Bài giảng Tâm lý học giáo dục Chương 1: ThS. Nguyễn Thị Vân (Tóm tắt, Chi tiết)

ƯỜ

TR Ạ Ọ

Ố NG Đ I H C QU C GIA TP HCM Ộ

Ạ Ọ Ọ

Đ I H C KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN KHOA TÂM LÝ H CỌ

ễ

ị

ả ờ

Gi ng viên: Ths Nguy n Th Vân Th i gian: 45 ti ế t

Ệ

Ả

ọ ư ạ

ổ

ồ ộ

ễ

ọ

TÀI LI U THAM KH O ọ ứ 1. Tâm lý h c l a tu i và tâm lý h c s ph m. Lê Văn H ng Lê Ng c Lan Nguy n Văn Thàng. NXB ĐHQG Hà N i, 2001.

ế

ể

ườ

ọ

2. Các lý thuy t phát tri n tâm lý ng

ủ i. Phan Tr ng Ng (ch

ả ọ ậ ủ ọ

ậ ư ạ

ế ọ

ổ

biên), NXB ĐHSP ứ ỏ ộ 3. B câu h i ôn t p và đánh giá k t qu h c t p môn TLH l a tu i và TLH s ph m. Phan Tr ng Ng (ch biên). NXB ĐHSPHN, 2005.

ổ

ứ

ư ạ

ậ

ị

ặ ọ ứ

ươ

ụ

ệ

ặ

5. C s tâm lý h c ng d ng, GS Đ ng Ph

ụ ng Ki

ủ t (ch

4. TLH l a tu i và TLH s ph m (t p I, II). A.V.Petro Vski ủ (ch biên), Đ ng Xuân Hoài d ch. NXB Giáo d c 1982 ơ ở biên), NXB ĐHQG HN

ọ ứ

ố

ổ

ỗ

6. TS. Đ Th Châu, (2005),Tình hu ng tâm lý h c l a tu i

ị ọ ư ạ và tâm lý h c s ph m, NXBGD ấ

ề ề

ậ

ữ 7. B.Ph.LoMov, (2000), Nh ng v n đ v lý lu n và ộ ọ ng pháp lu n tâm lý h c, NXB ĐHQG Hà N i

ươ ả

ị

ậ ừ ế

ph (B n d ch t

ti ng Nga).

ầ

ộ ố ấ

ọ ứ

ề ơ ả ủ Ph n I: M t s v n đ c b n c a tâm lý h c l a tu iổ

ậ

ươ ươ

ệ ạ

ự

Ch Ch



ủ

ươ

ữ

ng 1: Nh p môn TLHLT và TLHSP ọ ể ng 2: S phát tri n tâm lý và vi c d y h c ổ ườ ể ng 3: Nh ng đ c đi m tâm lý c a tu i v

ẫ

ặ Ch ổ ẻ tr và tu i m u giáo

ể

ế

TÂM  LÝ GD

ươ ươ ươ

ứ ứ ứ

Ch Ch Ch

ọ ổ ọ ng 4: TLH l a tu i h c sinh ti u h c ổ ng 5: TLH l a tu i thi u niên ổ ng 6: TLH l a tu i thanh xuân

ầ

ộ ố ấ

ọ ư ề ơ ả ủ Ph n II: M t s v n đ c b n c a tâm lý h c s ph mạ

ấ ủ

ơ ở

ữ

Ch

ệ ọ ng 7: B n ch t c a vi c h c và nh ng c s tâm

ả ệ ạ

ọ lý c a vi c d y h c

ươ ủ ươ

ọ ề

ể

ạ

ọ

ọ ơ ng 8: Tâm lý h c v các ki u h c và d y h c c

ươ ươ

ọ ọ

ủ

ườ

Ch b nả Ch Ch

ụ ng 9: Tâm lý h c giáo d c ng 10: Tâm lý h c nhân cách c a ng

i giáo viên

ậ

ươ

ọ ứ

Ch

ọ ư ạ ổ

ọ ư ạ

ọ ứ

ng 1: Nh p môn tâm lý h c l a ổ tu i và tâm lý h c s ph m ề I. Khái quát v tâm lý h c l a tu i và tâm lý h c s ph m

ề ự

ể

ẻ

ậ

II. Lý lu n v s phát tri n tâm lý tr em

ự

ể

ạ

III. S phân chia giai đo n phát tri n tâm lý

ố ượ 1. Đ i t ề I. Khái quát v TLHLT và TLHSP ứ ủ ng nghiên c u c a TLHLT và

TLHSP

Ọ Ứ

Ổ TÂM LÝ H C L A TU I

Ọ Ư Ạ

TÂM LÝ H C S PH M

ể

ứ l a tu i ủ

quy lu tậ ọ và

ữ ứ Nghiên c u nh ng ạ ệ d y h c ủ tâm lý c a vi c giáo d cụ

ượ

ườ

ự phát Nghiên c u ứ đ ng l c ộ ổ , s ự tri n tâm lý theo phát tri n ể cá thể c a các quá trình tâm lý trong nhân cách con ng c phát i đang đ tri nể

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ườ Cùng nghiên c u tâm lý ng ể ở ứ ạ các giai đo n phát tri n

ụ ủ

ệ

2. Nhi m v c a TLHLT và TLHSP

Tìm hi u nh ng quy lu t chung c a s phát ứ

ủ ự ể ậ

ữ ổ tri n nhân cách theo l a tu i

N m b t đ

ể ắ ữ ứ ậ ộ c nh ng quy lu t lĩnh h i tri th c,

ắ ượ ả

Hi u đ ể ượ ưở ả do nh h

ữ ủ ạ ọ ụ ạ kĩ năng, kĩ x o trong d y h c và giáo d c ổ ủ ọ ế c nh ng bi n đ i tâm lý c a h c sinh ọ ụ ng c a giáo d c và d y h c

3. Quan hệ giữa TLHLT và TLHSP

Chặt chẽ, thống nhất, biện chứng

Tâm lý học lứa tuổi

Tâm lý học sư phạm

Chung khách thể nghiên cứu

Con ng

iườ

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ậ

ề ự

ể

ề ẻ

ườ ớ ườ ẻ

II. Lý lu n v s phát tri n tâm lý tr emẻ ệ 1. Quan ni m v tr em TLH duy v t t m th

ng: Tr em là “ng i l n

ỏ ề c.

thu nh ”, ch khác nhau v kích th ệ ướ ẻ ữ ậ ầ ỉ ậ i

ẻ ậ

TLH duy v t bi n ch ng: Gi a tr em và ng ườ ứ ộ ề ấ ớ l n có s khác nhau v ch t, tr em v n đ ng, ậ ủ phát tri n theo quy lu t c a tr em.

ự ể ẻ

ệ

1.2.1. Quan ni m duy tâm

ự ẻ

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ể S phát tri n tâm lý ự tăng ỉ tr em ch là s v ề lên ho c ặ gi m đi ả ố ượ các hi n ệ s l ng ượ t ng đang phát ể tri n mà không có ề ể ự s chuy n bi n v ấ ượ ch t l ế ng

ể Phát tri n tâm lý là do các

ằ ượ quy t đ nh c

ế ề 1.1.1. Thuy t ti n đ nhị ề ậ ti m năng sinh v t ể chung và cá th ể gây ra. M i ọ đ c đi m tâm lý ặ ế ị ị ề ề b ng con đ u là ti n đ nh và đ di truy nề . ườ đ

Nhà TLH Mỹ E.Toocđai

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ế

1.1.2. Thuy t duy c mả

ng là y u t ế ị

Nhà TLH Anh John Locke

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ể Phát tri n tâm lý ự ẻ tr là do s tác ộ ủ môi đ ng c a ngườ . Môi tr ế ố ườ tr quy t đ nh hoàn toàn.

ế ố

ế ộ ụ

hai y u t

ủ ộ

ể ủ ườ

ườ

môi tr ế ị ữ vai trò quy t đ nh và môi tr ệ ữ ế ể ặ

ự ệ ẵ

1.1.3. Thuy t h i t ự ẻ ị ự S phát tri n c a tr ch u s tác đ ng c a 2 ề ế ố ng và di truy n, trong đó di y u t ề truy n gi ng ề là đi u ki n bi n nh ng đ c đi m tâm lý đã ượ ị c đ nh s n thành hi n th c. đ

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ả ề T t c các thuy t trên đ u có

ố ở ế ấ ậ Nh n xét: HẠN CHẾ ầ ữ nh ng sai l m gi ng nhau b i:

ể ườ ế

ề ằ ị

ủ ả

ấ •Cho r ng đ c đi m con ng ấ ặ i là b t bi n, ậ ề ặ ti n đ nh, ho c do ti m năng sinh v t di ườ ưở ề truy n, hay do nh h ng là ng c a môi tr ế b t bi n

ề

ể ệ ụ ể ờ ạ • Phát tri n tâm lý tr tách r i nh ng đi u ữ ẻ ki n c th mà quá trình tâm lý t o ra

ụ ủ

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ủ ậ ự • Đánh giá không đúng vai trò c a giáo d c, ph nh n tính tích c c cá nhân

1.2

ể ứ ệ ậ

ẻ Quan đi m duy v t bi n ch ng ể ề ự v s phát tri n tâm lý tr em

ự

ể ề ộ

ủ ẻ

ọ ẻ i thông ạ ộ và ữ ụ

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ủ ạ ẻ S phát tri n tâm lý tr em là quá trình tr em lĩnh h iộ n n văn hoá xã h i loài ng ườ qua tính tích c c ự c a tr trong ho t đ ng ạ giao ti pế (trong đó d y h c và giáo d c gi vai trò ch đ o)

ậ ể

2. . Quy lu t chung c a s phát tri n tâm lý tr ẻ ủ ự em ự ẻ ể

 S phát tri n tâm lý c a tr em không tuân theo ủ ộ quy lu t sinh h c mà tuân theo quy lu t xã h i

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ậ ậ ọ

Tính không đ ng đ u ề

ồ

ẻ

ừ ả ẹ ề Tính m m d o Tính toàn v n và kh năng bù tr

ề ề ồ ồ

ố ư

ữ

i u cho

ộ

15 20 tu iổ T duy toán

h cọ

ỹ ả

ậ

ộ

6 11 tu iổ K x o v n đ ng

ữ

ứ ữ Nh ng ch c năng tâm lý khác nhau thì không phát ờ ể ở ứ ộ ư m c đ nh nhau. Có nh ng th i kì t tri n ự ể s phát tri n 1 hành đ ng tâm lý nào đó. 1 5 tu iổ ọ H c nói ể phát tri n ngôn ng

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ậ ề ậ ề ể ể 2.1. Quy lu t v tính không đ ng đ u 2.1. Quy lu t v tính không đ ng đ u ủ ự c a s phát tri n tâm lý ủ ự c a s phát tri n tâm lý

ẹ ủ ẹ ủ ậ ậ 2.2. Quy lu t tính toàn v n c a tâm lý 2.2. Quy lu t tính toàn v n c a tâm lý

ớ ự

ể ệ ở ệ

ạ

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ủ ườ ể i Cùng v i s phát tri n, tâm lý con ng ố ấ , b n ề ẹ , th ng nh t ọ ngày càng có tính tr n v n ể ể ự v ngữ . S phát tri n th hi n vi c chuy n ể ặ ầ thành các đ c đi m tr ng thái tâm lý d n các tâm lý cá nhân, thành các nét c a nhân cách.

ẻ

ủ

ệ ầ

ề tính m m d o

ộ

ẻ và có ặ

ứ

y uế

H th n kinh c a tr có tính bù trừ. Khi m t ch c năng tâm lý ho c ứ ứ ữ sinh lý nào đó y uế ho c ặ thi uế thì nh ng ch c ngườ , phát tri nể c ượ tăng c năng tâm lý khác đ ữ ể bù đ pắ nh ng ch c năng ơ ạ m nh h n đ ặ ị h ngỏ . ho c b

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ẻ ề ả ừ 2.3. Tính m m d o và kh năng bù tr

3

Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý trẻ

M

Tập thể

ôi trư

ờ

n

g

Di tru y

ề

n

Tiề vật c

n đ h

ất

Vai trò to lớn

ò a i t r ọ n t r a

Phát triển tâm lý trẻ

ò ả

V a i t r c ơ b

T ự

Giao

Ý nghĩa đặc biệt

tiếp

giáo

Chủ đạo

Q u y ết địn h tr ự c tiế p

dục

o

Giáo dục

g

N

Đ

g

C h

T

ô n ệ

T

C

H ộ n á n

h

ạt g â n

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ữ

ẽ ặ ạ

Nh ng gì ng

i vào ngày mai.

ườ ớ ậ

ẻ ớ ỗ

ọ

ẩ

i l n làm hôm nay, tr con s l p l ủ Vì v y, hãy c n tr ng v i m i hành vi c a mình.

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP

ự

ể

ạ S phân chia giai đo n phát tri n tâm lý

ề

ệ

ể

ế

ấ

ọ

ị ổ tuy t đ i c a giai đo n l a tu i

ệ ệ ố ủ ệ

ứ

ệ

Quan ni m khác: ph nh n khái ni m l a tu i, s phát

ứ

ể

ỉ

ạ 4.1. Quan ni m v giai đo n phát tri n tâm lý Quan ni m sinh h c: kh ng đ nh tính b t bi n, tính ẳ ạ ứ ổ ự ủ ậ ả ỹ tri n tâm lý ch là tích lu tri th c, kĩ năng, kĩ x o

ệ

Quan ni m duy v t bi n ch ng (V gôtxki):

ứ

ư ể

ấ ị ủ

ố

ỗ

ờ

ả

ị

ệ ờ ng đ i và ý nghĩa c a m i th i kì ủ ở ị c quy đ nh b i v trí c a nó trong c quá trình

ậ ứ ộ ổ L a tu i là m t th i kì phát tri n nh t đ nh đóng ươ ộ kín m t cách t ượ đ phát tri nể