intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Độc học môi trường: Chương 2 - ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền

Chia sẻ: Banhbeodethuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST
Báo xấu
30
lượt xem 5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Độc học môi trường: Chương 2 Phân loại độc chất, cung cấp cho người học những kiến thức như: Cơ sở phân loại; phân loại độc chất theo nồng đồ, liều lượng; phân loại độc chất theo bản chất; phân loại độc chất trung gian giữa 2 loại bản chất và nồng độ, liều lượng; phân loại theo mức độ nguy hiểm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Độc học môi trường: Chương 2 - ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền

  1. Chöông 2 PHAÂN LOAÏI ÑOÄC CHAÁT 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 1
  2. Chöông 2: PHAÂN LOAÏI ÑOÄC CHAÁT 2.1. Cô sôû phaân loaïi 2.2. Phaân loaïi ñoäc chaát theo noàng ñoä, lieàu löôïng 2.3. Phaân loaïi ñoäc chaát theo baûn chaát 2.4. Phaân loaïi ñoäc chaát trung gian giöõa 2 loaïi baûn chaát vaø noàng ñoä, lieàu löôïng 2.5. Phaân loaïi theo möùc ñoä nguy hieåm 2.5.1. Ít nguy hieåm 2.5.2. Nguy hieåm 2.5.3. Raát nguy hieåm 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 2
  3. Chöông 2: PHAÂN LOAÏI ÑOÄC CHAÁT 2.6. Phaân loaïi theo nguoàn goác 2.6.1. Chaát ñoäc sinh hoïc 2.6.2. Chaát ñoäc phoùng xaï 2.6.3. Chaát ñoäc hoùa hoïc 2.7. Phaân loaïi theo daïng toàn taïi 2.8. Phaân loaïi ñoäc chaát qua con ñöôøng xaâm nhaäp vaø gaây haïi 2.8.1. Ñoái vôùi thöïc vaät 2.8.2. Ñoái vôùi ñoäng vaät 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 3
  4. 2.1. CÔ SÔÛ PHAÂN LOAÏI Coù nhieàu caùch phaân loaïi chaát ñoäc: theo goác, ñoä ñoäc, caùch baûo quaûn vaø söû duïng … Caùch phaân loaïi coøn phuï thuoäc vaøo caùc quoác gia khaùc nhau do yeáu toá xaõ hoäi - kinh teá, moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Moät soá daïng phaân loaïi chaát ñoäc ñang ñöôïc söû duïng: - Phaân loaïi theo noàng ñoä – lieàu löôïng - Phaân loaïi theo baûn chaát 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 4
  5. 2.1. CÔ SÔÛ PHAÂN LOAÏI - Phaân loaïi theo möùc ñoä nguy hieåm - Phaân loaïi theo moâi tröôøng (ñaát, nöôùc, khoâng khí, sinh quyeån) - Phaân loaïi theo nguoàn goác ñoäc chaát - Phaân loaïi theo daïng toàn taïi - Phaân loaïi thoâng qua ñöøông xaâm nhaäp vaø gaây haïi - Phaân loaïi theo ngaønh KT-XH: ñoäc chaát trong coâng nghieäp, noâng nghieäp, y teá, quaân söï … 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 5
  6. 2.1. CÔ SÔÛ PHAÂN LOAÏI - Phaân loaïi theo qui trình coâng ngheä : daïng nguyeân chaát, daïng phuï gia, daïng dung moâi, daïng chaát thaûi… - Phaân loaïi theo taùc duïng sinh hoïc ñôn thuaàn: taùc duïng kích öùng, taùc duïng gaây ngaït, dò öùng, ung thö, ñoät bieán, quaùi thai… - Phaân loaïi theo sinh hoïc heä thoáng: gaây ñoäc leân cô quan taïo maùu, gaây ñoäc leân moâ thaàn kinh, gaây ñoäc leân gan, thaän, caùc cô quan khaùc. 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 6
  7. 2.2. Phaân loaïi theo noàng ñoä, lieàu löôïng Tìm hieåu khaùi nieäm: noàng ñoä neàn? Ñònh nghóa: “Noàng ñoä neàn laø noàng ñoä cuûa caùc nguyeân toá coù saün trong moâi tröôøng töï nhieân trong saïch, töùc laø noàng ñoä hieän dieän cuûa chuùng khoâng gaây aûnh höôûng xaáu tôùi söùc khoeû cuûa con ngöôøi vaø sinh vaät, khoâng laøm giaûm chaát löôïng caùc moâi tröôøng thaønh phaàn”. (Leâ Huy Baù, Ñoäc hoïc moâi tröôøng cô baûn, NXB ÑHQG TPHCM, 2006) 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 7
  8. 2.2. Phaân loaïi theo noàng ñoä, lieàu löôïng - Haàu heát caùc nguyeân toá hoùa hoïc ñeàu hieän dieän vôùi moät noàng ñoä thích hôïp trong moâi tröôøng – laø nguyeân toá coù ích goùp phaàn taïo neân vaø duy trì söï soáng treân traùi ñaát. - Moät soá nguyeân toá hoùa hoïc laø chaát ñoäc tieàm taøng vì: khi ôû noàng ñoä thaáp chuùng laø chaát dinh döôõng coù ích nhöng khi noàng ñoä/ lieàu löôïng coù maët cuûa chuùng taêng cao vaø vöôït quaù moät giôùi haïn nhaát ñònh thì chuùng seõ phaùt huy ñoäc tính leân vaät tieáp xuùc. - Loaïi ñoäc chaát naøy neáu toàn taïi trong ñaát ñaù (toàn taïi ôû daïng theå raén) coù noàng ñoä cho pheùp cao hôn trong moâi tröôøng nöôùc hay khoâng khí raát nhieàu. 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 8
  9. 2.2. Phaân loaïi theo noàng ñoä, lieàu löôïng Ví duï: Caùc nguyeân toá kim loaïi naëng nhö Cu, Pb, Cd, Hg… khi toàn taïi trong ñaát ñaù, khoaùng vaät trong töï nhieân vôùi noàng ñoä ñeán vaøi ppm vaãn khoâng gaây ñoäc, nhöng khi chuùng hoøa tan trong nöôùc thì chæ vôùi noàng ñoä C < 1 ppm ñaõ gaây ñoäc cho moät soá loaøi ñoäng, thöïc vaät. 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 9
  10. 2.2. Phaân loaïi theo noàng ñoä, lieàu löôïng Tính ñoäc cuûa loaïi ñoäc chaát noàng ñoä – lieàu löôïng lieân quan ñeán 2 yeáu toá: - Lieàu löôïng chaát ñoäc (aûnh höôûng bôûi noàng ñoä chaát ñoäc coù trong moâi tröôøng, thôøi gian tieáp xuùc vôùi ñoäc chaát hoaëc ñöa ñoäc chaát vaøo cô theå) - Tính nhaïy caûm cuûa sinh vaät ñoái vôùi chaát ñoäc ñang nghieân cöùu. 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 10
  11. 2.2. Phaân loaïi theo noàng ñoä, lieàu löôïng Tìm hieåu khaùi nieäm: Noàng ñoä cho pheùp ? Ñònh nghóa: “Noàng ñoä cho pheùp laø noàng ñoä duøng ñeå khoáng cheá chaát ñoäc trong vieäc baûo veä söùc khoeû cho ngöôøi vaø sinh vaät. Noù laø cô sôû giaùm saùt moâi tröôøng, ñaùnh giaù tieáp xuùc ngheà nghieäp vaø taùc haïi söùc khoeû cuõng nhö coù yù nghóa döï phoøng.” (Leâ Huy Baù, Ñoäc hoïc moâi tröôøng cô baûn, NXB ÑHQG TPHCM, 2006) 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 11
  12. 2.2. Phaân loaïi theo noàng ñoä, lieàu löôïng - Theo Toå chöùc Y teá theá giôùi (WHO): “Noàng ñoä toái ña cho pheùp laø nhöõng noàng ñoä chaát ñoäc maø ngöôøi coâng nhaân tieáp xuùc 8 giôø/ngaøy vaø 40 giôø/tuaàn maø vôùi noàng ñoä ñoù noù khoâng heà gaây nhöõng aûnh höôûng gì cho söùc khoûe cuûa hoï” - ÔÛ Lieân Xoâ (cuõ): “Noàng ñoä toái ña cho pheùp laø nhöõng noàng ñoä khoâng aûnh höôûng gì ñeán söùc khoeû coâng nhaân trong thôøi gian hoï ñang laøm vieäc vaø caû sau naøy, suoát ñôøi hoï” 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 12
  13. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Trong moâi tröôøng töï nhieân coù nhöõng chaát theå hieän tính ñoäc ngay khi toàn taïi ôû daïng nguyeân thuûy cuûa noù (khaû naêng gaây ñoäc cuûa loaïi ñoäc chaát naøy khoâng phuï thuoäc vaøo noàng ñoä hieän dieän cuûa noù trong moâi tröôøng). - Ñoäc chaát baûn chaát coù khaû naêng öùc cheá, gaây roái loaïn sinh lyù, gaây nguy haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø caùc sinh vaät ôû baát cöù moâi tröôøng naøo. - Moät soá chaát ñoäc baûn chaát nhö: H2S, CCl4, Pb, Hg, CO, noïc ong… 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 13
  14. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Tính ñoäc cuûa chaát ñoäc baûn chaát phuï thuoäc nhieàu vaøo daïng caáu truùc hoùa hoïc cuûa noù: * Chaát ñoäc daïng hôïp chaát hydrocarbon coù tính ñoäc tyû leä thuaän vôùi soá nguyeân töû Carbon trong phaân töû. * Nhöõng chaát voâ cô coù cuøng nguyeân toá thì chaát naøo coù soá nguyeân töû ít hôn seõ ñoäc hôn. (vd: CO ñoäc hôn CO2) * Soá nguyeân töû halogen thay theá hydro caøng nhieàu thì chaát ñoù caøng ñoäc. (vd: CH3Cl < CH2Cl2 < CHCl3 < CCl4) 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 14
  15. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát Ví duï: (Ñoäc hoïc moâi tröôøng cô baûn, trang 35-36) Ñoäc chaát thuûy ngaân: - Caùc daïng hôïp chaát voâ cô : HgO (ñoû), HgCl2, Hg(CN)2 … - Caùc daïng hôïp chaát höõu cô: neptan, mercurocrom, serezan, sanesan… Hg ôû daïng ion raát ñoäc  laø chaát ñoäc teá baøo, gaây thoaùi hoùa caùc toå chöùc, taïo thaønh caùc hôïp chaát protein deã tan, laøm teâ lieät chöùc naêng cuûa caùc nhoùm thiol (-SH), caùc heä thoáng men cô baûn vaø oxy hoùa khöû cuûa teá baøo. Con ñöôøng xaâm nhaäp: hoâ haáp, tieâu hoùa, da. 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 15
  16. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Hít thôû Hg vôùi noàng ñoä 0,5 µg/ml ñaõ coù aûnh höôûng ñeán heä thaàn kinh. - Uoáng 0,13 g Hg(CN)2 coù theå cheát sau 9 ngaøy (ñ/v ngöôøi khoûe maïnh). 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 16
  17. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Moät soá ñoäc chaát trong khoâng khí (1) Ñoäc chaát CO: Ñoái vôùi con ngöôøi: CO tích luõy trong laù laùch, khoâng tích luõy trong maùu vaø maát ñi raát nhanh, do ñoù noàng ñoä CO trong khoâng khí bieán thieân lieân tuïc vaø chöa theå xaùc ñònh chính xaùc ñöôïc. CO gaây cheát ñoät ngoät ngöôøi vaø ñoäng vaät khí hít phaûi 1 luoàng khí CO vì CO taùc duïng vôùi hemoglobin (Hb) maïnh gaáp 250 laàn so vôùi phaûn öùng giöõa Hb vaø oxy  CO laáy oxy cuûa Hb taïo thaønh phöùc beàn carboxyhemoglobin  maát khaû naêng vaän chuyeån oxy cuûa maùu  ngaït thôû. Hb.O + CO  Hb.CO + O2 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 17
  18. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Moät soá ñoäc chaát trong khoâng khí Ngoaøi ra CO coøn taùc duïng vôùi Fe trong xytocrom- oxydaza (men hoâ haáp coù chöùc naêng hoaït hoùa oxy)  laøm baát hoaït men  laøm cho tình traïng thieáu oxy caøng traàm troïng hôn. Ñoái vôùi thöïc vaät: CO taùc ñoäng ít nhaïy caûm hôn, nhöng khi ôû noàng ñoä cao C = 100 – 1000 ppm trong khoâng khí seõ gaây ra hieän töôïng ruïng laù, xoaén laù, caây non cheát, caây coái chaäm phaùt trieån. CO laøm phaù vôõ khaû naêng ngöng keát nitô cuûa thöïc vaät  laøm thöïc vaät thieáu ñaïm. Nguoàn phaùt sinh: do söï chaùy khoâng hoaøn toaøn cuûa caùc nhieâ n lieäu hay vaät lieäCBGD: 21-Mar-12 u coùThS. chöù a carbon. Nguyễn Thị Thu Hiền 18
  19. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Moät soá ñoäc chaát trong khoâng khí Haäu quaû cuûa söï nhieãm ñoäc CO ôû noàng ñoä khaùc nhau CO (ppm) % chuyeån hoùa Aûnh höôûng ñoái vôùi con ngöôøi O2Hb  COHb 10 2 Laøm giaûm khaû naêng phaùn ñoaùn vaø giaùc quan, ñau ñaàu, choùng maët, meät moûi 100 15 Ñau ñaàu, choùng maët, meät moûi nhieàu 250 32 Baát tænh 750 60 Cheát sau vaøi giôø 1000 21-Mar-12 66 Cheát raát nhanh CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 19
  20. 2.3. Phaân loaïi theo baûn chaát - Moät soá ñoäc chaát trong khoâng khí (2) Ñoäc chaát NOx - NO (khí khoâng maøu) ít ñoäc hôn NO2 (khí maøu hoàng). - NO cuõng taïo lieân keát vôùi Hemoglobin  laøm giaûm hieäu suaát vaän chuyeån oxy. - Trong KK bò oâ nhieãm: NO coù noàng ñoä thaáp hôn CO nhieàu  taùc ñoäng ñeán Hb nhoû hôn nhieàu laàn. - NO2 ñoäc haïi hôn ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi, coù theå phaùt hieän ñöôïc muøi khi C > 0,12 ppm - Nguoàn phaùt sinh: töø caùc nguoàn ñoát nhieân lieäu daàu, khí ñoát, saûn xuaát hoùa chaát, haøn caét kim loaïi … 21-Mar-12 CBGD: ThS. Nguyễn Thị Thu Hiền 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1