pht v 24 % t hai đến ba pht. Đ di
thời lưng ty thuc vo th loại, vi tin ngn thường có thời lưng dưi mt phút, tin
sâu, bài phn ánh thì thời lưng ch yếu t mt đến dưi hai phút, t hai đến ba phút
thường xut hin các th loại phóng s ngn, phỏng vn, podcast.