Bài giảng : Quy hoạch lâm nghiệp vụ điều chế rừng part 9

Chia sẻ: Sadfaf Asfsggs | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

132
lượt xem 19
download

Bài giảng : Quy hoạch lâm nghiệp vụ điều chế rừng part 9

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quy hoạch sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, ngư nghiệp và khai quặng: Xác định diện tích, vị trí, cây trồng, vật nuôi, loại sản phẩm, khối lượng...cho từng nội dung kinh doanh. Quy hoạch kinh doanh đặc sản, lâm sản ngaòi gỗ: Xác định loại đặc sản, địa điểm, diện tích, biện pháp kinh doanh, khối lượng. Quy hoạch lợi dụng tổng hợp gỗ: Xác định các loại hình công nghệ chế biến, khối lượng sản phẩm....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng : Quy hoạch lâm nghiệp vụ điều chế rừng part 9

- Bè trÝ ®iÓm chuyÓn tiÕp, v¨n phßng c¸c bé phËn qu¶n lý, dÞch vô, s¶n xuÊt: X¸c ®Þnh vÞ trÝ, khèi l−îng x©y dùng. d) Quy ho¹ch s¶n xuÊt vμ kinh doanh tæng hîp tμi nguyªn rõng: Bao gåm: - Quy ho¹ch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ch¨n nu«i, ng− nghiÖp vμ khai quÆng: X¸c ®Þnh diÖn tÝch, vÞ trÝ, c©y trång, vËt nu«i, lo¹i s¶n phÈm, khèi l−îng...cho tõng néi dung kinh doanh. - Quy ho¹ch kinh doanh ®Æc s¶n, l©m s¶n ngaßi gç: X¸c ®Þnh lo¹i ®Æc s¶n, ®Þa ®iÓm, diÖn tÝch, biÖn ph¸p kinh doanh, khèi l−îng. - Quy ho¹ch lîi dông tæng hîp gç: X¸c ®Þnh c¸c lo¹i h×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn, khèi l−îng s¶n phÈm. 5) LËp kÕ ho¹ch kinh doanh: Khi lËp kÕ ho¹ch kinh doanh cÇn theo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: - ThÓ hiÖn ph−¬ng ch©m s¶n xuÊt l©u dμi, liªn tôc. - B¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ, m«i tr−êng. KÕ ho¹ch hμng n¨m bao gåm: - DiÖn tÝch, quy m«, khèi l−îng c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh hμng n¨m, c¸c mÆt kinh doanh kh¸c. - Bè trÝ s¶n xuÊt theo c¸c ®¬n vÞ ph©n chia: TiÓu khu, kho¶nh, l«. - S¶n l−îng thu ho¹ch theo tõng néi dung t¸c nghiÖp. - Khèi l−îng më ®−êng, x©y dùng c¬ b¶n, trang thiÕt bÞ, gièng...hμng n¨m. 6) Dù to¸n ®Çu t− vμ hiÖu qu¶ 7) KÕt luËn - KiÕn nghÞ: - Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i cÇn tiÕp tôc gi¶i quyÕt. - Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l−u ý khi thùc thi ph−¬ng ¸n quy ho¹ch. 10 ThÈm ®Þnh ph−¬ng ¸n quy ho¹ch Sau khi ph−¬ng ¸n ®−îc x©y dùng, cÇn b¸o c¸o vμ ®Ò nghÞ phª duyÖt theo qui ®Þnh cña ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t− vμ qui ho¹ch thiÕt kÕ hiÖn hμnh. CÊp thÈm quyÒn sÏ xem xÐt: - TÝnh kh¶ thi - TÝnh s½n cã cña c¸c nguån tμi chÝnh - Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng Ph−¬ng ¸n sau khi tØnh phª duyÖt sÏ nhËn ®−îc ®Çu t− ®Ó tæ chøc thùc thi 11 Thùc hiÖn vμ gi¸m s¸t ph−¬ng ¸n Trong giai ®o¹n nμy, c¸c thμnh viªn thùc hiÖn nh÷ng kÕ ho¹ch hμnh ®éng cña hä ®· x©y dùng. Nh÷ng kü thuËt vμ chiÕn l−îc sÏ ®−îc nghiªn cøu, ph¸t triÓn, kiÓm nghiÖm. 137
HÖ thèng qu¶n lý ph¶i ®−îc thiÕt lËp (vd; th«ng tin liªn l¹c, tμi chÝnh hμnh chÝnh, m¹ng l−íi lμm viÖc) vμ mèi quan hÖ gi÷a céng ®ång vμ c¸c tæ chøc c¸ nh©n bªn ngoμi ph¶i ®−îc thiÕt lËp vμ khëi ®éng ®Ó hç trî cho c¸c ho¹t ®éng. Th«ng qua c¸c h×nh thøc phóc tra qui ho¹ch l©m nghiÖp ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai, tμi nguyªn rõng. KÕt qu¶ kiÓm tra cÇn ®−îc ph©n tÝch tæng hîp t×m ra nguyªn nh©n, ®Ò ra gi¶i ph¸p hoμn chØnh, söa ch÷a ®Æt c¬ së cho viÖc x©y dùng thùc hiÖn ph−¬ng ¸n qui ho¹ch l©m nghiÖp. 12 §¸nh gi¸ ph−¬ng ¸n Giai ®o¹n nμy nh»m ®¸nh gi¸ toμn diÖn tÝnh hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ¸n th«ng quaq ®¸nh gi¸ n¨ng lùc cña céng ®ång, ®¬n vÞ vμ ®−îc ®èi chiÕu víi môc tiªu cña ph−¬ng ¸n xem nã cã thùc hiÖn ®−îc nh÷ng sù thay ®æi quan träng hay kh«ng, ®iÒu nμy dùa trªnb ph©n tÝch kÕt qu¶ cuèi cïng so s¸nh víi môc tiªu ban ®Çu ®Ò ra. §¸nh gi¸ vμ xem xÐt l¹i ph−¬ng ¸n do nh÷ng ng−êi thuéc nh÷ng tæ chøc kh¸c nhau vμ nh÷ng ng−êi tõ bªn ngoμi thùc hiÖn cïng víi sù tham gia cña céng ®ång. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vμ t¸c ®éng cã sù tham gia lμ rÊt cÇn thiÕt. Nh÷ng bμi häc rót ra tõ nh÷ng thμnh c«ng vμ thÊt b¹i ph¶i ®−îc ®−a vμo xem xÐt cho chu tr×nh lËp kÕ ho¹ch tiÕp theo. 138
Ch−¬ng 5 X©y dùng ph−¬ng ¸n vμ tæ chøc ®iÒu chÕ rõng Môc ®Ých: Trang bÞ cho sinh viªn • Kh¶ n¨ng tæ chøc ®Ó x©y dùng vμ thùc thi, ®¸nh gi¸ ph−¬ng ¸n ®iÒu rõng ë c¸c quy m«, ®èi t−îng kh¸c nhau • C¸c ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn thÝch hîp ®Ó x©y dùng vμ tæ chøc thùc hiÖn ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng Khung ch−¬ng tr×nh tæng quan toμn ch−¬ng: Môc tiªu Néi dung Ph−¬ng ph¸p VËt liÖu Thêi gian (Sau khi häc xong,sinh (tiÕt) viªn cã kh¶ n¨ng) Tr×nh bμy c¸c néi dung Néi dung c¬ b¶n cña x©y Tr×nh bμy Bμi giao 15 c¬ b¶n cña ph−¬ng ¸n dùng ph−¬ng ¸n §CR nhiÖm Bμi tËp t×nh §CR vô TiÕn tr×nh vμ ph−¬ng ph¸p huèng Lùa chän c¸c ph−¬ng tiÕp cËn trong lËp kÕ ho¹ch Tμi liÖu Th¶o luËn ph¸p/c«ng cô tiÕp cËn §CR ph¸t tay nhãm thÝch hîp ®Ó x©y dùng Ph−¬ng Thμnh qu¶ cña lËp ph−¬ng ph−¬ng ¸n §CR ¸n §CR ¸n §CR X©y dùng ®−îc Tæ chøc thùc thi, gi¸m s¸t ph−¬ng ¸n §CR kh¶ vμ ®¸nh gi¸. thi Tæ chøc thùc thi vμ ®¸nh gi¸ ®iÒu chÕ rõng. §iÒu chÕ rõng lμ mét khoa häc vÒ tæ chøc rõng dùa trªn c¬ së sinh vËt häc, sinh th¸i häc cña c¸c hÖ sinh th¸i rõng; ®©y lμ nÒn mãng ®Ó tæ chøc ®iÒu chÕ rõng khÐp kÝn trong kh«ng gian vμ thêi gian, tõng b−íc n©ng cao n¨ng suÊt vμ s¶n l−îng rõng. §ång thêi ®iÒu chÕ rõng cã liªn quan mËt thiÕt víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, nhu cÇu cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng, lîi Ých cña nhμ n−íc; liªn quan ®Õn quy m« qu¶n lý rõng vμ t×nh tr¹ng rõng hiÖn cã còng nh− kh¶ n¨ng ®Çu t− vμ ph¸t triÓn rõng. Do ®ã ®Ó x©y dùng ph−¬ng ¸n vμ tæ chøc ®iÒu chÕ rõng cÇn quan t©m toμn diÖn c¸c vÊn ®Ò: • T×nh h×nh kinh tÕ x· héi khu vùc ®iÒu chÕ, vÊn ®Ò qu¶n lý, chñ së h÷u rõng, quy m«, kh¶ n¨ng ®Çu t−, nhu cÇu t¹i chæ, xuÊt khÈu vμ n¨ng lùc cña c¬ quan vμ ®Þa ph−¬ng... ®Ó lùa chän gi¶i ph¸p tæ chøc rõng thÝch hîp • C¸c ®Æc ®iÓm sinh häc cña rõng, lËp ®Þa,... ®©y lμ c¬ së khoa häc cho viÖc Ên ®Þnh c¸c coupe t¸c nghiÖp vμ tæ chøc ®iÒu chØnh s¶n l−îng rõng. HiÖn nay ngoμi 139
gç cÇn quan t©m ®Õn c¸c l©m s¶n ngoμi gç quan träng trong ®Þa ph−¬ng/®¬n vÞ ®Ó tæ chøc gi¶i ph¸p kinh doanh. • BiÖn ph¸p t¸c ®éng vμo rõng trªn c¬ së kü thôËt vμ x· héi • Sö dông ph−¬ng ph¸p c«ng cô thÝch hîp ®Ó tæ chøc ®iÒu chÕ rõng cã hiÖu qña. 1 Néi dung c¬ b¶n x©y dùng ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng §Ó x©y dùng ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng th× c¸c néi dung c¬ b¶n sau cÇn ®−îc xem xÐt gi¶i quyÕt: 1.1 §iÒu tra ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh tù nhiªn, kinh tÕ x· héi cña khu vùc Bao gåm c¸c ®iÒu tra ®¸nh gi¸ vÒ tμi nguyªn còng nh− c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi trong khu vùc ®Ó cã th«ng tin ®Çu vμo cho viÖc tæ chøc rõng. • §¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi trong khu vùc: Mét ®ît tiÕp cËn céng ®ång/®Þa ph−¬ng ®−îc tiÕn hμnh ®Ó thu thËp toμn diÖn c¸c th«ng tin vÒ kinh tÕ x· héi, v¨n hãa.... C¸c th«ng sè sau cÇn ®−îc thu thËp: - D©n sè, lao ®éng, d©n téc. - Canh t¸c, møc ®é phô thuéc vμo rõng - Ph©n cÊp trong qu¶n lý tμi nguyªn rõng, chñ rõng - C¸c nghÒ truyÒn thèng - KiÕn thøc b¶n ®Þa trong qu¶n lý kinh doanh rõng - C¬ së h¹ tÇng - Th«ng tin vÒ thÞ tr−êng gç, l©m s¶n ngoμi gç - Nhu cÇu gç cñi, l©m s¶n ngoμi gç ë ®Þa ph−¬ng, ¸p lùc vμo rõng. - ....... Ngoμi viÖc thu thËp c¸c d÷ liÖu, cÇn cã nh÷ng ®¸nh gi¸ tõ bªn trong còng nh− bªn ngoμi cho tõng vÊn ®Ò vμ ph¸t hiÖn nh÷ng mèi quan t©m vμ ®Ò xuÊt trong qu¶n lý kinh doanh rõng • §iÒu tra c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tμi nguyªn C¸c ®ît kh¶o s¸t chuyªn m«n cÇn ®−îc tiÕn hμnh ®Ó thu ®−îc nh÷ng sè liÖu thùc tÕ vÒ t×nh h×nh tμi nguyªn thiªn nhiªn, bao gåm c¸c nh©n tè chÝnh sau: - C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn trong khu vùc nh−: ®Þa h×nh, ®Êt ®ai, khÝ hËy, thñy v¨n - Sè liÖu thèng kª vÒ diÖn tÝch, vÞ trÝ, c¸c lo¹i rõng, tæ thμnh, n¨ng suÊt, s¶n l−îng, cÊu tróc... - §iÒu tra c¸c ®Æc tr−ng l©m phÇn cña c¸c kiÓu d¹ng rõng, tr¹ng th¸i cã trong khu vùc ®iÒu chÕ. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra chñ yÕu lμ rót mÉu hÖ thèng hoÆc ®iÓn h×nh cho tõng lo¹i, sau ®ã dïng c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª, m« pháng ®Ó kh¸i qu¸t ho¸ c¸c ®Æc tr−ng vμ quy luËt l©m phÇn. 140
+ §çi víi rõng trång thuÇn lo¹i, rõng tù nhiªn thuÇn lo¹i cÇn m« t¶ c¸c ®Æc tr−ng cã b¶n: Loμi c©y, cÊp tuæi, cÊu tróc mËt ®é theo tuæi, cÊu tróc N/D, N/H, cÊu tróc tr÷ l−îng, phÈm chÊt theo tuæi/cÊp tuæi. + §èi víi rõng l¸ réng cÇn m« t¶ c¸c ®Æc tr−ng nh− cÊu tróc tæ thμnh loμi, nhãm loμi −u thÕ, mËt ®é vμ kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiªn; m« pháng c¸c kiÓu d¹ng cÊu tróc N/D, N/H, M/D, tÇng t¸n; sinh tr−ëng vμ t¨ng tr−êng, thμnh phÇn c¸c l©m s¶n ngoμi gç, ph©n bè, gi¸ trÞ sö dông,... + §èi víi rõng tre lå « cÇn m« t¶ cÊu tróc tuæi, mËt ®é, chÊt l−îng • §¸nh gi¸ ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh rõng ®· qua: Ho¹t ®éng nμy nh»m t×m hiÓu còng nh− rót ra bμi häc kinh nghiÖm cho viÖc tæ chøc rõng. • Thu thËp c¸c d÷ liÖu cã liªn quan kh¸c: - T×nh h×nh sö dông ®Êt l©m nghiÖp. - C¸c bªn liªn quan trong tæ chøc s¶n xuÊt l©m nghiÖp ë ®Þa ph−¬ng. §iÒu tra t¨ng tr−ëng ®Ó x¸c ®Þnh chu ky ®iÒu chÕ rõng 1.2 X¸c ®Þnh môc tiªu ®iÒu chÕ rõng X¸c ®Þnh môc tiªu ®iÒu chÕ rõng ®ãng vai trß quan träng, ®Þnh h−íng cho ph−¬ng ¸n tæ chøc rõng. Do ®ã sau khi cã ®Çy ®ñ c¸c d÷ liÖu vÒ kinh tÕ x· héi, tù nhiªn, cÇn th¶o luËn, ph©n tÝch kü cμng ®Ó x¸c lËp môc tiªu thÝch hîp cho ph−¬ng ¸n. Môc tiªu cña ®iÒu chÕ rõng ph¶i bao gåm 03 khÝa c¹nh: kinh tÕ – x· héi vμ m«i tr−êng. • Môc tiªu vÒ kinh tÕ: CÇn x¸c ®Þnh râ lo¹i s¶n phÈm chÝnh mμ ®iÒu chÕ rõng cÇn ®¹t ®−îc nh−: gç lín hoÆc nhá, cñi.... hoÆc c¸c l©m s¶n ngoμi gç nμo ®−îc tæ chøc kinh doanh, yªu cÇu vÒ s¶n phÈm.... §Þnh râ môc tiªu nμy sÏ gióp cho viÖc tæ chøc ®iÒu chØnh s¶n l−îng theo h−íng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn s¶n phÈm còng nh− cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. • Môc tiªu vÒ x· héi: Rõng ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng x· héi, do ®ã thiÕt lËp môc tiªu ®iÒu chÕ cÇn quan t©m ®Æc biÖt ®Õn khÝa c¹nh nμy. Ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ tèt lμ ph−¬ng ¸n kh«ng chØ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ mμ cßn ®ãng gãp vμo viÖc ph¸t triÓn v¨n hãa x· héi trong 141
khu vùc. CÇn x¸c ®Þnh râ lîi Ých cña ng−êi d©n vμ ®Þa ph−¬ng trong ph−¬ng ¸n nh− t¹o ra viÖc lμm, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng, vai trß cña céng ®ång ng−êi d©n trong qu¶n lý kinh doanh rõng/®Êt rõng. • Môc tiªu vÒ m«i tr−êng: Ngμy nay vÊn ®Ò t¸c ®éng cña rõng ®Õn m«i tr−êng trë nªn quan träng, cã nh÷ng n¬i viÖc kinh doanh rõng trë thμnh thø yÕu, rõng ®−îc b¶o tån vμo môc tiªu phôc vô g×n gi÷ m«i tr−ßng, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. Mét khu rõng ®−îc ®iÒu chÕ theo môc tiªu s¶n xuÊt còng ph¶i ®−îc xem xÐt ®Õn c¸c môc tiªu duy tr× hßan c¶nh rõng vμ m«i tr−êng xung quanh. S¶n xuÊt rõng bÒn v÷ng kh«ng chØ mang l¹i lîi nhuËn mμ cßn ®ãng gãp vμo viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng. Do ®ã trong ph−¬ng ¸n cÇn x¸c ®Þnh râ møc ®é khai th¸c lîi dông, vèn rõng dù tr÷, ®iÒu kiÖn phôc håi rõng, ®©y lμ c¸c chØ sè b¶o ®¶m cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu b¶o vÖ m«i tr−êng trong ®iÒu chÕ. Tïy theo tõng ®èi t−îng cô thÓ mμ x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu, nh−ng nh×n chung môc tiªu cña ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng bao giê còng cÇn b¶o ®¶m 03 nh©n tè kinh tÕ – x· héi vμ m«i tr−êng. 1.3 X¸c ®Þnh giai ®o¹n, kú h¹n ®iÒu chÕ 1.3.1 Giai ®o¹n ®iÒu chÕ §Ó b¶o ®¶m s¶n l−îng æn ®Þnh liªn tôc th× tÊt c¶ diÖn tÝch rõng trong mét ®¬n vÞ ®iÒu chÕ sÏ ®−îc tæ chøc khai th¸c t¸i sinh liªn tiÕp, khÐp kÝn trong mét chu kú hoÆc lu©n kú. ViÖc lËp kÕ ho¹ch khai th¸c cho toμn bé chu kú hoÆc lu©n kú lμ cÇn thiÕt, nh−ng trong thùc tÕ do kh«ng thÓ dù kiÕn ®−îc hÕt sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña rõng trong mét thêi gian qu¸ dμi, nªn kÕ ho¹ch khai th¸c chØ ®−îc lËp trong mét thêi h¹n ng¾n h¬n chu kú hoÆc lu©n kú. Thêi gian nμy gäi lμ giai ®o¹n ®iÒu chÕ hay v¾n t¾t lμ giai ®o¹n. Trong thêi gian n n¨m cña giai ®o¹n, rõng cña mét ®¬n vÞ ®iÒu chÕ ®−îc khai th¸c trªn diÖn tÝch lμ S.n/r ®èi víi rõng thuÇn lo¹i ®Òu tuæi khai th¸c tr¾ng vμ S.n/L ®èi víi rõng chÆt chän. Trong ®ã: - n: Sè n¨m cña mét giai ®o¹n, ®é lín cña giai ®o¹n tïy thuéc vμo cÊu tróc rõng, c¸ch xö lý, ®iÒu kiÖn t¸i sinh vμ c−êng ®é kinh doanh rõng. HiÖn nay th−êng lÊy giai ®o¹n 5 hoÆc 10 n¨m. - S: DiÖn tÝch cña mét ®¬n vÞ ®iÒu chÕ. - r, L: Chu kú, Lu©n kú. Gi÷a chu kú, lu©n kú víi giai ®o¹n cã sù kh¸c nhau. Giai ®o¹n lμ c¸i khung ®Ó tiÕn hμnh mét sè quy tr×nh kü thuËt khai th¸c t¸i sinh, x¸c ®Þnh s¶n l−îng l©m s¶n, dù to¸n ®Çu t− ban ®Çu vμ hiÖu qu¶. Cßn chu kú, lu©n kú phôc vô viÖc x¸c ®Þnh vèn s¶n xuÊt chuÈn vμ c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt nh»m b¶o ®¶m s¶n xuÊt liªn tôc cho tõng ®¬n vÞ ®iÒu chÕ th«ng qua viÖc tæ chøc kh«ng gian - thêi gian rõng. 142
1.3.2 Kú h¹n ®iÒu chÕ Kú h¹n ®iÒu chÕ lμ thêi h¹n hîp ph¸p vμ cã hiÖu lùc cña b¶n ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ. Kú h¹n ®iÒu chÕ ®−îc h×nh thμnh theo yªu cÇu tæ chøc s¶n suÊt, chÝnh lμ thêi gian cÇn thiÕt cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vμ tæ chøc thùc hiÖn, nã ng¾n hay dμi tïy thuéc vμo c−êng ®é kinh doanh vμ hoμn toμn kh«ng bÞ chi phèi bëi nh÷ng quy luËt sinh häc cña ®èi t−îng ®iÒu chÕ lμ rõng. Tr−íc ®©y ng−êi ta th−êng x¸c ®Þnh kü h¹n ®iÒu chÕ b»ng chu kú kinh doanh (chu kú, lu©n kú, n¨m håi quy). Kü h¹n dμi nh− vËy tuy cã bao qu¸t, khèng chÕ ®−îc c¸c chØ tiªu c¬ b¶n trong mét thêi gian dμi, khÐp kÝn cho c¶ chu kú kinh doanh. Nh−ng trong mét qu¸ tr×nh dμi, rõng vμ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi sÏ vËn ®éng biÕn ®æi, nªn nh÷ng tÝnh to¸n trong b¶n ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ sÏ kh«ng cßn phï hîp. §Ó b¶o ®¶m tÝnh hiÖn thùc cña c¸c ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ, khi x¸c ®Þnh kú h¹n ®iÒu chÕ th−êng c¨n cø vμo c¸c yÕu tè sau: - C−êng ®é kinh doanh rõng cña ®èi t−îng ®iÒu chÕ. - Møc ®é chi tiÕt vμ quy m« cña ®èi t−îng ®iÒu chÕ. - Chu kú lËp kÕ ho¹ch dμi h¹n. Trong thùc tÕ hiÖn nay, th−êng x¸c ®Þnh kú h¹n ®iÒu chÕ lμ 5 ®Õn10 n¨m. 1.4 ThiÕt kÕ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh cho tõng chuçi ®iÒu chÕ rõng 1.4.1 Tæ chøc c¸c chuçi ®iÒu chÕ rõng C¨n cø vμo ®Æc tr−ng tμi nguyªn rõng, chøc n¨ng rõng trong tõng khu vùc, vμ khung thêi gian cña chu kú, lu©n kú ®Ó tæ chøc thμnh c¸c chuçi ®iÒu chÕ khÐp kÝn. Trong mçi chuçi ®iÒu chÕ cÇn x¸c ®Þnh râ: • §Æc tr−ng tμi nguyªn rõng, tr¹ng th¸i rõng, ®Êt rõng. • Môc tiªu ®iÒu chÕ. • Quy m« cña chuçi, sè coupe t¸c nghiÖp, diÖn tÝch, vÞ trÝ. C¸c chuçi ®iÒu chÕ vμ hÖ thèng coupe t¸c nghiÖp ®−îc thiÕt kÕ trªn thùc ®Þa, ph©n ®Þnh ranh giíi râ rμng vμ thÓ hiÖn trªn b¶n ®å ®iÒu chÕ. 1.4.2 ThiÕt kÕ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh Bao gåm viÖc x¸c ®Þnh c¸c ®èi t−îng ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh kh¸c nhau vμ thiÕt kÕ c¸c chØ tiªu kü thuËt t−¬ng øng cho tõng gi¶i ph¸p. §èi t−îng ¸p dông tõng gi¶i ph¸p l©m sinh lμ c¸c coupe t¸c nghiÖp ®· ph©n chia. C¨n cø vμo ®Æc ®iÓm l©m häc, môc ®Ých kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ mμ lùa chän gi¶i ph¸p kü thuËt cho phï hîp. D−íi ®©y tr×nh bμy ®èi t−îng vμ ®iÒu kiÖn ¸p dông vμ tãm t¾t c¸c yÕu tè kü thuËt l©m sinh cÇn ®−îc thiÕt kÕ (viÖc thiÕt kÕ kü thuËt ®· ®−îc tr×nh bμy trong ch−¬ng 3: C¬ së kü thuËt cña quy ho¹ch l©m nghiÖp vμ ®iÒu chÕ rõng). Riªng c¸c chØ tiªu kü thuËt chi tiÕt cho tõng gi¶i ph¸p ®Ò nghÞ tham kh¶o: “Quy ph¹m c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh ¸p dông cho rõng s¶n xuÊt gç vμ tre nøa - Bé l©m nghiÖp - 1993”. 143
1.4.2.1 Gi¶i ph¸p khai th¸c - t¸i sinh rõng • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc lùa chän gi¶i ph¸p khai th¸c - t¸i sinh bao gåm rõng gç tù nhiªn hay trång ®· thμnh thôc hoÆc ®· nu«i d−ìng ®ñ thêi gian quy ®Þnh cña chu kú kinh doanh ë rõng ®Òu tuæi vμ lu©n kú chÆt chän ë rõng kh¸c tuæi. Tïy theo kiÓu rõng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt mμ x¸c ®Þnh c¸c ph−¬ng thøc khai th¸c-t¸i sinh thÝch hîp cho tõng ®èi t−îng: Khai th¸c chän: §èi t−îng khai th¸c chän bao gåm: - C¸c kiÓu rõng kh«ng ®ång tuæi, t¸i t¹o rõng b»ng t¸i sinh tù nhiªn. - Rõng ®Òu tuæi cÇn chuyÓn hãa thμnh rõng kh«ng ®Òu tuæi. - N¬i cã yªu cÇu phßng hé vμ b¶o vÖ m«i tr−êng cao. Khai th¸c tr¾ng: §èi t−îng vμ ®iÒu kiÖn ¸p dông khai th¸c tr¾ng bao gåm: - Rõng trång, rõng tù nhiªn ®Òu tuæi. - Sau khai th¸c tr¾ng ph¶i b¶o ®¶m t¸i sinh l¹i ngay. - Tiªu thô ®−îc mäi s¶n phÈm ®· chÆt h¹. Khai th¸c ®Ó l¹i c©y mÑ gieo gièng: §èi t−îng khai th¸c ®Ó l¹i c©y mÑ gieo gièng lμ c¸c kiÓu rõng tù nhiªn vμ rõng trång ®· thμnh thôc, hiÖn t¹i thiÕu c¸c thÕ hÖ c©y kÕ tiÕp, nh−ng cã kh¶ n¨ng t¸i sinh tù nhiªn m¹nh khi t¸n rõng ®−îc më sau khai th¸c. • Gi¶i ph¸p kü thuËt C¸c kü thuËt l©m sinh sau cÇn ®−îc thiÕt kÕ: - X¸c ®Þnh c¸c lo¹i tuæi thμnh thôc sè l−îng, c«ng nghÖ, t¸i sinh, kinh tÕ,... lμm c¬ së x¸c ®Þnh tuæi khai th¸c, chu kú lu©n kú khai th¸c - CÊu tróc rõng chuÉn ®Ó dÉn d¾t rõng trong khai th¸c - Lùa chän ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh s¶n l−îng trong khai th¸c - X¸c ®Þnh c−êng ®é, l−îng khai th¸c hμng n¨m 1.4.2.2 Gi¶i ph¸p nu«i d−ìng rõng: • §èi t−îng: §èi t−îng thùc hiÖn gi¶i ph¸p nu«i d−ìng bao gåm: - Rõng trång hoÆc rõng tù nhiªn t−¬ng ®èi ®Òu tuæi, ë tuæi tõ sau khi rõng khÐp t¸n ®Õn 2/3 thêi gian cña chu kú kinh doanh. - Rõng phôc håi trªn ®Êt chÆt tr¾ng, n−¬ng rÉy bá hãa, tr¶ng cá c©y bôi nh−ng hçn loμi vμ kh«ng ®Òu tuæi ë ®é tuæi nh− tr−êng hîp 1; trong tÇng c©y cao, sè c©y thuéc c¸c loμi phï hîp môc tiªu kinh doanh vμ cã phÈm chÊt tèt ®¹t mËt ®é trªn 150-200 c©y/ha ®èi víi kinh doanh gç lín vμ 500-600 c©y/ha ®èi víi kinh doanh gç nhá hoÆc tÇng c©y t¸i sinh cã sè c©y cã gi¸ trÞ kinh doanh cã triÓn väng ®¹t trªn 500-600 c©y/ha ®èi víi gç lín, 1000-1200 c©y/ha ®èi víi gç nhá (tÝnh tõ c©y t¸i sinh cã chiÒu cao lín h¬n 2 m). 144
- Rõng hçn lo¹i tù nhiªn kh«ng ®Òu tuæi sau khai th¸c chän trong kho¶ng thêi gian tõ 1/3 ®Õn 2/3 lu©n kú chÆt chän nÕu thÕ hÖ kÕ cËn vμ dù tr÷ cã ®ñ sè c©y thuéc c¸c loμi phï hîp môc tiªu kinh doanh vμ cã phÈm chÊt tèt. Víi rõng kinh doanh gç lín, mËt ®é nh÷ng c©y nãi trªn ph¶i ®¹t 150-200 c©y/ha trë lªn; víi rõng kinh doanh gç nhá, mËt ®é ph¶i ®¹t 500-600 c©y/ha trë lªn. - Rõng hçn lo¹i tù nhiªn kh«ng ®Òu tuæi sau khai th¸c chän kh«ng ®óng kü thuËt nh−ng cã ®ñ sè l−îng c©y ë tÇng c©y cao vμ c©y t¸i sinh thuéc c¸c loμi môc ®Ých cã triÓn väng vμ ph©n bè ®Òu nh− ë tr−êng hîp 2. • Gi¶i ph¸p kü thuËt C¸c kü thuËt sau cÇn ®−îc thiÕt kÕ: - Thêi gian nu«i d−ìng rõng - CÊu tróc chuÉn ®Ó ®iÒu chØnh rõng trong chÆt nu«i d−ìng - M« h×nh mËt ®é tèi −u. - Lùa chän ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh s¶n l−îng, cÊu tróc rõng - C−êng ®é chÆt vμ l−îng chÆt nu«i d−ìng hμng n¨m. 1.4.2.3 Gi¶i ph¸p lμm giμu rõng • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p lμm giμu rõng bao gåm c¶ 4 tr−êng hîp thuéc ®èi t−îng nu«i d−ìng rõng nh−ng mËt ®é c©y c¸c loμi môc ®Ých cã phÈm chÊt tèt kh«ng ®¹t yªu cÇu nh− ®· quy ®Þnh ®Ó ®−a vμo nu«i d−ìng vμ còng kh«ng cã triÓn väng xóc tiÕn t¸i sinh thμnh c«ng, ®ång thêi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt, b¶o ®¶m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th«ng qua gi¶i ph¸p lμm giμu rõng. • Gi¶i ph¸p kü thuËt: §Ó tæ chøc lμm giμu rõng c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt sau cÇn ®−îc thiÕt kÕ: - Thêi gian hoμn thμnh c«ng t¸c lμm giμu rõng - Lùa chän loμi c©y lμm giμu rõng - Kü thuËt më r¹ch, trång thªm c©y ®Ó lμm giμu theo thêi gian. 1.4.2.4 Gi¶i ph¸p xóc tiÕn t¸i sinh • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc lùa chän gi¶i ph¸p xóc tiÕn t¸i sinh bao gåm: - §Êt rõng sau chÆt tr¾ng, n−¬ng rÉy bá hãa, tr¶ng cá c©y bôi, b·i båi cã thuËn lîi vÒ nguån gièng (nguån h¹t ph¸t t¸n tù nhiªn hoÆc chåi gèc, chåi rÔ), cã thÓ xóc tiÕn t¸i sinh tù nhiªn thμnh c«ng b»ng nh÷ng t¸c ®éng kü thuËt ®¬n gi¶n. - C¶ 4 tr−êng hîp thuéc ®èi t−îng nu«i d−ìng rõng mμ sè c©y cã gi¸ trÞ nu«i d−ìng ë tÇng c©y cao kh«ng ®¹t mËt ®é quy ®Þnh nh−ng cã triÓn väng xóc tiÕn t¸i sinh tù nhiªn thμnh c«ng th«ng qua c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®¬n gi¶n. 145
• Gi¶i ph¸p kü thuËt: C¸c kü thuËt c¬ b¶n sau cÇn ®−îc thiÕt kÕ: - H×nh thøc xóc tiÕn t¸c sinh tù nhiªn: H¹t hay chåi. - C¸c kü thuËt ®iÒu chØnh ®é tμn che theo nhu cÇu ¸nh s¸ng cña loμi c©y t¸i sinh - Kü thuËt ph¸t luçng c©y bôi, d©y leo chÌn Ðp t¸i sinh - Chän lùa c©y mÑ gieo gièng. 1.4.2.5 Gi¶i ph¸p phôc håi rõng b»ng khoanh nu«i • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p phôc håi rõng b»ng khoanh nu«i bao gåm ®Êt ch−a cã rõng, n−¬ng rÉy cò, b·i phï sa míi båi lÊp mμ qu¸ tr×nh t¸i sinh vμ diÔn thÕ tù nhiªn h×nh thμnh rõng ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu kinh tÕ, x· héi vμ m«i tr−êng trong thêi gian x¸c ®Þnh. ChØ cÇn b¶o vÖ mμ kh«ng cÇn c¸c t¸c ®éng kü thuËt trùc tiÕp. • Gi¶i ph¸p kü thuËt: C¸c gi¶i ph¸p sau cÇn ®−îc xem xÐt, th¶o luËn vμ x¸c ®Þnh: - Gi¶i ph¸p qu¶n lý, b¶o vÖ, phßng chèng l÷a rõng. - Gi¶i ph¸p l©m nghiÖp x· héi, giao ®Êt giao rõng. 1.4.2.6 Gi¶i ph¸p trång rõng • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p trång rõng bao gåm ®Êt l©m nghiÖp ch−a cã rõng, ®Êt rõng sau khai th¸c tr¾ng, rõng ®· ¸p dông gi¶i ph¸p kü thuËt nu«i d−ìng, lμm giμu, khai th¸c ®Ó l¹i c©y mÑ gieo gièng, xóc tiÕn t¸i sinh hoÆc phôc håi b»ng khoanh nu«i nh−ng kh«ng thμnh c«ng. • Gi¶i ph¸p kü thuËt: §Ó tæ chøc trång rõng cÇn x¸c ®Þnh: - C¬ cÊu c©y trång thÝch hîp víi lËp ®Þa, nguån lùc, chÕ biÕn vμ thÞ tr−êng. - Kü thuËt g©y trång - Chu kú kinh doanh - M« h×nh cÊu tróc chuÉn, mËt ®é tèi −u - Dù b¸o s·n l−îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, m«i tr−êng. 1.4.2.7 Gi¶i ph¸p khai th¸c - t¸i sinh tre rõng tre nøa • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc x¸c ®Þnh gi¶i ph¸p khai th¸c - t¸i sinh bao gåm rõng tre nøa tù nhiªn hay trång ®· thμnh thôc hoÆc ®· nu«i d−ìng ®ñ thêi gian quy ®Þnh cña lu©n kú chÆt chän. 146
§èi víi c¸c kiÓu rõng tre nøa pha gç hoÆc gç pha tre nøa, khi khai th¸c ®èi t−îng nμo (gç hoÆc tre nøa) th× thùc hiÖn theo quy tr×nh kü thuËt t−¬ng øng. • Gi¶i ph¸p kü thuËt: C¸c kü thuËt khai th¸c, t¸i sinh rõng tre nøa lå « cÇn ®−îc x¸c ®Þnh: - Tuæi thμnh thôc tre nøa, lu©n kú khai th¸c theo c¸c môc tiªu s¶n phÈm. - C−êng ®é chÆt vμ l−îng chÆt hμng n¨m 1.4.2.8 Gi¶i ph¸p trång rõng mét sè loμi tre, lå «, tróc: • §èi t−îng: §èi t−îng ®−îc chän gi¶i ph¸p nμy lμ mét sè vïng cã thÓ trång rõng thμnh c«ng mét sè loμi nh−: tre nøa, lå «, tre lÊy m¨ng, luång, mÐt, mËy sang, diÔn vμ tróc cÇn c©u nh»m x©y dùng rõng nh©n t¹o cã n¨ng suÊt æn ®Þnh, ®¸p øng ®−îc c¸c môc tiªu kinh tÕ, b¶o vÖ ®Êt vμ m«i tr−êng. • Gi¶i ph¸p kü thuËt: C¸c kü thuËt sau ®−îc thiÕt kÕ: - Chän lùa loμi c©y tre, lå « thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, nguån lùc t¹i chç , vμ thÞ tr−êng. - Kü thuËt g©y trång 1.4.2.9 Gi¶i ph¸p qu¶n lý vμ sö dông l©m s¶n ngoμi gç • §èi t−îng: §èi víi c¸c khu rõng tù nhiªn, ngoμi viÖc thiÕt kÕ c¸c gi¶i ph¸p l©m sinh nãi trªn cho kinh doanh gç, cÇn chó träng ®iÒu tra ®¸nh gi¸ vμ khai th¸c sö dông bÒn v÷ng c¸c l©m s¶n ngoμi gç ®a d¹ng trong rõng. ViÖc khai th¸c gç cÇn chó ý ®Õn viÖc b¶o vÖ vμ nu«i d−ìng l©m s¶n ngoμi gç. • Gi¶i ph¸p kü thuËt: C¸c kü thuËt sau cÇn quan t©m, thiÕt kÕ: - X¸c ®Þnh c¸c lo¹i l©m s¶n ngoμi gç cã thÓ ®−a vμo kinh doanh. Gi¶i ph¸p x¸c ®Þnh cÇn dùa vμo kinh nghiÖm vμ kiÕn thøc sinh th¸i cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng. - Gi¶i ph¸p nu«i d−ìng, tæ chøc kinh doanh. - Chu kú khai th¸c vμ t¸i sinh - Kü thuËt g©y trångl©m s¶n ngaßi gç cã gi¸ trÞ trong ®êi sèng céng ®ång vμ thÞ tr−êng. 1.4.3 X©y dùng c¸c kü thuËt l©m sinh dùa vμo kiÕn thøc sinh th¸i ®Þa ph−¬ng Trong nhiÒu n¨m qua, c¸c c¬ quan l©m nghiÖp ®· ¸p dông c¸c quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt ®Ó t¸c ®éng vμo rõng, nhiÒu tiÕn bé kü thuËt míi tõng b−íc ®−îc ¸p dông trong 147
qu¶n lý vμ kinh doanh tμi nguyªn rõng. §iÒu nμy ®· ®ãng gãp mét phÇn trong n©ng cao hiÖu qu¶ cña t¸c ®éng l©m sinh vμ qu¶n lý rõng æn ®Þnh. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c khu rõng giao cho d©n, céng ®ång; hoÆc c¸c l©m tr−êng, c«ng ty kinh doanh l©m nghiÖp ®ang lÊy lùc l−îng lao ®éng ®Þa ph−¬ng lμm nßng cèt trong qu¶n lý kinh doanh rõng, th× mét nh©n tè quan träng lμ kiÕn thøc sinh th¸i ®Þa ph−¬ng, b¶n ®Þa ®· bÞ bá qua. Trong khi ®ã c¸c céng ®ång, ng−êi d©n sèng l©u ®êi víi rõng ®· tÝch luü nhiÒu kinh nghiÖm, kiÕn thøc qu¶n lý vμ sö dông rõng. Trong ®ã cÇn l−u ý ®Õn c¸c kiÕn thøc vÒ l©m s¶n ngoμi gç, c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý rõng truyÒn thèng. §iÒu chÕ rõng g¾n víi céng ®ång cÇn quan t©m tæ chøc x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt dùa vμo kiÕn thøc kinh nghiÖm cña céng ®ång, ®iÒu nμy sÏ mang l¹i c¸c lîi Ých: - Ph¸t huy ®−îc c¸c kiÕn thøc ®Þa ph−¬ng trong qu¶n lý kinh doanh rõng - Thu hót ®−îc sù quan t©m cña céng ®ång vμc ng−êi d©n vμo trong c¸c t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn rõng. - X©y dùng ®−îc c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh phï hîp víi n¨ng lùc, nhu cÇu vμ nguån lùc cña céng ®ång. TiÕp cËn cã sù tham gia cña ng−êi d©n lμ gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nμy, bao gåm: - Tæ chøc nghiªn cøu kiÕn thøc sinh th¸i ®Þa ph−¬ng vÒ qu¶n lý, kinh doanh rõng. - Ph¸t triÓn c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt cã sù tham gia cña ng−êi d©n, bao gåm viÖc x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p dùa trªn viÖc kÕt hîp kiÕn thøc ®Þa ph−¬ng víi kü thuËt l©m sinh. 1.5 Bè trÝ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c Ngoμi c«ng viÖc nßng cèt cña ®iÒu chÕ lμ bè trÝ c¸c gi¶i ph¸p l©m sinh, ®Ó b¶o ®¶m cho s¶n xuÊt ®a d¹ng còng nh− cã sù phèi hîp ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu; khi x©y dùng ph−¬ng ¸n cßn cÇn quan t©m ®Õn bè trÝ c¸c ho¹t ®éng sau: • Bè trÝ viÖc vËn xuÊt vËn chuyÓn l©m s¶n • Tæ chøc s¶n xuÊt tæng hîp tμi nguyªn rõng nh− l©m s¶n ngoμi gç, lîi dông l©m s¶n...chÕ biÕn l©m s¶n. • Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong khu vùc bao gåm ngμnh nghÒ, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, thñy s¶n,.... • §Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cña ®iÒu chÕ cÇn cã sù tæ chøc bé m¸y c¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt víi tõng nhiÖm vô cô thÓ nh−: c¸c ph©n tr−êng, ®éi s¶n xuÊt,.... 1.6 LËp kÕ ho¹ch ®iÒu chÕ rõng Trªn c¬ së chuçi ®iÒu chÕ, coupe t¸c nghiÖp cho tõng lo¹i gi¶i ph¸p l©m sinh, lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng s¶n xuÊt khÐp kÝn trong chu kú hoÆc lu©n kú. Th«ng th−êng do lu©n kú kinh doanh kh¸ dμi, th−êng trªn 20 n¨m, ®Ó kÕ ho¹ch s¸t víi thùc tÕ, ng−êi ta th−êng chia lu©n kú, chu kú thμnh c¸c giai ®o¹n 5 n¨m vμ bè trÝ s¶n xuÊt trong tõng giai ®o¹n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch ®iÒu chÕ lu«n ghi nhí tr¶ lêi 04 c©u hái: ë ®©u, khi nμo, lμm g× vμ bao nhiªu? 148
Tõ khèi l−îng c«ng viÖc tÝnh to¸n ®−îc, bè trÝ c¸c chuèi t¸c nghiÖp trªn thùc ®Þa vμ b¶n ®å vμ ghi nhËn trong mét khung kÕ ho¹ch B¶ng 5.1. KÕ ho¹ch ®iÒu chÕ rõng KÕ ho¹ch: (Khai th¸c hoÆc nu«i d−ìng, hoÆc trång rõng...) N¨m VÞ trÝ Khèi l−îng Ghi chó TiÓu khu Kho¶nh L« DiÖn tÝch S¶n l−îng (ha) (m3) 2000 647 5 a 30 150 2001 657 4 c 25 145 2002 2003 2004 1.7 Dù to¸n ®Çu t− x©y dùng, lao ®éng, tμi chÝnh vμ hiÖu qu¶ Tõ kÕ ho¹ch ®iÒu chÕ rõng theo tõng gi¶i ph¸p, c«ng viÖc, c¨n cø vμo ®Þnh møc vμ ®iÒu kiÖn t¹i chæ, lËp c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t− vÒ: • X©y dùng • Thu hót lao ®éng • Dù to¸n tμi chÝnh cho tõng ho¹t ®éng • Chøng minh hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ¸n vÒ c¸c mÆt 1.8 ThÈm ®Þnh hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ¸n Ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng cÇn ®−îc thÈm ®Þnh hiÖu qu¶ vÒ c¸c mÆt • Kinh tÕ: Dù to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ, th−êng sö dông c¸c chØ tiªu NPV, IRR,.. ®Ó tÝnh to¸n. • X· héi: C¸c ®¸nh gÝa ®ãng gãp cña ph−¬ng ¸n cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cÇn ®−îc tiÕn hμnh, trong ®ã xem xÐt ®Õn viÖc kinh doanh rõng t¹o nªn thu nhËp vμ c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vμ t×nh thÇn cho céng ®ång t¹i chæ • M«i tr−êng: CÇn ®¸nh gi¸ vμ ®−a ra c¸c tiªu chÝ cho viÖc kinh doanh rõng b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña rõng, kh«ng g©y t¸c h¹i xÊu ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i, ®ång thêi gãp phÇn b¶o vÖ c¸c lßai quý hiÕm, c¸c hÖ sinh th¸i ®Æc thï. 149
2 TiÕn tr×nh vμ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong lËp kÕ ho¹ch ®iÒu chÕ rõng Trong thêi gian tr−íc ®©y s¶n xuÊt l©m nghiÖp th−êng t¸ch rêi víi ®Þa ph−¬ng, ng−ßi d©n; do vËy viÖc x©y dùng ph−¬ng ¸n chñ yÕu ®−îc tiÕn hμnh bëi c¸n bé kü thôËt l©m nghiÖp. Trong giai ®o¹n hiÖn nay viÖc kinh doanh rõng cña c¸c l©m tr−êng, c«ng ty cÇn g¾n bã víi c¸c céng ®ång. Ngoμi ra, víi chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng, c¸c hé gia ®×nh, céng ®ång ®Òu cã quyÒn kinh doanh rõng, do ®ã vai trß nhμ kü thuËt l©m sinh lóc nμy lμ thóc ®Èy hç trî cho céng ®ång lËp c¸c kÕ ho¹ch ®iÒu chÕ rõng thÝch hîp víi quy m« kh¸c nhau, nguån lùc vμ c¸c môc tiªu ®iÒu chÕ kh¸c nhau. TiÕn tr×nh lËp ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng th−êng theo mét chuçi c«ng viÖc logic víi nhau, tuy nhiªn còng cã mét vμi giai ®o¹n, c«ng viÖc cã thÓ tiÕn hμnh song song. Trong tõng b−íc cÇn x¸c ®Þnh râ ai lμ nguêi liªn quan, sÏ tham gia ë møc nμo vμ cÇn lùa chän ph−¬ng ph¸p c«ng cô thÝch hîp ®Ó lËp kÕ ho¹ch B¶ng 5.2 giíi thiÖu kh¸i qu¸t c¸c b−íc tiÕn hμnh, c¸c bªn liªn quan vμ c¸c c«ng cô, kü thuËt cã thÓ ¸p dông ®Ó lËp kÕ ho¹ch 150
B¶ng 5.2 Ma trËn vÒ tiÕn tr×nh, c¸c bªn liªn quan vμ ph−¬ng ph¸p/kü thuËt trong lËp kÕ ho¹ch ®iÒu chÕ rõng Thø tù TiÕn tr×nh/c«ng viÖc Ph−¬ng ph¸p / c«ng cô / kü Tham gia thuËt 1 §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn kinh + Sè liÖu thø cÊp + C¸n bé kü thuËt tÕ x· héi + PRA + Céng ®ång + L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng + RRA 2 §iÒu tra tμi nguyªn + §iÒu tra rót mÉu + C¸n bé kü thuËt + Thèng kª −íc l−îng + Ng−êi d©n nßng cèt + Sè liÖu thø cÊp + Pháng vÊn b¸n cÊu tróc + X©y dùng b¶n ®å hiÖn tr¹ng tμi nguyªn/®Êt 3 X¸c ®Þnh môc tiªu ®iÒu + Ph©n tÝch SWOT + C¸n bé kü thuËt chÕ + C©y vÊn ®Ò + L·nh ®¹o ®¬n vÞ + Th¶o luËn chung + Céng ®ång + Kü thu©t SMART + L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng 4 ThiÕt kÕ hÖ thèng kü + Ph©n tÝch d÷ liÖu tμi + C¸n bé kü thuËt thuËt l©m sinh cho c¸c nguyªn + N«ng d©n chuçi ®iÒu chÕ + ThiÕt kÕ gi¶i ph¸p kü thuËt + L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng + Ph¸t triÓn kü thuËt l©m sinh cã sù tham gia 5 LËp kÕ ho¹ch + Khung logic + C¸n bé kü thuËt + Thèng kª d÷ liÖu, tÝnh to¸n + N«ng d©n nßng cèt coupe t¸c ngghiÖp + X©y dùng b¶n ®å ®iÒu chÕ rõng 6 TÝnh to¸n ®Çu t−, hiÖu + Khung kÕ ho¹ch + C¸n bé kü thuËt qu¶ + §Þnh møc + C¸n bé tμi chÝnh 7 ThÈm ®Þnh hiÖu qu¶ KT- + RRA + C¸n bé kü thuËt XH-MT + NPV, IRR + Céng ®ång + L·nh ®¹o ®¬n vÞ + Rót mÉu, −íc l−îng + L·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng 151
Ph−¬ng C¸c bª TiÕn tr×nh n li k ü thuË ªn quan: CB ph¸p t, l·nh ®¹ c éng ®ång, o ®Þa p h−¬ng - Sè liÖu thø cÊp §iÒu tra ®iÒu kiÖn - RRA tù nhiªn, KTXH - PRA - Rót mÉu, thèng kª §iÒu tra tμi - Pháng vÊn b¸n cÊu tróc nguyªn - B¶n ®å tμi nguyªn X¸c ®Þnh môc - C¸c c«ng cô ph©n tÝch - B×nh chän −u tiªn tiªu ®iÒu chÕ - Kü thuËt viÕt môc tiªu SMART X¸c lËp gi¶i - Ph©n tÝch ®Æc tr−ng tμi nguyªn ph¸p l©m sinh - Ph¸t triÓn kü thuËt l©m sinh cã sù tham gia LËp kÕ ho¹ch - Khung logic - B¶n ®å ®iÒu chÕ Dù to¸n ®Çu - §Þnh møc t− - Ph©n tÝch hiÖu qu¶ CBA ThÈm ®Þnh - RRA/PRA - Kinh tÕ (CBA), x· héi, m«i tr−êng ph−¬ng ¸n H×nh 5.2: TiÕn tr×nh/ph−¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch §CR 3 Thμnh qu¶ cña lËp ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng KÕt thóc viÖc lËp ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng ®Ó ®−a ra thùc thi, cÇn hoμn tÊt c¸c thμnh qu¶ sau: 3.1 C¸c b¶n ®å: HÖ thèng b¶n ®å ®ãng vai trß quan träng trong lËp kÕ ho¹ch vμ qu¶n lý kinh doanh rõng, trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn cÇn hoμn thμnh lÇn l−ît c¸c lo¹i b¶n ®å sau: • B¶n ®å lËp ®Þa/®Êt: 152
B¶n ®å nμy cho biÕt ph©n bè c¸c lo¹i ®Êt ®ai, c¸c chØ tiªu ph©n lo¹i lËp ®Þa lμm c¬ së chän lo¹i c©y trång, dù ®o¸n n¨ng suÊt, tæ chøc chu kú. Tû lÖ 1:10.000 ®Õn 1:5.000 • B¶n ®å hiÖn tr¹ng tμi nguyªn: ThÓ hiÖn c¸c kiÓu rõng, tr¹ng th¸i, diÖn tÝch, tr÷ l−îng ®Õn l«. Tû lÖ 1:10.000 ®Õn 1:5.000 • B¶n ®å ®iÒu chÕ rõng (s¶n xuÊt): ThÓ hiÖn vÞ trÝ, ranh giíi, diÖn tÝch, s¶n l−îng cña tõng coupe t¸c nghiÖp (thêi gian, vÞ trÝ, biÖn ph¸p, vμ s¶n l−îng bao nhiªu), tû lÖ 1:10.000 ®Õn 1:5.000 Tr−êng hîp ph−¬ng ¸n ®−îc x©y dùng cho hé, céng ®ång, th× ®Ó dÔ tiÕp cËn ®èi víi ng−êi d©n cã thÓ sö dông c«ng cô vÏ s¬ ®å/sa bμn.... 3.2 V¨n b¶n ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng V¨n b¶n cña ph−¬ng ¸n ®iÒu chÕ rõng th−êng cã cÊu tróc nh− sau: Lêi nãi ®Çu: • C¸c v¨n b¶n lμm c¬ së ph¸p lý liªn quan. • Nh÷ng ph−¬ng ph¸p thu thËp vμ møc ®é ®¹t ®−îc cña sè liÖu, tμi liÖu ®Ó x©y dùng ph−¬ng ¸n. PhÇn thø nhÊt: NH÷NG TH¤NG TIN VÒ T×NH H×NH Tù NHI£N, KINH TÕ, X· HéI CñA KHU VùC 1) VÞ trÝ ®Þa lý, ph¹m vi ranh giíi, tæng diÖn tÝch: 2) Nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt vÒ tù nhiªn: - §Þa h×nh. - KhÝ hËu thñy v¨n. - §Êt ®ai. 3) Nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt vÒ kinh tÕ, x· héi: - D©n sè, lao ®éng, d©n téc, tËp qu¸n canh t¸c - Canh t¸c, møc ®é phô thuéc vμo rõng - Ph©n cÊp trong qu¶n lý tμi nguyªn rõng, chñ rõng - C¸c nghÒ truyÒn thèng - KiÕn thøc b¶n ®Þa trong qu¶n lý kinh doanh rõng - C¬ së h¹ tÇng - Th«ng tin vÒ thÞ tr−êng gç, l©m s¶n ngoμi gç 153