Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 7

Bài giảng LTTCTT

Tài liệu đọc thêm

Nguyễn Xuân Thành (2003), Việt Nam con đường đi đến tự do

hóa lãi suất, Bài giảng FETP.

CHƯƠNG 7

Bùi Thị Phương Thảo & Trần Thị Quế Giang (2013), Kiểm

soát lãi suất trong giai đoạn 2008 – 2011, FETP.

LÃI SUẤT

Cập nhật số liệu lãi suất điều hành của NHNN Việt Nam từ

năm 2002 đến nay.

ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh

NỘI DUNG

1. Baûn chaát vaø vai troø cuûa laõi suaát

1.1 Khaùi nieäm

1. BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA LÃI SUẤT

Laõi laø soá tieàn ngöôøi ñi vay phaûi traû cho ngöôøi

cho vay ñeå ñöôïc söû duïng soá voán vay trong moät

2. PHÂN LOẠI LÃI SUẤT

khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.

3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LÃI SUẤT

Laõi suaát laø tyû leä %, phaûn aùnh tieàn laõi phaûi traû

tính treân toång soá voán vay trong moät thôøi gian

4. TÁC ĐỘNG CỦA LÃI SUẤT

nhaát ñònh.

5. CẤU TRÚC RỦI RO VÀ CẤU TRÚC KỲ HẠN



Laõi

suaát

1 kyø

(%)

x100

CỦA LÃI SUẤT

Laõi Toång

phaûi soá

traû1 voán

kyø vay

1. Baûn chaát vaø vai troø cuûa laõi suaát

Vai troø cuûa laõi suaát

Baûn chaát laõi suaát

 Laõi suaát laø phöông tieän kích thích lôïi ích vaät chaát ñeå thu huùt moïi nguoàn voán nhaøn roãi trong neàn kinh teá

 Laõi suaát laø coâng cuï kích thích ñaàu tö vaø phaùt trieån

 Laõi suaát laø ñoøn baåy kích thích ngaân haøng vaø caùc

 Tieàn laõi laø giaù caû cuûa tö baûn cho vay kinh teá  Tieàn laõi laø giaù caû cuûa quyeàn söû duïng voán tín duïng

 Laõi suaát laø moät trong nhöõng coâng cuï döï baùo tình hình

doanh nghieäp kinh doanh coù hieäu quaû

 Laõi suaát laø coâng cuï ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá

neàn kinh teá

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

1 Bài giảng LTTCTT



2. Phaân loaïi laõi suaát

 Căn cứ vào giá trị của tiền lãi

 Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng

 Caên cöù vaøo tính linh hoạt của laõi suất

 Caên cöù vaøo phöông phaùp traû laõi

 Căn cứ vào nghiệp vụ ngân hàng

Caên cöù vaøo tính linh hoạt cuûa laõi suaát

a. Laõi suaát coá ñònh: laø laõi suaát ñöôïc duy trì coá ñònh Caên cöù vaøo tính oån ñònh cuûa laõi suaát trong suoát thôøi haïn vay. a. Laõi suaát coá ñònh (Fix interest rate) b. Laõi suaát thaû noåi (Floating interest rate) b. Laõi suaát bieán ñoåi: laø laõi suaát coù theå thay ñoåi trong thôøi haïn vay treân cô sôû phuø hôïp vôùi söï bieán ñoäng LIBOR: London Interbank Offer Rate cuûa laõi suaát thò tröôøng SIBOR: Singapore Interbank Offer Rate Laõi suaát hieäu duïng (effective interest rate): laø laõi suaát co ñöôïc sau khi ñaõ ñieàu chænh laõi suaát danh nghóa theo soá laàn gheùp laõi trong naêm.

Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng

Căn cứ vào nghiệp vụ ngân hàng

 Laõi suaát tieàn göûi

a. Laõi suaát ngaén haïn: laø laõi suaát aùp duïng trong quan

Laõi suaát cho vay

Laõi suaát chieát khaáu

heä tín duïng thôøi haïn ngaén

b. Laõi suaát daøi haïn: laø laõi suaát aùp duïng trong quan heä

Laõi suaát tái chieát khaáu

 Lãi suất tái cấp vốn

Laõi suaát lieân ngaân haøng

 Laõi suaát cô baûn

tín duïng trung vaø daøi haïn

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

2 Bài giảng LTTCTT

Caên cöù vaøo phöông phaùp traû laõi

Ngân hàng trung ương

a. Laõi suaát chieát khaáu laø laõi suaát ñöôïc tính cho khoaûn LS tái CK LS tái cấp vốn vay maø phaàn laõi ñöôïc hoaøn traû toaøn boä ngay ñaàu kyø

Cho vay

b. Laõi suaát coupon laø laõi suaát tính cho khoaûn vay maø phaàn laõi ñöôïc hoaøn traû theo ñònh kyø

Lãi suất liên NH

NHTM

c. Laõi suaát cuoái kyø: laø laõi suaát tính cho khoaûn vay maø phaàn laõi ñöôïc hoaøn traû khi ñaùo haïn LS chiết khấu

c h o v a y

L ã i s u ấ t

t i ề n g ử

L ã i s u ấ t

Người gửi tiền Người vay tiền

NHAÂN TOÁ TRÖÏC TIEÁP

3. CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN LAÕI SUAÙÂT

Caàu quyõ cho vay

Cung quyõ cho vay

Tröïc tieáp Caàu cuûa doanh nghieäp

Caàu cuûa chính quyeàn Caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng

a. Caàu quyõ cho vay b. Cung quyõ cho vay

Giaùn tieáp a. Laïm phaùt döï tính b. Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá trong chu kyø kinh doanh

Tieát kieäm: Caùc caù nhaân, hoä gia ñình Caùc doanh nghieäp Thaëng dö ngaân saùch NN Doøng tieát kieäm nöôùc ngoaøi Tieàn phaùt haønh và bút teä c. Tyû suaát lôïi tức dự tính, rủi ro của công cụ nợ d. Chính saùch taøi chính cuûa nhaø nöôùc e. Chính saùch tieàn teä cuûa NHTW

NHAÂN TOÁ TRÖÏC TIEÁP

Laõi suaát caân baèng

Lãi suất

Cung vượt quá

Cầu của doanh nghiệp Cầu của chính phủ Cầu của hộ gia đình đối với vốn vay Cầu của nước ngoài S i1 O io

Cầu vượt quá

i2 D

t ấ u

i

ã L

Quỹ cho vay

0 Q Tổng mức cầu vốn vay

Lượng vốn vay

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

3 Bài giảng LTTCTT

CAÙC NHAÂN TOÁ GIAÙN TIEÁP AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN LAÕI SUAÙÂT

Laõi suaát caân baèng

Lãi suất

S S’

a. Laïm phaùt döï tính b. Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá trong chu kyø

kinh doanh

c. Tỷ suất lợi tức dự tính, rủi ro và thanh khoản

i1 io i2

của các công cụ nợ

D’ D

d. Chính saùch taøi chính cuûa nhaø nöôùc e. Chính saùch tieàn teä cuûa NHTW

Quỹ cho vay

0 Q

Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá trong chu kyø kinh doanh

Laïm phaùt döï tính

Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá trong chu kyø kinh doanh

Tỷ suất lợi tức dự tính, rủi ro và thanh khoản của các công cụ nợ

Thu nhaäp cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá taêng Tieàn teä oån ñònh, do ñoù nhaø nöôùc saün saøng cho vay

Cung quyõ cho vay taêng do:

Caàu quyõ cho vay taêng do: Nhu caàu ñaàu tö taêng Nhu caàu tieâu duøng taêng

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

4 Bài giảng LTTCTT

Chính saùch taøi chính cuûa nhaø nöôùc

Chính saùch tieàn teä cuûa NHTW

Nghiên cứu tình huống

4. Taùc ñoäng cuûa laõi suaát

a. Laõi suaát vaø ñaàu tö

Giả sử bạn là giám đốc tài chính của công ty, với nhiệm vụ dự báo chiều hướng của lãi suất. Bạn đang lập kế hoạch vay vốn và có thể sử dụng dự báo lãi suất để quyết định xem nên vay với lãi suất cố định hay thả nổi. Các thông tin sau được xem xét khi đánh giá chiều hướng của lãi suất:

b. Laõi suaát vaø chi tieâu, tieâu duøng

- Tăng trưởng kinh tế đã cao hai năm qua Nhưng bạn kỳ vọng rằng nền

c. Laõi suaát vaø xuaát khaåu roøng

kinh tế sẽ trì trệ trong năm tới.

- Lạm phát 3% mỗi năm trong vài năm vừa qua và bạn kỳ vọng rằng tỷ

d. Laõi suaát vaø laïm phaùt

lệ này không đổi trong năm tới

- Chính phủ vừa thông báo đợt cắt giảm lớn thâm hụt ngân sách

- NHTW không dự kiến tăng thêm cung tiền

- Tổng mức tiết kiệm của hộ gia đình kỳ vọng không thay đổi

a. Dự báo chiều hướng lãi suất trong tương lai

b. Công ty nên vay với lãi suất cố định ở mức 8% hay lãi suất biến đổi

ở mức 8% và được điều chỉnh 1 tháng 1 lần theo thị trường?

5. CAÁU TRUÙC RUÛI RO VAØ CAÁU TRUÙC KYØ HAÏN

5.1 CAÁU TRUÙC RUÛI RO CUÛA LAÕI SUAÁT

CUÛA LAÕI SUAÁT

Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát laø töông quan veà laõi suaát giöõa caùc coâng cuï nôï coù cuøng kyø haïn thanh toaùn.

5.1 Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát a. Ruûi ro vôõ nôï b. Tính loûng c. Thueá 5.2 Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát a. Lyù thuyeát döï tính b. Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch c. Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

5 Bài giảng LTTCTT

Möùc buø ruûi ro

5.1 CAÁU TRUÙC RUÛI RO CUÛA LAÕI SUAÁT

_

=

MÖÙC BUØ RUÛI RO

LAÕI SUAÁT COÂNG CUÏ NÔÏ COÙ RUÛI RO

LAÕI SUAÁT COÂNG CUÏ NÔÏ KHOÂNG COÙ RUÛI RO

Möùc buø ruûi ro

CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG CAÁU TRUÙC RUÛI RO CUÛA LAÕI SUAÁT

S1 i i

S1 D1

RUÛI RO VÔÕ NÔÏ

i2 i1

i1 i2 Phần bù rủi ro

TÍNH LOÛNG

QCV QCV

THUEÁ

Coâng cuï nôï coù ruûi ro Coâng cuï nôï khoâng coù ruûi ro

Ruûi ro vôõ nôï

Laø ruûi ro xaûy ra do ngöôøi ñi vay khoâng coù khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï nôï cho ngöôøi cho vay khi ñeán haïn thanh toaùn.

Coâng cuï nôï coù ruûi ro Coâng cuï nôï khoâng coù ruûi ro

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

6 Bài giảng LTTCTT

Tính thanh khoaûn

Thueá

Tính loûng cuûa coâng cuï nôï laø khaû naêng vaø chi

phí chuyeån ñoåi moät coâng cuï nôï thaønh tieàn

Coâng cuï nôï ñöôïc mieãn thueá coù laõi suaát thaáp hôn coâng cuï nôï khoâng ñöôïc mieãn thueá ngay caû khi ruûi ro vôõ nôï cao hôn.

hoaëc taøi saûn khaùc.

5.2 Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát

Khaùi nieäm

 Khaùi nieäm  Caùc daïng caáu truùc kyø haïn laõi suaát  Lyù thuyeát giaûi thích caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát

Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát laø tính töông quan veà laõi suaát giöõa caùc traùi phieáu coù cuøng ñaëc tính veà ruûi ro vôõ nôï, tính thanh khoaûn vaø thueá, coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau coù theå coù laõi suaát khaùc nhau

Caùc daïng caáu truùc kyø haïn laõi suaát

Caùc lyù thuyeát

Lyù thuyeát döï tính

Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch

Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân

ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

7 Bài giảng LTTCTT

Lyù thuyeát döï tính

Lyù thuyeát döï tính (Expectation Theory)

Giaû thieát: caùc traùi phieáu coù kyø haïn khaùc nhau coù theå thay theá hoaøn haûo cho nhau. Noäi dung Laõi suaát cuûa coâng cuï nôï daøi haïn baèng trung bình cuûa caùc laõi suaát ngaén haïn döï kieán trong suoát thôøi haïn cuûa coâng cuï nôï daøi haïn ñoù

 Caùc coâng cuï nôï coù ruûi ro vôõ nôï, tính loûng vaø thueá nhö nhau nhöng coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau ñöôïc coi laø töông ñöông nhau, coù theå thay theá hoaøn haûo cho nhau neáu coù möùc lôïi töùc döï tính nhö nhau

...

i



1 



nt 1 



i nt

n

Lyù thuyeát thò tröôøng phaân caùch (The Segmented Market Theory)

Giaû thieát:

Caùc coâng cuï nôï coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau laø hoaøn toaøn rieâng bieät, taùch rôøi, khoâng töông ñöông nhau vaø khoâng chòu taùc ñoäng cuûa lôïi töùc döï tính.

Caùc coâng cuï nôï coù ngaøy ñaùo haïn khaùc nhau hoaøn toaøn khoâng phaûi laø haøng hoùa thay theá cho nhau (thò tröôøng traùi phieáu hoaøn toaøn bò chia caét)

Laõi suaát cuûa coâng cuï nôï do cung caàu treân thò tröôøng quyeát ñònh

Ứng dụng của đường cong lãi suất

Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân (The Liquidity Premium Theory)

Ra quyết định đầu tư

Nếu đường cong lãi suất có độ dốc lên, nhà đầu tư sẽ mua trái phiếu kỳ hạn dài ngay cả khi họ chỉ có ngân quỹ trong ngắn hạn.

...



1 



1 nt 





i nt

Ví dụ: nhà đầu tư có thể mua trái phiếu kỳ hạn 10 năm với lãi suất 10%/năm trong khi trái phiếu 1 năm chỉ có lãi suất 7%/năm ngay cả khi họ chỉ có vốn nhàn rỗi trong 1 năm. Hết 1 năm họ có thể bán trái phiếu dài hạn để được hưởng lãi suất 10%. Rủi ro là giá bán trái phiếu có thể thấp hơn giá mua.

Giaû thieát: traùi phieáu coù ngaøy ñaùo haïn khaùc nhau laø haøng hoùa thay theá cho nhau nhöng khoâng phaûi laø söï thay theá hoaøn haûo.

knt :möùc buø ruûi ro kyø haïn cuûa traùi phieáu n thôøi kyø taïi thôøi ñieåm t

Ra quyết định tài trợ

Từ việc đánh giá các mức lãi suất hiện hành của các CK có kỳ hạn khác nhau, công ty có thể tính mức lãi suất phải chi trả cho trái phiếu ở các kỳ hạn khác nhau. Từ đó xác định kỳ hạn trái phiếu cty muốn phát hành.