BỆNH GAN VÀ PHỤ NỮ CÓ THAI

BS Vũ Thế Hồng

ĐẠI CƯƠNG

• Không hay gặp nhưng đe dọa tính mạng mẹ và

thai

• Thay đổi kết quả các XN chức năng gan trong

thai kỳ

– Albumin máu giảm từ 4,2 g/dl  3,1 g/dl

– Phosphatase kiềm tăng từ tháng thứ 5, tăng gấp 4 lần

ở tháng cuối

– GGT, ALT, AST, bilirubin: không thay đổi

ĐẠI CƯƠNG

Bệnh gan mật chia 2 nhóm:

• ứ mật

– Tăng phosphatase kiềm và bilirubin

– ALT, AST không tăng hoặc tăng vừa phải

• Tổn thương tế bào gan

– ALT, AST tăng nhiều

ĐẠI CƯƠNG

Bệnh gan mật ở phụ nữ có thai :

• Gặp ở người không mang thai: VG vi rút, NT

đường mật, sỏi túi mật,...xảy ra ở thời điểm

bất kỳ trong thai kỳ

• Chỉ gặp trên phụ nữ có thai: tắc mật trong gan,

gan nhiễm mỡ cấp, tiền sản giật, sản giật,

HELLP, xảy ra ở những thời điểm nhất định

của thai kỳ

LÂM SÀNG

1. BỆNH LÝ ĐƯỜNG MẬT

• Thường biểu hiện vàng da, ngứa • Các nguyên nhân không có đau bụng: nôn nhiều ở PN có thai, tắc mật trong gan ở PN có thai, xơ gan mật tiên phát, nhiễm độc gan do thuốc

• HC Dubin Johnson: di truyền, gan giảm thải bilirubin

kết hợp – Biểu hiện chính: vàng da, không ngứa, men gan bình

thường

– Nặng lên trong 2-3 quý cuối thai kỳ

• Nhiễm trùng đường mật: đau bụng mạng sườn phải,

sốt

LÂM SÀNG

2. BỆNH LÝ TẾ BÀO GAN

• Thường có cảm giác tức nặng vùng HS phải hoặc thượng vị, nôn, buồn nôn, có thể sốt, sau đó xuất hiện vàng da

• Các nguyên nhân đặc trưng của sản khoa

– Bệnh gan nhiễm mỡ cấp tính

– Tiền sản giật, sản giật

– HC HELLP

BIỂU HIỆN LÂM SÀNG BỆNH GAN MẬT

BiÓu hiÖn BÖnh lý trªn phô n÷ cã thai (quý) BÖnh kh«ng liªn quan ®Õn thai s¶n

Vµng da

Viªm gan vi rót Viªm gan nhiÔm ®éc §ît cÊp cña bÖnh gan m¹n

N«n nhiÒu (1) T¾c mËt trong gan ë phô n÷ cã thai (2-3) HC Dubin Johnson (2-3) BÖnh gan nhiÔm mì cÊp (3) TiÒn s¶n giËt, s¶n giËt (2-3) HC HELLP (2-3)

§au bông vïng thîng vÞ

BÖnh ®êng mËt Trµo ngîc d¹ dµy thùc qu¶n Viªm gan vi rót LoÐt d¹ dµy t¸ trµng

BÖnh gan nhiÔm mì cÊp (3) TiÒn s¶n giËt, s¶n giËt (2-3) HC HELLP (2-3) Vì gan cÊp HC Budd-Chiari

BIỂU HIỆN LÂM SÀNG BỆNH GAN MẬT

BiÓu hiÖn BÖnh lý trªn phô n÷ cã thai (quý) BÖnh kh«ng liªn quan ®Õn thai s¶n

Ngøa

T¾c mËt trong gan ë phô n÷ cã thai (2-3) X¬ gan mËt tiªn ph¸t Viªm gan nhiÔm ®éc

N«n, buån n«n

BÖnh ®êng mËt Viªm gan vi rót Viªm gan nhiÔm ®éc

N«n nhiÒu (1) BÖnh gan nhiÔm mì cÊp (3) TiÒn s¶n giËt, s¶n giËt (2-3) HC HELLP (2-3)

Gi¶m tiÓu cÇu cã hoÆc kh«ng DIC BÖnh gan nhiÔm mì cÊp (3) TiÒn s¶n giËt, s¶n giËt (2-3) HC HELLP (2-3) Teo gan vµng cÊp X¬ gan TTP/HUS

CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN

DỰA VÀO LÂM SÀNG VÀ XÉT NGHIỆM

BÖnh TriÖu chøng Vµng da Quý TÇn xuÊt XÐt nghiÖm BiÕn chøng

N«n, buån n«n NhÑ 1-2 0,3-1 % Bilirubin<4mg/l

N«n nhiÒu Thai thiÕu c©n ALT<200UI/l

2-3

0,1-0,2 % (USA) Bilirubin<6mg/l ALT<300UI/l

T¾c mËt trong gan ë phô n÷ cã thai

20-60%, 1-4 tuÇn sau ngøa, cã thÓ cã dÊu hiÖu t¾c mËt kh¸c

Ngøa chi, th©n m×nh, gan bµn tay ch©n, nÆng vÒ ®ªm, kh«ng cã biÓu hiÖn toµn th©n Thai chÕt l- u, ®Î non, ch¶y m¸u sau ®Î, chÕt thai 3,5%

Kh«ng râ

BÖnh ®- êng mËt BÊt kú

§au m¹ng sên P, n«n, buån n«n, sèt Vµng nhiÒu trong t¾c OMC NÕu sái OMC: t¨ng bilirubin, GGT

CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN

DỰA VÀO LÂM SÀNG VÀ XÉT NGHIỆM

BÖnh TriÖu chøng Quý TÇn xuÊt XÐt nghiÖm BiÕn chøng

Vµng da

3 0,008 % ALT<500UI/l

Hay gÆp

§au bông vïng th- îng vÞ, n«n, buån n«n,dÔ lÉn trong g® cuèi, gan nhá T¨ng tû lÖ tö vong mÑ (20%), con (13-18%)

BÖnh gan nhiÔm mì cÊp tÝnh ë phô n÷ cã thai

§êng m¸u thÊp, DIC trong 75% c¸c trêng hîp, t¨ng bilirubin, amoniac ë g® muén

2-3 5-10 % ALT<500UI/l

Muén 5-14%

TiÒn s¶n giËt, s¶n giËt T¨ng tû lÖ tö vong mÑ (1%) Protein niÖu, DIC trong 7%

§au bông thîng vÞ, phï, t¨ng HA, cã thÓ ló lÉn, gan b×nh thêng hoÆc h¬i to

CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN

DỰA VÀO LÂM SÀNG VÀ XÉT NGHIỆM

BÖnh TriÖu chøng Vµng da Quý TÇn xuÊt XÐt nghiÖm BiÕn chøng

HELLP 3

Muén 5-14%

T¨ng tû lÖ tö vong mÑ (1- 3%), con (35%)

§au bông vïng thîng vÞ, n«n, buån n«n,mÖt mái, gan b×nh th- êng hoÆc h¬i to 0,1 % (4- 12% ë phô n÷ cã tiÒn s¶n giËt)

ALT<500UI/l TC <100.000 Tan m¸u, t¨ng LDH, DIC trong 20-40% c¸c trêng hîp

kh«ng râ Tïy theo Kh«ng râ

BÊt kú

Viªm gan do thuèc Kh«ng triÖu chøng hoÆc n«n, buån n«n, ngøa Sím, ®Æc biÖt trong viªm gan ø mËt

Hay gÆp

BÊt kú N«n, buån n«n, sèt

Viªm gan vi rót nh ë céng ®ång ALT<500UI/l, t¨ng bilirubin, hiÕm gÆp DIC T¨ng tû lÖ tö vong mÑ víi viªm gan E

Gan nhiÔm mì cÊp

Gan nhiÔm mì cÊp

XỬ TRÍ • Tắc mật trong gan ở phụ nữ có thai: phải

TD tại nơi có điều kiện chăm sóc trẻ thiếu tháng

– Cholestyramine 10-12 g/ngày

– Vitamin K phòng chảy máu

• Bệnh gan nhiễm mỡ cấp ở phụ nữ có thai

– Lấy thai ra càng sớm càng tốt

– Điều trị hỗ trợ suy chức năng gan (thường

trong vài ngày sau đẻ)

• Sản giật, tiền sản giật, HC HELLP