Bài giảng Nhà nước và pháp luật đại cương: Chương 2 - Nguyễn Thị Dịu Hiền

Tài liệu này giới thiệu tổng quan về những vấn đề lý luận cơ bản về Nhà nước, bao gồm nguồn gốc, khái niệm, bản chất và chức năng của Nhà nước.

Tài liệu hướng đến sinh viên, nghiên cứu sinh các ngành Luật, Khoa học Chính trị, cũng như các nhà nghiên cứu, giảng viên và những người quan tâm đến lý luận cơ bản về Nhà nước và pháp luật.

Tài liệu trình bày một cách hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về Nhà nước. Về nguồn gốc, tài liệu phân tích quá trình hình thành Nhà nước qua ba lần phân công lao động xã hội, dẫn đến sự phân hóa giai cấp và sự ra đời của Nhà nước. Các học thuyết tiêu biểu về nguồn gốc Nhà nước như Thuyết thần quyền, Thuyết gia trưởng, Thuyết khế ước xã hội và đặc biệt là Học thuyết Mác – Lênin cũng được làm rõ, cùng với các phương thức hình thành Nhà nước điển hình trong lịch sử (Aten, Rôma, Giéc-manh, Phương Đông cổ đại và Nhà nước Việt Nam đầu tiên). Về khái niệm, tài liệu định nghĩa Nhà nước là một tổ chức quyền lực chính trị đặc biệt, có bộ máy chuyên trách để cưỡng chế và quản lý xã hội, nhằm duy trì trật tự và bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị. Năm đặc điểm cơ bản của Nhà nước cũng được nêu bật, bao gồm việc thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt, phân chia dân cư theo lãnh thổ, có chủ quyền quốc gia, ban hành pháp luật và quy định, thu các loại thuế. Đối với bản chất Nhà nước, tài liệu phân tích sâu sắc về tính giai cấp (là công cụ của giai cấp cầm quyền) và tính xã hội (giải quyết các vấn đề chung của xã hội), đồng thời chỉ ra mối quan hệ biện chứng giữa hai tính chất này. Cuối cùng, tài liệu làm rõ các chức năng của Nhà nước, phân loại thành chức năng đối nội và đối ngoại, cùng với các hình thức (xây dựng, tổ chức thực hiện, bảo vệ pháp luật) và phương thức (thuyết phục, cưỡng chế) để Nhà nước thực hiện các chức năng của mình.