Bài giảng Nguyên lý cơ bản chủ nghĩa Mác-Lênin: Chương 2 - ThS. Nguyễn Ngân Hà

Chương II của tài liệu trình bày về phép biện chứng duy vật theo quan điểm của triết học Mác-Lênin. Nội dung bao gồm định nghĩa, các hình thức cơ bản của phép biện chứng, các nguyên lý, quy luật cơ bản, các cặp phạm trù, và lý luận nhận thức duy vật biện chứng. Mục tiêu là trang bị cho người học hệ thống kiến thức nền tảng về phép biện chứng duy vật và khả năng vận dụng vào thực tiễn nhận thức và hoạt động thực tiễn.

Sinh viên các ngành khoa học xã hội và nhân văn, cán bộ nghiên cứu, những người quan tâm đến triết học Mác-Lênin.

Tài liệu đi sâu vào phân tích phép biện chứng duy vật, bắt đầu từ khái niệm biện chứng và phép biện chứng, so sánh phương pháp siêu hình và phương pháp biện chứng để làm rõ sự khác biệt. Sau đó, trình bày các hình thức cơ bản của phép biện chứng, bao gồm phép biện chứng chất phác thời cổ đại, phép biện chứng duy tâm cổ điển Đức, và phép biện chứng duy vật.

Nội dung chính tập trung vào các nguyên lý cơ bản của phép biện chứng duy vật, đặc biệt là nguyên lý về mối liên hệ phổ biến và nguyên lý về sự phát triển, phân tích tính chất và ý nghĩa phương pháp luận của từng nguyên lý. Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật như cái riêng - cái chung, nguyên nhân - kết quả, tất nhiên - ngẫu nhiên, bản chất - hiện tượng, nội dung - hình thức, khả năng - hiện thực cũng được phân tích một cách chi tiết, làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa chúng và ý nghĩa phương pháp luận tương ứng.

Tài liệu cũng trình bày các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật, bao gồm quy luật chuyển hóa từ những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất và ngược lại, quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập, và quy luật phủ định của phủ định. Mỗi quy luật được phân tích về khái niệm, mối quan hệ biện chứng, và ý nghĩa phương pháp luận. Cuối cùng, tài liệu trình bày lý luận nhận thức duy vật biện chứng, vai trò của thực tiễn đối với nhận thức và con đường biện chứng của sự nhận thức chân lý.

Điểm nổi bật là tài liệu không chỉ trình bày lý thuyết mà còn liên hệ với thực tiễn, đưa ra các ví dụ minh họa cụ thể, giúp người học dễ dàng nắm bắt và vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.