5. BÀN VỀ NHỮNG YÊU CẦU CỦA SINH VIÊN NGÀNH KẾ TOÁN ĐÁP ỨNG
NHU CẦU CỦA NHÀ TUYỂN DỤNG
DISCUSSING THE REQUIREMENTS OF ACCOUNTING STUDENTS TO MEET
THE NEEDS OF EMPLOYERS
ThS. Vũ Thị Phương Thảo
Trường Đại học Lao động Xã hội CS2
Tóm tắt
Với nền kinh tế Việt Nam hiện nay, việc quản lý về kinh tế xã hội đã có nhiều thay đổi, mô
hình kinh doanh dịch chuyển từ cá nhân, hộ gia đình sang mô hình doanh nghiệp (DN). Từ
yêu cầu của chính sách quản lý, nhằm đáp ứng việc minh bạch và công bằng trong chính
sách thuế cho mọi tổ chức khi tham gia sản xuất và kinh doanh. Đặc biệt, để bảo vệ quyền
lợi của người lao động về việc tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất
nghiệp, góp phần vào việc ngày một nâng cao chất lượng đời sống toàn dân. Việc ra đời
của nhiều DN vừa và nhỏ đã là một xu thế tất yếu. Theo pháp luật DN và pháp luật thuế,
mỗi DN phải tổ chức công tác kế toán theo yêu cầu quản lý, nên nhu cầu về nghề nghiệp kế
toán mỗi ngày một cao. Từ phía nhà tuyển dụng, đòi hỏi đội ngũ kế toán đủ năng lực thực
hiện việc tổng hợp dữ liệu, hạch toán, tư vấn chính sách kế toán – thuế một cách tốt nhất để
DN hoạt động kinh doanh, thực hiện đúng và đủ nghĩa vụ theo pháp luật DN, pháp luật
thuế. Bài viết này tác giả tập trung bàn luận sâu những vấn đề làm sao để sinh viên ngành
Kế toán đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng. Từ đó, giúp sinh viên ngành Kế toán
chủ động hơn nữa ngay còn trên ghế nhà trường, để họ có thể hoàn thiện bản thân và trở
thành nguồn lực đảm bảo yêu cầu của xã hội hiện nay.
Từ khoá: kế toán, sinh viên, sinh viên ngành kế toán, phần mềm kế toán.
Abstract
With the current Vietnamese economy, socio-economic management has undergone many
changes. The business model shifts from individuals and households to the business model
due to the requirements of management policies. To meet transparency and fairness in tax
policy for all organizations participating in production and business. Especially to protect
the rights of employees regarding participation in health insurance, social insurance, and
unemployment insurance. Contribute to increasingly improving the quality of life of all
people. The birth of many small and medium enterprises is an inevitable trend. According to
business law and tax law, each business must organize accounting work according to
management requirements, so the demand for accounting profession is increasing day by
day. From the employer side, a qualified accounting team is required to synthesize data, do
accounting, and advise on accounting and tax policies in the best way for businesses to
operate their business properly and fully. Obligations according to enterprise law and tax
law. In this article, the author focuses on discussing in depth the issues of how accounting
students can meet the requirements of employers. From there, it helps accounting students
to be more proactive while they are in school so they can perfect themselves and become
resources to meet the accounting work requirements of today's society.
Keywords: Accountants, students, accounting students, accounting software.
JEL Classifications: I20, I21, I22.
1. Đặt vấn đề
Hiện nay, có nhiều trường đào tạo chuyên ngành kế toán, với số lượng nhiều sinh viên
tốt nghiệp mỗi năm. Ngành Kế toán cũng là ngành có nguồn cung lao động lớn, vì DN nào
cũng phải có bộ máy kế toán hoặc kế toán nội bộ (trường hợp thuê dịch vụ kế toán), tuy
nhiên hiện nay vẫn còn nhiều sinh viên làm trái ngành hoặc không có việc làm. Do đó, tác
giả chọn đề tài: “Bàn về những yêu cầu của sinh viên ngành Kế toán đáp ứng nhu cầu của
nhà tuyển dụng”.
2. Bàn về những yêu cầu của sinh viên ngành Kế toán đáp ứng nhu cầu của nhà
tuyển dụng
2.1. Những yêu cầu của nhà tuyển dụng khi tuyển dụng nhân viên kế toán
2.1.1. Yêu cầu chuyên môn
Sinh viên kế toán cần có những kiến thức chuyên môn về kế toán, đây là một yêu cầu
bắt buộc của người làm kế toán. Những chuyên môn đó được thể hiện qua việc nắm vững
nguyên tắc kế toán, quy định và thông tư kế toán hiện hành. Từ đó, người làm kế toán có thể
phản ánh đầy đủ, kịp thời đúng quy định các nghiệp vụ kinh tế phát sinh tại DN và lập
BCTC. Sản phẩm cuối cùng của người làm kế toán là lập được BCTC trung thực và hợp lý.
Để lập được BCTC, sinh viên phải được đào tạo từ khi còn trên ghế nhà trường và nắm
được quy định, thông tư hiện hành về kế toán, thực hiện các trình tự sau:
- Quá trình thu thập, kiểm tra, xử lý thông tin kế toán: người làm kế toán phải biết thu
thập kiểm tra tính hợp lệ của chứng từ kế toán và hoá đơn làm căn cứ ghi sổ kế toán.
- Quá trình ghi sổ kế toán: người làm kế toán phải biết sử dụng các phần mềm kế toán
cơ bản và phổ biến hiện nay, như phần mềm EXCEL, phần mềm MISA, phần mềm FAST,
… để thực hiện công việc ghi sổ kế toán. Hiểu được các nghiệp vụ kế toán phát sinh tại DN
liên quan đến phần hành nào và căn cứ vào chứng từ để nhập liệu vào phần mềm đúng phân
hệ.
- Lập BCTC: hiện nay, phần mềm kế toán đã kết xuất được BCTC, tuy nhiên kế toán
vẫn phải có kỹ năng kiểm tra dữ liệu, kiểm soát BCTC đã đúng với dữ liệu đã được phản
ánh trên sổ sách chưa, việc nhập liệu ở các phần hành kế toán đã chính xác chưa. Từ dữ liệu
kế toán đã thực hiện ghi sổ kế toán trên phần mềm và BCTC lập tờ khai Thuế Giá trị gia
tăng (GTGT), Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) từng tháng hoặc quý và Quyết toán Thuế
Thu nhập DN (TNDN), Thu nhập cá nhân cuối năm.
2.1.2. Yêu cầu luôn học hỏi, nghiên cứu
Kế toán là ngành đòi hỏi người làm việc trong lĩnh vực này luôn phải học hỏi, cập nhật
và nghiên cứu những quy định hiện hành để thực hiện theo đúng quy định. Nếu không cập
nhật kịp thời, có thể báo cáo kế toán không trung thực, xác định Thuế GTGT, Thuế TNCN,
Thuế TNDN phải nộp và lập tờ khai không đúng quy định và làm cho DN bị phạt hoặc chế
tài về thuế.
2.1.3. Yêu cầu kỹ năng mềm
- Kỹ năng giao tiếp: người làm kế toán có kỹ năng giao tiếp tốt, giúp họ có khả năng
thu thập thông tin dữ liệu kế toán từ các phòng ban, các đối tượng bên ngoài, như khách
hàng, nhà cung cấp,… một cách dễ dàng; truyền đạt thông tin rõ ràng giữa các đồng nghiệp
và báo cáo trao đổi thông tin một cách chính xác dễ hiểu cho cấp trên.
- Kỹ năng chịu áp lực: trong quá trình làm kế toán, người làm kế toán sẽ có những áp
lực về việc hoàn thành sổ sách kế toán và kê khai thuế, vì thời hạn nộp tờ khai thuế theo
tháng chậm nhất là ngày 20 của tháng kế tiếp, tờ khai thuế theo quý là ngày cuối cùng của
tháng đầu tiên của quý tiếp theo hoặc thời hạn nộp Quyết toán Thuế TNDN, TNCN, BCTC
là ngày cuối cùng của tháng thứ 3 của năm tiếp theo,… Nếu người làm kế toán không có kỹ
năng chịu áp lực thì mất bình tĩnh, không tập trung trong công việc dẫn đến sai sót trong dữ
liệu kế toán, sẽ không hoàn thành được sổ sách kế toán, tờ khai thuế và BCTC.
- Kỹ năng quản lý thời gian: kế toán quản lý tốt thời gian trong quá trình làm việc,
giúp cho người kế toán xác định được công việc nào cần thực hiện trước sẽ ưu tiên làm
trước, lập quy trình thời gian cho công việc như thu thập chứng từ, kiểm tra, nhập liệu theo
từng thời gian biểu cụ thể sẽ giúp cho công việc không chồng chéo và không xử lý trùng
nghiệp vụ. Từ đó, xác định thời gian nào kiểm tra dữ liệu, kiểm tra báo cáo,… thì tờ khai và
báo cáo mới được lập chính xác, báo cáo đúng hạn cho cấp trên hoặc các phòng ban liên
quan và nộp tờ khai thuế đúng hạn theo quy định.
2.1.4. Yêu cầu tư duy phản biện
Phản biện chính là việc sử dụng lập luận, chứng cứ và logic để bác bỏ hoặc đối luận
với một quan điểm, ý kiến hoặc tuyên bố cụ thể nào đó. Nó liên quan đến việc cung cấp lý
do và bằng chứng để chứng minh rằng một quan điểm nào đó là sai hoặc không có tính phù
hợp và hợp lý. Phản biện thường được thực hiện bằng cách sử dụng các luận điểm logic và
thông tin thực tế để chứng minh một quan điểm mới, hoặc để bác bỏ hoặc chỉnh sửa một
quan điểm hiện tại. Trong phản biện, người tham gia cần phải tập trung vào việc xây dựng
lập luận mạnh mẽ dựa trên các chứng cứ có thể kiểm chứng được, điều này đòi hỏi khả năng
phân tích, suy luận logic và khả năng diễn đạt rõ ràng. Mục tiêu của phản biện là tạo ra một
cuộc thảo luận có giá trị và mang tính thuyết phục để làm sáng tỏ một vấn đề hoặc thay đổi
quan điểm của người nghe hoặc đọc. Với tư duy phản biện không chỉ giúp hiểu rõ hơn về
các quan điểm khác nhau, mà còn giúp chúng ta cải thiện khả năng suy luận, lập luận và
trình bày.
Đối với một sinh viên mới ra trường, thể hiện được khả năng phản biện sẽ giúp cho
người hướng dẫn trực tiếp, người quản lý trực tiếp trong bộ phận kế toán và nhà quản trị
trong DN yên tâm rất nhiều khi giao công việc. Và hơn thế nữa, giúp cho nhà quản lý, đồng
nghiệp nhận ra các vấn đề chưa hoàn toàn phù hợp, thậm chí đó còn có thể là những sai sót
đi theo lối mòn đã tồn đọng trong hệ thống lâu nay.
Tư duy phản biện đóng vai trò quan trọng trong việc ra quyết định thông minh, giải
quyết vấn đề hiệu quả, đánh giá thông tin đúng sai, xây dựng luận điểm thuyết phục, phát
triển kiến thức và sự hiểu biết, tạo sự đổi mới và phát triển bản thân. Tư duy phản biện
không chỉ là kỹ năng giúp cải thiện công việc và cuộc sống cá nhân, mà còn đóng góp vào
sự phát triển của cộng đồng và xã hội.
2.2. Thực trạng hiện nay về các yêu cầu của sinh viên ngành Kế toán đáp ứng nhu cầu
nhà tuyển dụng
2.2.1. Thuận lợi
- Yêu cầu chuyên môn: sinh viên khi đang học ở các hệ trung cấp, cao đẳng, đại học
chuyên ngành kế toán đã được học các môn học chuyên ngành kế toán như: Nguyên lý kế
toán, Kế toán tài chính 1, Kế toán tài chính 2 hoặc Kế toán tài chính 3, tuỳ theo chương
trình của mỗi trường và các hệ đào tạo môn Kế toán quản trị, Kế toán máy,… Đây cũng là
những môn học cung cấp kiến thức chuyên môn để sinh viên lĩnh hội và vận dụng khi ra
thực tế công việc kế toán. Trong quá trình đào tạo tại trường, sinh viên được tiếp cận các
phần mềm kế toán, như: phần mềm MISA, FAST,… thực hành tại phòng máy, được học kế
toán mô phỏng, là điều kiện rất thuận lợi cho sinh viên, được vận dụng những kiến thức
chuyên môn làm kế toán như làm thực tế. Trong quá trình được thực hành dữ liệu kế toán
vào phần mềm sinh viên được giảng viên hướng dẫn chứng từ kế toán, kiểm tra chứng từ
như thế nào, nhập liệu vào phân hệ phần mềm và định khoản như thế nào, sau đó xem sổ kế
toán và kết xuất sổ sách kế toán, xem báo cáo như báo cáo hàng tồn kho, sổ công cụ dụng
cụ, sổ tài sản cố định, tờ khai thuế GTGT, BCTC,… Nếu sinh viên có ý thức học tốt, tiếp
cận tốt phần mềm là cơ hội đáp ứng yêu cầu chuyên môn với nhà tuyển dụng.
- Yêu cầu luôn học hỏi nghiên cứu: sinh viên khi còn học ở trường đã được giảng viên
hướng dẫn cách nghiên cứu tài liệu liên quan đến môn học, như: đối với môn học chuyên
ngành kế toán, sinh viên phải đọc và nghiên cứu Thông tư 200/2014/TT-BTC hướng dẫn
chế độ kế toán DN ban hành ngày 22/12/2014, Thông tư 133/2016/TT-BTC hướng dẫn chế
độ kế toán DN nhỏ và vừa ban hành ngày 26/08/2016; đối với môn Kế toán Thuế phải đọc
và nghiên cứu các nghị định, thông tư hiện hành quy định về Thuế GTGT, Thuế TNDN,
Thuế TNCN,… Với yêu cầu này sẽ giúp sinh viên khi đi làm kế toán thực tế tự biết phải
luôn học hỏi và tìm hiểu, đọc và nghiên cứu khi có những quy định mới về kế toán và thuế.
Vì đáp ứng yêu cầu này, khi lập tờ khai thuế và BCTC tại DN sẽ tuân thủ quy định hiện
hành, không vi phạm quy định vì thế DN sẽ không bị phạt.
- Yêu cầu kỹ năng mềm:
+ Kỹ năng giao tiếp: sinh viên luôn được chú trọng phải trau dồi kỹ năng này ngay khi
còn học ở trường thông qua buổi toạ đàm của các câu lạc bộ trong trường tổ chức, vì đây là
kỹ năng giúp sinh viên sau này có khả năng làm việc nhóm, diễn đạt ý kiến, trao đổi công
việc kế toán với khách hàng, nhà cung cấp; báo cáo tình hình sổ sách kế toán và BCTC cho
cấp trên một cách rõ ràng, dễ hiểu, logic.
+ Kỹ năng chịu áp lực: việc học, nghiên cứu cùng lúc nhiều môn và có một số sinh
viên đi làm thêm tạo nhiều áp lực nhưng có một số sinh viên biết cách sắp xếp công việc, ưu
tiên thực hiện những công việc đến hạn thực hiện trước sẽ giảm được áp lực, công việc hoàn
thành cũng là điệu kiện tốt để khi đi làm các bạn sinh viên biết giải toả áp lực thực hiện
hoàn thành công việc kế toán.
+ Kỹ năng quản lý thời gian: sinh viên luôn được các thầy cô cố vấn học tập, giảng
viên bộ môn tư vấn về cách quản lý thời gian như thế nào cho hiệu quả trong việc học tập
cũng như trong cuộc sống. Sinh viên được tham gia các buổi toạ đàm, hội thảo về vấn đề
liên quan đến kỹ năng mềm, trong đó có kỹ năng quản lý thời gian. Đây cũng là yếu tố quan
trọng giúp sinh viên biết cách quản lý thời gian trong thực hiện công việc khi đi làm, giúp
sinh viên ngành Kế toán thành công, đáp ứng yêu cầu nhà tuyển dụng.
2.2.2. Khó khăn
- Yêu cầu chuyên môn: hiện nay, một số sinh viên ngành Kế toán ra trường vẫn còn
chưa nắm được các quy định về kế toán, chưa biết vận dụng các kiến thức chuyên môn vào
các phần hành kế toán cụ thể, như kế toán vốn bằng tiền, kế toán mua hàng, bán hàng, kế