Ặ

Ở Ổ

TU I

ươ ƯỜ

Ổ Ẫ

Ẻ

Ch V

Ể ng 3: Đ C ĐI M TÂM LÝ  N TR  VÀ TU I M U GIÁO

Subtitle

ụ ủ

ụ

ệ

ươ

M c đích và nhi m v  c a ch

ng

ụ A. M c đích

ậ ủ ự

ể

ể

ở

­  Tìm hi u đ c đi m tâm lý, quy lu t c a s  phát tri n tâm lý

ẻ ừ

ặ ể ổ  0­ 6 tu i

tr  t

ủ ạ ủ

ạ ộ

ẻ ở

ữ

ạ

-. Nh ng ho t đ ng ch  đ o c a tr

các giai đo n đó

ế ố

ự

ủ

ể

ộ

ẻ

-. Các y u t

tác đ ng lên s  phát tri n tâm lý c a tr

ụ

B. Nhi m vệ

ữ

ể

ể

ậ

ở ẻ

­ Tìm hi u nh ng quy lu t phát tri n tâm lý

ổ  tr  0­6 tu i

ủ ạ ủ ứ

ạ ộ

ổ ườ

ể

ẻ

ẫ

­ Tìm hi u ho t đ ng ch  đ o c a l a tu i v

n tr  và m u

ủ

ự

ạ

ộ

giáo. Phân tích các lo i hành đ ng và vai trò c a nó trong s

ữ ự

ệ ủ

ể

ể

ẻ

phát tri n ngôn ng , s  phát tri n trí tu  c a tr

ể ượ

ư

ủ

ậ

ặ

ộ

ườ

- Hi u đ

c hình thái v n đ ng đ c tr ng c a con ng

i

ế ự

ứ

ổ

ưở

ể ng đ n s  phát tri n tâm lý l a tu i

ế ố ả - Các y u t ẻ ườ

nh h ẫ n tr  và m u giáo

v

ượ

ệ ượ

ủ

ả

i thích đ

c vì sao có hi n t

ng kh ng ho ng

ở

ả - Gi ẻ tr  lên 3

ấ

C u trúc

•

ữ

ủ

ể

ẻ

ậ

I. Nh ng quy lu t phát tri n tâm lý c a tr  em.

•

ổ ườ

ứ

ẻ

II. L a tu i v

n tr

•

ứ

ẫ

ổ III. L a tu i m u giáo

ữ

ể

ậ

I. Nh ng quy lu t phát tri n tâm lý

ở ẻ  tr

1.

ưở

ố ớ ự

ể ủ

ủ ề

ng c a n n văn hóa đ i v i s  phát tri n c a

Ả nh h ẻ tr  em.

ự

ể

ẻ

ộ

-. S  phát tri n nh  là quá trình tr  em lĩnh h i kinh

ệ

ư ườ

nghi m loài ng

ề i trong n n văn hóa

ộ

ổ

ề ế i, đ ng v t luôn bi n đ i tuy nhiên v

ườ      Tâm lý con ng ộ

ế

ổ

ậ ấ tính ch t và n i dung trong quá trình bi n đ i khác  ề ấ nhau v  ch t

ơ ế ủ ế ủ ủ ứ ể ộ C  ch  ch  y u c a tâm lý đ ng v t ậ Đ c đi m c a các ch c năng tâm lý

ặ iườ ng

ề ệ

ườ ­ Truy n kinh nghi m b ng con  ườ đ ằ ọ ề ng di truy n sinh h c ộ i trong ệ i gi ữ ạ  l

ữ ộ Lĩnh h i nh ng kinh nghi m xã h i  ử ượ ị c loài ng ­l ch s  đ ề n n văn hóa

ự ườ ệ ể ố ớ ­ S  thích nghi cá th  đ i v i môi  ờ ng bên ngoài nh  kinh nghi m  tr

ố ớ ự

ủ ề

ủ

ể

ẻ

­ Vai trò c a n n văn hóa đ i v i s  phát tri n tâm lý c a tr

ủ

ề

ạ

là ch  nhân sáng t o ra n n văn hóa

ườ

ề

• Con ng

i                                                                  N n văn hóa

ồ ưỡ

ệ

ồ

b i d

ng tâm h n, tôi luy n nhân cách

ộ

ẻ ớ ồ ạ ể ề ế ớ ư i văn hóa. Song n n văn hóa xã h i  • Tr  m i sinh ra ch a sáng t o ra th  gi ẻ ố ủ ự là ngu n g c c a s  phát tri n tâm lý tr

ộ ứ ượ ố ộ ườ c s ng trong xã h i loài ng i thì không

ể ở ẻ VD: M t đ a tr  sinh ra không đ ườ th  tr  thành ng i

ố ớ ẻ ặ ộ ệ ­ Đ i v i tr  em thì văn hóa gia đình có m t vai trò đ c bi t

ườ ộ • Là m t môi tr ng an toàn

ườ ộ • Là m t môi tr ng phong phú

• Gia đình chăm sóc tr  em b ng tình yêu th

ẻ ằ ươ ị ộ ng ru t th t

• Ng

ườ ớ ự ế ế ạ ườ ẻ ằ i l n trong gia đình d y tr  b ng giao ti p tr c ti p và th ng xuyên

ạ ạ ồ ẻ ỗ ẻ • Gia đình chăm sóc, d y d  tr  không đ ng lo t mà riêng l

• Vi c nuôi và d y k t h p m t cách t

ế ợ ạ ộ ự ượ ắ nhiên khéo léo, mang đ m màu s c

ệ ậ ệ ngh  thu t

ể ủ ưở ẻ ố ớ ự ng c a ho t đ ng đ i v i s  phát tri n c a tr  em

ủ ạ ộ ạ ộ Ả 2.  nh h ấ (C u trúc ho t đ ng cá nhân theo A.N. Leonchiev)

ơ ạ ộ Ho t đ ng Đ ng cộ

ụ Hành đ ngộ M c đích

ươ ệ Thao tác Ph ng ti n

ấ ủ ự

ạ ộ

ấ ủ

ể

ị ­ Tính ch t c a ho t đ ng quy đ nh tính ch t c a s  phát tri n tâm  lý

• Nhân cách đ cá nhân

ượ ạ ạ ộ ủ ả ở c t o ra b i hoàn c nh khác nhau thông qua ho t đ ng c a

ườ ạ ứ ế ạ ả ả i t o ra hoàn c nh đ n m c nào thì hoàn c nh cũng t o ra con

ườ ế ứ ấ “Con ng ng i đ n m c  y” (C. Mác)

ạ ộ ủ ạ ­ Ho t đ ng ch  đ o

ố ượ ấ ạ ữ ẻ ạ ớ ớ ng m i m  (nh ng c u t o  m i trong tâm lý­ t o

ự ể ạ ộ • Là ho t đ ng có đ i t ra s  phát tri n)

ộ ờ ố ạ ộ ủ ả ẻ ố • Là ho t đ ng có kh  năng chi ph i toàn b  đ i s ng tâm lý c a tr .

• Là ho t đ ng có kh  năng chi ph i các ho t đ ng khác cùng di n ra đ ng

ạ ộ ễ ả ố

ẻ ở ỗ ồ ạ ư ủ ữ ờ m i giai đo n

ạ ộ ặ ạ th i và t o ra nh ng nét  đ c tr ng trong tâm lý c a tr   phát tri nể

ổ ườ ạ ộ ạ ộ ủ ạ ẻ VD: tu i v ớ ồ ậ n tr  thì ho t đ ng v i đ  v t là ho t đ ng ch  đ o

ưở ủ ủ ề ệ ể ẻ Ả 3.  nh h ọ ố ớ ự ng c a đi u ki n sinh h c đ i v i s  phát tri n tâm lý c a tr

• Di truy n: nh ng c u t o gi

ữ ề ả ủ ơ ể ữ ể ẫ i ph u sinh lý và nh ng đ c đi m c a c  th :

ư ả ậ ặ ế ế ấ ạ ằ duy, kh  năng ti p nh n kinh

ườ ủ ệ ti ng nói, dáng đi, đi b ng hai chân, t nghi m và hành vi c a con ng i

• B m sinh: đ c đi m b m sinh th

ể ng hình thành trong quá trình phát tri n

ể ậ ườ ẹ ườ ả ẩ ặ ẩ ủ c a bào thai. Do v y ng i m  ph i làm sao cho con đ ượ ố c t ấ t nh t

ủ ủ ề

ọ ố ớ ự ẻ ự ỳ è Vai trò c a đi u ki n sinh h c đ i v i s  phát tri n tâm lý c a tr  c c k   ườ ọ ỉ ệ ứ ạ quan tr ng và ph c t p ch  riêng con ng ể ớ i m i có

ạ ộ

ệ ườ ở ộ ườ ậ ư ộ i nh ng không th  tr  thành ng i b i không có b  não

ỉ VD: Nhà TLH đ ng v t N.N. Ladughina đã thí nghi m nuôi d y m t con kh   ư ố ớ ể ở nh  đ i v i ng iườ ng

ưở ụ ố ớ ự ủ ủ ể Ả 4.  nh h ẻ ng c a giáo d c đ i v i s  phát tri n tâm lý c a tr

ướ ự ụ • Giáo d c luôn đi tr ể c s  phát tri n

• Giáo d c gi

ụ ữ ủ ạ ự ủ ể vai trò ch  đ o trong s  hình thành và phát tri n tâm lý c a

trẻ

• Giáo d c đ nh h

ụ ị ướ ủ ể ẻ ng phát tri n tâm lý c a tr

• Giáo d c có th  hình thành và thay đ i nh ng ph m ch t tâm lý c n thi

ữ ụ ể ẩ ấ ầ ổ ế t

ể ụ ề ẩ ổ

ự ợ

ủ ệ • Giáo d c có th  thay đ i đi u ki n b m sinh c a tr , thay đ i y u t ị ậ ể i cho s  phát tri n nh  các d  t ầ ổ ế ố ươ ệ ủ ề ệ ậ ư ố ữ ể ế ặ ẻ ằ t (b ng ph truy n không có l luy n t p) và phát tri n nh ng m m m ng năng khi u đ c bi di  ng pháp  ẻ t c a tr

ề ủ ự ể ồ 5. Tính không đ ng đ u c a s  phát tri n

• Không đ ng đ u trong ti n trình phát tri n c a m i cá th

ể ủ ế ề ồ ỗ ể

• S  phát tri n không đ ng đ u gi a tr  này v i tr  khác

ớ ẻ ự ữ ể ề ẻ ồ

ữ

ủ

ể

ổ

ộ

ẻ

II. S  phát tri n tâm lý và nh ng tác đ ng c a tu i  ườ v

ự n tr

ẻ ơ 1. Tr  s  sinh

-. Vai trò c a nh ng ph n x  không đi u ki n

-.

ủ ữ ề ệ ạ ả

ư ạ ấ ị ả Tình tr ng b t phân­ c m giác ch a phân đ nh

ạ ả ấ Theo nhà TLH M  N.Spitz: tr  s  sinh trong tình tr ng b t phân khi c m

ẹ ẻ ơ ưở ậ ư ỹ ọ ậ vd: vú m  bé t ủ ả ng nh  là c a b n thân mình) nh n m i v t (

ả ộ ẻ ơ ư       Theo Von Senden: Tr  s  sinh ch a có tri giác vì tri giác là c  m t quá

ẩ ổ ệ ậ (VD: ông theo dõi 63 em bé mù b m sinh sau khi m

trình luy n t p.  m t…)ắ

ẻ ế ngoài (nhìn ng t

ầ - Tr  cũng có nhu c u ti p nh n các  n t ể ủ ừ ế ớ  th  gi ặ ườ ớ ể ậ ờ ấ ượ ậ i ru đ  ng , nhìn m t ng theo v t di chuy n, nghe l i bên  i l n…)

ầ ớ ườ ặ ệ ự ể ọ i khác đ c bi t quan tr ng trong s  phát tri n tâm

ắ - Nhu c u g n bó v i ng ẻ ủ lý c a tr .

ẻ 2. Tr  hài nhi (2­ 15 tháng)

ự ế ế ớ ườ ớ ủ ạ ủ ạ ộ ả - Giao ti p xúc c m tr c ti p v i ng ẻ i l n là ho t đ ng ch  đ o c a tr

hài nhi

- S  phát tri n v n đ ng, hành đ ng v i đ  v t và đ nh h

ậ ớ ồ ậ ộ ộ ị ướ ng vào môi

ự ườ ể ng xung quanh tr

- Hình thành nh ng ti n đ  c a s  lĩnh h i ngôn ng

ề ủ ự ữ ề ộ ữ

ẻ ấ 3. Tr   u nhi (15­ 36 tháng)

- Ho t đ ng v i đ  v t là ho t đ ng ch  đ o c a tr   u nhi

ủ ạ ủ ớ ồ ậ ạ ộ ạ ộ ẻ ấ

- Các lo i hành đ ng v i đ  v t c a tr   u nhi

ớ ồ ậ ủ ẻ ấ ạ ộ

ộ ụ + hành đ ng công c

ộ ế ậ ố ươ ố ỗ ắ ế + hành đ ng thi t l p các m i t ng quan (x p các kh i g , l p ráp)

- Đi theo t

ư ế ẳ ư ủ ứ ặ ộ ườ ậ  th  th ng đ ng­ hình thái v n đ ng đ c tr ng c a con ng i

è S  phát tri n tâm lý c a tr  d

ẻ ướ ả ủ ự ể ưở ạ ộ ủ i  nh h ớ ồ ậ ng c a ho t đ ng v i đ  v t

- S  phát tri n ngôn ng

ự ể ữ

ể ờ + nghe hi u l i nói

ữ ự + hình thành ngôn ng  tích c c (nói)

- S  phát tri n trí tu

ự ể ệ

ự ể + S  phát tri n tri giác

ể ư ự + S  phát tri n t duy

ộ ậ ủ ệ ả ọ ổ ­ Nguy n v ng đ c l p và kh ng ho ng tu i lên 3

ồ ậ ủ

ẻ ấ

ộ

ớ

ấ ở

ỉ

? So sánh hành đ ng đ  v t c a tr   u nhi v i hành đ ng  ồ ậ đ  v t th y

ộ  con kh

ộ ậ

ủ

ủ

ệ

ả

ổ

ọ

? Nguy n v ng đ c l p và kh ng ho ng c a tu i lên 3

ạ ộ ẻ ẫ ủ ạ III. Các d ng ho t đ ng c a tr  m u giáo

1. Vui ch i là ho t đ ng ch  đ o c a tr  m u giáo

ủ ạ ủ ẻ ẫ ạ ộ ơ

-. Đ c đi m c a ho t đ ng vui ch i (

ạ ộ ủ ế ủ ể ủ ơ ch  y u là trò ch i đóng vai theo ch   ơ

ặ đề)

ủ ơ ố ơ -. C u trúc c a trò ch i đóng vai theo ch  đ  (

ủ ề ả ồ ơ ạ ủ ẻ ơ ấ qua l ủ ề ch  đ , vai ch i, m i quan h   ệ ơ ) i c a tr  trong trò ch i, đ  ch i và hoàn c nh ch i

-. Vai trò c a trò ch i trong s  phát tri n tâm lý

ự ủ ể ơ

ệ ấ ườ 2. Hoàn thi n các c u trúc tâm lý ng i

- S  d ng thành th o ti ng m  đ  trong sinh ho t hành ngày

ử ụ ẹ ẻ ế ạ ạ

- Ý th c b n ngã và tính ch  đ nh trong ho t đ ng tâm lý

ứ ả ạ ộ ủ ị

- Xu t hi n ki u t

ể ư ệ ấ ự ượ ư ự duy tr c quan hình t ng, t ơ ồ  duy tr c quan s  đ .

ướ ẻ ổ ặ ủ 3. B c ngo t c a tr  6 tu i

ướ ặ ổ - B c ngo t 6 tu i

ẻ ế ị ẵ ẩ ườ ề ặ - Chu n b  s n sàng v  m t tâm lý cho tr  đ n tr ng