Bài giảng Thị trường chứng khoán: Chương 3

CHƯƠNG 3

THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU

GV: TS Trần Thị Mộng Tuyết

1. Khái niệm trái phiếu.

nôï,

xaùc

 Traùi phieáu laø giaáy chöùng nhaän nhaän quyeàn chuû nôï cuûa ngöôøi sôû höõu ñoái vôùi toå chöùc phaùt haønh ra noù. Traùi phieáu coù laõi suaát hoaëc chieát khaáu coá ñònh cuûa Chính phuû, coâng ty phaûi

traû cho ngöôøi naém giöõ.

Theo Luật Chứng Khoán VN, trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành

Traùi phieáu coù nhöõng ñaëc

ñiểm rieâng:

 - Traùi phieáu laø chöùng khoaùn nôï daøi haïn, coù kyø haïn, ñöôïc hoaøn voán;

 - Laõi cuûa traùi phieáu ñöôïc

xaùc ñònh tröôùc;

 - Traùi phieáu coù ít ruûi ro hôn

coå phieáu.

ệ

là giá trị danh

2. Đặc trưng của TP M nh giá (Par value)

nghĩa của TP được in ngay trên tờ phiếu, đại diện cho số vốn gốc được hoàn trả cho trái chủ tại thời điểm đáo hạn.

Mệnh giá của TP =

số vốn huy động số trái phiếu phát hành

ỷ

ấ

T su t lãi TP (coupon interest Rates) là lãi suất danh nghĩa của TP quy định mức lãi mà NĐT được hưởng hàng năm.

Thông thường có 2 phương thức trả

lãi 6 tháng/lần hoặc 1năm/lần

Mỗi TP có ghi lãi suất của tổ chức phát hành cam kết sẽ thanh toán cho trái chủ.

Số tiền lãi NĐT nhận được = Lãi suất coupon X mệnh giá TP

Giá mua TP là khoản tiền thực tế mà người mua đã bỏ ra để có được quyền sở hữu TP

K h n c a TP ỳ ạ ủ

là số năm mà theo đó tổ chức phát hành hứa hẹn đáp ứng những điều kiện của nghĩa vụ

Quy n mua l ề

ạ (đối với loại TP có điều khoản chuộc lại) cho phép tổ chức phát hành TP thu hồi TP và hoàn lại vốn gốc với mức giá dự kiến trước thời hạn thanh toán.

3. Các loại TP

Căn cứ vào hình thức phát hành

TRÁI PHI U Ế VÔ DANH

TRÁI PHI U Ế KÝ DANH

Căn cứ vào Chủ thể phát hành

Trái phiếu doanh nghiệp

Trái phiếu CP & Chính quyền ĐP

a/. Traùi phieáu doanh nghieäp (corporate bonds ):

Traùi phieáu do caùc DN phaùt haønh vôùi muïc ñích huy ñoäng voán cho ñaàu tö phaùt trieån.

Lãi su tấ

Giá trị Đáo Hạ n

T ổ ch cứ phát hành Ngày phát hành

(Tỷ Đ ngồ )

500 1.000 500 3.000 400 1.000 500 3.000 1.750 3.000 300 10% 10,5% 9,6% 9% 9,5% 9,2% 10,3% 8,15% 8,6% 9,4% 9% 5/1/2007 18/1/2007 5/3/2007 13/4/2007 10/5/2007 6/6/2007 9/7/2007 23/7/2007 31/8/2007 20/9/2007 22/9/2007 5/1/2012 18/1/2017 5/3/2012 13/4/2017 10/5/2012 6/6/2017 9/7/2014 23/7/2012 31/8/2012 20/9/2017 22/9/2009

2.250 500 1.000 500 200 8,6% 10,05% 10,3% 9,8% 9% 25/9/2007 28/9/2007 22/10/2007 31/10/2007 27/11/2007 25/9/2012 28/9/2012 22/10/2012 31/10/2012 27/11/2009

400 9% 28/11/2007 28/11/2022

12 Vinashin Vinashin Lilama Vinashin Vnsteel Lilama CII BIDV Techcombank Vinashin CTCK Thăng Long ACB VNECO Vincom Sacomreal CK Thăng Long Công ty Đ u tầ ư và phát tri n ể ố ườ Đ ng cao t c SCB Sacomreal Vinacomin SATRA ACB Minh Phú 1.400 500 1.500 1.000 1.920 200 8,5% 10% 9,5% 9,6% 8,7% 9,98% 2/12/2007 10/12/2007 11/12/2007 15/12/2007 20/12/2007 21/12/2007 5/12/2009 10/12/2012 11/12/2017 15/12/2012 10/12/2010 21/12/2012

Coâng ty coù theå phaùt haønh

caùc loaïi traùi phieáu

 Traùi phieáu theá chaáp (mortgage

bonds):

Laø traùi phieáu baûo ñaûm, theå hieän quyeàn ñoái vôùi nhöõng taøi saûn cuï theå do moät coâng ty laøm chuû.

Caùc DN muoán phaùt haønh TP naøy phaûi coù theá chaáp baèng taøi saûn hay chöùng khoaùn.

 Traùi phieáu tín chaáp (depentures ): Laø traùi phieáu chæ döïa vaøo uy tín cuûa

coâng ty ñeå phaùt haønh.

Neáu Cty bò phaù saûn, seõ ñöôïc traû nôï sau caùc traùi chuû coùù baûo ñaûm baèng taøi saûn theá chaáp, nhöng tröôùc caùc coå ñoâng



 Traùi phieáu thu nhaäp (income bonds): Laø TP maø vieäc thanh toaùn laõi phuï thuoäc vaøo möùc thu lôïi haøng naêm cuûa Cty, thöôøng ñöôïc phaùt haønh khi toå chöùc laïi coâng ty hoaëc trong caùc tình huoáng khaùc khi coâng ty bò suy thoaùi veà taøi chính

Tuyø theo lôïi nhuaän Cty thu ñöôïc seõ traû laõi cho traùi chuû, tuy nhieân tyû leä laõi naøy khoâng lôùn hôn laõi suaát quy ñònh treân TP.

Traùi phieáu chuyeån ñoåi (convertible bonds): Laø loaïi traùi phieáu maø khi phaùt haønh coù keøm ñieàu khoaûn cho pheùp ngöôøi chuû sôû höõu traùi phieáu ñaëc quyeàn, ñöôïc chuyeån ñoåi traùi phieáu cuûa mình thaønh moät soá löôïng nhaát ñònh nhöõng coå phieáu thöôøng vôùi giaù cuûa CP ñöôïc aán ñònh tröôùc vaø goïi laø giaù chuyeån ñoåi.



ỷ ệ

ổ

ể

Cách tính giá chuy n đ i và t l

ể ổ

chuy n đ i: + Giá chuy n đ i (Conversion Price) Là giá của CP thường mà TP chuyển đổi lấy làm căn cứ trong việc chuyển đổi. Giá chuyển đổi =

Mệnh giá của TP chuyển đổi Tỷ lệ chuyển đổi

Ví dụ: Một TP chuyển đổi có mệnh giá 1 triệu đồng được quy định sẽ đổi thành 50 CP thường, vậy giá chuyển đổi là:

000.20

đđ

000.000.1 50

(cid:0)

ể ổ

ỷ ệ

chuy n đ i (Conversion

+ T l Ratio)

Là số CP thường được chuyển đổi ra

từ một TP.

Tỷ lệ chuyển đổi =

Mệnh giá của TP chuyển đổi

Giá chuyển đổi

Ví dụ:

TP chuyển đổi của SSI có mệnh giá 100.000đ, quy định được chuyển đổi thành CP thường của Cty với giá chuyển đổi bằng mệnh giá (10.000đ) Tỷ lệ chuyển đổi là:

10=

000.100 000.10

 Traùi phieáu laõi suaát chieát khaáu

(zero – coupon bonds):

Laø loaïi traùi phieáu khoâng traû laõi ñònh kyø. Caên cöù vaøo laõi luùc phaùt suaát thò tröôøng haønh ñeå ñònh ra giaù TP, giaù naøy raát thaáp so vôùi meänh giaù goïi laø giaù chieát khaáu, nhöng khi ñaùo haïn traùi chuû laïi ñöôïc hoaøn laïi voán baèng vôùi meänh giaù cuûa TP.

 Traùi phieáu laõi suaát thaû noåi

(floating rate bonds):

Laø loaïi traùi phieáu coù laõi suaát ñöôïc ñieàu chænh theo töøng thôøi kyø cho phuø hôïp vôùi laõi suaát treân thò tröôøng (laõi suaát tín duïng).

b/. Traùi phieáu Chính phuû vaø chính quyeàn ñòa phöông:

Traùi phieáu Chính phuû vaø traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh phaûn aûnh soá nôï cuûa Chính phuû hay chính quyeàn ñòa phöông vaø ñöôïc ñaûm baûo baèng ngaân saùch chi traû.

Ñaây laø loaïi traùi phieáu an toaøn nhaát, vì coù nguoàn voán ngaân saùch ñaûm baûo hoaëc laáy töø nguoàn thu cuûa caùc coâng trình xaây döïng xong ñöa

vaøo söû duïng laøm ñaûm baûo.

Xuaát phaùt töø nhu caàu chi tieâu cuûa Chính phuû hay chính quyeàn ñòa phöông, coù theå phaùt haønh caùc loaïi:

 Traùi phieáu ngaén haïn thöôøng döôùi 5 naêm, ñöôïc phaùt haønh nhaèm buø ñaép söï thieáu huït ngaân saùch trong thôøi gian ngaén.

 Traùi phieáu trung haïn laø loaïi coù thôøi haïn töø 5 naêm ñeán 10 naêm, thöôøng traû laõi moãi naêm hai kyø vaø traû baèng phieáu traû laõi, laõi suaát thöôøng cao hôn loaïi ngaén haïn.

 Traùi phieáu daøi haïn laø loaïi coù thôøi haïn treân 10 naêm, thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå 24 huy ñoäng voán ñaàu tö cho caùc coâng trình

haï taàng cô sôû coù quy moâ lôùn vaø cuõng

coù khaû naêng taïo ra nguoàn thu.

Traùi phieáu Chính phuû bao goàm

nhieàu loaïi:

 Traùi phieáu kho baïc (treasury bonds): laø phieáu nôï trung vaø daøi haïn töø 5 ñeán 30 naêm hay hôn nöõa, do kho baïc phaùt haønh khi huy ñoäng voán ñeå boå sung buø ñaép ngaân saùch.

 Traùi phieáu ñoâ thò (municipal bonds): laø

nhöõng traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh nhaèm huy ñoäng voán taøi trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö haï taàng nhö xaây döïng tröôøng hoïc, tu boåû phaùt trieån ñöôøng saù, caàu caûng, saân bay,…

Coâng traùi Nhaø nöôùc (state bonds): laø loaïi traùi phieáu daøi haïn ñaëc bieät, ñöôïc phaùt haønh töøng ñôït. Loaïi naøy do Nhaø nöôùc phaùt haønh ñeå buø ñaép söï thieáu huït cuûa ngaân saùch. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån ñaây laø loaïi traùi phieáu ñöôïc öa chuoäng vì haàu nhö khoâng coù ruûi ro.



4. Lợi tức và rủi ro của TP Lợi tức của TP: Từ các nguồn: ị ề

ỳ * Ti n lãi đ nh k .

= lãi suất coupon X mệnh giá TP

ệ

ủ

(gọi là lãi tái ĐT)

* Chênh l ch giá. * Lãi c a lãi

ủ ủ

R i ro c a TP ủ ấ * R i ro lãi su t.

Giá của TP sẽ thay đổi ngược chiều với sự thay đổi của lãi suất.

ủ

* R i ro tái đ u t

ầ ư .

Tùy thuộc vào chiến lược tái đầu tư

ủ

* R i ro thanh toán.

Là rủi ro mà người phát hành TP có thể vỡ nợ

ủ

ạ * R i ro l m phát.

Là rủi ro sức mua

ủ

ố

ỷ

* R i ro t giá h i đoái.

ả

TP mua bằng ngoại tệ, thời điểm đáo hạn thanh toán bằng VNĐ, mà VNĐ giảm giá so với ngoại tệ, NĐT sẽ nhận được ít ngoại tệ hơn. ủ * R i ro thanh kho n.

Tuỳ thụôc vào TP có dễ dàng được bán theo giá trị hay gần với

giá trị không.

5. Các nhân tố ảnh hưởng giá TP

Khả năng tài chính của người cung cấp

TP.

Thời gian đáo hạn. Dự kiến về lạm phát. Biến động lãi suất thị trường. Thay đổi tỷ giá hối đoái.

ị

ế

6. Đ nh giá trái phi u: Việc xác định giá trị lý thuyết của TP

một cách chính xác và công bằng.

Giá trị lý thuyết của TP được định giá bằng cách xác định hiện giá của toàn bộ thu nhập nhận được trong thời hạn hiệu lực của TP.

ị

ườ

ng.

a. Đ nh giá TP thông th TP thông thường có kỳ hạn và được hưởng lãi định kỳ. Số tiền lãi được tính trên lãi suất danh nghĩa (lãi suất coupon) và mệnh giá của TP.

Ký hiệu:

P: Giá TP n: số năm còn lại cho đến khi đáo hạn. C: số tiền lãi coupon. r: lãi suất chiết khấu. F: mệnh giá TP

Giá của TP bằng hiện giá toàn bộ dòng tiền thu nhập từ TP trong tương lai được xác định như sau: Giá của TP bằng tổng hiện giá của 2 phần: Phần lãi

định kỳ và phần vốn gốc.

...

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

C )1( r

F )1( r

C )1( r : toång quaùt

thöùc

Coâng n

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

F )1()1( r

C r

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

Trường hợp 1: Trả lãi định kỳ 1 năm 1

lần

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

1 )1( r

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

F )1(

(cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

)1(

)1( r

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0)

Ví dụ: Công ty CP thực phẩm K phát hành TP lãi suất 15%/năm, mệnh giá 1 triệu đồng, 15 năm đáo hạn. Lãi suất đang lưu hành 10%/năm. Trả lãi định kỳ 1 năm 1 lần.

Hãy tính hiện giá của TP ?

*%15

1000000

(cid:0) (cid:0)

150000 ñ %)

1 150000

1000000

101(

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

101( %10

(cid:0) (cid:0)

1380304 ñ

(cid:0)

Trường hợp 2: Trả lãi định kỳ 6 tháng một

lần

2 n

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

)2/1( r

C 2

(cid:0) (cid:0)

)2/1( r 2/ r

(cid:0) (cid:0)

Cũng theo ví dụ trên, nhưng phương thức trả

lãi định kỳ nửa năm 1 lần.

1000000

)2/%101(

150000 2

)2/%101( 2/%10

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0) (cid:0)

1384311 ñ

(cid:0)

ả

ỳ

ị

b. Đ nh giá TP không tr lãi đ nh k (TP Zero

ị coupon)

TP Zero coupon không trả lãi định kỳ cho nhà đầu tư, mà chỉ trả vốn gốc bằng mệnh giá ở cuối kỳ đáo hạn. Do đó dòng tiền nhà đầu tư nhận được trên TP trong tương lai chỉ là một khoản duy nhất vốn gốc bằng mệnh giá được chiết khấu về hiện tại.

(cid:0)

F r n )1(

(cid:0)

Ví dụ: Một loại TP có thời hạn đáo hạn là 20 năm, nhưng không trả lãi định kỳ mà chỉ trả vốn gốc là 1 triệu đồng vào cuối năm thứ 20. Nếu hiện nay lãi suất trên thị trường là 10% thì người mua TP phải trả bao nhiêu để mua TP này ?

148644 ñ

(cid:0) (cid:0)

1000000 20 %)

(cid:0)