Bài giảng Nguyên lý cơ bản chủ nghĩa Mác-Lênin: Chương 1 - ThS. Nguyễn Ngân Hà

Chương I của tài liệu này giới thiệu về chủ nghĩa duy vật biện chứng, một trong những nền tảng triết học quan trọng. Chương này nhằm mục tiêu giúp sinh viên nắm vững vấn đề cơ bản của triết học, các trường phái và học thuyết liên quan đến nhận thức, cũng như quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất, ý thức và mối quan hệ giữa chúng.

Sinh viên sau khi học xong chương này có thể hiểu và trình bày được các vấn đề cơ bản của triết học, quan điểm duy vật biện chứng về vật chất, ý thức, và mối quan hệ giữa chúng.

Chương này trình bày một cách hệ thống các nội dung sau:

1. **Triết học và nguồn gốc của nó:** Triết học được định nghĩa là hệ thống tri thức lý luận chung nhất về thế giới và vị trí của con người trong đó. Triết học ra đời từ thực tiễn, xuất phát từ nhu cầu nhận thức và xã hội, khi con người đạt đến trình độ trừu tượng hóa và khái quát hóa cao.

2. **Vấn đề cơ bản của triết học:** Chương này đi sâu vào vấn đề cơ bản của triết học, đặc biệt là mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại. Vấn đề này được phân tích trên cả hai mặt: bản thể luận (vật chất và ý thức, cái nào có trước?) và nhận thức luận (khả năng nhận thức thế giới của con người).

3. **Các trường phái triết học:** Chương này giới thiệu các trường phái triết học chính, bao gồm chủ nghĩa duy vật, chủ nghĩa duy tâm (khách quan và chủ quan), và chủ nghĩa nhị nguyên. Mỗi trường phái được phân tích để làm rõ quan điểm của chúng về bản chất của thế giới và vai trò của ý thức.

4. **Các học thuyết về nhận thức:** Chương này trình bày các học thuyết khác nhau về khả năng nhận thức của con người, bao gồm thuyết khả tri luận, thuyết hoài nghi luận, và thuyết bất khả tri luận. Mỗi học thuyết được đánh giá để hiểu rõ hơn về giới hạn và khả năng của nhận thức con người.

5. **Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất và ý thức:** Chương này trình bày quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất, ý thức và mối quan hệ biện chứng giữa chúng. Vật chất được định nghĩa là thực tại khách quan, có trước và độc lập với ý thức. Ý thức là sự phản ánh của thế giới khách quan vào bộ não con người, nhưng cũng có vai trò tác động trở lại thế giới vật chất thông qua hoạt động thực tiễn. Các hình thức tồn tại của vật chất (vận động, không gian, thời gian) và tính thống nhất vật chất của thế giới cũng được phân tích chi tiết.