ThS. Nguyễn Văn Cường 1
Chương 7
NỀN KINH TẾ MỞ
-KHÁI NIỆM CƠ BẢN-
1
NỘI DUNG
•Luồng chu chuyển hàng hóa và vốn
•Tài khoản vãng lai và tài khoản vốn
•Tỷ giá hối đoái danh nghĩa và thực tế
2
Nền kinh tế đóng và nền kinh tế mở
Nền kinh tế đóng là nền kinh tế không có
tương tác với các nền kinh tế khác trên thế
giới.
Không có xuất khẩu, không có nhập khẩu, và không
có các luồng chu chuyển vốn.
Nền kinh tế mở là nền kinh tế có sự tương tác
tự do với các nền kinh tế khác trên thế giới.
3
Một nền kinh tế mở tương tác với các quốc gia
khác theo 2 cách.
- Nó mua và bán hàng hóa và dịch vụ trên thị trường
hàng hóa thế giới.
luồng chu chuyển hàng hóa
- Nó mua và bán tài sản tài chính trên thị trường tài
chính thế giới.
luồng chu chuyển vốn
4
Nền kinh tế đóng và nền kinh tế mở
Luồng chu chuyển hàng hóa
Xuất khẩu ròng (NX) là kim ngạch xuất
khẩu trừ kim ngạch nhập khẩu.
Xuất khẩu ròng còn được gọi là cán cân
thương mại.
5
Thâm hụt thương mại là tình huống trong đó xuất
khẩu ròng (NX) âm.
Xuất khẩu < Nhập khẩu
Thặng dư thương mại là tình huống trong đó xuất
khẩu ròng (NX) dương.
Xuất khẩu > Nhập khẩu
Thương mại cân bằng chỉ tình huống xuất khẩu
ròng bằng 0
Xuất khẩu = Nhập khẩu
6
Luồng chu chuyển hàng hóa
ThS. Nguyễn Văn Cường 2
Các nhân tố ảnh hưởng xuất khẩu ròng
Thị hiếu của người tiêu dùng về hàng trong nước và nước
ngoài.
Giá cả hàng hóa trong nước và nước ngoài.
Tỷ giá hối đoái mà tại đó mọi người có thể sử dụng đồng tiền
trong nước để mua các đồng tiền nước ngoài.
Thu nhập của người tiêu dùng trong nước và nước ngoài.
Chi phí vận chuyển hàng hóa từ nước này qua nước khác.
Các chính sách của chính phủ đối với thương mại: thuế,
quota, rào cản thương mại
7
Nhập khẩu
% GDP
Xuất khẩu
0
5
10
15
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1990 1985 1995
Quá trình quốc tế hóa nền kinh tế Mỹ
1995
8
-4E+10
-2E+10
0
2E+10
4E+10
6E+10
8E+10
1E+11
1,2E+11
1,4E+11
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EX
IM
NX
Xuất khẩu ròng Việt Nam 2003-2012
9
Luồng chu chuyển vốn
Đầu tư nước ngoài ròng chỉ
lượng tài sản nước ngoài do các nhà đầu
tư trong nước mua
trừ
lượng tài sản trong nước do người nước
ngoài mua.
10
•Khi một cư dân Mỹ mua cổ phiếu của
Telmex, một công ty điện thoại của Mehico,
việc này làm tăng hay giảm đầu tư nước
ngoài ròng của Mỹ?
•Khi một người Nhật mua trái phiếu phát
hành bởi chính phủ VN?
11
Luồng chu chuyển vốn
Các biến số có ảnh hưởng đầu tư nước
ngoài ròng
Lãi suất thực tế trả cho tài sản nước ngoài.
Lãi suất thực tế trả cho tài sản trong nước.
Nhận thức về rủi ro kinh tế và chính trị của việc
nắm giữ tài sản nước ngoài.
Các chính sách của Chính phủ ảnh hưởng tới
người nước ngoài nắm giữ tài sản trong nước
12
ThS. Nguyễn Văn Cường 3
Đẳng thức xuất khẩu ròng và đầu tư
nước ngoài ròng
Xuất khẩu ròng (NX) và đầu tư nước ngoài ròng (NFI)
có mối liên hệ chặt chẽ.
Đối với tổng thể nền kinh tế, NX và NFI phải bù trừ
cho nhau do đó:
NX =NFI
Đẳng thức này đúng vì bất cứ giao dịch nào ảnh hưởng đến
một vế thì cũng ảnh hưởng đến vế kia với quy mô như thế.
13
CÁN CÂN THANH TOÁN (BOP)
•Phản ánh toàn bộ lượng ngoại tệ đi vào và đi ra
khỏi lãnh thổ 1 nước.
•PP hạch toán:
+ Nếu luồng tiền từ Nước ngoài đi vào trong nước
ghi bên “Có” & ghi dấu “ + ”
+ Nếu luồng tiền từ trong nước đi ra nước ngoài
ghi bên “Nợ” & ghi dấu “ - ”
14
CÁN CÂN THANH TOÁN (BOP)
Trong BOP có 2 mục chính:
•Tài khoản vãng lai (CA)
•Tài khoản vốn (KA)
15
Tài khoản vãng lai
•Phản ánh các luồng thu nhập đi ra và đi vào quốc
gia.
•Tài khoản vãng lai:
+ Tài khoản thương mại, NX
+ Thu nhập nhân tố từ nước ngoài, NIA
+ Chuyển giao vãng lai.
16
•Tài khoản thương mại:
17
NX
Tài khoản vãng lai
•Thu nhập nhân tố từ nước ngoài
NIA
18
Tài khoản vãng lai
Chênh lệch giữa thu
nhập của công dân 1
nước tạo ra ở nước
ngoài và thu nhập
của người nước
ngoài tạo ra ở trong
nước.
ThS. Nguyễn Văn Cường 4
•Chuyển giao vãng lai: những khoản thanh
toán chuyển giao qua biên giới.
•Chênh lệch giữa thu nhập do nhận chuyển
nhượng và chuyển nhượng cho NN được xếp
vào mục chuyển nhượng ròng.
•Vd: chính phủ Nhật viện trợ cho Việt Nam một số xe buýt
dành cho giao thông công cộng.
19
Tài khoản vãng lai
Tài khoản vốn
Ghi chép các giao dịch liên quan đến việc di
chuyển vốn giữa trong nước với thế giới
bên ngoài.
20
•Luồng vốn đi vào và đi ra phân làm 2 loại:
– Vốn dùng để mua nhà máy, mua cổ phiếu của các
công ty gọi là đầu tư.
Chênh lệch giữa luồng đi vào và đi ra được xếp vào
mục đầu tư ròng.
– Vốn dùng để gửi NH, mua trái phiếu chính phủ
Nước Ngoài hay trực tiếp vay mượn Nước Ngoài
gọi là giao dịch tài chính.
Chênh lệch giữa luồng đi vào và đi ra được xếp vào
mục giao dịch tài chính ròng.
21
Tài khoản vốn
Sai số thống kê
Nhằm điều chỉnh những phần sai sót mà quá
trình thống kê gặp phải.
22
•BOP = CA + KA + ERROR
•BOP < 0: cán cân thanh toán thâm hụt
(luồng tiền đi ra nhiều hơn đi vào)
23
CÁN CÂN THANH TOÁN
(BOP)
•Để điều chỉnh cán cân thanh toán khi thặng
dư hay thâm hụt thì chúng ta sử dụng biến
tài trợ chính thức.
24
Hum, TTCT
là gì nhỉ?
CÁN CÂN THANH TOÁN
(BOP)
ThS. Nguyễn Văn Cường 5
Tài trợ chính thức: những khoản ngoại tệ dự
trữ do Ngân hàng Trung Ương bán ra hoặc
mua vào.
•Nếu ngoại tệ được NHTW bán ra thì ghi dấu “+”
•Nếu ngoại tệ được NHTW mua vào thì ghi dấu “-”
25
CÁN CÂN THANH TOÁN
(BOP)
Khoản mục Có
(+)
Nợ (
-)
CA
-
442
NX
-
268
NIA
-
100
Chuyển nhượng ròng
-
74
KA
62
Đầu tư ròng
132
Giao
dịch tài chính ròng -
70
Sai
số (Error)
-2
BOP
-
382
TTCT = 382
26
CÁN CÂN THANH TOÁN
(BOP)
Exercises
Một nước có thặng dư tài khoản vãng lai là
50 tỷ USD nhưng lại thâm hụt trong tài
khoản vốn là 40 tỷ USD.
a. BOP của nước này thặng dư hay thâm hụt?
b. Dự trữ ngoại tệ của nước này tăng lên hay
giảm xuống?
27
Tiết kiệm, đầu tư và mối quan hệ của
chúng với các luồng chu chuyển quốc tế
Xuất khẩu ròng là một thành phần của GDP:
Y = C + I + G + NX
Tiết kiệm quốc gia là phần thu nhập quốc gia
còn lại sau khi đã chi tiêu cho tiêu dùng của tư
nhân và chính phủ:
Y - C - G = I + NX
28
S
Tiết kiệm quốc gia (S):
S = I + NX
29
Đầu tư
trong nước
Đầu tư
nước ngoài
ròng
Tiết kiệm
Tiết kiệm, đầu tư và mối quan hệ của
chúng với các luồng chu chuyển quốc tế
Tỷ giá hối đoái thực và danh nghĩa
•Các giao dịch quốc tế chịu ảnh hưởng bởi
giá quốc tế.
•Hai loại giá quốc tế quan trọng nhất là tỷ
giá hối đoái danh nghĩa và tỷ giá hối đoái
thực.
30