Ba yếu tố hình thành, phát triển

nhân cách học sinh tiểu học

Nhân cách không phải sinh ra đã có sẵn mà được

hình thành và phát triển do nhiều yếu tố. Trong

phạm vi bài viết này, chúng tôi xin giới thiệu ba yếu

tố góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân

cách của trẻ.

Ảnh:

Thứ nhất, theo Luật Giáo dục năm 2005, mục tiêu của

giáo dục tiểu học là “Nhằm giúp học sinh hình thành

những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu

dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng

cơ bản để học sinh tiếp tục học lên bậc học trung học cơ

sở”. Do đó, trường tiểu học có vị trí và chức năng đặc

biệt trong sự nghiệp trồng người. Trường tiểu học cũng

là nơi đầu tiên tác động đến trẻ bằng phương pháp giáo

dục và các hoạt động khác nhằm hình thành, phát triển

nhân cách học sinh theo mục tiêu giáo dục. Ở trường tiểu

học, thầy cô giáo là người định hướng quá trình hình

thành và phát triển nhân cách của học sinh.

Thứ hai, gia đình là nơi có những thế mạnh đặc biệt trong

việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Những

mối quan hệ tình cảm thân thương của mỗi thành viên

trong gia đình sẽ giúp trẻ học tập, hình thành những giá

trị văn hóa gia đình bền vững. Tuy nhiên, điều này còn

tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể của từng gia đình. Có

nơi, có lúc, một số học sinh tiểu học phải chịu những ảnh

hưởng bất lợi xuất phát từ đời sống gia đình, trái ngược

với con đường hình thành nhân cách một cách tích cực,

từ phía nhà trường.

Thứ ba, trẻ em hoạt động và giao tiếp trong những điều

kiện kinh tế-xã hội nhất định. Các nhà tâm lý học đã

khẳng định “nhân cách của con người nói chung và của

học sinh tiểu học nói riêng chỉ được hình thành trong

hoạt động, dưới sự quy định của điều kiện kinh tế- xã hội

cụ thể”. Hoạt động ở đây bao gồm một hệ thống làm

việc, những hành vi, cách cư xử và sự tuân thủ những

quy tắc, chuẩn mực xã hội nhất định nhằm bảo đảm cho

cá nhân trẻ tồn tại và phát triển trong các nhóm xã hội

khác nhau. Hoạt động ở đây không tách rời khỏi giao

tiếp, không tách rời các mối quan hệ cùng nhau tồn tại

trong cộng đồng xã hội. Các em học làm người thông qua

một hệ thống hoạt động, làm việc trong các mối quan hệ

xã hội và trong những điều kiện kinh tế- xã hội nhất định.

Ba yếu tố nêu trên chi phối sự hình thành và phát triển

nhân cách của học sinh tiểu học. Nếu cả ba yếu tố này tác

động đến học sinh theo cùng một hướng, trên những

quan điểm giáo dục đúng đắn, thống nhất thì việc hình

thành và phát triển nhân cách của học sinh tiểu học chắc

chắn sẽ tốt. Còn nếu tác động đến học sinh theo những

cách “lệch pha” thì sẽ vô hiệu hóa, triệt tiêu lẫn nhau,

gây ảnh hưởng xấu đến việc hình thành nhân cách của

trẻ. Để có sự thống nhất, sự cộng hưởng giữa các yếu tố

nói trên, nhà trường cần phải trở thành trung tâm văn hóa

giáo dục của trẻ.