Các vấn đề tâm lý xã hội mà người có HIV đối mặt

ươ

HAIVN ng trình AIDS c a

Ch ạ ọ

ạ

Đ i h c Y Harvard t

i Vi

ủ ệ t Nam

1

Mục tiêu học tập

ọ ả ẽ

ộ ả ườ các v n đ  tâm lý xã h i mà ng

ấ ả ố

ấ ị ệ t

ế

ả ố ử ậ ể ả ị c đ  gi

2

ườ ế K t thúc bài này, h c viên s  có kh  năng: ề Mô t i  ặ có HIV ph i đ i m t ề ề Gi i thích các v n đ  v  kì th  và phân bi đ i x  liên quan đ n HIV ế ế ượ Nh n đ nh các chi n l i quy t  ộ ở ế ề các v n đ  liên quan đ n tâm lý xã h i    ng ấ i có HIV

Câu hỏi:

Những vấn đề tâm lý và xã hội chủ yếu nào mà người có HIV phải đối mặt?

3

Tổng quan những ảnh hưởng về tâm lý xã hội của bệnh nhân HIV

 Nh ng ữ ớ

ả nh h ng

ầ

ưở  tâm lý xã h i b t đ u  ộ ắ ầ ẩ s m khi có ch n đoán ban đ u và phát  ả ờ sinh trong c  th i gian b nh

ệ ể ưở  ph  bi n có th : ổ ế ng nh h

4

ả  Nh ng ữ • Kinh tế • Y tế • C m xúc ả • Xã h iộ

Các loại ảnh hưởng tâm lý xã hội

ưở

Ả

ng

nh h • không chắc chắn về tiến triển của bệnh, tuổi thọ trung

Phân lo iạ Y tế

bình, nguy cơ thất bại điều trị, tác dụng phụ

• các vấn đề về sức khỏe tâm thần

• mất việc do phân biệt đối xử, bệnh tật không làm việc

Kinh tế

được

• mất tiền dành dụm do phải điều trị

ả

C m xúc

• mất sự tự trọng bản thân • sợ chết • mất đi sự yêu quí, cô đơn • tội lỗi, sợ bị bỏ rơi

Xã h iộ

• Cô lập với gia đình và cộng đồng do kì thị và ruồng bỏ • sợ bị tiết lộ

5

Thảo luận:

Phản ứng của bệnh nhân

ể

ệ

ả ứ

ớ

ế

ỹ ạ ộ

ầ

ặ

ữ B nh nhân có th  có nh ng ph n  ng gì v i  HIV? ả ữ ứ Là bác s , b n đã ch ng ki n nh ng ph n  ẩ ượ ầ ứ ng gì khi m t ai đó l n đ u tiên đ c ch n  ễ đoán là nhi m HIV ho c AIDS?

6

Sức khỏe tâm thần và người có HIV

7

Sức khỏe tâm thần và người có HIV

ầ ỏ ổ  Các v n đ  v  s c kh e tâm th n ph

ụ

ấ

i có HIV

ề ề ứ ấ ườ ế ở  ng bi n  • Tr m c m ả ầ • Lo âu • L m d ng các ch t và nghi n ệ ạ

ổ ế ạ

 M c dù ph  bi n, nh ng các tình tr ng  c ch n đoán và

ư ượ ẩ ng không đ

8

ườ ị ặ này th đi u trề

Sức khỏe tâm thần và người có HIV: Trầm cảm

ữ ườ ổ ế  Tr m c m ph  bi n trong nh ng ng i có

t Nam

ầ HIV  ầ ệ ư  Tr m c m có th  bi u hi n nh :

ắ ố

ệ

ạ

ấ

ả ở ệ  Vi ả ạ

ngủ

• Khó t p trung ậ • Có suy nghĩ t

tự ử

Nguồn: Esposito cộng sự (2009)

9

ể ể • Tâm tr ng chán n n ả • Kém ngon mi ng, d  cáu g t, r i lo n gi c  ễ

Kì thị và phân biệt đối xử

10

Kì thị và phân biệt đối xử (1)

ấ ọ

ng tâm lý quan tr ng nh t  ườ ưở ả đ i v i nh ng ng i nhi m HIV/AIDS

ữ ườ ả ễ ườ i có HIV th ng tr i qua phân

bi

ế ả ị  Kì th  là  nh h ố ớ ữ  Nh ng ng ệ ố ử t đ i x  Nhân viên y t

ế ầ  c n ph i quan tâm đ n  ả ế ầ i quy t các nhu c u tâm lý

11

ề đi u này khi gi xã h iộ

Kì thị và phân biệt đối xử (2)

ế

ệ

ở

K  th  liên quan đ n HIV:  Đ c tr i nghi m khác  ườ

ả  ng

ộ

ỳ ị ượ i có HIV, các  nhau  thành viên trong gia đình,  và c ng đ ng ế

ả

ặ

ậ ị ố ử

ồ ả ẩ  X y ra khi k t qu  ch n  ữ ượ đoán HIV không đ   c gi ườ i có HIV  bí m t ho c ng ệ t b  đ i x  khác bi

12

Kỳ thị và phân biệt đối xử đối với người có HIV có những ảnh hưởng gì?

13

Các ảnh hưởng của kỳ thị và phân biệt đối xử

ớ

ả

ậ

ả

ị ề

ụ ị

ế

ưở

ệ nh h

ng đ n s c kh e tâm lý

ả

ườ

ủ

ả

tình tr ng HIV c a

ế ộ t l

ạ mình cho b n tình, gia đình, và b n bè

ấ

ạ

ế

ế  Ngăn c n kh  năng ti p c n v i các d ch v  xét  ố nghi m, phòng ch ng, chăm sóc và đi u tr  HIV ứ ỏ Ả ầ ế  Liên quan đ n tr m c m  Ngăn c n ng i có HIV ti ạ  Khi n cho ng

ạ i có HIV ph i che gi u tình tr ng

ố

ụ

ả ị

ườ ợ ị ừ có HIV vì s  b  t

ch i các d ch v

14

Chúng ta có thể làm gì ở các cơ sở y tế để giải quyết vấn đề kỳ thị, phân biệt đối xử và các ảnh hưởng tâm lý xã hội khác mà người có HIV phải đối mặt?

15

Chống lại sự kỳ thị và phân biệt đối xử

ả

ắ

t c  các nhà cung

ấ ả  Ph i ch c ch n r ng t ễ ơ

ượ

ắ ằ ề c nguy c  nhi m HIV do ngh

ơ

v  nguy các c  và

ươ

ng th c lây truy n HIV ừ

ổ ư ớ ố i có HIV gi ng nh  v i

ộ

 Không g n bi n n i công c ng “khu HIV” vì

ề

ể ấ c p hi u đ nghi pệ • D y cho các nhân viên y t ạ ế ề ứ ề các ph ế  Ti n hành phòng ng a ph  quát ườ ố ử ớ  Đ i x  v i ng ườ ữ i khác nh ng ng ơ ể ắ ế ộ t l đi u này làm ti

ạ  tình tr ng HIV

16

Giải quyết các vấn đề về tâm lý xã hội (1)

ạ

ệ

ị ị

ủ ệ

ủ

ệ ố

ế

ạ

ỗ ợ ệ ế ộ t l

tình tr ng HIV và phát

ể

ả  Xác đ nh tình tr ng c m xúc c a b nh nhân ồ ự  Xác đ nh các ngu n l c c a b nh nhân  Đánh giá h  th ng h  tr  b nh nhân ệ  Khuy n khích vi c ti ế ộ t l tri n k  ho ch ti

ạ

ướ ị

ụ ề i d ch v  v

 Chuy n b nh nhân đ n m ng l ế ị

ế ươ

ạ ế ể ệ ộ xã h i và y t

đ a ph

ng

17

Giải quyết các vấn đề về tâm lý xã hội (2)

 Khuy n khích suy nghĩ tích c c:

ư

ớ

ự

• t

ậ ự ế thay vì “ch t vì HIV”  ố ố

ế ố  nhìn nh n nh  là “s ng chung v i HIV”

i s ng tích c c

ự ệ

18

ậ ấ ấ ế ế  Khuy n khích l  Cung c p chăm sóc toàn di n thông qua  cách ti p c n l y gia đình làm trung tâm

Các điểm chính

ộ ủ

ề ề

ườ

 Các v n đ  v  tâm lý xã h i c a ng

i có HIV

ấ ứ ạ ph c t p ỳ ị

ệ ố ử

ạ

 K  th  và phân bi

ấ t đ i x  làm x u thêm tr ng

ộ ủ ấ

ườ ế

i có HIV ứ ạ ề ữ t nh ng đi u ph c t p  ệ ị i  u hóa đi u tr  cho b nh  ầ

thái tâm lý xã h i c a ng ầ  Các nhà cung c p c n bi ộ ể ố ư ề v  tâm lý xã h i đ  t ệ ể nhân và chuy n b nh nhân đ  t

ề ế ể ư ấ  v n n u c n

19

Cảm ơn!

20

Câu h i?ỏ