Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008
329
NHỮNG YẾU TỐ GÂY KHÓ KHĂN TRONG TIẾP THU VÀ
DIỄN ĐẠT NÓI TIẾNG PHÁP CỦA SINH VIÊN CÁC LỚP
CHẤT LƯỢNG CAO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
ELEMENTS PREVENTING THE STUDY AND EXPRESSION
SPEAKING IN FRENCH OF PFIEV’S STUDENTS
SVTH : BÙI THỊ MINH HIẾU
Lớp 04SPP01 - Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Đà Nẵng
GVHD: ThS. ĐỖ KIM THÀNH
ThS. NGUYỄN THỊ THU TRANG
Khoa Tiếng Pháp - Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHĐN
TÓM TẮT:
Trong các kì thi DELF
1
, điểm nói của sinh viên chất lượng cao (sv CLC) thường thấp và là một
trong những nguyên nhân khiến sv hỏng thi. Theo đánh giá của giảng viên tiếng Pháp, giảng
viên người Pháp và phần tự đánh giá của sv, nhìn chung, khả năng diễn đạt nói tiếng Pháp
của sv clc chỉ đạt mức trung bình - yếu.Có thể thấy, sv CLC đang gặp khó khăn lớn trong kĩ
năng nói tiếng Pháp. Vậy nên cần tìm hiểu những yếu tố gây khó khăn trong tiếp thu và diễn
đạt nói tiếng Pháp của sv CLC. Bài nghiên cứu này đề cập đến một số nhân tố gây trở ngại
cho sv như: tâm lý của sv khi nói, giáo trình giảng dạy và một số khó khăn đặc thù của sv ; từ
đó đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục khó khăn và góp phần cải thiện điểm nói của sv
trong các kì thi DELF.
ABSTRACT
In the DELF’s exams, PFIEV(
2
) students have low scores for their speaking sessions, which is
one of the reasons making students fail. According to some evaluations of both French and
Vietnamese lecturers and several students’ self-confessed comments, PFIEV students’
expressions in French are at under average level. It is obvious that students have problems in
learning how to speak French. It‘s necessery to study some reasons why PFIEV students
usually have difficulties in learning and speaking French. This article is to analyse deterrent
factors such as the psychology of students, teaching curriculum and specific features of
PFIEV. Finally, it is also to offer some solutions to overcome these difficulties and to improve
their score in DELF’s speaking session.
1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
Trong buổi hội thảo "Quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo kỹ sư"
do Đại học Bách Khoa tổ chức năm 2006, Phạm Anh Tú - cựu sinh viên của chương trình
đào tạo Kỹ sư chất lượng cao (KSCLC) phát biểu : "Có kiến thức cơ bản, rộng, khả năng
thích ứng tốt, đó là điểm mạnh của chúng em. Điểm yếu của em cũng như các bạn cùng
khóa KSCLC là khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ - yêu cầu luôn được đặt ra hàng đầu
của các nhà tuyển dụng". (Theo báo điện tử Vietnamnet)
Dựa trên kết quả điểm thi DELF của sv clc, trong số các sv hỏng thi, tỉ lệ đạt điểm <12
ở kĩ năng nói là 46.2 %, còn tỉ lệ sv có điểm thi nói <12 ở tất cả các lượt thi (đậu và hỏng)
là 22.2 %.
1
DELF: Diplôme d’etude en langue Française.( Diploma of study in French language)
2
PFIEV: Programme de Formation des Ingénieurs d’excellence au Vietnam ((Programme to training
excellence’s engineers in Vietnam)
Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008
330
Theo thống kê từ kết quả thi DELF và tình hình thực tế về kĩ năng diễn đạt nói của sv
các lớp CLC trong và sau khi hoàn thành các giờ học tiếng Pháp trên lớp, tôi nhận thấy sv
vẫn chưa thực sự đáp ứng được những yêu cầu mà chương trình đào tạo KSCLC kì vọng
trong khi đó, tiếng Pháp lại chiếm một thời lượng rất đáng kể trong khung chương trình
đào tạo của chương trình KSCLC (tiếng Pháp chiếm 10.1% tổng đơn vị học học trình và
trải dài xuyên suốt năm năm học ).
Do vậy, tôi mong muốn tìm hiểu những nguyên nhân gây trở ngại trong việc tiếp thu
và thể hiện kĩ năng nói của sv clc.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
- Tìm hiểu một số yếu tố gây khó khăn trong việc tiếp thu và diễn đạt nói tiếng Pháp của sv
CLC.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục khó khăn và góp phần cải thiện điểm nói của
sv trong các kì thi DELF.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng của NCKH này là 148 sv gồm 4 lớp 04CLC, 05CLC, 06CLC, 07CLC của
chương trình đào tạo KSCLC, trường ĐHBK, ĐH ĐN.
1.3.2. Giới thiệu về chương trình đào tạo kĩ sư chất lượng cao
Chương trình đào tạo KSCLC là chương trình hợp tác giữa Bộ Giáo Dục Đào Tạo Việt
Nam và Bộ Giáo Dục Pháp về đào tạo kĩ sư chất lượng cao “kiểu Pháp”, với tham vọng đào
tạo cán bộ chất lượng cao có khả năng thúc đẩy sự phát triển công nghiệp Việt Nam trong các
lĩnh vực chủ chốt của nền kinh tế Việt Nam.
Trong suốt thời gian đào tạo, ngoài các kiến thức chuyên môn, sinh viên sẽ tích luỹ một số
kỹ năng của người quản lý.
Chương trình đã chính thức tuyển sinh khóa đầu tiên từ năm học 1999 tại 4 trường ĐH
trên toàn quốc trong đó có ĐHBK-ĐHĐN.
Tiếng Pháp và tiếng Anh là hai ngoại ngữ bắt buộc của chương trình KSCLC trong suốt
năm năm học.Sinh viên phải có đầy đủ chứng chỉ DELF và TOEFL mới được công nhận danh
hiệu KSCLC và nhận phụ lục bằng danh hiệu KSCLC của Pháp.
1.4. Phương pháp thực hiện
1.4.1. Phương pháp thu thập số liệu
- Dự giờ, quan sát các sv CLC trong các giờ học tiếng Pháp ở lớp.
- Phỏng vấn đại diện sv các lớp và giáo viên tiếng Pháp dạy ở khoa CLC, thầy trợ lý dự án
KSCLC và ông Frédéric Vignat, giảng viên môn cơ trường Grenoble.
-Tiến hành phát phiếu thăm dò cho giáo viên và toàn thể sv dựa trên kết quả phỏng vấn và
phiếu tiền điều tra. Phiếu thăm dò dành cho giáo viên và sinh viên được thiết kế riêng biệt
nhưng nội dung tương quan nhau để tìm hiểu những nguyên nhân chung được ghi nhận từ phía
giáo viên và sv.
- Phân tích phiếu thăm dò.
- Căn cứ kết quả phân tích phiếu thăm dò rút ra kết luận và đề xuất một số giải pháp khắc
phục khó khăn.
1.4.2. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008
331
- Số liệu được xử lý bằng phép đếm thô và tính phần trăm.
- Các phương tiện thống kê khác cũng được sử dụng tuỳ theo từng vấn đề của nội dung
nghiên cứu như: Độ lệch tiêu chuẩn (Déviation standarde), Số trung bình (Moyen)…
2. Nội dung
2.1. Cơ sở lý thuyết
2.1.1. Định nghĩa về diễn đạt nói
- Theo Hélène Sorez, diễn đạt nói là truyền đạt thông tin đến người khác chủ yếu bằng
cách sử dụng lời nói như là công cụ để giao tiếp. Diễn đạt nói chỉ có thể hiểu được thông qua
một số mối quan hệ như:
+ Quan hệ với ngôn ngữ
+ Quan hệ với chính bản thân người nói
+ Quan hệ với người khác
+ Quan hệ với thế giới bên ngoài
2.1.2. Một số thói quen giao tiếp trong giao tiếp của người Việt
- Lịch sự trong giao tiếp theo quan niệm của người Việt: luôn muốn giữ thể diện cho
mình và cho người khác, cân nhắc thật kĩ trước khi phát ngôn. Điều này thể hiện rõ qua các
câu tục ngữ của người Việt như “Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng
nhau” hay “Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”.
- Bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của đạo Khổng, người Việt rất tôn trọng thầy giáo. Giữa
giáo viên và học sinh luôn có một khoảng cách nhất định. Điều này thể hiện rõ qua câu tục
ngữ “Tiên học lễ, hậu học văn” thường được dạy ngay khi trẻ mới bắt đầu đi học hay cách
xưng hô giữa giáo viên và học sinh “Kính chào thầy (cô) ạ”.
- Tâm thế của người Việt: luôn cảm thấy thiếu tự tin ở bản thân. Cảm giác bị phụ thuộc
vào người khác. Điều này dẫn đến thái độ nhút nhác,e dè của người Việt trong giao tiếp.
2.2. Số liệu nghiên cứu
2.2.1. Về phiếu thăm dò dành cho sv
128 phiếu thăm dò đã được thu về trong tổng số 148 phiếu thăm dò đã được phát ra
cho sv 4 lớp 04CLC, 05CLC, 06CLC, 07CLC. Tỉ lệ trả lời là 87 %.
2.2.2. Về phiếu thăm dò dành cho giáo viên
9 phiếu thăm dò đã được thu về trong tổng số 9 phiếu được phát ra cho các giáo viên đang
giảng dạy tiếng Pháp tại khoa CLC. Tỉ lệ trả lời là 100 %.
2.3. Kết quả nghiên cứu
Qua số liệu thống kê và phân tích các phiếu điều tra cho thấy
Phần lớn sv các lớp CLC đều gặp phải khó khăn trong việc tiếp thu và diễn đạt nói tiếng
Pháp. Mức độ diễn dạt nói tiếng Pháp của sv CLC hiện nay phần lớn chỉ đạt được mức trung
bình - yếu. Thậm chí, nhiều sv tuy đã có bằng DELF nhưng khả năng nói thực tế không đạt
được tiêu chí mà CECR
3
đặt ra với những người có chứng chỉ.Có thể nói kĩ năng nói tiếng
Pháp của sv CLC hiện nay là còn rất khiêm tốn.
* Những yếu tố gây khó khăn trong tiếp thu và diễn đạt nói của sv clc
2.3.1. Tâm lý người học
Trở ngại về tâm lý là một trong những trở ngại mà phần lớn sv gặp phải.
- Thiếu tự tin vào bản thân mình
Sự tự ti về bản thân là một trong những trở ngại đầu tiên về tâm lý mà ngưòi học tự tạo ra
cho mình.
- Tâm thế của người học với chính mình:
3
CECR :Cadre européen commun de référence pour les langues
Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008
332
+ sợ bị đánh giá là trình độ kém nếu chẳng may mắc lỗi
+ sợ bị chế giễu
+ sợ mất mặt
Ảnh hưởng từ nếp nghĩ „„giữ thể diện cho mình‟‟ trước đám đông của người Việt là một
trong những lý do giải thích sự „„ngại nói của sv‟‟.
- Tâm thế của người học với môi trường xung quanh
+ thái độ khen chế của bạn bè trong lớp
+ thái độ khen chê của thầy cô giáo
Sự tương tác giữa giáo viên và sinh viên, giữa sinh viên với nhau cũng trong giờ học cũng
tạo nên những rào cản về tâm lý cho sv khiến sv “dè đặt” hơn khi “mở miệng”.
- Không có thói quen giao tiếp
+ Thiếu thói quen nói trước đám đông
+ Thiếu thói quen trình bày ý kiến của mình trước người khác
Như vậy, không có được thói quen giao tiếp cũng là một trong những nguyên nhân khiến sv
ngại nói tiếng Pháp.
Những khó khăn về tâm lý này sẽ khiến người học tự đặt mình vào thế bị động khi tiếp
xúc với ngoại ngữ. Thật vậy, sv khó có thể luyện tập được các phản xạ về ngôn ngữ hay vận
dụng các kiến thức về từ vựng, ngữ pháp để diễn đạt ý nghĩ của mình. Một nhà ngôn ngôn ngữ
học đã phát biểu người ta chỉ có thể nói tốt ngoại ngữ bằng cách luyện tập nói thường xuyên.
2.3.2. Giáo trình:
Giáo trình PANORAMA là một giáo trình đã lỗi thời (xuất bản năm 1997 trong khi CECR
được thành lập năm 2001) .Nên hẳn nhiên, giáo trình này sẽ không đáp ứng được các tiêu chí
mà CECR đề ra về diễn đạt nói .
Giáo trình lại không có phần dành cho người học tự đánh giá nên sv khó có thể đánh giá
trình độ của mình so với yêu cầu của các kì thi DELF về kĩ năng diễn đạt nói.
Giáo trình đặt nặng về văn hoá Pháp, ngữ pháp.
Phần dành cho rèn luyện kĩ năng nói ít được chú trọng. Thật vậy, các bài tập rèn về kĩ năng
nói đã ít, lại không phong phú về nội dung lẫn hình thức. Các chủ đề đưa ra thiêng về văn hoá
hàn lâm Pháp, xa lạ với sinh viên nên thường ít gây hứng thú cho sv trong các giờ học nói.
Ngoài ra, PANORAMA lại không có những gợi ý cần thiết từ phần nghe và đọc hiểu để
bổ sung ý cho phần thực hành nói gây cho sv nhiều lúng túng trong việc tìm ý khi xử lý các
chủ đề nói đưa ra.
2.3.3. Khó khăn đặc thù của sv clc:
- Thiếu môi trường để thực hành nói tiếng Pháp.
Ngoài các giờ học tiếng Pháp trên lớp, phần lớn sv ít có cơ hội tiếp xúc với tiếng Pháp.
Trong suốt năm năm học, số lần được học với giảng viên chuyên môn người Pháp rất ít. Sv ít
biết đến các mô hình sinh hoạt câu lạc bộ tiếng. Thiếu môi trường để thực thực hành tiếng
khiến sv không thực sự đầu tư vào việc rèn luyện kĩ năng nói.
- Sv không có thời gian đầu tư vào rèn luyện kĩ năng nói nói chung và ngoại ngữ nói
riêng. Thật vậy, so với sv các khoa khác, thời khóa biểu của sv CLC nặng hơn (sv phải lên
lớp cả hai buổi sáng chiều). Các môn chuyên ngành của sv CLC nhiều hơn. Chương trình học
của các môn chuyên ngành cũng đòi hỏi cao ở sv.Do vậy sv ít đầu tư vào học ngoại ngữ trong
đó có tiếng Pháp và kĩ năng diễn đạt nói.
- Nhận thức của sv về vai trò của tiếng Pháp
+ vai trò của tiếng Pháp hiện nay không bằng một số ngôn ngữ khác
+ nhu cầu của thị trường lao động về kĩ sư biết tiếng Pháp không nhiều
Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008
333
Xuất phát từ thực tế về định hướng nghề nghiệp của sv sau khi tốt nghiệp nên sv ít
muốn đầu tư cho việc rèn luyện kĩ năng nói tiếng Pháp.
3. Kết luận
Trong phần nghiên cứu này, người làm bài đã thử tìm hiểu phân tích, những yếu tố gây
khó khăn trong việc tiếp thu và diễn đạt nói của sv các lớp CLC.
Người viết hy vọng rằng kết quả thu được từ bài nghiên cứu này sẽ là những đúc kết
kinh nghiệm hữu ích đối với các giáo viên tiếng Pháp trong quá trình giảng dạy kĩ năng nói ở
khoa CLC
Ngoài ra, thông qua bài nghiên cứu này, người làm bài cũng mong muốn được truyền
tải một số nguyện vọng của sv các lớp CLC đến Ban chủ nhiệm khoa tiếng Pháp, các giảng
viên của khoa, Ban chủ nhiệm dự án KSCLC để kết quả thi nói trong các kì thi DELF được
cải thiện hơn và khả năng nói tiếng Pháp của sinh viên sẽ đạt đươc những tiến bộ đáng kể
trong thời gian đến,
3.1. Một số đề xuất để nâng cao khả năng tiếp thu và diễn đạt nói của sv CLC
3.1.1. Ban chủ nhiệm khoa tiếng Pháp
- Thay PANORAMA bằng một giáo trình tiếng Pháp mới, hướng đến các tiêu chí đánh giá của
CECR (đề xuất : FESTIVAL). Tuy PANORAMA là giáo trình đề xuất của khung chương
trình đào tạo KSCLC nhưng hiện nay, giáo trình này không còn phù hợp nữa. Bằng chứng là
phần lớn khoa CLC ở các trường khác đại học đã thay PANORAMA bằng TOUT VA BIEN
(CLC ĐHBK Tp HCM), CONNEXIONS ( CLC ĐHBK Hà Nội), CHAMPION (CLC ĐH Xây
dựng Hà Nội).
FESTIVAL là giáo trình tương đối nhẹ về kiến thức nhưng vẫn bảo đảm được các tiêu
chí của CECR về ngôn ngữ. Các chủ đề nói trong FESTIVAL đa dạng về nội dung và hình
thức thể hiện giúp giáo viên và sinh viên linh hoạt và hứng thú hơn với việc thực hành nói
tiếng Pháp.
- Chia lớp thành 2 nhóm căn cứ trên kết quả kiểm tra trình độ ngoại ngữ của sv nhằm tạo
sự đồng đều về trình độ giữa các sv trong cùng nhóm thay vì chia nhóm ngẫu nhiên như hiện
nay. Nhờ vậy tâm lý của người học sẽ thoải mái hơn.
- Tăng thêm thời lượng dành cho việc rèn luyện và thực hành kĩ năng nói trong các giờ học
tiếng Pháp trên lớp.
- Mong muốn Ban chủ nhiệm khoa tiếng Pháp tạo điều kiện thuận lợi và hướng dẫn để
Liên chi đoàn khoa CLC tiến hành kết nghĩa với Liên chi đoàn khoa tiếng Pháp và cho phép sv
2 khoa được tổ chức các buổi sinh hoạt, giao lưu về ngôn ngữ.
3.1.2. Ban chủ nhiệm dự án KSCLC
- Cần mời các sv Pháp sang thực tập tại khoa vừa giúp sinh viên trao đổi thêm về chuyên
môn vừa tạo môi trường thực hành tiếng cho sinh viên.
- Cần phân lại thời khoá biểu học tiếng Pháp cho phù hợp hơn. Tăng số buổi học tiếng
Pháp trong một tuần và giảm thời lượng học trong một buổi
- Tăng số lần được học các môn chuyên ngành với các giảng viên người Pháp.
- Kêu gọi các doanh nghiệp Pháp đầu tư vào miền Trung nhằm tạo đầu ra khả quan cho các
sv kĩ thuật học tiếng Pháp.
- Tăng số lượng học bổng du học Pháp tạo động lực cho sv học tiếng Pháp.
3.2. Giới hạn nghiên cứu và hướng mở của đề tài
- Do giới hạn về kiến thức, năng lực chuyên môn và kinh nghiệm, bài nghiên cứu chắc
chắn sẽ mắc nhiều thiếu sót và nhiều vấn đề chưa được đề cập đến một cách tường tận và xác
đáng. Hơn nữa, thời gian tiếp xúc và quan sát sinh viên trong các giờ học còn bị hạn chế.Và