8/4/2020
23
Bài 3.
Các chiến lược trong lịch sự
dương tính trong giao tiếp
Lịch sựdương tính
Lịch sựdương tính (Positive politeness) theo cách hiểu Brown &
Levison (1990:101) là:
… m
ộ
t s
ựđề
nbù cho th
ể
di
ệ
n d
ươ
ng tính c
ủ
ang
ườ
i nghe, cho
mong mu
ố
nth
ườ
ng tr
ự
c c
ủ
ang
ườ
i
ấ
ylà các nhu c
ầ
u c
ủ
ang
ườ
i
ấ
y
(ho
ặ
c các hành
độ
ng, các
đ
òi h
ỏ
i, các giá tr
ị
phát xu
ấ
t t
ừ
chúng) c
ầ
n
đượ
c coi là
đ
i
ề
u
đ
áng mong mu
ố
n. S
ựđề
nbù
đượ
chi
ệ
n l
ộ ở
vi
ệ
cmô
ph
ầ
nth
ỏ
a mãn mong mu
ố
n
đ
ó b
ằ
ng cách th
ể
hi
ệ
n r
ằ
ng các nhu
c
ầ
u c
ủ
a b
ả
n thân ta (ho
ặ
c m
ộ
t vài trong s
ố
các nhu c
ầ
u
đ
ó),
ở
m
ộ
t
s
ố
khía c
ạ
nh, là t
ươ
ng t
ự
nh
ư
các nhu c
ầ
u c
ủ
ang
ườ
i nghe.
8/4/2020
24
Yule (1997:62):
M
ộ
t hành
độ
ng gi
ữ
gìn th
ể
di
ệ
ncó liên quan
đế
n l
ị
ch s
ự
d
ươ
ng tính c
ủ
ata s
ẽ
có xu h
ướ
ng t
ỏ
ra thân tình; nó nh
ấ
n
m
ạ
nh r
ằ
ng c
ả
hai ng
ườ
i
đề
u mong mu
ố
n cùng m
ộ
t
đ
i
ề
u, và
r
ằ
ng h
ọ
có cùng m
ộ
t m
ụ
c
đ
ích
L
ị
ch s
ự
d
ươ
ng tính là b
ấ
t c
ứ
lo
ạ
i hành vi nào (C
ả
ngôn t
ừ
và
phi ngôn t
ừ
)
đượ
c t
ạ
o l
ậ
p m
ộ
t cách phù h
ợ
p
để
bi
ể
u l
ộ
s
ự
quan tâm c
ủ
ang
ườ
inói
đố
i v
ớ
ing
ườ
i nghe, và do v
ậ
y, nâng
cao tình thân h
ữ
ugi
ữ
ang
ườ
inói và ng
ườ
i nghe.
Lịch sựdương tính: nôm na hiểulà các biểuhiện“tỏra quan tâm
đếnngười khác”. Xét theo hệhình quan hệ, nó là việc kéo gần lại
khoảng cách giữangười nói và người nghe, tạo lậpngữnghĩa thân
hữu (solidrity semantic) giữa các đối tác giao tiếp.
Lịch sựdương tính có ba biểuhiện chính:
- Xác định cái chung (claim common ground)
-Chỉra rằng người nói và người nghe đềucó tinh thần hợp tác
(convey that S & H are cooperators).
-Thỏa mãn nhu cầu củangười nghe vềmột cái/điềugì đó (fulfill
H’s want for some X).
8/4/2020
25
Chiến lược 1- Để ý đếnngười nghe
Chiến lược này đượcviện tới trong giao tiếpnhằmthỏa mãn
một khía cạnh củathểdiện dương tính. Đólà:
khi ta thựchiện một hành động nào đó (thường đượcta coi là
tốt), có được một sựthay đổigì đó (thường đượcta cho là tích
cực), hay sởhữu mộtđồ vậtgì mới (thường đượcta coi là
đẹp), theo đuổi mộtý tưởng nào đó (thường đượcta cho là
hay)
hoặc: mong muốnthỏa mãn mộtnhu cầunhấtđịnh (thường
đượcta coi chính đáng), ta luôn mong muốnngười khác để ý
đếnvà có các nhận xét, bình luận (hoặc khách quan hoặc tích
cực).
Nhìn chung: đượchiệnthựchóa bằng lời khen mà ngườinói
dành cho người nghe, bắt chuyện, gợi ý, tranh thủtình cảm, tỏ
lòng ngưỡng mộ, biểuthịsựquan tâm, tỏý biếtơn, khích lệ,
an ủi, mở đường cho đề nghị, nhờvả.
8/4/2020
26
Ái chà chà! Hôm nay nhân d
ị
pgì mà di
ệ
n b
ộ
c
ủđẹ
pth
ế
.
(Ng
ừ
ng m
ộ
t lát r
ồ
i làm nh
ư
ch
ợ
tnh
ớ
ra) À này, có ti
ề
n cho t
ớ
vay hai ch
ụ
c.
Goodness, a beautiful hairstyle! (After a while) Oh, by the way,
can I borrow your bike?
(Trờiơi, kiểuđầuđẹp quá! [ngừng
một lát] À, nhân tiện, cho tớmượnxe đạp của cậu.)
Chiến lược2 –Nói phóng đại
Với chiến lược này, ngườinói thường phóng đại sựthích thú,
sựđồng tình, đánh giá cao, khoái trá và cảm tình tích cực của
mình đối vớingười nghe.
Ví dụ:
-Giờiơi, cậu trang điểmvào trông đẹpnhưmơ. Nói thậtnhé,
cậu không cần trang điểm thì cũng khối anh chết, khối anh bị
thương rồi. Thôi, đưa tớmượnthỏi son mộttý nào.
- My God! Your work? It’s absolutely incredible! (Trờiơi! Tác
phẩm của cậuđấy à? Tuyệtđối không thểtin được!)
8/4/2020
27
Các dấuhiệu tăng cường (intensifiers): vô cùng, thực sự, thật
là, thật, rất, rất chi là, quảlà, rấtưlà, lắm, thế, đấy, hẳnra, ra,
lên, bao nhiêu, lên bao nhiêu, vậy, đến vậy, chỉcó --- trởlên, …
(Việt) và so, such, really, extremely, enormously, absolutely,
perfectly, terribly, badly, none other than, none else but, …
(Anh) rất hay được sửdụng.
Các khung phát ngôn tiềm năng cảm thán kiểunhư‘sao mà -
-- thế!’, ‘ --- đâu mà --- thếnhỉ!’, ‘ --- ở đâu mà --- thếkhông
biết!’… thường đượcviệnđến
các yếu tốngôn điệuvà cận ngôn nhưngữ điệu, trọng âm,
cao độ, trường độ, cường độ … luôn đượcít nhiều phóng đại
đc sửdụng
Ví dụ:
-Giồiôi, chậc… chậc… chậc… con bé ấy trông nó vô cùng,
vô cùng quyến rũnhá.
-She’s so, so beautiful that she could turn everyman’s head.
(Cô ấy rất, rấtđẹp tới mứcmà tất cả đàn ông đềuphải quay
đầu nhìn)