Đề tài: Xem phim và thảo luận về một tác phẩm điện ảnh

TR

Ạ Ọ

ƯỜ

Ồ

KHOA KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN

NG Đ I H C Đ NG THÁP Ộ

Ọ

Ế

Ị

GVHD: TS. NGUY N TH KIM TI N Ễ SVTH : NHÓM 2 (ĐHSVĂN09B) NĂM H C: 2012-2013

Ọ

1

Đ ng Tháp, 12/2012

ồ

2

i thi u chung

ẩ

ề

ắ

ể

ộ

ộ

ẩ

ố

ệ ả

ẩ

ệ

ng ng

i

ươ

ườ

ủ

I. Gi ệ ớ II. N i dung ộ 1. Khái quát v tác ph m 1.1. Truy n ng n “Mùa len trâu” và “M t cu c bi n dâu” ệ 1.2. Tác ph m đi n nh “Mùa len trâu” ệ ả 2. M i quan h gi a đi n nh và văn h c qua tác ph m “Mùa len trâu” ệ ữ ọ 2.1. C t truy n ệ ố 2.2. Nhân v tậ 2.2.1. Nhân v t bi n ch t ậ ế ấ ng thi n 2.2.2. Nhân v t h ậ ướ 2.2.3. Nhân v t b t h nh ậ ấ ạ 2.2.4. Nhân v t giàu lòng th ậ 2.2.5. Nhân v t th y chung ậ 2.2.6. Nh ng ki u nhân v t khác ậ ữ

ể

3

2.3. Ngôn ngữ

ờ i ng m) ầ

2.3.1. Ngôn ng b ng hình nh – âm thanh (l ả 2.3.2. Ngôn ng đ i tho i c a nhân v t ậ ạ ủ i k trong phim 2.3.3. Ngôn ng qua l ữ ằ ữ ố ữ ờ ể

2.4. Không gian, th i gian ờ 2.4.1. Không gian 2.4.2. Th i gian ờ ề ẩ ệ ả

ế

4

3. Đánh giá v tác ph m đi n nh “Mùa len trâu” 3.1. Thành công 3.2. H n chạ III. K t lu n ế ậ

ớ

ạ

ậ

ệ

ệ ả

ọ

ờ ố

ả ờ

ạ ề

ở

ủ

ượ

ệ ả

ướ

i, t o cho ng

ự

I. Gi ệ

ộ ườ ạ

ườ

ự

ữ

ế

ẩ

ệ ả ệ

ể

ặ

ố

ọ

c xây d ng d a trên hai truy n ng n trong t p

ượ

ự

ừ

ệ

ậ

ự ư

ễ ớ ạ ề

ắ ễ ấ

ơ ữ

ế

ộ

ữ

ế

v vùng đ t Nam B mùa n ể t Nam nói riêng và th gi ế ớ

ướ ề ệ

ậ

5

ộ ố ạ

ờ

c đánh giá m t cách khách quan h n.

“lo i hình g n gũi v i cu c So v i các lo i hình ngh thu t khác thì đi n nh là ộ ầ ậ ). Đi n nh có kh s ng nh t” ả ệ ả ệ ố năng bao quát đ i s ng m t cách r ng rãi v không gian và c th i gian. B i môi ng đi n nh mang tính ch t tr ấ ệ ả ờ ườ i xem m t cách sinh đ ng, y nh th t và tác đ ng, nó hi n ra ngay tr ư ậ ộ ệ ộ đ ng tr c ti p vào giác quan c a con ng i xem nh ng c m xúc ữ ế ả ộ c xây d ng d a theo nh ng tr c ti p. B t kì m t tác ph m đi n nh nào cũng đ ự ượ ộ ấ ự “Mùa len trâu” c t truy n h c u ho c các c t truy n chuy n th văn h c. Và ể ư ấ ệ ố cũng v y, phim đ ậ “H ng r ng ươ Cà Mau” c a nhà văn S n Nam nh ng đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh đã đem ạ ủ c n i. i xem nh ng c m xúc m i l đ n cho ng ổ ả ườ c nh ng thành công đáng k , gây ti ng vang l n trong n n ngh Phim đã đ t đ ệ ớ ạ ượ i nói chung c v c t truy n, nhân thu t đi n nh Vi ả ề ố ệ ệ ả v t, ngôn ng đ n không gian và th i gian. Tuy nhiên, phim cũng có m t s h n ậ ữ ế ch nh t đ nh và c n đ ế ấ ị

ầ ượ

ộ

ơ

i thi u chung ớ ạ ớ ấ (Giáo trình “Văn h c và các lo i hình ngh thu t” ộ ộ ng c a đi n nh là s th t cu c đ i, và hình t ộ ự ậ c m t ng ườ ắ ủ

1.1. Truy n ng n “Mùa len trâu” và “M t cu c bi n dâu”

ộ

ộ

ể

ệ

ắ

ữ

ượ

ươ

“Mùa len trâu” và “M t ộ là hai trong ộ c ệ H ng (1962) c a ủ

ừ

cu c bi n dâu” ể s nh ng truy n ng n đ ắ ệ ố in trong t p truy n “ ậ R ng Cà Mau” nhà văn S n Nam.

ơ

6

ỉ

ẽ

ộ ứ

Truy n ng n ệ ư

ấ ư ấ

ả

ủ ấ ệ ớ

ự

ộ

ắ “Mùa Len Trâu”, ch dài 10 trang nh ng đã v nên m t b c tranh giàu ch t Nam B . ộ nh th y c bóng Khi đ c “ọ Mùa len trâu”, đ c gi ả ộ th i kh c hi n t i. M t dáng c a vùng Nam b ộ ệ ạ ắ ộ ở ờ vùng đ t trù phú, màu m nh ng cũng nhi u kh c ắ ề ư ỡ t v i nh ng con ng i ch t phác, b c tr c mà nghi ấ ườ ữ không kém ph n phóng khoáng. ầ

7

ộ

ể

ắ “M t cu c bi n dâu” ộ

ạ

ư

ắ i cho ng ạ

ố ổ

ả

c l

ệ ả ườ

ế

ữ

ủ

ả

ị ệ

ườ

ữ

ủ

ắ

i dân Nam B trong c nh kh n cùng….

Truy n ng n ng n g n cô ọ ệ i đ c đ ng, ch dài 9 trang nh ng mang l ườ ọ ỉ ọ nh ng d u n sâu s c. Truy n đã làm s ng l i m t xã ắ ộ ấ ấ ữ h i c hàn, cùng c c, thê th m b y n i ba chìm theo ự ộ ơ t đ n n i c ng i và trâu khi ch t cũng con n ỗ ả ướ ụ ế không có m nh đ t đ chôn. Và bên c nh đó, là nh ng ạ ấ ể ả tình c m gi n d nh ng vô cùng xúc đ ng c a các nhân ộ ư ả v t trong truy n đã đem đ n cho ng i đ c nh ng ọ ế ậ i và nghĩa khí c a kho ng l ng th c s v tình ng ườ ự ự ề ng ố

ả ườ

ả

ộ

8

1.2. Tác ph m đi n nh “Mùa len trâu” ệ ả

ẩ

9

ễ

ầ

ạ

ộ

“Mùa len trâu” là b phim đ u tay c a đ o di n ủ c kh i quay tháng 9 năm

ượ

ở

Nguy n Võ Nghiêm Minh và đ ễ 2003.

ệ

ủ

ự ợ

ộ ộ

ớ

ỉ

i Sài Gòn cùng s n xu t. Chi phí t ả

ố

Pháp v i tên “Gardien de

c trình chi u

B phim đ

ế ở

ớ

10

Đây là m t b phim có s h p tác c a Vi t Nam v i Pháp và B do hãng Novak, Tadart phim và hãng Vi t Nam ệ t t c là m t tri u M ỹ ệ ộ ấ ạ ấ ả t Nam ch Kim trong đó 90% v n do Pháp và B b ra, Vi ỉ ệ ỉ ỏ có 10%. ộ buffles” và

.

ượ M v i tên “Buffalo boy” ở ỹ ớ

Phim d a theo hai truy n ng n

ộ

ự

ể ắ

ươ Hai truy n ng n này đã đ

ắ “M t cu c bi n ệ dâu” và “Mùa len trâu” in trong t p truy n ng n “H ng r ng Cà Mau” ủ ừ ệ

ộ ệ c a nhà văn S n Nam. c gi ầ c gi

ẹ

ậ ơ l ượ ữ ạ i đ i tho i cũng đ ạ

ạ

ề

ế

ậ

ơ

ộ

ố

i g n nh ư ắ i l nguyên v n, t t c l ữ ạ ượ ấ ả ờ ố g n h t, đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh ch vi t ỉ ế ễ ễ ế ầ thêm ph n tình ti t, thêm nhi u nhân v t và các di n ễ ầ bi n cho truy n thêm lôi cu n, s ng đ ng h n. ự

ệ ễ

ạ

ạ

ộ

ố ế i Và đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh đã d ng l i c a đ ng ru ng Cà Mau hai ộ ế ớ ủ ồ ộ i th i Pháp thu c trên n n c a hai

ề ủ

ướ

ờ

ộ

11

ễ m t xã h i, m t th gi ộ mùa m a n ng d ư ắ truy n ng n trên. ắ

ệ

nh ng c nh l

Toàn th b phim di n t

ả

ữ

ể ộ

t l ụ ộ

ờ

ổ

ễ ả ậ ủ ờ

c r ng mênh mang t n chân tr i y nh đ di n t ữ

ả ồ

ữ

ấ

ả

ợ

i, con n ướ ộ ư ể ễ ả m t b kh khôn cùng c a đ i ng đó, h - nh ng i. ộ ể ọ ườ Ở ng i dân, v n ph i bám vào đ t đ s ng, ph i d n trâu ẫ ườ ả ẫ ấ ể ố i hàng m y ch c cây s , qua nh ng cánh đ ng l y l ố ụ ầ ộ gian nan v t v đ ki m c cho trâu ăn, nh ng c nh ữ ỏ ng bi th m, nh ng t n th m k ch ghê r n đã gây xúc t ả ượ đ ng cho nhi u ng ng th c. ộ

ấ ả ể ế ấ ả i th ưở

ữ ườ

ị ứ

ề

12

Thông tin v phim: ề  Phát hành: Global Film Initiative

i LHP Toronto

ế

ạ

ng: 102 phút

ượ

 Công chi u: 14 tháng 8 năm 2004 t  Th i lờ  Ch nhi m: Olivier Dubois, Vincent Canart, Jean Brehat,

ủ

ệ

Muriel Merlin, Rachid Bouchareb, Lê Đ c Ti n ế

ứ

 Ch nhi m c ng tác: Nguy n Võ Nghiêm Minh, Doug Dales,

ễ

ộ

Tr n Kh i Hoàng, Christoph Thoke, Axel Moebius

ủ ầ

ệ ả

 K ch b n và đ o di n: Nguy n Võ Nghiêm Minh

ễ

ễ

ả

ạ

ị

 Quay phim: Yves Cape

13

 Âm thanh: Marc Engels

t k : NS

T Ph m H ng Phong ồ

ng Minh Hoàng

ệ

ệ ệ

ạ

ặ

ọ

ị

ễ

ặ

ụ

ầ

ọ

ầ i n ướ ướ ầ ệ

ợ ụ

ươ

 D ng phim: Rudi Maerten ự  H a sĩ thi Ư ế ế ọ ạ  Nh c phim: Tôn Th t Ti t ạ ế ấ  Ch nhi m Vi t Nam: D ươ ủ  Ch nhi m s n xu t: Vincent Canart ấ ả ủ  Hòa âm: Thomas Gauder  Phó đ o di n: Đ ng Minh Quang, Ph m Ng c Châu ạ ễ  Tr lý đ o di n: Bùi Nam Yên, Lê H u Hoàng Nam ạ ữ ễ ợ  Th kư ý tr ng quay: Bùi Th Bích Hà ườ  Phó quay phim: Đ ng Phúc Yên, Nguy n H i B o ả ả  Ph quay: Tr n Huy C ng, Yzell Bya, Vũ Th Anh, Tr n Vĩnh Phúc ế ườ  Quay phim d c: Nguy n Tr ng Tâm ễ  Tr lý âm thanh: Tr n Nam Hà  Ph c trang: Lê Nguy n H  Hóa Trang: Huỳnh Thanh Bình, Đ Đ c Ph

ng, Huỳnh Công H i ả ng

ỗ ứ

ươ

14

…..Kìm

ị ề ữ

ng Văn Bé…………

…………….Ông Hai Tích

ươ

ị

ẩ

ễ ễ

ư

ươ

ị

ễ

ạ

c …………

……….Thi uề

ướ

ữ

ễ ễ

ự

ạ

ổ ế

ạ

ọ

15

 Di n viên: ễ Lê Th L ………………… ế ữ Nguy n Th Ki u Trinh ……………...Bân ễ Nguy n H u Thành ………………….Đ nh ị ễ Kra Zan Sram ………………………..Đ tẹ Tr Nguy n Ánh Hoa …………………….Bà Hai Tích Nguy n Th Th m …………………....Bà T Võ Hoàng Nhân ……………………...L pậ Tr ng Quang Th nh ………………...Quang Nguy n Văn Đây …………………….Xuy n ế Th ch Kim Long …………………….Thanh Cao Th Thu Tâm …………………….Lam ị Nguy n H u Ph Nguy n Châu ………………………....Cha Bân Th ch Trung Tr c …………………....Kìm (5 tu i) Huỳnh Văn M nh ………………….....Đ c thuy t minh Kho ng 350 con trâu

ả

2.1. C t truy n

ố

ệ

ữ ượ

ể ự ể

c xây d ng theo nh ng ủ ế c t truy n h c u ho c các c t truy n chuy n th văn h c cũng ố ố nh t ệ ệ ệ ư ấ các ngu n ch t li u khác (truy n dân gian, sân kh u,...). ồ Phim truy n là lo i hình ch y u đ ạ ệ ặ ấ ệ

ọ ấ . Ng ố ệ ề

ư ừ C t truy n có vai trò c b n là làm ti n đ đ k t ơ ả ạ

ở ẽ ậ ố

ệ ồ ệ ữ ữ

ệ ố

ẽ ể ắ ủ ả ưở ứ

16

i ề ể ể ả ườ làm phim khó có th di n đ t m t câu chuy n nào đó mà không ộ ệ ể ễ khi nh n di n rõ v thông qua vi c xây d ng c t truy n, b i l ề ệ ự c t truy n đ ng th i khám phá nh ng nguyên lý, nh ng kh ả ờ ố năng c b n ph bi n c a vi c xây d ng c t truy n, s giúp ự ệ ổ ế cho ng ng th c phim có th n m i làm phim và c ng i th ườ v ng h n v b phim s p làm, s p xem. ắ ữ ệ ơ ả ườ ơ ề ộ ắ

ệ

Phim “Mùa len Trâu” đ ơ

ố ủ ự ự ệ

ẩ ư

ạ ộ ố ự ệ

ti ể

ế ủ ề ể ạ ệ ễ

c chuy n th t truy n ng n cùng tên ể ừ ể ượ ắ c a nhà văn S n Nam, và đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh đã ễ ạ ễ ủ xây d ng khá thành công c t truy n v i đ y đ các s ki n, tình ớ ầ ệ hu ng,… nh trong tác ph m truy n ng n. ắ ệ ố Bên c nh đó, ông cũng thêm ho c c t b t m t s s ki n, tình ặ ắ ớ t c a truy n khi chuy n th thành phim. Đi u đó th hi n s sáng t o ngh thu t c a ng ể ọ i đ o di n, vì ậ ủ ườ ạ c chuy n th thành phim ể ấ ộ

ượ ư ệ ả

ệ ể ệ ự ẩ ữ ổ ế Đ ng th i, th hi n nh ng t ể ệ ẽ ồ ữ ự ả

b t kì m t tác ph m văn h c nào khi đ nó s ít nhi u bi n đ i theo nh ng đ c tr ng riêng c a đi n nh. ậ ậ ộ ố ơ ự

17

ả ộ ờ ủ ượ

ủ ặ ề t ng, tình c m, s nhìn nh n ư ưở ờ c a ông đ i v i cu c s ng c c c, ba chìm b y n i và thân th n ổ ủ ố ớ c cu c đ i mình trên cánh nh ng ng ườ đ ng bao la n c lũ lúc b y gi i đàn ông không làm ch đ ấ ướ ữ ồ . ờ

ố ệ

C t truy n trong phim ố ệ ữ ế

ẫ

ế ớ ủ ấ ả ệ ạ ả

i. “Mùa len trâu” xoay quanh nh ng s ự ki n, tình hu ng mà Kìm – m t chàng trai tr trên chuy n hành ẻ ộ trình d n trâu đi tránh lũ đã g p ph i. Trên chuy n hành trình ặ i dài ng nh r t ng n ng i y, chuy n x y ra v i anh l t ắ ưở b ng c m t đ i ng ằ ư ấ ả ộ ờ ườ

ữ ệ ố

ộ ườ ủ ệ

Nh ng gian khó mà Kìm đ i di n cũng chính là m t ph n ầ i dân ị c n i đ ng b ng sông C u Long th i kháng chi n ế ử t ngã c a ng ờ ướ ằ ồ ổ

18

c a trang l ch s v đ i s ng lam lũ, nghi ử ề ờ ố ủ vùng n ch ng Pháp. ố

ầ

ẩ

ủ

ớ

ề

ệ

ở ầ ầ

ổ

Ph n m đ u c t truy n c a phim hay tác ph m ệ i thi u khái quát v b i c nh xã ệ ầ ủ

ẩ

c n i, còn chuy n phim đ

ệ ệ ướ

ố truy n đ u là ph n gi h i, các đi u ki n, tình hình bu i ban đ u c a nhân v t. ề ộ Tác ph m truy n m đ u là nh ng dòng miêu t ượ

ở ầ ổ

ữ ệ

ề

ướ

ư

t c . C và nhà. Ng

ỏ

ề ố ả ậ c a nhà ả ủ c m đ u ở ầ “C đ i tôi ả ờ ữ c đây. Cà Mau hai mùa m a n ng. Mùa m a, n ư i và trâu. T i mùa c mùi đ t, mùi c a nh ng rũ m c đ ể

ắ ườ ủ

ớ ụ

ữ

ấ

19

ấ ả ớ ượ .

ỉ c…”

i t

văn v mùa n ề b ng nh ng dòng h i c c a Kìm khi v già, ồ ứ ủ ằ s ng ở ố ph trùm lên t ủ khô, tôi ch nh đ l n ạ ừ ướ

ủ ề hai con trâu qua mùa lũ (đ n 10 gi

ế

ậ

ữ ư ị ọ

ế

Ti p theo sau đó là s ki n vì không đ ti n thuê ế ự ệ lúa), b n len trâu gi ạ ọ nên ông bà T Đ nh đành đ Kìm, c u con trai 15 tu i gia ổ ể nh p vào b n len trâu d t hai con trâu đi ki m c ỏ ở ắ nh ng vùng núi cao. ầ

ậ

ự ệ ậ

ổ ớ

ủ

ậ

ự ệ

ấ

ạ

ố

c ngo t, môi tr

ế ướ

ữ ổ

ườ

ặ

ố

ậ ữ Sau s ki n đ u tiên là Kìm gia nh p vào đám len trâu c a L p, tính cách nhân v t đã thay đ i v i hàng lo t nh ng s ki n và bi n c khác nhau. Tính cách y ng s ng mà thay đ i thông qua các b chính nhân v t tr i qua.

ậ ả

20

ệ

ệ vi c th ng Nhi tr v v i nhi u t ạ ở ệ

ắ “Mùa len trâu” ch ỉ t x u ở ề ớ

ề ậ ấ

ằ

C t truy n c a truy n ng n ố ủ i d ng l ừ sau mùa len trâu.

ớ

ố

V i phim, Nguy n Võ Nghiêm Minh đã k t h p ế ợ ắ “M t cu c ộ ộ t vào đ làm nên s ự

ễ thêm ph n c t truy n c a truy n ng n ủ ệ ầ ệ và thêm m t s tình ti bi n dâu” ể ế ộ ố ki n mùa len trâu th hai c a Kìm.

ể ệ

ứ

ủ

21

2.2. Nhân vật    2.2.1. Nhân vật biến chất

Tiêu bi u là L p (c u ru t c a ậ

ộ ủ

ể

ậ

ộ

ế ế

ế

ồ

ừ

ầ

ạ ộ

ữ

ẻ

ả

ữ

Kìm). L p là m t tay len trâu khét ti ng, ậ m t k có máu giang h , hi u chi n, ộ ẻ ông không ng n ng i khi tr ng tr ị nh ng k đã ph n b i mình ra thành l p nhóm riêng hay nh ng nhóm len ậ trâu khác.

22

ộ

ườ

ng đ tìm k sinh nhai nh ng ch vì l

ỉ

ể

ư

ữ ế

Tuy cùng là nh ng ng ươ

ở

ố

ề

ữ

ế ộ

ế ậ

ữ

i lao đ ng cùng đinh tha i ích cá mùa c lũ mà L p s n sàng lo i tr nh ng tay len trâu ạ ừ i thu c b h ộ ạ ữ

ữ ườ

ộ

ườ

ấ

ủ ố

u, đánh bài, đâm chém và c c

ượ

ư ậ

ậ

ườ

ạ

ả

ố

khi còn nh d

ng, hoàn c nh s ng đã t o nên con ng ừ

ỏ ướ ự

ừ

23

ph ợ nhân mu n chi m h u th đ c quy n len trâu n ẵ ướ c a nh ng nhóm khác và nh ng ng ủ trong nhóm mình nh Đ t, Quang. ư ẹ t c nh ng thói x u c a t i L p h i t Con ng ộ ụ ấ ả ậ ữ m t tay len trâu có ti ng: nói t c, ch i th , hút thu c, ề ụ ế ộ ử ng b c ph u ng r ụ ứ ả ưỡ ố n . S dĩ, L p có tính cách nh v y là do chính môi ữ ở tr i L p ậ ườ i s dìu d t (L p đã t ng đi len trâu t ắ ậ c a ba Kìm). ủ

ng nh là chuy n x y ra th

ư

ườ

ầ

ế

ậ

ế ạ ế ụ

ổ ủ ậ ậ

ạ

ế

ầ ầ

ữ

ữ ẳ

ữ

ả

i hi u chi n, tàn ác nh ng cái còn xót l

i l ạ ạ

ườ

ế

Hãm hi p ph n d ng tình ụ ữ ườ ế ả ệ đ i v i nh ng ng i đi len trâu. D ng nh đó là thú tính và ườ ườ ữ ố ớ ư cũng nh đ th a mãn nhu c u con ng i h . V t xe đ c a ư ể ỏ ườ ọ ba Kìm (khi c ng hi p em gái L p) cũng không giúp L p rút ưỡ c bài h c mà l ra đ i ti p t c ph m ph i sai l m, L p đã ọ ả ượ ng hi p nh ng cô gái trong làng qua nh ng l n len trâu, c ưỡ ti ng kêu c a nh ng cô gái đó vang lên dai d ng làm ám nh ế ủ ng i xem. ườ Là m t ng ộ ẳ

ế ậ

ỗ

ồ

24

ng c a m t ng

i ng yêu dành i c u ườ ậ

ư ớ ươ

ươ ộ

ườ

ủ

ấ

trong sâu th m tâm h n L p là n i nh , tình th i em gái đã khu t và tình th cho ng dành cho đ a cháu ru t mình. ứ

ộ

ự ế ượ ấ

Ngoài ra, s bi n ch t đó còn đ hi n khá rõ nét qua nhân v t Quang (ng ệ b n len trâu c a Kìm). ạ

ậ c th ể i ườ

25

ủ

ế ể ướ ườ ữ ề

N u Kìm vì gia đình không có ti n đ m n ng ả i gi ơ ả

ượ ệ ặ ố ỉ

trâu nên ph i đi len thì hoàn c nh c a Quang cũng không h n. Do nhà ủ nghèo, m b nh n ng, ba thì su t ngày ch có vi c u ng r u nên ẹ ệ ố Quang cũng b nhà đi len trâu. ỏ

H ng ngày ph i đ i m t v i môi tr ố ả ặ ườ

ắ ự ố ớ ữ ủ ế ố

ế ẫ ủ ọ ữ

ượ ử ế ề ố ố

ng thiên nhiên kh c ằ nghi t, ti ng trâu g ng cùng nh ng ti ng la hét c a L p, s b c ậ ệ l t tàn nh n c a b n quan tây nên anh cũng không kh i nh ng thói ỏ ộ x u c a m t tay len có ti ng: u ng r u, hút thu c, ch i th , nói ộ ấ ủ t c và c đâm chém. ụ ả

ư ẹ ậ ố ổ

ộ ố

Gi ng nh Đ t, s ph n c a Quang cũng n i trôi theo dòng ủ ố n c cu c đ i mình. Cu i phim, c và anh cũng không làm ch đ ủ ượ ướ Quang b nhóm len trâu c a L p b t đi cùng v i Đ t. ắ ủ ờ ớ ẹ26 ậ ị

ậ

ạ

ộ ộ ạ

ậ

ậ

ủ

ộ

ế

“xo t”ẹ c a anh

ở ả

ủ

ậ

ố ộ

ữ

ố

ượ

ộ ờ

ồ

Bên c nh Quang và L p còn có Thanh (m t b h trong nhóm len trâu c a L p). So v i đ i ca L p, Thanh cũng là ớ ạ m t tay len trâu hi u chi n, ti ng dao c nh ế ế s quay L p đ i tho i v i b n quan tây cũng làm khán gi ạ ớ ọ ả ợ hãi. S ng cu c đ i b i b m c a nh ng tay len trâu nên k ề ủ ờ ụ ặ u, đánh bài thâu c n bên anh cũng là khói thu c, u ng r ố ố ậ đêm, nói t c, ch i th , chém gi t l n nhau,…và r i cu c đ i ế ẫ ề ử ụ anh cũng s không có l i thoát. ẽ

ố

27

ậ ướ

ệ

ng thi n ề

2.2.2. Nhân v t h Trong phim có r t nhi u nhân v t, và Ki m là nhân v t tiêu ậ bi u cho ki u nhân v t h ng thi n. ể

ề ấ ậ

Kiêm (15 tuôi)

ậ ướ ể ệ

28

̀ ̉

Kiêm (5 tuôi)

̀ ̀ ̉

ễ ộ ắ

Đây là nhân v t chính c a phim, ủ ậ c đ o di n tên c a nhân v t đ ạ ậ ượ ủ ắ “M t cu c truy n ng n l y t ộ ệ ừ ấ còn trong truy n ng n bi n dâu” ệ ể “Mùa len trâu” nhân v t chính tên ậ Nhi.

ị

ủ ủ ề

ữ

ậ

29

Kìm là con trai c a ông bà T ư Đ nh. Vì không đ ti n thuê b n ọ hai con trâu qua mùa len trâu gi n c lũ, nên ông bà T Đ nh đành ư ị ướ đ Kìm gia nh p vào b n len trâu ọ ể nh ng vùng núi cao, đ tìm c ữ ỏ ở ể lúc y Kìm m i 15 tu i. ớ

ấ

ổ

Khi Kìm nghe đ

ẫ

ấ

ệ

ộ

ư

ượ ề ữ

ấ

ả

ủ

ướ

ữ

ư

ng, n

c câu chuy n h p d n mà ông T k ư ể cho bà T nghe v nh ng cu c len trâu thì nó r t háo h c v ứ ề c, v hình nh c a hàng trăm con trâu len trong dòng n ề nh ng vùng đ t hùng vĩ nh núi Ba Thê, núi C m, hòn Sóc, ấ hòn Đ t r i h p thành vùng B y Núi cu i chân tr i. ờ ả ướ

ố Sáng s m Kìm d t hai con trâu lên đ ườ ắ

c b t đ u ắ ầ phía và cu c tham gia c a Kìm vào đám len trâu ủ

ộ

ấ ấ ồ ợ ớ tràn ng p t ậ ứ c a gã đ i ca L p không d dàng chút nào. ạ ủ

ễ

ậ

30

ướ

c vào th gi ế ớ ủ ữ ớ

ế i ta sinh t n trong m t th gi

ữ i nghi

i c a i l n và phá tan s ngây th , trong sáng v i nh ng nét ơ ng hi p và đâm chém - nh ng ưỡ t ồ

ấ ư ự u, thu c, c ố ườ

ế ớ

ệ

ộ

Mùa len trâu th nh t đ a Kìm b ứ ng ườ ớ thô ráp nh r ư ượ cách mà con ng ngã.

ứ

ỗ

ấ

Mùa len trâu th hai, s tr ề

ự ắ

ữ

ả

ỡ ế ủ

ứ

ủ

ng thành c a Kìm mang ủ ự ưở nhi u n i m t mát, s đ ng cay c a nh ng m nh v đàn ủ ông khi khám phá ra bí m t c a b n thân – Kìm k t qu ả ậ ủ ả ng hi p đ a em gái c a L p c a m t l n ba c a Kìm c ậ ế ưỡ ủ trong m t l n đi len trâu.

ộ ầ ộ ẩ

31

ẹ

ạ

đ t ữ ấ ở

ủ

ậ

ộ

ủ ế ộ

ế

ướ

ở

Và t

Vì hoàn c nh s ng quá khó khăn, ba m Kìm đã bán con ả ố Cà Mau. Riêng Kìm, trong khát trâu còn l i và đi gi v ng thoát kh i c nh nghèo, qu n quanh c a nhà mình, ẩ ỏ ả ọ ệ v i L p - th lĩnh c a Kìm đã tranh giành “s nghi p” ự ủ ớ “chi m h u th đ c m t băng nhóm ki m s ng b ng cách ữ ằ ố ế c lũ… vùng n quy n”ề len trâu ừ

ữ

ờ

ắ ầ ế ợ ủ

ị ắ ỗ ả ỗ

ầ ệ ọ ấ

ả

đây, Kìm b t đ u n m nh ng v đ ng đ u đ i khi đem lòng yêu Bân (v c a Đ t) trong n i tuy t v ng khi ẹ c đáp tr . Và ph i n m tr i n i đau m t ba, đau không đ ả ế ượ đ n khi ph i thu tán xác ba mình. ỷ ả ớ

32

ả ọ ộ

Qua hai mùa len trâu, m t th i gian cũng không ph i g i là quá i dài nh c m t ư ả ộ ả ạ ờ ặ ữ ế

i. dài nh ng nh ng gì mà Kìm g p và n m tr i l đ i ng ờ ư ườ

ộ ố

ồ ề ấ ễ ố

ấ ộ ỉ

ề t ch i th , u ng r Cu c s ng len trâu ph i đ i m t v i thiên nhiên hung d , v i s ữ ớ ự ặ ớ ả ố li u lĩnh, giang h đã làm bi n ch t m t c u bé v n dĩ r t l phép, ấ ế chân ch t và ngoan hi n nh Kìm nh ng ch qua m t mùa len trâu ư đã bi ộ ậ ư u, hút thu c, đâm chém... ề ố ượ ử ế

ộ ố

33

ố Chính vì ph i đ i m t v i thiên nhiên hung d , v i cu c s ng ữ ớ i đàn ông làm ngh len trâu nói ề ả ề ả ố b i b m giang h mà nh ng ng ườ ồ ụ ặ chung và Kìm nói riêng bu c ph i có ả “máu m t”ặ , ph i li u lĩnh. ặ ớ ữ ộ

ớ

ộ

ế

ế ư

ả

ạ ớ

ng thi n, con ng

ầ

ườ

ứ ỉ

ế i thu n phác trong anh đã th c t nh khi ệ c ông bà hai Tích trên căn chòi nh . ỏ

ộ ố

ệ

ủ

ữ ả ộ ể c đó và t ướ ừ

ủ

ạ ộ ế ố ố ề ớ ả ẻ ữ ề

ẹ

ị

Th nh ng, so v i nhân v t L p – m t tên đ i ca khét ti ng ậ ậ trong đám len trâu đã bi n ch t hoàn toàn thì v i Kìm, b n tính ấ l ươ g p đ ặ ượ Nh ng cu c đ i tho i m c m c gi a ông bà Hai Tích, đ c ặ ạ ữ t là vi c hy sinh chi c c i đá, tài s n duy nh t c a h đ bi ấ ủ ọ ể ệ dìm xác ba c a Kìm, neo xu ng đáy ru ng đ tránh m t xác đã ấ b cu c th c t nh Kìm quay v v i b n tính tr ừ ỏ ộ ứ ỉ s ng hoang dã c a nh ng k len trâu. T đó, Kìm s ng cu c ộ ố ố s ng bình d cùng Thi u (con c a Đ t và Bân) trên căn nhà c a ủ ủ ố ông bà Hai Tích.

ế

Tuy có nh ng v t th ữ

ươ

ằ

ứ ỉ

ư

ị

34

ề ả ố

ầ ủ

ậ

ng lòng h n sâu trong trái tim, k c ể ả s h n thù nh ng Kìm đã k p th i th c t nh, quay v b n tính ờ ự ậ thu n phác ban đ u c a mình ch không vì v y mà s ng buông ầ ứ th , bi n ch t. ế ả

ấ

Tư

Trong phim,  nhân vật này tên la ̀ Định  trong  nhưng  truyện  ngắn  thì  gọi là lão Bích.

35

Bên cạnh đó còn có nhân vật ông Tư Định ­ ba của Kìm.

ờ

ẻ

ế

ộ ặ ớ

ư ị ừ ộ ố

ữ

ố u, thu c thâu đêm và c cách

.

ố

ồ ớ “ch i gái” ơ

ớ

ấ

ờ

ậ

ế ứ

ế

ể ồ ả ờ ể ạ ộ ế

ừ ồ

ế

ỗ

ữ ạ

Th i còn tr , ông T Đ nh là m t tay len trâu có ti ng trong vùng, ông cũng t ng đ i m t v i thiên nhiên hung ố d , t ng s ng cu c s ng b i b m, giang h v i nh ng ụ ặ ữ ừ cu c r ả ộ ượ L i l m l n nh t trong cu c đ i ông đã gây ra là hãm ộ ỗ ầ hi p em gái L p (m ru t c a Kìm) đ r i c đ i ông ẹ ộ ủ ế i cho ông ph i h i h n và đ n khi tình c nghe Kìm k l ờ ả ố ậ nghe vi c Kìm ch ng ki n L p hãm hi p m t cô gái trong ậ ế ệ làng trong chuy n đi len trâu v a r i khi n n i đau, s ự x u h m t l n n a l i tr i d y và giày vò ông khi đ i ố ỗ ậ ổ ộ ầ ấ di n v i con trai mình. ệ ớ

36

ậ

ừ

ủ

ượ

ấ

ừ

ệ ố

T khi em gái c a L p ch t sau khi sinh Kìm đ ớ ề

ứ

ẻ ề ợ

c vài ế tháng, ông đã r t ân h n v i vi c làm c a mình. Ông mang ủ ậ đ a tr v nuôi và t đó v sau s ng cu c s ng yên bình bên ộ ố ứ c nh v và đ a con trai riêng là Kìm. ạ ộ

ữ

ạ

Ông không đi len trâu n a, cu c s ng l ườ

i tr l ở ạ ớ

ướ

ề

ớ

ố i. Và nh th , th i gian c trôi qua khi n m t tên ứ

ế

ư ế ầ

ả

ứ i nông dân hi n lành, ch t phác; m t ng

i bình ố ng, mùa khô gia đình ông làm ru ng cùng v i hai con ộ c n i ông s ng v i ngh giăng câu, giăng “đ i ạ đã tr thành m t ộ t; ố

ộ ở i ch ng t ồ ườ

37

ng con.

th trâu, đ n mùa n ế ổ l ờ ướ ca” đ ng đ u băng đ n đám len trâu gi ờ ng ộ ườ m t ng ộ

ề i ba r t m c yêu th ự

ấ ươ

ườ

ấ

2.2.3. Nhân v t b t h nh

ậ ấ ạ

ạ

Trong phim “Mùa len trâu”, đ i di n cho nh ng ệ c h t ph i k đ n là m ru t ả ể ế

ữ ẹ ộ

ướ ế

nhân v t b t h nh, tr ậ ấ ạ c a Kìm. ủ

ỉ

ậ

ắ ế

ề ấ

ướ

ả

ấ ổ ủ

ườ

ườ

ẹ

ậ

ế

Nhân v t này ch nghe các nhân v t khác nh c đ n ậ c màn nh. Đó là mà không h th y xu t hi n tr ệ i đã i m đau kh c a Kìm, em c a L p, ng ng ủ b chính cha c a Kìm hãm hi p khi đi len trâu và ch t ế ủ ị sau khi sinh Kìm vài tháng.

38

ố

ớ

ậ

ẹ ộ ủ

ị ậ

ườ

ư

ườ

ướ

i ph n trong mùa n

ườ

ữ

Cùng chung s ph n v i m ru t c a Kìm còn có s ự xu t hi n c a m t cô gái, cô b L p hãm hi p trong chuy n ế ế ộ ệ ủ ấ t ng tr ng cho s i đàn bà này, có l len trâu. Nh ng ng ố ẽ ượ ữ c n i, d i ách vùng n i ph n ph n c a nh ng ng ậ ủ ổ ướ ụ ữ ở ữ cai tr ngo i bang. Thân ph n c a h không b ng con sâu, ằ ọ ủ ậ ạ ị con ki n. ế ể ố

Có th nói, nh ng ng ậ

ụ ữ ự ấ ạ

ư

đó mà nó còn có th ti p n i h t ng

ể ế

ườ

i ph n khác trong các cu c len trâu sau này.

c n i đ u ướ ổ ề có cùng s ph n nh nhau. S b t h nh này, không ch d ng ỉ ừ i ph n này i l ụ ữ ạ ở đ n ng ế

ố ế ộ

ụ ữ

ườ

39

ẹ . Bên c nh đó còn có nhân v t Bân - v c a Đ t

ợ ủ

ạ

ậ

ệ

Đây là nhân v t ậ c đ o di n xây đ ạ ễ ượ d ng trong thêm ự trong phim, còn thì truy n ng n ắ không có s xu t ấ ự hi n c a Bân.

ệ ủ

40

ả

ườ ị ẹ

ế

ớ

ế

ộ ứ

ư

ẻ

ờ ủ ơ

i b Đ t hãm hi p mà h Tuy Bân không ph i là ng ọ đ n v i nhau b ng tình yêu chân thành và k t qu c a ả ủ ằ ế tình yêu đó là s ra đ i c a m t đ a tr . Nh ng s ph n ậ ố ự c a Bân cũng không h n m Kìm hay cô gái b L p hãm ị ậ ẹ ủ hi p. ế

Bân là ng

ườ

ụ ữ

ạ

ẵ ọ ủ

ươ ể

i ph n khao khát tình yêu và h nh phúc, ng nh Đ t và cô s n sau năm năm xa cách Bân v n th ớ ẹ ẫ sàng hi sinh cu c s ng yên m đ đi theo ti ng g i c a ế ấ tình yêu cùng v i Đ t.

ộ ố ẹ ớ

41

ờ

ấ

ẹ

ồ

ồ ằ

ộ

ồ

ườ

ấ

Th i gian sau Đ t m t tích, Bân đem con mình đ n nh Kìm nuôi r i ch ng xu ng ra đi, Kìm đã ờ ố ế Bân l i. Bân n m v i Kìm m t đêm trên gi ớ ạ ữ xu ng, nh ng r i cũng ra đi. ư ồ Qua đây, ta th y Bân là ng ạ

ụ ữ ủ ộ

ổ ể

i ph n th y chung, không ng i khó khăn, gian kh đ có m t gia đình h nh phúc. ạ

42

ng ng

ươ

i ườ

2.2.4. Nhân v t giàu lòng th ậ ng ng Lòng th

ộ

ớ ườ ộ

ạ

Ông ba Hai Tich

ự ữ

̀ ́

43

i ườ ươ là m t nét đ p n i b t ổ ậ ẹ c a nh ng ng i nông ữ ủ dân Nam B . V i “Mùa len trâu”, có th ể nói đ o di n Nghiêm ễ Minh đã xây d ng khá thành công nh ng nhân ng v t giàu lòng th ươ ậ i và tiêu bi u là ng ể ườ ông bà Hai Tích.

Trong truy n ng n ệ ể ệ

t c a ông bà Hai Tích v chi ti và trong tác ph m đi n ẩ ế “chi c ế t ề

ắ “M t cu c bi n dâu” ộ ộ “Mùa len trâu” lòng t ố ủ có s hoán đ i v trí cho nhau. ổ ị nh ả c i đá” ố ự

ệ

ồ

ệ ả ở ẽ ắ ế ố ế ố

ươ ế ố

44

t làm gì đ sinh s ng khi đã quá già y u. Vi c bà Hai Tích trong truy n ng n hay ông Hai Tích trong tác ệ ng ph m đi n nh không đ ng ý cho chi c c i đá cũng là đi u đ ươ ề ẩ gia đình ông bà ch có chi c c i đá là ph ng k sinh nhiên b i l ế ỉ c n i mênh mông, m t chi c c i ông bà nhai duy nh t n i vùng n ấ ướ ổ ấ ơ bi ể ế ế ố

ớ

ạ

ệ ả ễ

ự

ậ

ộ

ế ồ

ườ

45

V i tác ph m đi n nh ẩ “Mùa len trâu” đ o di n đã xây d ng thành công nhân v t bà Hai Tích, m t bà lão già y u nh ng bên trong ư i tâm h n là m t con ng ộ giàu lòng nhân ái.

c, và h n bao gi ơ ườ

Bà xu t hi n ngay lúc Kìm đang ôm thây ba trên con h t Kìm c n ầ ờ ế i thân, b n b ề ố

ơ ơ

ề

ư ờ ướ

ẩ

ệ ấ

ấ

ấ ệ thuy n d t d gi a tr i n ờ ướ ậ ờ ữ ề i giúp đ , vì n i này không có ng có ng ơ ỡ ườ c. là n ướ Bà đ a Kìm và xác ba Kìm v nhà, căn nhà lá ch i v i c mênh mông. Bà nh ông Hai t n li m cho gi a tr i n ờ ữ ba Kìm, đem c chi c c i đá - c a c i quý giá nh t trong ế ố ủ ả ả nhà, neo xác ba Kìm xu ng ru ng đ xác y không n i ổ ể ộ ố c. Đ r i sau này chính thây bà l nh b nh trên m t n ể ồ ặ ướ ề ph i ch u treo lên cây cho qu r a.

ạ ỉ

ề ị

ả

46

 Bên cạnh đó, còn có nhân vật ông Hai Tích.

47

ậ

ẽ

ờ ố ủ

ộ

ơ ng làm gì có ti n đ g i l ố ạ c nh quay ông cùng bà Hai giúp đ ỡ s không hài lòng v khán gi ề ả ẽ c h t là do bà Hai nh và ế ướ u. H n n a, ông l i không tin Kìm (m t tay ạ ữ i cho ông mua ề ươ ể ử ạ

Nhân v t ông Hai Tích, ở ả Kìm chôn xác ông T Đ nh có l ư ị lòng t t c a ông, b i ông giúp Kìm tr ở cũng vì thích u ng r ượ len trâu lang b t, tha ph m t chi c c i khác). ế ố ở ộ Nh ng ư ữ ả ả ơ ở

ồ

ậ u n a, Kìm g i l ủ ử ạ nh ng c nh quay sau, khán gi ấ ố ữ ế

ượ ế

ố ớ

ướ ế

48

ề (theo ạ ệ ố

yêu quý ông h n b i chính lòng nhân h u c a ông. Bà Hai m t, ông bu n nên không u ng r i ti n chi c c i xay ông cũng không ề ố nh n, đ n mùa khô ông giúp Kìm tìm xác ông T Đ nh và đi làm ư ị ậ t đó mà Kìm đã đ n đáp ông đ ng cùng v i Kìm. Chính vì lòng t ồ t c b ng cách khi ông ch t, Kìm đã chôn xác ông t ử ế ằ nguy n khi ông còn s ng: ông mu n Kìm chôn xác ông bên c nh bà ố Hai).

ả

ọ ẩ i nh ng n t

ẩ

ữ

ề ậ

ệ ả ườ ế

ế

ứ ề

ở

ẻ

ậ

ờ

Hình nh ông bà Hai Tích trong tác ph m văn h c cũng ng nh trong tác ph m đi n nh đ u đ l ấ ượ ể ạ ư t i ti p nh n. B i trong lúc Kìm g p t đ p trong lòng ng ặ ở ố ẹ khó khăn nh t: ba ch t, m t mình lênh đênh trên chi c ộ ế ấ b là đâu khi t t chôn ba xu ng nh , Kìm không bi ế ồ i thì ông bà Hai đã giúp đ c n i đ t khách quê ng n ỡ ườ ướ i chia s chân th t, Kìm b ng c t m lòng và nh ng l ữ ả ấ m c m c.

ỏ ơ ấ ằ ạ

ng yêu, đùm b c

ươ

ọ

49

ộ Qua đây, ta th y đ ủ

l n nhau c a ng ẫ

ấ ườ

c t m lòng th ượ ấ i dân Nam B . ộ

2.2.5. Nhân v t th y chung

ậ ủ

đ ữ ượ ồ

ẫ ẻ ẹ

Khi xem phim “Mùa khán gi len trâu”, có l ả ẽ tình luôn dành nhi u ề c m cho nhân v t Đ t ẹ ậ ả b i anh tuy đi len trâu ở c nh ng v n gi ư nh ng v đ p tâm h n ữ c a mình. ủ

50Đeṭ

ầ ữ ư ữ ễ ấ ị

ố Qua nh ng l n đi ượ ử ề

ố ồ ố ớ ế

hút thu c, u ng r th m tâm h n anh là tình yêu tha thi ẳ iườ v ch a c (ng len anh cũng b nhi m nh ng thói x u nh : u, ch i th , đánh bài,… nh ng trong sâu ư t, th y chung đ i v i Bân ủ i) sau năm năm lang b t. ợ ư ướ ạ

ố ố ắ ạ

ợ Anh c g ng làm vi c v i mong mu n đem l ự

ườ ặ

ạ ậ ủ ớ ộ ng nh anh đã d đoán đ ế ệ ệ ế

ệ ư ừ ả ạ ắ ị

51

i cu c s ng ố ớ c s h nh phúc cho v con nh ng d ượ ố ư ph n c a mình (anh đã t ng d n dò Bân “n u có chuy n gì x y ả ) và r i vi c đó cũng đ n anh ra v i anh thì em bi t ph i làm gì” ồ ế b nhóm len trâu c a đ i ca L p b t đi trong đêm cùng v i ớ ậ ủ Quang.

Ngày tr

ầ

ướ

ủ ượ

c anh không làm ch đ c thì gi

ờ

ướ

ả

ề

ấ

ả

ị

ắ ị

ề

ế

ế

ả

c b y trâu mà mình len trong n đây anh không làm ch ủ đ c cu c đ i mình. B t l c l n nh t c a anh là ộ ượ ấ ủ ấ ự ớ ờ không đem l i h nh phúc cho v , con mình vì b n ợ ạ ạ đây ph i ch u nhi u b t công, đ ng cay thân anh gi ờ h n th là còn khi n cho v con anh ph i ch u nhi u ợ ơ m t mát, đau kh . ổ ấ

52

2.2.6. Nh ng ki u nhân v t khác ể

ữ ữ

ự ấ

ậ Ngoài nh ng nhân v t trên, trong phim còn có s xu t ệ ủ

ậ hi n c a nhân v t bà T Đ nh và nhân v t Thi u. ư ị

ề

ậ

ậ

53

Ba T Đinh ̀ ư ̣

Thiêù

Bà T Đ nh là m nuôi c a Kìm. ẹ

ư ị

ủ

ế

54

ườ

Bà là m t ộ ng i v a có nét ườ ừ t lo đ m đang, bi ả toan v n có c a ủ ố i ph m t ng ộ ụ ườ n nh ng bên ư ữ c nh đó bà l i là ạ ạ m t ng i ph ụ ộ b c.ạ

ổ ặ ư

ườ ư ủ

t Nam bi ộ ố ệ

Bà có nét m t kh c kh nh ng không n nang gì ai và cũng ể i ng tr ng cho ng ượ “M a vài đám n a thì ữ ư . Ba cái lu, cái hũ trôi l nh ngh nh ể ể ở

ắ không dám ni lên ti ng nói c a mình. Bà t ế ph n Vi t lo toan cho cu c s ng ế ụ ữ có môn leo lên nóc nhà mà trong nhà r i, ba nó ch a hay sao ?”. ư ồ

i là ng ạ ấ ạ ư ườ

ố ả Nh ng bên c nh s lo toan y, bà l ự ỉ ộ ố

ế ề ỏ

ố ố

ứ ữ ỏ

55

i tính toán, ích k ỉ ch nghĩ cho b n thân, s ng không có tình có nghĩa. Vì cu c s ng c h t sau, m t mát quá nhi u bà đã b ông T khó khăn thi u tr ư ấ ướ ụ ra đi. Chính vì bà b đi mà cha Kìm xu ng d c nhanh chóng đ r i ỏ ể ồ ch t trên chi c xu ng nh bé, trong vòng tay đ a con trai gi a tr i ờ ồ ế m a, n ư ế c n i. ướ ổ

ẹ ộ

ề cũng s là ng ẽ Thi u là m t th h ti p n i cu c đ i c a cha m nó và ờ ủ ố i ti p n i cu c s ng c a Kìm. ộ ố ế ệ ế ố ườ ế ộ ủ

ố ạ ạ ữ ủ

ậ ể ữ ề

i thích cho đ a bé r ng n ứ ướ ư ướ

ằ ế ỏ ướ ả

ứ ậ ấ

56

ọ ấ ủ Đo n đ i tho i gi a Kìm và con trai c a Đ t đã th hi n ể ệ ẹ c. Kìm đã cách hi u ch p ch ng c a m t đ a bé v sông n ộ ứ ủ c ng p là do m a, m a sinh ra t gi ừ ư ậ ả i. D ng nh tr i, n c dìm ch t c cây, trâu và c con ng ườ ư ườ ờ đó là bài h c đ u tiên và cũng là nh n th c sâu s c nh t, th m ấ ắ ầ i dân Nam B s ng trong mùa n c n i thía nh t c a ng ướ ổ .  ộ ố ườ

Bên c nh đó, còn có nhân v t Thi u (con c a Đ t).

ủ

ề

ẹ

ạ

ậ

ắ

ấ

ệ

ệ ủ

ậ ậ

ư ệ

ề ấ ơ ồ

ấ

ẻ

ẽ ễ

ủ Khán gi ậ ữ

ỏ ậ

ữ

Trong hai truy n ng n thì không có s xu t hi n c a nhân v t Thi u, ự nh ng trong phim thì nhân v t này xu t hi n và mang dáng d p ngây th h n nhiên c a m t đ a tr lên năm. ộ ứ khi xem phim s d dàng ả nh n ra Thi u r t thông minh qua ấ ề nh ng trò ch i và nh ng câu h i c u ơ dành cho Kìm.

57

2.3. Ngôn ngữ

ệ ả

ử ụ

̉ ữ

ấ ệ

ươ

ữ

ể

́ ̀ ́ ́ ̉ ̣ ̉ ̀ ̉ ̃

Đi n nh s d ng tât ca nh ng gi may quay phim co thê thâu lai - ca hinh anh lân ng phap x ́ ử i nói,…) thông qua cac thu phap

ả ế

ồ

ộ

ờ

́ ̣ ̉ ̀

âm thanh đ làm ch t li u. Noi ro h n, ngôn ng điên anh bao ham ph ̃ ơ ly hinh anh va âm thanh (bao g m c ti ng đ ng, l điên anh.

́ ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ́

Noi cach khac, moi loai vât thê đêu co thê la chât liêu cua điên anh.

̣ ̉

ơ

́ ượ

̉ ở

́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ̉ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̉ ́ ̀ ̣

ữ

ự

̣ ̉ ̀ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̀

́ ợ

ự

ớ

́ ́ ̉ ̣ ̉ ̃ ̀ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̀ ̃

̀ ́ ́ ́ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ ̀

).

“Bât ky môt ng hinh, đô thi hoăc âm thanh... đêu co thê tr thanh đ n vi văn ban nao: thi giac, t yêu tô cua ngôn ng điên anh, miên la no hiên cho ta môt kha năng l a chon, va miên nhiên, ma kêt h p v i la do đo, no xuât hiên trong văn ban không phai môt cach t (Iouri Lotman, “Ky hiêu hoc nghê thuât sân khâu, điên anh, Viên Nghê môt y nghia.” thuât va l u tr điên anh Viêt nam” ữ

̣ ́ ̃ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣

T nh ng đi u v a nói trên, chúng ta th y chât liêu cua văn ch

ng la phi vât

ề ừ

ươ

ấ

̣ ̣ ̉ ̣

ẩ

́ ̣ ̉ ̀ ̣

c. Và khi xét trong tác ph m đi n nh

ẩ

̉ ̉ ̣ ̉ ̀ ̣ ̉ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̉

58

̀ ư ừ ữ thê, ch t li u cua tác ph m điên anh la vât thê, la dâu công cua moi loai vât thê co thê ấ ệ ệ ả “Mùa len trâu” ta th y ấ nghe, co thê thây đ có các lo i ngôn ng sau: ạ

́ ượ ữ

́ ̉

ả

ờ

ế

t

(l ng, ngôn t ươ ng tác ph m thì l

ạ

ẩ

ệ

̉ ̣ ́ ̣ ́ ́

ư

̀ ̀ ́ ̣

̣ ̀ ́ ̀ ̣ ́ ́

2.3.1. Ngôn ng b ng hình nh – âm thanh i ng m) ữ ằ ầ N u trong ngh thu t văn ch - c l i k và ậ ệ ả ờ ể ừ l i tho i, đ u th hi n t i tho i hay ể ệ ư ưở ề ờ ạ ờ b t c câu, l i k đ u quan tr ng trong ngh thu t đi n nh, ệ ả ậ ọ ờ ể ề ấ ứ ng tiên chinh, thâm chi co phim song chúng không phai la ph ̀ ươ i k . không cân dung đên thoai hay l ờ ể ̉ ự ng, triêt ly... băng ngôn ng cua minh nh văn ch

ươ

ư

ộ

́ ́ ̀ ̉ ̀

̣ ặ

̣ ̉ ̃ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̣

59

Nh vây, du không thê tr c tiêp đê câp đên chinh tri t ̣ ư ng, t ữ ưở điên anh vân co thê gian tiêp bôc lô qua m t kênh ngôn ng ữ ữ “hình nh ả điên anh nghê thuât đ c tr ng. Đó là kênh ngôn ng ư – âm thanh”.

̣ ̉ ̣

ộ ạ ề ễ ễ ạ

ự ủ ồ ộ

.

Mùa len trâu” (đ o di n Nguy n Võ Nhi u đo n trong b phim “ Nghiêm Minh) là m t minh ch ng hùng h n cho s thành công c a ứ ngôn ng ữ “hình nh – âm thanh” ả Tiêu bi u là ộ ủ ể

60

ở ả Kìm, nh t chi c c i xay cùng v i b x c nh m đ u c a b phim, Lam - cháu n i c a ng ng i rũ m c ở ầ ủ ộ ớ ộ ươ ế ố ườ ụ ặ

ở

ở

ướ

ở

ớ

ữ ướ

tr

đây hoàn toàn h p lí, b i ợ i góc đ văn hóa thì ộ mi n c sinh ra và l n lên ề c nói chung hay Lam nói riêng, cũng ng đó, vì h đã ọ ượ i ch t ườ

c c nh t ả ủ ụ

ế

 Thái đ c a Lam ộ ủ khi nhìn nh n b phim d l ộ ậ ẽ đ i v i nh ng ai đ ượ ố ớ quê sông n đ u ề “bình th n” ả ướ quá quen v i phong t c th y táng ng trong mùa n

c n i.

ớ ướ ổ

61

ạ ữ ư ừ ể

ấ ầ ứ ế ả ả

ấ

Bên c nh nh ng hình nh đ y s c bi u tr ng v a k trên, Mùa len chúng tôi th y có m t hình nh khi n ng ộ trâu” c m th y m h , đó chính là đo n ông T Đ nh - ba c a ơ ồ ạ c Kìm h p h i trên chi c xu ng ba lá trong c n m a nh trút n ế gi a r ng U Minh.

ể i xem phim “ ườ ư ị ư ủ ướ ư ơ ồ ố

Canh Kim dua chen com cho ba roi ong Tu  nem che com toi chen noi tren mat nuoc

62

ả ấ ữ ừ

Hành đ ng ném chén c m xu ng

ố ộ ơ “bi n n ể

ướ c a ông c” ủ i đ y m ơ ạ ầ ơ ứ

ề ườ ư ị ồ

t s c Có th lão đã quá ki ổ ệ ứ “ ng không có ăn u ng gì đ ượ

ư ỏ

ệ ướ t s ng n a. ữ

ữ ể ớ

ữ ế ế ớ

ủ ể

ả ỏ

ng l ạ ữ c mênh mông? T i sao lão không nh ạ ạ

63

T Đ nh trong phim mang tính d t khoát h n, song l i xem nhi u suy nghĩ khác nhau. h đem đ n cho ng ế c ố ể c vi c bà T b đi, lão ầ ả ầ ồ hay lão quá đau đ n tr g n c tu n r i” ớ “có mình ênh” và không thi ch còn ế ố ỉ Bên c nh nh ng cách hi u khác nhau đó thì đôi khi v i tình ạ ti i xem, nh ng ai ch a m t l n ti p c n v i truy n t này, ng ệ ậ ườ ộ ầ ư t h n s đ t c a nhà văn S n Nam, ng n ắ “M t cu c bi n dâu” ắ ẳ ẽ ặ ơ ộ ộ ra nh ng câu h i: T i sao lão ph i trút c chén c m xu ng b ố ể ơ ả i chén c m cho n ơ ườ ướ . đ a con kh n kh kia?... luôn luôn h n sâu trong tâm trí khán gi ả ứ ằ ổ ố

H n th , trong phim, n

ơ

ế

ng tr ng ư c nhau đó

ướ ủ

c la môt ân du t ng ế ố

̣ ượ cho tính không th chia lìa c a hai y u t ượ là đ i s ng và ch t chóc (chu đê chinh cua phim).

̀ ̣ ̉

ể ế ́ ợ ồ

̉ ̀ ́ ̉

ả

́

ờ ố Phim co ć hi tiêt v ch ng ông Hai Tích đã hy sinh chiêc ̀ – đ dim x ác cha Kìm. ể ̀ c lu y, ông Hai ̃ ấ ướ c, nên xac phai bo trong

ượ

́

côi đ́ a ́ – tài s n duy nhât trong nha Khi bà Hai qua đ i, cũng trong mùa n ờ không thê chôn hay dìm xác đ chiêc chi

ếu coi, treo trên côt cao.

̉ ́ ̉ ́

64

́ ́ ̣

Camera quay toàn canh x

̉

̣

̣

̉

Canh giot n

c

̣ ướ

ế

́ ̉

́ ̀ ̉ ̀

ác c ướ treo trên côt, chung quanh n t ừng giot ̣ ngâp mênh mông, nhỏ“tong, ać ừ cai x́ ri ra t nư cớ c hòa cùng tong” xuông m t n ặ ướ v i ti ng kêu c a đàn qu háu ạ ủ ớ đói.

n

Co hinh anh va âm thanh (tiêng giot c va tiêng qua) ướ

́ ̣

̀ ́ ̣

Tiêng đông ̣ n

́ ̣

̀ ̉

̀ ̣ ́

n

́ ̣

65

c xoa

“tong, tong” c a ủ cướ hinh anh giot cùng v i th ứ ớ âm thanh ghê r n lam cho moi y ợ theo t nừ g nghiã iườ , th ng cướ kh iở s sông - cai chêt, ự ̀ n nguôn va

cứ tuôn traò phim: sô phân con cướ ́ sach tât ca…

ướ

́ ́ ́

̀ ̣ ́ ̉

ừ

ề

ể

ầ

ữ ở

ỉ

c m t ý nghĩa nào đó.

ượ

ộ

“b t đ ng” ấ ộ ề ặ ấ

ế

ữ

ữ

ố

i th

ả ườ

ưở

ớ

Nói cách khác, hình nh trong phim không th ch là m t ộ ả ể ỉ “ch t”ế ngay t t m nh đ u. , m t t m nh ấ ả ừ ầ ộ ấ ả Th nên, v n đ đ t ra là làm th nào cho hình nh tr ở ả ế thành ngôn ng , nghĩa là hình nh nói lên nh ng đi u mình ề ả mu n nói, nó ph i chuyên ch m t b c thông đi p nh t ấ ệ ở ộ ứ đ nh đ n v i ng i ả ề ứ ế ị i quy t th a đáng. r t c n các nhà làm phim l u tâm và gi ỏ ấ ầ

ng th c. Đây là v n đ nan gi ư

ấ ế

ả

66

T nh ng đi u v a nói trên, chúng ta c n hi u rõ: ừ hình nh tr thành ngôn ng c a phim khi và ch khi nó ữ ủ ả mang đ

Đê khăc hoa hinh t

ượ

tac gia cua

̉ ́ ̣ ̀ ̣ ̃ ̉ ́ ́ ̀

th cứ : hoăc la dung

̉ cua ng

̣ ́ ̉ ̉ ́ ̉ ̣ ̣

iườ kê ham ân, hay

̉ ự

̀ ̣ ̀ ̀ ̉ ̉ ̉ ̣

ng nhân vât, diên ta tinh cach va thoaỉ maí s ử dung hai tac phâm văn hoc nôi tâm, ườ kê chuyên i iờ kê, ta l hinh iườ kê tr c tiêp), hoăc la dung ng (ng i ờ cuả nhân vât (đôi thoai hoăc đôc thoai nôi tâm). l

̉ ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ̀

i

ư

̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣

ể ễ ả

ậ

̉ ̉ ̣

ủ ả

ữ

ữ

̀

ư l Nh ng khi đ a ườ kê chuyên vào tác iờ d n ẫ cua ng tâm tr ng c a nhân v t thi có ph m đi n nh đ di n t ạ ệ ả ẩ không h p lí. Cho nên, các nhà s n xu t phim đã l ấ ợ ẽ “hình nh ả i nh ng ngôn ng y thành nh ng chuy n t ữ ấ ể ả i”.ờ có l

67

ả

ạ

ở

Đó là hình nh ở ầ ạ

ư ế ị

ư

đo n đ i tho i gi a ông bà T trong ữ ố ạ đo n m đ u phim, mà c th là khi ông T quy t đ nh cho ụ ể Kìm đi len trâu.

Canh Ba the 2 (ma a cat roi nh)

68

Chi ti t nhân v t Kìm trăn tr trong gi ng ng thì là chi ti t ế ậ ở ườ ủ ế

Canh Kiêm lăn wq lai trong mung

đ ượ c sáng t o thêm. ạ

(không âm thanh cung d

c)

ượ

̀ ̣

̃

ệ

i quá ư ể ạ ng, không ướ ng nào th hi n n i tâm ộ ể ệ ắ nh ng ư ng m t luôn ánh lên

Trong lúc ông T k l kh b ng lòng vui s ứ ằ m t t ữ ộ ừ nh trong ư thông qua g n c ụ ườ

ề ộ

ư ạ ể ộ

69

truy n ng n ặ ươ i đã đ th hi n đi u đó. ủ ể ệ Riêng đôi m t, hành đ ng c a ủ ắ i th hi n thái đ bàng bà T l ệ quang, không quan tâm, “không ham” cái ngh len trâu. ề

ổ

ờ ẫ

t tr ế ướ

ố ồ ộ

ứ

c t

ữ

Tuy nhiên nó hoàn toàn h p lý, g n li n và b sung ắ ề ợ i, trong căn nhà c. Đó là khi tr i s m t v i chi ti ớ nh Kìm đang trong tâm tr ng h i h p, v a lo l ng, ắ ừ ạ ỏ c đi xa; v a háo h c khi nghĩ đ n ngày mai mình đ ượ ế ừ i c a cha t c nh ng l thêm vào đó, Kìm nghe đ ờ ủ ượ ấ ả v m t quá kh hào hùng. ề ộ

ấ ả

ườ

ề

ứ T t c nh ng đi u này ng ữ c t ấ ượ ư ế ậ

ở ườ

i xem hoàn toàn có th ể i liên t c và nh n ra khi th y đ ụ đôi m t nhìn chăm chăm c a di n viên Lê Th L . ế ữ

th xoay tr ng ủ

ễ

ắ

70

2.3.2. Ngôn ng đ i tho i c a nhân v t ậ

ạ ủ

ữ ố

Trong phim “Mùa len trâu”, l ờ ẩ ạ

tr nên s ng đ ng, hi n th c hóa h n. ộ ố ở ệ ự

“Mùa len trâu” đã tái hi n l ệ ạ i dân Nam B . B i ngay t ừ ườ

ơ ộ ố

ủ ậ ộ ớ

ư ữ ặ ệ i nói các nhân v t ( ậ ữ ừ ờ

ườ ư ọ

ơ

ữ con, mình ênh, tui…). Ngoài t ế ữ

71

i tho i đã giúp cho tác ph m ơ i đúng h i th cu c s ng c a ở cách x ng hô c a các nhân v t ủ c nét ngôn ng đ c s t gi ng Nam B v i ọ ậ ba nó, má nó, ng, khi h gi ng ạ x ng hô ừ ư kinh/ ể ráng/ g ng, ắ / m nh dõi ộ ở ượ ng ng trong t ng l ậ ọ ậ t, ậ b nhị ấ sanh m ngạ / sinh m nh, / b nh, ệ ệ ạ

ng cho ta c m nh n đ ả các ph ươ mày – tao lúc gi n d cũng nh bình th khuyên l n thì g i là gi a các nhân v t, ta còn th y các bi n th ( kênh, gi m nh gi i,…). tự / gi ỏ ạ

Thông qua ngôn ng , gi ng đi u, ta có th nh n bi ọ t đ ế ượ ậ

ủ ữ ậ ể ậ ậ

ữ ủ

ổ ủ ử ở ề ế ề

mi ng c a đ a con trai c c m ch ụ : c tính ệ cách c a các nhân v t. Trong đó, n i b t là nhân v t Kìm. Ngôn ng c a Kìm đã cho ta th y s thay đ i c a chàng trai c và sau khi len trâu tr v . Nh ng ti ng ch i th liên t c tr ướ c ượ “văng” ra t đ ổ ấ ự ữ ứ ủ ừ ụ ệ ị

ồ

ử

ư

ế ế ừ ̀

́ ặ b luôn!” ế ộ ộ ẳ ề ẽ ỏ

Kim ch i thê. L i ̉ ờ giông nh ben kia. (chi can nghe tieng chui nen khong can chen vo b )ự

ư ớ

72

“Ch t h t m t con trâu r i! Đem c p ặ s ng s ng và b da nó v nè. N ng g n ầ ừ . “Đ.m ch t. Đ.m nó ch ng l tui không mu n bán con trâu” khi n cho ế ố “m i đi m t mùa đã ph i b o là bà t ộ ả ả thành du đ ng r i” ả ồ .

c h p th t

ấ

ữ

ượ

ụ ừ

ầ

ớ

ơ

ơ “nghe th y đ

ấ ượ

ề

ở

ự

ấ . nhà chú không nghe th y” ụ ộ ấ

ể ệ ộ ắ

ủ

ẳ

Đó là th ứ “văn hóa” đ nh ng đàn anh nh L p trong mùa len trâu. Mùa len trâu đ u tiên đã ư ậ c nhi u khi n cho nó l n h n, khôn h n, ế vi c mà ế ặ ử c cá tính c a ng ườ ậ

ệ Ti ng ch i, m c dù có s thô t c nh ng đã th hi n ư đ i dân Nam B : r t th ng th n, b c ượ tr c, nghĩ sao nói v y, không quanh co, không hoa mĩ. ự

73

ấ

ả

ữ

ả

ề ủ c khung c nh thiên nhiên đ m v nên th ơ ở

ọ ẽ ấ ả

ư ị ạ ượ

ẻ

ồ

Ngoài ra, thông qua gi ng đi u c a ông T Đ nh khi nói v vùng đ t Ba ủ ệ c s lãng m n, hào s ng c a nh ng con Thê, B y Núi, chúng ta s th y đ ượ ự ng vùng Đ ng i Nam B tr ộ ướ ườ b ng sông C u Long. ằ

ử

ồ

ố

ậ

ậ

ế

Ấ

ỏ

ẩ

ả

y th t ch n b ng lai tiên c nh, x a nay th t hi m qua l ờ ể ủ ả ầ

ị i; ng a l ng thì trâu c mình vô c t đ n vua chúa mà gãi s n s t

ọ

ứ ư

ừ

ả ầ

ả

ệ ắ ả

ề

ấ

ọ

ư ồ

ộ

ồ

i năm ba trăm con. Đen đ ng, đ c n ấ

ố

ộ ỗ ầ ụ

ậ

ầ

ỏ ạ

ả

i k c a ba Kìm ư “Trên Ba Thê, c nh núi non thanh l ch, trâu ăn c ng ng đ u coi mây bay lui t Ba ồ ộ ”; “t ộ ề ớ Thê c b y trâu len qua mi n B y Núi oai v l m kìa. Voi đi m t l n đôi ba ộ ầ ề t r ng ai cũng th y. ch c con là cùng, c p hai ba con là nhi u. C nh đó mi ệ ừ ụ Đ ng này, trâu l c. Gi ng nh h i thiên ố ặ ướ ằ đ a s khai, càn khôn h n đ n. M y ông th y chùa, bà vãi n mình trong c c ầ ẩ ị ơ c ra ngóng m t theo b y trâu len trên núi, vì chán c nh tr n t c, v y đó mà b ắ ướ ả d d i” hoa th m. Ban đêm mu i mòng cũng ít, ữ ộ ; “B y Núi trâu ăn toàn c l ỗ ơ i”. c p beo trên núi quỳ xu ng mà đ u hàng ch không dám sáp l ọ

ứ

ầ

ạ

ố

74

ắ

ộ

ể

ượ ủ

Phim “Mùa len trâu” đ ộ

ể ừ ơ

ự

ữ ấ ủ

ư ườ

truy n ng n cùng tên và c chuy n th t ệ ể ” c a nhà văn S n Nam, t t nhiên các câu tho i ạ ấ ph ng ng y nh ng khi ươ ữ ố i dân c gi ng đi u, đi u b , phát âm c a ng ộ ệ ượ , ng – ngh thu t ngôn t ừ ươ

ọ ể

ộ ư

ệ

ậ

truy n “ệ M t cu c bi n dâu đ ừ ượ xem phim chúng ta s th y đ ệ b n x vùng Nam B , m t u đi m mà văn ch ứ ả không bao gi

có đ

c d a trên câu chuy n g c. Cùng nh ng t ệ ẽ ấ ộ c. ượ

ờ

đo n ông Đ nh hào h ng m t m ch k v th i kỳ oanh ộ

ể ề ờ

ứ

ạ

ạ

ị

li

Ch ng h n nh , ư ở ạ t, th y bà v n n m im ông lên ti ng h i: ằ

ẳ ấ

ế

ẫ

ỏ

ệ

Má nó ng hay th c? Nãy gi

có nghe gì hông? Sao không

h gì ráo d y,

ứ

ờ

ư ử

ậ

ủ hay ng r i?

ủ ồ

N m nghe đây mà. Nghe l

tai ch nghe b ng mi ng đâu mà

h t ng

ỗ

ệ

ằ

ớ

ừ ử ừ

ằ ch p?ậ

75

V y má nó nghe à? a, mà tui nói t

i đo n nào r i cà?

Ủ

ậ

ớ

ạ

ồ

Nói t

i lúc… a… (ng t m t quãng) trâu t

Ba Thê đi qua B y Núi.

ớ

ư

ắ

ộ

ừ

ả

ờ ể

2.3.2. Ngôn ng qua l  tác ph m đi n nh ẩ

ữ ệ ả

Ở

ệ

ạ

ớ

ờ ể ề

ậ

ộ

i k trong phim i thi u và khép l “Mùa len trâu”, đ o di n đã gi i ạ ễ i k v cu c đ i c a nhân v t Kìm nói riêng và cu c ộ ờ ủ c n i nói chung:

b phim b ng nh ng l ằ ộ s ng c a nh ng c dân mùa n ố

ữ ư

ủ

ữ

ướ ổ

“C đ i, tôi s ng

ả ờ

ả ộ

ư

ố c đó, tôi ch nh đ n mùa n

ỉ

ậ ủ

ướ

ổ

i và trâu. Mùa khô tôi ch nh rõ mùi đ

ở ớ ế ườ

ỏ

đây, Cà Mau hai mùa m a n ng. V y mà c m t th i ắ c ph trùm làm rũ m c ướ c mùi đ t, ượ ớ

c n i. T i mùa n ớ ỉ

ờ ụ ấ

i t

mùa n

tr ướ t c . C và nhà. Ng t ấ ả mùi c a nh ng rũ m c đ l ữ ủ

ụ ể ạ ừ

ướ ; c”

ổ

ọ

“Tôi ứ

ế

ồ

ế ớ

ủ ủ ượ

ậ ụ

ữ

c này, ba chìm b y n i. Chúng ả ướ i Pháp nh ng r i cũng b i i gi ạ ư ớ ả ậ i rũ i ph trùm m t th gi c l ộ ề ướ ạ i đàn ông không làm ch đ c gì, ngay c b y c ba n i b y chìm. Lam, con đang c m c t ông

ả ầ ố

ầ

76

c hay mùa khô”.

đâu mùa n

i nuôi n ng Thi u trên vùng n l ấ ề ở ạ tôi ch ng ki n đ an k t cu c chi n. Nh t gi ộ ế ế c lũ đang v , n tr n. Vài tháng sau khi n ướ m c, th gi i c a nh ng ng ườ ế ớ ủ trâu mà chúng tôi len trong n ướ c , n i ph i k b t đ u ố ộ

ả ể ắ ầ ở

ổ ả ướ

Trong phim, đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh đã k t h p các i k b ng di n xu t, b ng nh ng hình ấ

ễ ạ

ễ ờ ể ằ ế ợ ữ ễ ằ

ệ nh, b ng âm thanh s ng đ ng. ằ giác quan, đã hi n th c hóa l ộ ả

ả ọ Ở

ự ố đây, hình nh đã minh h a cho l ể ấ ả ề ả i k hay chính l ờ ể ư ế

ng: t ờ ể ữ ồ ưở

ớ ề ả

i k đã minh t c đ u có th nh ng dù th nào đi n a thì s ự ừ i nh v quá kh xa xôi, trong đó hình nh chi c c i xay, b ộ t n i li n gi a quá kh và hi n ộ ố ụ ứ i là m ch liên k t, chi ti ng ng ế ố ề ườ ữ ế ệ ạ

77

h a cho hình nh, t ọ k t h p này đã m ra m t b c c phim quay theo dòng h i t ở ế ợ hi n t ế ố ệ ạ x ứ ươ i.ạ t

ế ộ

ả

ờ

ệ

là l i sao l

i cho câu i k trong đo n k t b phim là l ạ “Lam, con đang c m c t ông c , n i ố ộ ầ i minh ờ i đ c ạ ượ

i lí gi ố c hay mùa khô” ở ầ

đâu mùa n ướ đo n phim m đ u, v y t ạ

ậ ạ

S ngăn cách hai l

Ta th y, l ấ ờ ể chuy n, đ ng th i câu nói ồ ờ ph i k b t đ u ầ ở ả ể ắ ch ng cho chi ti t ế ở ứ cu i phim? đ t ặ ở ố ự

ừ

ị

ưở ư

i k sóng đôi nhau t ờ ể ệ

ệ

ở ạ ấ ậ

ạ

ư

78

ố ả ố

ướ

ụ

c.

ng ch ng nh s ư ẽ làm cho ý nghĩa câu chuy n b gián đo n. Nh ng không, chính nó ạ i câu chuy n, làm cho câu chuy n xoay theo m t vòng đã m l ộ ệ i n i tròn b t t n nh thiên nhiên, nh cu c s ng c a con ng ườ ơ ủ ộ ố ư ư đây: mùa c n k t thúc thì mùa n i h t c dâng cao; con ng ườ ế ướ ế c; h m u sinh mùa c n thì c len mình m u sinh trong mùa n ọ ướ ư ạ sinh ra trong n c và rũ m c cũng trong c, ph i s ng trong n ướ n ướ

ẩ ằ ề ừ ừ

ữ

ữ

ọ ẩ ớ ể ừ ộ

ữ đi n nh nói chung, phim “ ng nói r t riêng so v i ngôn ng văn ch ấ c chuy n th t đ ể “ngôn ng đi n nh” ữ ệ ả ệ

Nh ng không th ph nh n r ng, ngôn ng ư ̣ ̉ ̀

ể ủ ậ ằ ượ ̉ ̣ ̀ ̣ ̃ ́ ̣ ̣ ̀ ́ ̃

ng th c nhât. Cho nên khi tiêp nhân ườ ứ ́ ́ ̣ ̉ ̣

́ ứ ̉ ̉ ́ ̀ ́ ̣

i đoc con phai t ng, ng ượ ườ ̣ ̀ ̀ ̣ ̉

c măt. Vì v y, ̀ ́ ̉ ̃ ̀ ́ ̃

79

 T nh ng đi u v a nói trên đây, có th nói r ng: tác ph m ể Mùa len trâu” nói riêng đã có nh ng ngôn ệ ả ng, m c dù nó có th ể ặ ươ ữ m t tác ph m văn h c. Th nh ng, đ khái quát ể ế ư ượ thành khái ni m thì ch a có đ nh nghĩa c th . ụ ể ị ư ứ tở hanh th ữ điên anh tr ngôn ng thê hiên hinh t ng manh me nhât, thuân tiên va hâp dân ữ i th ng điên t ̣ “truyên kê” ưở ừ anh có th thoai mai va đ ng, b i tỡ ôn s c h n tiêp nhân văn ch ể ơ ở ươ v i văn ch ng t ng, con v i điên anh ươ ớ ̉ ưở ớ m t khía c nh nào đó, ro thi tât ca đa bay ra tr ạ ậ ở ộ ướ rang điên anh đi đên cai đich nay dê h n văn ch ng rât nhiêu lân. ̃ ơ ươ ̀ ̣ ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀

2.4. Không gian, th i gian ờ 2.4.1. Không gian

c” Không gian trong phim “Mùa len trâu” là: Không gian mênh mông trong c nh ả “ng p n ậ ướ khi mùa n c ướ

Không gian r ng l n c a nh ng cánh đ ng, nh ng m nh đ t ữ

n iổ

ữ ủ ả ấ ồ ộ ớ

Không gian nh h p c a nh ng mái nhà, c a nh ng căn chòi cô

màu m khi đ n mùa khô. ế ỡ

ủ ữ ữ

80

ỏ ẹ ủ c n i. đ c gi a mùa n ữ ộ ướ ổ

ả

c kho ng không c qua

ướ

ữ

ộ

đ u b phim, ta có th th y đ Ngay t ể ấ ượ ừ ầ ộ gian r ng l n c a nh ng cánh đ ng ng p tràn trong n ậ ồ ớ ủ nh ng góc quay s c s o c a đ o di n.

ắ ả ủ ạ

ữ

ễ

ớ

ậ

ồ

V i góc quay c n c nh, có th làm cho ể ả choáng i xem ng ườ khung c tr ng p ướ ợ c lũ tràn v c nh n ề ướ ả mênh mông, cu n cu n ộ nh tràn đ y màn nh. ầ

ư

ả

81

ạ ướ

ữ ả ự

i k qua dòng h i t ướ

Bên c nh đó, nh ng góc quay bên trong lòng n i nh ng hình nh chân th c v th gi c, và kèm theo đó là l “C đ i tôi s ng ở

82

c cũng đã i phân rã, chuy n ề ế ớ ể ng ồ ưở ờ ể đây. Cà Mau hai mùa m a ư i và trâu”. ả ờ c tràn lên t đem l ữ ạ đ ng trong n ộ c a nhân v t Kìm ậ ủ n ng. Mùa m a n ắ ố t c . C và nhà. Ng ấ ả ỏ ư ướ ườ

ề

ướ

c

ư ế ư ướ

ề

ắ

83

và

o

N c lũ v , mênh mông không b b n ờ ế nh bi n kh i, c ỏ ơ ể t c ch t, trâu đói, t ấ ả nh chìm trong bi n ể n tr ng xóa, ắ “toán quân” làm trâu đi ngh d t i b t tránh lũ thuê l ạ ắ cuộc. đ u ầ

ộ ố

ể ộ c lũ là m t không gian xuyên su t ộ ằ ớ

Có th nói không gian mùa n ở ầ ộ ả ế ấ ả

c lũ và k t thúc cũng là c nh nh ng cánh đ ng, nh ng m nh đ t ữ ộ c. Đó cũng là m t nét đ c tr ng c a vùng đ t ặ ữ ủ ồ ư ướ ấ

ướ trong b phim. B phim m đ u b ng không gian r ng l n mùa n ướ ng p tràn trong n ậ Nam B .ộ

ọ ệ ữ ắ ặ

ậ ờ

ắ ủ v c nh sông n ả ề ả ờ ổ ộ

ơ ướ “n c: ướ ể ậ

c ch y hăng, tràn lan t , “n ộ c sâu, sông r ng” ướ

84

ơ ,… T t c nh hi n lên trong trí t ỡ ấ ả ư ệ ưở

ướ ả ề ướ ậ ư ể i đ c. Đ c hai truy n ng n c a nhà văn S n Nam, ta b t g p nh ng câu, nh ng đo n miêu t c tràn b sông H u ữ ạ ch y qua. N c trên tr i tuôn xu ng. Gió bi n tri n miên th i l ng ề ố ả b sông H u Giang ra v nh Xiêm v ”ề , “n ừ ờ ướ ị đâu ng Tây” La, ch y mãi v h c , “n ướ ở ộ ướ ả mà nhi u quá, ng p đ ng ru ng, sâu c hai th c, mênh mông ồ ề không b b n nh bi n kh i” ng ờ ế ng c a ng t ủ ượ ườ ọ

ế

ư

ớ ộ

ướ

ườ

ậ ố

ượ ướ

ễ ng mà không gian ng p tràn n c m t ng ắ ễ

ớ

ữ

ề

ấ

ồ

ỉ

ữ

ữ

ậ ướ

ồ

ả ướ c bao la,… giúp ng ườ ả ữ

ấ ư

ặ

Nh ng khi đ n v i b phim “Mùa len trâu” c a đ o ạ ủ di n Nguy n Võ Nghiêm Minh, chúng ta không c n ph i ả ầ ễ c kia đã hi n ng t t ể ưở i xem qua ng kính tài năng c a đ o hi n tr ủ ạ ệ di n Nguy n Võ Nghiêm Minh v i nh ng góc quay vi n ễ ữ ễ c nh v nh ng cánh đ ng, m nh đ t ch toàn là n c; ướ ả c; nh ng ngôi nhà, căn nh ng hàng cây ng p trong n chòi, gi a đ ng n i xem th y ữ c không gian cũng nh nh ng hình nh đ c tr ng đ ượ vùng đ t Nam B . c a mùa n ộ ủ

c n i ướ ổ ở

ư ấ

85

Bên c nh đó, trong phim ng

ể

ấ

ầ

ế ấ

ế

c chân ng

i xem có th nghe th y âm c ch y xu t hi n ngay c nh đ u phim ả c ướ i đi ướ c,… càng làm cho

ệ ố ộ c, b ướ ữ c, ti ng mái chèo khua n ướ

ướ

ế

ạ ườ thanh c a ti ng n ướ ủ ấ ả và âm thanh y c dàn tr i đ n cu i b phim: ti ng n ả ế ứ ch y khi nh ng con trâu len trong n ườ ả trong n không gian mênh mông n

c nh bao trùm toàn b phim.

ướ

ư

ữ

ự ế ợ

ộ ầ

ộ

ố

ể

ộ ư ữ ệ ả

ố ớ

ề

ắ

86

S k t h p gi a góc quay và âm thanh góp ph n miêu t ả không gian m t cách chân th c và s ng đ ng. Đây là m t ộ ự trong nh ng u đi m góp ph n t o nên thành công cho tác ầ ạ ph m đi n nh mà đ i v i truy n ng n đó là đi u không ệ ẩ th .ể

ế

Không gian sông n ườ ữ ế ố

ủ ổ ờ ế ướ ữ ự ủ

c đó cũng là không gian c a cái ch t. Nh ng ng i, nhà, trâu,… nh ng s ph n đã chìm, đã n i, và đã tan bi n ậ trong không gian đó. S mênh mông không b b n c a không gian sông n c làm ng i ta ghê s . ợ ườ

c, ng b là n ề ế

ướ Mùa n ườ ố ướ ấ ể

c thì ng c n i, t ướ ổ ứ ề ế ề ồ

ặ ướ ướ ế

ỏ ị ướ ụ

87

i và trâu đ u ch t trong n c. ướ ườ i ch t, không có đ t đ chôn, n u không mu n cho xác ch t ế ế i ta xóc cây tréo gi a đ ng ặ ướ ở ữ ườ i r i d n cây, i ta bó xác l c, cũng có khi ng ạ ồ ằ ườ i ta có c gi ự ng t”, “n i đáy ru ng, đ n mùa ườ ướ ộ ng... Trâu bò thì ch t ng, chôn c t k l ế ấ ỹ ưỡ ố ươ c làm cho m c c, cây c b n ụ ướ “điêu i ta c này đã làm cho ng ườ

. Ng n i sình l nh trên m t n ổ r i treo lên m t n ồ d n đá mà neo d ằ nh đ n thì tìm mà h t x ớ ế vì b nh, vì đói, m c rã ra trong n ệ nát. Chính không gian sông n ướ đ ng”ứ

ệ

ấ

ộ

ộ

c nhìn th y

i xem s đ

ẽ ượ

ườ

ả ủ ạ ấ

ữ ủ

ữ nh ng góc quay vi n c nh c a đ o di n, ng ễ ả ễ m t cách bao quát không gian y v i s mênh mông và hung d c a dòng ớ ự n

c.

Khi xem phim, nh ng hình nh y hi n lên m t cách sinh đ ng qua ấ ữ ộ ướ

ữ

ể

ỏ

ọ

ố

ỉ

Không ch có th , nh ng mái nhà nh bé cũng không th ch ng ch i c. Khi giông gió n i lên, căn nhà c a ông i s

ế ủ

ướ

ủ

ổ

ữ c a sóng n

ậ

ạ ự “gi n d ” l bà Hai Tích đã trôi theo dòng n

c lũ.

ướ

88

t không có trong truy n ng n mà đ

ắ

ế

ượ ạ

ễ

ượ

ệ ự ng này có th làm cho ng ể

ạ

ụ ụ

c, chính Kìm đã neo gi

ạ

S trôi n i c a căn nhà gi ng nh m t

ườ

c đ o Đây là chi ti di n Nguy n Võ Nghiêm Minh d ng lên trong phim và ễ i xem kinh ng c – c nh t ườ ả “v ”ỡ ra r i trôi theo m t căn nhà l p x p, sóng gió làm nó ồ ộ m t n i khác nó l dòng n i ạ ở ộ ơ ữ ướ c. i trong con n bên m t thân cây còn sót l ướ ộ ư ộ “ng ố ự ng” ữ

ế c và n ướ

ướ

i ch ỉ i xem đ n nh ng vùng khác nhau nh ng ư c nh c, không gian sông n ư ướ “hành trình” c a căn nhà.

89

ổ ủ đ đ a ng ườ ườ ư chúng ch toàn là n ỉ càng m r ng d n theo ở ộ

ủ

ầ

N u đ n mùa n ế

c n i thì con ng ế ướ ổ ả ố

ườ b là n ế

ả ồ

ủ ậ ượ ỡ ỉ

ụ ể ạ ừ

90

i, trâu, cây c ,… ph i s ng ỏ c thì đ n mùa khô, xung trong không gian mênh mông t ướ ứ ề quanh h là không gian c a nh ng m nh đ t, nh ng cánh đ ng màu ấ ữ ọ c mùi đ t, “mùa khô tôi ch nh rõ đ m , theo l i c a nhân v t thì ấ ờ ủ mùi c a nh ng rũ m c đ l i bình c” i t ủ ở ạ ữ ng. Nó cũng mênh mông, vô t n nh khi mùa n th c lên. ữ ớ ướ , cu c s ng tr l ộ ố ướ ư mùa n ậ ườ

Trong cái mênh mông, ngút ngàn c a sóng n

ớ ặ

ạ

ồ

ậ

ố

c, thì s s ng m i ự ố ủ ướ c xu ng, cái còn l , đ đ n khi n i trên m t ố ạ ể ế ướ “... n m r p xu ng đ t, ch ng ch t cao ngùn ấ ấ ố ằ “Ð n ế i c a nhân v t bà T Đ nh trong truy n thì ệ ư ị i đ n t n ra, c non nhú m c xanh t ươ ế ậ

ọ

ộ

ỏ

c hình thành đang đ ượ đ t là nh ng bông lúa ữ ấ ng t”.ụ Và theo l ờ ủ cu i tháng, m t ru ng l ộ ặ chân tr i”ờ .

91

ấ

ư ề i xem nh ng n t ấ ượ ữ

ắ ườ

ộ ồ ủ

ế

M c dù xu t hi n không nhi u nh ng không gian ng sâu s c i c s luân h i c a hai mùa, h t mùa i đ n mùa khô.

ệ ặ này g i lên cho ng ườ ợ v nh ng m nh đ t Nam B vào mùa khô và ng ấ ả ữ ề xem th y đ ượ ự ấ n c n i r i l ướ ổ ồ ạ ế

92

ớ ủ ữ

c n i hay khi mùa khô kia là ổ ố ậ ướ

ồ ỏ ẹ ủ ữ ạ

ầ ỏ

Đ i l p v i không gian mênh mông c a nh ng cánh đ ng khi không gian nh h p c a ợ nh ng trong đó là nh ng t bao khó khăn mà ế ả ươ c lũ và tiêu bi u là căn nhà c a ông bà T ư

ư ng đ u v i bi ể ướ ủ ắ

93

Nha Hai Tich

Nha T Đinh ̀ ư ̣

mùa n nh ng mái nhà, nh ng căn chòi t m b , ữ ữ s s ng nh nhoi, h ph i đ ớ ọ ự ố tr c m t đó là mùa n ướ Đ nh và căn chòi c a ông bà Hai Tích. ủ ị

̀ ́

ỏ ẹ

ự

ứ

ữ ả

Trong nh ng không gian nh h p đó l ữ

ớ

ấ

ậ

ả

i ch a đ ng ạ nh ng tình c m l n lao, quý giá. Căn chòi c a ông bà Hai ủ chính là không gian bình yên m áp mà Kìm c m nh n c.ượ đ

ạ

ỏ

ủ

ồ ầ

ướ

đó...

Nhìn th y h nh ấ phúc nh nhoi c a c p v ch ng già, ợ ặ anh b t đ u nhen ắ nhúm nh ng c ữ m v m t gia đình ơ ề ộ đ m m t ừ ầ ấ

94

ờ

2.4.2. Th i gian ờ

ệ

ư ướ ạ ế

ế

ề

ướ i đ t nh ng rũ m c và x

Th i gian trong phim cũng nh trong truy n là th i gian ờ i đ n mùa khô. N c lên, c l ướ c; đ r i khi i và nhà đ u ng p tràn trong n ể ồ ậ i, ng ng ươ ữ

ườ

ụ

ấ

c rút, ch đ l ng trâu,…

c a s tu n hoàn, h t mùa n ủ ự ầ c và trâu, ng ườ ỏ n ỉ ể ạ ướ x ươ

ờ

ủ ự ắ

ữ

ế

ả

ờ

ờ

ụ

95

Trong phim, th i gian đó còn mang m t ý nghĩa khác, nó ộ ờ nhiên mà nó còn là không ch đ n thu n là th i gian c a t ỉ ơ ầ i. G n li n v i kho ng th i th i gian c a nh ng ki p ng ớ ề ườ ủ gian đó là s ti p n i gi a các th h s ng và bám tr trên ế ệ ố ự ế m nh đ t này r i ch t đ th h khác ti p n i cu c s ng đó. ế ồ

ữ ố ế ể ế ệ

ộ ố

ấ

ả

ố

ế

ườ

ắ

ố

ộ

ng: mùa khô thì đ ổ

ủ ệ ượ c rút ng n m t cách t ậ

ướ

ờ

ướ

ướ

ả

ở

i xem.

Ngoài ra, ta th y s tu n hoàn c a thiên nhiên – h t ấ ự ầ c tái hi n m t cách khác mùa khô đ n mùa lũ, đ ộ ế i đa, th ượ c kéo dãn vô t n. Cho c n i thì đ trong khi mùa n ượ nên, ta th y th i gian chính y u trong phim v n là th i ẫ ế ờ ấ t y u n c lũ và t gian mùa n c tr thành hình nh ấ ế đ y s c g i, đ y s c lan t a trong lòng ng ỏ ầ ứ ầ ứ ợ

ườ

96

ờ l ng”

ạ

ờ ượ

do, th i gian ự ờ i quá kh . ứ

ớ

ờ

ắ

Th i gian trong phim còn là th i gian t ậ “h i t đ o ng ồ ưở ả Th i gian đó đ ễ ạ ờ ờ

ượ

ẳ ậ ờ

ệ ộ

ủ

). Chuy n phim đ ệ

ữ

ế

ấ

ẫ ọ ậ

ề ễ

ạ

ủ ể

ệ

ộ

97

c - nhân v t c đ o di n xây d ng khác h n v i ượ ự th i gian trong truy n ng n. Th i gian ngh thu t trong ệ truy n đ c b t đ u theo hành trình c a cu c đ i nhân ắ ầ ệ ệ “Mùa len trâu”) và Kìm (truy n ệ “M t ộ v t Nhi (truy n ậ cu c bi n dâu” c d n d t b i nh ng ắ ở ượ ể ộ dòng h i c c a Kìm khi v già (qua gi ng l ng ti ng r t ồ ồ ứ ủ c m xúc c a chính đ o di n), nhân v t chính c a phim, ủ ả i b phim theo m t phong cách k chuy n m và đóng l ạ ộ ở khá truy n th ng và c đi n. ố

ổ ể

ề

Trong phim “Mùa len trâu”, ta th y th i gian trôi ch m h n so v i ớ ấ

ậ

ờ

ơ

trong truy n ng n. Vì nh ng nguyên nhân sau:

ữ

ệ

ắ

ạ

ễ

ễ

ố ả

ỉ ấ

ừ

ứ

ầ ớ

ậ

ắ ủ ng ra và đ o di n đã thêm m t s tình ti

ệ ng t

ễ

ế

ộ ố ơ

ượ ệ

ệ

ố

ố

ộ

+ Trong phim, đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh ch l y b i c nh và hai truy n ng n c a nhà văn S n Nam còn ph n l n nhân v t c m h ng t ơ ả đ u do đ o di n t t và các ạ ễ ưở ạ ề di n bi n khác cho truy n thêm lôi cu n s ng đ ng h n cho nên chuy n ế ễ phim có v dài h n. ẻ

ơ

ớ

ạ

ủ ộ

ượ

ừ

ủ ự

ờ

+ Bên c nh đó, v i cách quay ch m, nên th i gian c a b phim đ ờ ậ nhiên mùa n ướ ổ ồ ế ậ

ủ

ể

ờ

ộ ậ

ơ ế

ừ

ầ

c kéo c n i r i đ n mùa khô và dài ra v a th hi n th i gian c a t ể ệ c th ti p di n; và th i gian tâm lí c a nhân v t mà tiêu bi u là tâm lí c a ủ ễ ứ ế ế nhân v t Kìm, t lúc còn là m t c u con trai ngây th đ n khi qua hai l n đi ậ len trâu Kìm đã có nh ng thay đ i v tâm lí, tính cách.

ổ ề

ữ

98

ạ

ừ

ươ

ượ

c chi c c i đá có x ố ệ

ả

ứ ứ

ớ

+ Trong phim, đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh v a quay ễ ễ ng c nh i (cháu c a Kìm tìm đ hi n t ả ủ ở ệ ạ i câu chuy n c a ng i), sau đó quay c nh ở ủ ườ i cái th i mà Kìm m i 15 tu i cho đ a cháu c a mình nghe), r i l ồ ạ ổ ờ i (c nh đ a cháu đ ng gi a nh ng cánh đ ng bao la). tr v hi n t ữ ứ

ế quá kh (Kìm k l ể ạ ủ ữ

ở ề ệ ạ

ứ

ả

ồ

t, ng

ệ

ườ

+ Đ c bi ặ

ề

ả ạ

ữ

ễ

ả ữ

ượ

ủ

ệ ố ủ

ộ ữ

ữ

ấ

ồ

ỏ

99

i xem có th d dàng nh n ra hình nh c a ả ủ ậ ể ễ phim “Mùa len trâu” có đ t i ng ph n cao, v i nhi u kho ng t ộ ươ ả ố ớ ả trong khung hình. Đa ph n nh ng c nh quay trong phim đ c đ o ữ ầ ạ ượ di n quay trong bóng t i. Ch ng h n, nh ng c nh quay: cu c trò ộ ẳ ố u chuy n c a ông bà T Đ nh v len trâu, nh ng cu c vui r ề ư ị thu c c a nh ng đám len trâu trên các c n đ t nh , nh ng cu c vui ộ “trai gái” c a nh ng k len trâu,… ữ

ủ

ẻ

ủ

ạ

ữ

ấ ề

ớ

ươ

ầ ạ

ự ạ ổ ậ ủ

ư ể ễ ả

ậ

ệ ủ

ổ

ộ

+ Trong phim, còn có s xu t hi n khá nhi u c a âm ề ệ t Nam và Khmer v i nh c, nh ng bài nh c c truy n Vi ệ âm đi u du d ng, ch m rãi cũng góp ph n t o nên m ch ạ ệ tâm lí th i gian trôi ch m c a phim, cũng nh đ di n t ậ ờ c a nhân v t. ủ  Vì v y, nhìn m t cách t ng th , ta th y nh p đi u c a phim ch m h n so v i nh p đi u c a truy n ng n. ị

ể ệ ủ

ậ ậ

ấ ệ

ị ắ

ơ

ớ

100

ễ

3.1. Thành công “Mùa len trâu” c a đ o di n Nguy n Võ Nghiêm Minh đ ễ i nh ng thành công đáng k v t

ạ ủ ậ ạ ớ

ữ

ệ

c đánh ượ ng t ể ề ư ưở

giá là phim ngh thu t đ t t và th m m . ỹ ẩ

B phim đã kh ng đ nh giá tr , v trí c a đi n nh Vi

ị

ẳ

ủ

ệ ả

ị ự

ả

ệ và đã giành đ ạ

ố ế ả Tu i trổ i

ẻ t

ạ

ọ

quan tr ng nh : gi ạ

t

Kỳ Lân Vàng t ộ i Đ i H i đi n nh qu c t ộ

ạ ệ ả

ố ế ạ

ạ ộ

ạ

ề

ắ

ầ

101

ạ i b c tranh tuy t đ p và hi n th c v quê h

t Nam khi ộ ị c tham d nhi u liên hoan phim khu v c và qu c t ượ ề ự i Đ i H i nhi u gi ng qu c t i th ộ ố ế ưở ề ư i đi n nh Lucarno 2004, i Đ i H i Amiens 2004, gi ả ệ ả i Đ o di n h ng nh t i Chicago, gi ấ t ả ạ ạ ễ ạ i Đ i H i Manaus 2004. T i Sài Gòn trong bu i l Ban giám kh oả t ổ ễ ạ ạ “Mùa Len Trâu” ngày 2-6-2005, nhi u khán gi chi u ra m t phim đã ả ế ra vô cùng xúc đ ng và th m c m n nhà đ o di n Nghiêm Minh đã t ả ơ ộ ỏ v l ệ ẹ ẽ ạ ứ

ễ ng Nam B . ộ

ự ề

ươ

ệ

B phim

“Mùa len trâu” có th nói đã đ t đ ộ ạ ượ ể

ợ ừ ệ ự ố

ữ ệ ả ố ả ự ế ợ

c nh ng ữ vi c xây d ng c t truy n, l a thành công ngoài mong đ i, t ệ ch n nhân v t, b i c nh, ngôn ng đi n nh phù h p cho đ n ậ nh ng kĩ x o đi n nh… ệ ả ả

ả

ướ ế i xem d dàng ti p nh n. B phim ít chi ti c h t, ph i k đ n c t truy n gi n d , d hi u, giúp cho ệ t, s ki n ự ệ ộ ả ể ế ố ế ị ễ ể ế

102

ậ i nh ng d âm trong lòng khán gi ng nh ng đã đ l ữ ư ễ ể ạ . ả ọ ữ Tr ườ ư

ậ

ữ

ườ

ế ứ ộ

ộ

ả

ả

ả

ờ ầ ướ ộ

i xem choáng ế c mênh mông, tr i dài c màn nh t o nên ạ ả c bao ph cùng v i hình nh ớ ủ c, mà v n không gây c m giác

ẫ

ể

ị ướ ướ

ả

B ng nh ng kĩ thu t quay phim h t s c đ c đáo khi n ng ằ c m t vùng tr i đ y n ng p tr ướ ợ v đ p r t riêng c a m t không gian b n ủ ẻ ẹ ấ hàng trăm con trâu di chuy n gi a dòng n l n x n, chóng m t cho khán gi ộ

ữ . ả ả

ư

ạ

ậ ượ ứ

ả ớ

c n i gây ra đã th t s ám nh ng

ướ ố ữ ủ

ầ ậ ự

ướ

ổ

ặ ộ ả ớ ữ c cho th y đ lòng n ấ th i r a c a cu c s ng do mùa n ộ ố xem. N c là b i c nh chính trong phim, là bi u t ố ả ướ và cũng là bi u t

ng c a th i gian trôi qua, th i gian mang tính l ch s . ử

ể ượ ờ

ể ượ

ờ

Khi xem phim ng

ữ

ẹ

ộ

V i nh ng c nh quay c n c nh, vi n c nh cũng nh đo n quay trong ễ c s c tàn phá ghê g m nh ng âm th m cũng nh s ư ự ư i ườ ả ng c a s s ng - ch t ế ủ ự ố ủ ị i xem không ch c m th y l m t v i nh ng khuôn ỉ ả ườ ấ ạ ắ ớ c. Qua đó, cu c c s c m nh c a n ợ ướ ứ ủ ướ ạ ả c kia hi n lên i n i nh bé trong th gi ệ ế ớ ướ ỏ

ườ

ữ

hình đ p mà còn có c m giác lo s tr s ng lam lũ c a nh ng con ng ủ ố m t cách sinh đ ng, chân th t. ộ ộ

ậ

103

“Mùa len trâu” đã r t thành công khi kh c h a đ

ấ

ọ

ấ

ộ

ư

ủ

ắ ườ

ượ i dân mi n sông n ề

ồ

c ch t Nam B trong c. Cái h n , trong đó

ướ i b i s k t h p c a nhi u y u t ế ố

ề

ẩ

phim cũng nh tâm h n, tính cách c a ng ồ c a tác ph m đã đ c chuy n t ủ nhân v t cũng là m t y u t

ể ả ở ự ế ợ ủ quan tr ng.

ượ ộ ế ố

ậ

ọ

Các di n viên trong phim đ

ễ

ừ

ế

ậ

ạ

ọ

ấ

ợ

c l a ch n c n th n, t ngo i hình đ n gi ng ọ ẩ ượ ự nói,… cho phù h p v i nhân v t. Khi di n xu t, di n viên đã hóa thân vào ễ ễ ậ ớ nhân v t đ làm nên cái h n c a tác ph m. ẩ

ồ ủ

ậ ể

ả

ườ

ộ ố

ả

ớ

ắ

ườ

Hình nh nh ng con ng ữ ề

i dân nh m t bi u t ư ộ ằ

ố

ồ

ộ ạ

ễ

ộ

i lam lũ vì cu c s ng m u sinh, hình nh nh ng ữ ư ng văn hóa nông nghi p, ệ ể ượ t c ế ấ ả ế t v văn ế ề ộ i xem cũng hi u ph n nào v nét văn ề ầ

ườ

ể

104

con trâu g n li n v i ng nh ng b bà ba, cái c i xay, khăn r n cho đ n chi c xu ng ba lá,… t ữ c đ o di n đ a vào phim m t cách sinh đ ng. Cho dù không bi đ ư ượ hóa Nam B thì sau khi xem phim ng hóa Nam B v i nh ng hình nh đ c tr ng y.

ộ ộ ớ

ư ấ

ữ

ả

ặ

i xem n t

ấ ượ

ớ ố ử

ng v i l ủ

Xem “Mùa len trâu”, ng ườ ả

ữ

ộ ư

ộ

ề i càng khó khăn trăm b . Ng

ồ ồ ế

ấ ả

ư ộ ố

ậ

ị

ủ i y l ố ấ ạ

ư

ắ

ả

ả rõ nét.

c b c l

i x lý âm thanh, ánh sáng trong phim. Hòa vào m ng màu đen bao ph toàn màn nh là nh ng âm ả ữ ệ “D c hoài thanh quen thu c: nh ng bài sáo, ti ng mõ làng, giai đi u ạ ổ ế ộ lang”,… làm ng i xem b i h i nh v Nam B x a, v cu c đ i c c c ờ ơ ự ớ ề ườ i c l v t v lam lũ m u sinh, đ n mùa n ườ ề ướ ạ ư xem có c m giác nh cu c s ng c a các nhân v t trong phim b bao trùm b i ả ở bóng t i ch a đ ng c nh ng tình c m g n bó, i nh ng trong bóng t ữ ố i đ chia s , tính chân ch t c a con ng ẻ

ứ ự ườ ượ ộ ộ

ấ ủ

105

t t

ướ i, trâu, cây c i, nhà c a đ u ng p chìm trong n ử ề

t c a thiên nhiên đã tàn phá và tiêu di ệ ủ ậ ố ể ạ ỗ ế ủ

vùng sông n c n i ộ ạ ổ ở

ầ ộ

ắ ầ ề ơ

ấ ộ

ố ồ ự ệ ộ

106

t c t Cái kh c nghi ệ ấ ả ừ ắ c. Nh ng xúc ng ư ườ i n i ám nh trong phim là cái ch t c a ông T Đ nh đ ng và đ l ả ư ị ộ và bà Hai Tích. Mùa n c Nam B t o nên ướ ướ b c tranh sinh đ ng nh ng cũng mang đ y n i s hãi cho nh ng ữ ỗ ợ ư ứ c. i dân n i đây, cu c s ng b t đ u và k t thúc đ u là n ng ướ ế ộ ườ khi l ng ghép khung c nh đó vào cu c m u Đ o di n đã r t tinh t ễ ư ả ạ sinh c a Kìm cùng nh ng s ki n khác làm cho b phim thêm h p ấ ủ d n, thu hút ng ế ữ i xem. ườ ẫ

t t

ễ ấ ườ ộ ả ộ ư ậ ả ữ

ị ượ ử ụ ử ữ ầ

nhiên mà tinh t ượ ườ ự ể

Đ o di n r t thành công khi đã l m t cách chân th t ngôn ạ i dân Nam B t ng c a ng nh ng cách x ng hô đ n c nh ng ế ữ ữ ủ ti ng ch i th c a nh ng ng i len trâu cũng đ m ch t Nam B . ộ ấ ậ ữ ề ủ ế c s d ng m t Ngôn ng không c u kì mà m c m c, gi n d đ ộ ả ạ c tính cách cũng i xem hi u đ cách t ế nh tâm tr ng c a các nhân v t trong phim. ư ộ ừ ườ ộ giúp ng ậ ủ ạ

ệ ề ờ

t,… đ

ắ ư

i v n mãi đ ng l ườ c x lý khéo léo ch qua nh ng th ỉ ề ẽ ố i trong lòng ng ạ t lý v l ế ọ ườ ẫ ữ ườ

ượ ự ấ

107

ừ

B phim là c m t câu chuy n dài v đ i ng ộ ả ộ kh c nghi ệ ữ ượ ử ắ nh ng nh ng ý nghĩa tri ữ ẹ c a tình ng ủ ờ qua phim “Mùa len trâu” ta còn th y đ ủ đ o di n trong su t quá trình làm phim t ệ ố ạ l a ch n b i c nh, nhân v t,… đ n vi c s d ng kĩ x o đi n nh. ế ự i, v thiên nhiên ề c phim ng n ướ s ng và nh ng giá tr cao đ p ị i xem. Đ ng th i, ồ c s sáng t o đ c đáo c a ạ cách xây d ng c t truy n, ự ả ộ ố ệ ả ệ ử ụ ố ả ễ ọ ậ

3.2. Hạn chế

“Mua len trâu ộ ủ ấ ̀

ạ ề ừ

” là b phim r t thành công c a đ o di n i ộ , tuy v y bên c nh nh ng thành công phim cũng có ữ

ễ Nguy n Võ Nghiêm Minh t ng gây xúc đ ng và giành nhi u gi ả ễ ng qu c t th ạ ố ế nh ng h n ch nh t đ nh. ế ạ

ậ ấ ị c tiên ph i nói đ n đài t ả

ế ủ

ấ ạ ế ễ ả ưở ữ Tr ướ ả ễ ề

108

i nói trên sân kh u) và m c ứ di n c m qua gi ng nói c a m t s di n viên ch a đ t đ n đ ộ ư chín, đi u này ph n nào làm gi m đ sâu cho các vai di n và nh h ng không nh đ n thành công c a b phim. (l ừ ờ ộ ố ễ ộ ả ủ ộ ọ ầ ỏ ế ưở

ễ

ể ệ

ả

ư

ữ

ễ ậ ự ậ

ạ

Di n viên Kìm đã th hi n thành công vai di n, tuy nhiên có nh ng c nh quay Kìm ch a th t s nh p tâm v ề l ờ

i tho i sau: ạ

ồ ổ

ữ ừ

ầ

ậ

(l

ả ạ ớ

i tho i v i

i cha”

(l

i tho i. Đó là nh ng l ờ “- Mày l a g t tao ph i không, h n ng nh p vào m y ạ i tho i v i ông L p) ậ ả ờ “- Cha, ch mu n tôi làm m t ng ườ ố

ph i không?” ị

ạ ớ

ộ

ờ

v Đ t) ợ ẹ

109

M t h n ch n a c a di n viên Kìm đó là trong m t s c nh c m t ba, má Kìm nh ng nh ng ng

ộ ạ ề ế ữ ủ ụ ử ặ

c di n viên th hi n m t cách g ể ệ ộ ố ả ữ ư ượ ượ ử ộ

ễ quay Ki m nói t c, ch i th tr ề ướ câu ch i th , nói t c đó đ ễ ề g o, không chân th t: ạ ụ ậ

ặ ừ ủ ộ

b luôn. ế ế ầ ẹ ặ

“- Ch t h t m t con trâu r i. Đem c p s ng b da c a nó v ề ồ ộ nè! N ng g n ch t. M nó, ch l ả ẽ ỏ ế - Đ. m tui không mu n bán con trâu. ố

- K m tui, tui mu n đi thì tui đi. ệ ẹ ố

110

- Ch t b m ” ế ỏ ẹ

 Di n viên đóng vai bà T Đ nh có m t s l

ộ ố ờ ư ị i tho i ch a th t s ậ ự ư ạ

nh p tâm. ễ ậ

“- Tr i m a n a r i… ờ ư ữ ồ

- Ngh gì, ngh chăn trâu mà cũng đi h c n a à? ọ ữ ề

ề - Tôi không ham cái ngh đó.

111

- Rành cái đó đ c gi ề i gì?” ượ ả

ầ ủ ả

c nh này c đ o di n và di n viên s su t ể ơ ấ ở ả ạ ở ả ễ

Trong chuy n len trâu đ u tiên c a Kìm có c nh quay Kìm hút chi ố t: khi Quang đ a thu c cho Kìm hút. Đây là l n đ u tiên hút thu c ế ố t hút t ừ ư

ễ ầ

ầ ườ ễ ế ấ

Canh hut thuoc a nha

112

ế thu c. Có th nói, ti ư nh ng di n viên Kìm t lâu ch không ph i nh m t c u bé m i l n t p hút thu c. ố ra hút r t sành nh m t ng ỏ ư ộ ậ ư ộ ớ ớ ậ i đã bi ố ứ ả

Mùa len trâu đ c chi u ế ở

̀ ̉

ướ ượ nhiêu giai th i Vi c ng trong n ở ượ nhi u n ề c ướ ố

ở ư ượ

i kh n c u chân tình, xúc đ ng nh sau: “ ẩ ầ ờ

ườ ề ệ ộ i Vi t mình xem, đ c bi ườ ặ

c kh i quay năm 2003, khi quay xong, i (Pháp, B , Hà c trên th gi ế ớ ỉ uy tín. qu c t ng ố ế ưở t Nam mong mu n ệ c xem. V vi c này nhà văn S n Nam ơ Tôi mong các ư t ệ ở ệ i đ ng b ng, ho c là sang ra băng video bán cho t d ệ ướ ồ ế ằ

113

phim đ ượ Lan, M ) và giành đ ỹ Trong khi đó xem nh ng ch a đ ư có l anh đem phim chi u cho ng mi ặ bà con xem, tôi tin là bà con s yêu m n b phim ”. ẽ ế ộ

III. K t lu n ế

ậ

ộ ộ ư

ặ ự ự

ọ ủ

ấ ệ ộ i đ ể ả ượ

ướ

ậ ữ ế ệ

ệ ả

li u quý v cu c s ng con ng ẩ ộ ố ườ ề

114

ệ i th i kì Pháp thu c. M c dù có m t vài h n ch nh ng b phim “Mùa len trâu” ế ạ đã th c s thành công c v m t n i dung l n hình th c. T ả ề ặ ộ ừ ứ ẫ ch t li u văn h c c a S n Nam v i m t c u trúc đi n nh tài ệ ả ơ ộ ấ ớ năng. B phim đã chuy n t trang c cái h i đ t, h i th t ở ừ ơ ơ ấ c - trâu - văn lên màn nh. Trong đó, các y u t văn hóa: n ế ố ả , An Giang đã hòa quy nệ và i c a vùng đ t mũi Cà Mau ng ấ ườ ủ h p nh t thành m t tam giác ngh thu t v ng vàng, khi n ộ ấ ợ “Mùa len trâu” không ch là m t tác ph m đi n nh mà còn là ộ thông đi p văn hóa, t i Nam B d ờ ỉ ư ệ ộ ộ ướ

115