1
TRƯ Ờ NG ĐẠ I HỌ C PHẠ M VĂN ĐỒ NG
KHOA SƯ PHẠ M TỰ NHIÊN
----------------------
BÀI GIẢ NG
TIẾ NG VIỆ T THỰ C HÀNH
DÙNG CHO HỆ CĐ NGÀNH GIÁO DỤ C TIỂ U HỌ C
GV: VÕ DUY Ấ N
TỔ: GIÁO DỤ C TIỂ U HỌ C
KHOA: SƯ PHẠ M TỰ NHIÊN
2
LỜ I NÓI ĐẦ U
Họ c phầ n “Tiế ng Việ t thự c hành” đư ợ c soạ n theo QĐ số 705/QĐ-ĐH-PVĐ
ngày 07/9/2012 củ a Hiệ u trư ở ng trư ờ ng Đạ i họ c Phạ m Văn Đồ ng về việ c ban hành
chư ơ ng trình đào tạ o trình độ cao đẳ ng ngành Giáo dụ c tiể u họ c. Bài giả ng “Tiế ng
Việ t thự c hành” đư ợ c dùng làm tài liệ u họ c tậ p và nghiên cứ u củ a sinh viên ngành
Giáo dụ c tiể u họ c hệ Cao đẳ ng chính quy khi họ c tậ p họ c phầ n này và các họ c phầ n
có liên quan.
Mụ c tiêu chung củ a họ c phầ n này: Họ c xong họ c phầ n này, sinh viên có
đư ợ c các kỹ năng sau:
- Sinh viên có các kỹ năng nghe, nói, đọ c, viế t. Các kỹ năng này giúp cho
sinh viên có thể giao tiế p, họ c tậ p đạ t hiệ u quả và dạ y tố t môn Tiế ng Việ t ở Tiể u
họ c.
- Vậ n dụ ng đư ợ c nhữ ng kiế n thứ c về tiế ng Việ t vào việ c rèn luyệ n và nâng
cao kỹ năng sử dụ ng tiế ng Việ t trong các hoạ t độ ng phân tích văn bả n để đọ c hiể u
văn bả n, biế t cách tóm tắ t văn bả n theo các hình thứ c khác nhau, sử dụ ng quy trình
tổ ng thuậ t văn bả n. Hình thành kỹ năng đọ c thành tiế ng và có thể đọ c mẫ u, đọ c mẫ u
các bài tậ p đọ c cho họ c sinh ở tiể u họ c. Có kỹ năng viế t chữ , viế t mẫ u chữ theo quy
đị nh. Biế t cách viế t mộ t văn bả n về : Miêu tả , Kể chuyệ n, Tư ờ ng thuậ t, Đơ n từ , Biên
bả n, Báo cáo…Ứ ng dụ ng đư ợ c các kỹ năng nghe, nói trong hoạ t độ ng giao tiế p và
hoạ t độ ng dạ y họ c ở trư ờ ng tiể u họ c. Biế t nói và luyệ n nói theo chủ đề …
- Tích luỹ kiế n thứ c và kỹ năng sử dụ ng tiế ng Việ t để làm tố t nhiệ m vụ rèn
luyệ n kỹ năng sử dụ ng tiế ng Việ t trong họ c tậ p và giao tiế p. Vậ n dụ ng vào việ c dạ y
họ c ở tiể u họ c.
- Có tinh thầ n thái độ họ c tậ p nghiêm túc, họ c để dạ y họ c...
-Sinh viên có các đứ c tính cầ n thiế t củ a mộ t giáo viên tiể u họ c: mô phạ m,
cẩ n thậ n, chu đáo, tỉ mỷ …
Họ c phầ n “Tiế ng Việ t thự c hành”có thờ i lư ợ ng 2 đơ n vị tín chỉ gồ m 5
chư ơ ng.
Chư ơ ng 1. Rèn kỹ năng đọ c thành tiế ng (6 tiế t)
Chư ơ ng 2. Rèn kỹ năng đọ c hiể u văn bả n (4 tiế t)
Chư ơ ng 3. Rèn kỹ năng viế t chữ (6 tiế t)
Chư ơ ng 4. Rèn kỹ năng viế t văn bả n (8 tiế t)
Chư ơ ng 5. Rèn kỹ năng nghe - nói (6 tiế t)
Đây là lầ n đầ u tiên chúng tôi biên soạ n bài giả ng này, chắ c chắ n sẽ không
tránh khỏ i nhữ ng thiế u sót nhấ t đị nh. Rấ t mong nhậ n đư ợ c nhữ ng ý kiế n đóng góp
quý báu từ các thầ y cô và sinh viên trong nhà trư ờ ng để bài giả ng ngày càng hoàn
thiệ n hơ n.
Xin chân thành cả m ơ n
3
Chư ơ ng 1
RÈN LUYỆ N KỸ NĂNG ĐỌ C
1.1. Mụ c đích yêu cầ u rèn kỹ năng đọ c
Đọ c là hình thứ c giao tiế p bằ ng chữ viế t, là hoạ t độ ng lĩnh hộ i tiế p nhậ n
thông tin qua các văn bả n viế t.
Trong xã hộ i loài ngư ờ i, giao tiế p bằ ng chữ viế t đư ợ c thự c hiệ n khi có chữ
viế t. Đố i vớ i con ngư ờ i, giao tiế p bằ ng chữ viế t từ khi bắ t đầ u biế t đọ c, biế t viế t.
Trong đờ i số ng xã hộ i, hoạ t độ ng đọ c tồ n tạ i ở mọ i nơ i, mọ i lúc.
Ví dụ : Đọ c thư từ , tên phố , tên các cử a hiệ u, đọ c thông báo trên truyề n hình.
Tuỳ theo đặ c điể m nghề nghiệ p, hoạ t độ ng đọ c ở mỗ i ngư ờ i cũng có nhữ ng
mụ c đích khác nhau.
Ví dụ : Đố i vớ i ngư ờ i đi họ c thìđọ c là hoạ t độ ng họ c tậ p. Đố i vớ i nhữ ng nhà
khoa họ c thìđó là hoạ t độ ng nghiên cứ u. Đố i vớ i phát thanh viên thì đọ c là hoạ t
độ ng truyề n tin đế n ngư ờ i nghe. Đố i vớ i mộ t ngư ờ i đọ c lúc nhàn rỗ i đó là nhu cầ u
giả i trí. Đố i vớ i giáo viên, đọ c nhằ m mụ c đích họ c tậ p, tham khả o tài liệ u còn là
mộ t hoạ t độ ng nghề nghiệ p, mộ t công việ c thư ờ ng xuyên diễ n ra trong giờ họ c.
Hoạ t độ ng đọ c góp phầ n thúc đẩ y xã hộ i loài ngư ờ i không ngừ ng phát triể n.
Thông qua hoạ t độ ng đọ c mà con ngư ờ i tiế p xúc vớ i kho tàng tri thứ c củ a loài
ngư ờ i, từ đó tiế p thu nhữ ng kinh nghiệ m tích luỹ củ a ngư ờ i đi trư ớ c, tiế p cậ n vớ i
nhữ ng thành tự u khoa họ c, nhữ ng tiế n bộ củ a xã hộ i loài ngư ờ i. “Đọ c sách làm con
ngư ờ i phong phú, suy nghĩ làm con ngư ờ i sâu sắ c, nói chuyệ n làm con ngư ờ i tỉ nh
táo” (Franklin)
Từ khi đứ a trẻ đế n trư ờ ng là bắ t đầ u tiế p xúc vớ i sách vở , chữ viế t, tứ c là
làm quen vớ i mộ t hình thứ c giao tiế p mớ i: giao tiế p bằ ng chữ viế t. Đó là bư ớ c ngoặ t
trong cuộ c đờ i đứ a trẻ .
Nhờ có chữ viế t mà ngôn ngữ âm thanh (chỉ nghe bằ ng tai) đãđư ợ c ghi lạ i
và lư u giữ trên giấ y mà mắ t ta có thể nhìn thấ y và đọ c đư ợ c. Nhữ ng bài họ c vầ n chữ
là nhữ ng bài họ c đọ c, họ c viế t đầ u tiên đố i vớ i họ c sinh. Ngày nay con ngư ờ i còn sử
dụ ng nhiề u phư ơ ng tiệ n khác như băng từ , đĩa từ để lư u giữ và chuyể n tả i văn bả n.
Vớ i công nghệ máy vi tính và internet, hoạ t độ ng giao tiế p trở nên phong phú và đa
dạ ng hơ n
Ở nhà trư ờ ng công việ c giả ng dạ y và giáo dụ c phầ n lớ n dự a vào sách (SGK,
sách tham khả o). Thông qua đọ c sách, họ c sinh mở rộ ng hiể u biế t về thiên nhiên,
cuộ c số ng con ngư ờ i, về phong tụ c, tậ p quán về văn hoá, văn minh. Các em đư ợ c
bồ i dư ỡ ng về vố n hiể u biế t, năng lự c thẩ m mỹ , trao dồ i kỹ năng sử dụ ng ngôn ngữ .
Vì vậ y việ c đọ c đố i vớ i họ c sinh mang ý nghĩa giáo dụ c, giáo dư ỡ ng rấ t lớ n.
Để dạ y họ c ở lớ p tiể u họ c (họ c vầ n, tậ p đọ c, đọ c truyệ n).Yêu cầ u đố i vớ i
giáo viên là phả i biế t đọ c mẫ u và hư ớ ng dẫ n họ c sinh tậ p đọ c. Đọ c mẫ u là mộ t
4
trong nhữ ng hoạ t độ ng dạ y họ c đặ c thù khi dạ y tậ p đọ c để hình thành kỹ năng đọ c
cho họ c sinh.
Muố n có năng lự c đọ c tố t mỗ i giáo viên tiể u họ c, phả i rèn luyệ n kỹ năng đọ c
để có thể đọ c thành thạ o, đạ t trình độ chuẩ n cho họ c sinh noi theo.
1.2. Các hình thứ c đọ c
Ở nhà trư ờ ng cũng như trong đờ i số ng xã hộ i, chúng ta thư ờ ng gặ p các hình
thứ c đọ c như : Đọ c thành tiế ng, đọ c nhẩ m, đọ c đồ ng thanh, đọ c diễ n cả m.
Ở bậ c tiể u họ c, họ c sinh đư ợ c rèn luyệ n kỹ năng đọ c thông qua môn Tiế ng
Việ t vớ i các hình thứ c đọ c như : đánh vầ n, đọ c trơ n, đọ c đồ ng thanh, đọ c cá nhân,
đọ c nhẩ m, đọ c hiể u, đọ c diễ n cả m. Căn cứ vào mụ c đích và phư ơ ng pháp đọ c ta có
thể chia thành hai hình thứ c đọ c như sau.
1.2.1 Đọ c thầ m
Là hình thứ c đọ c không thành tiế ng, ngư ờ i đọ c dùng mắ t để nhậ n biế t mộ t
văn bả n và vậ n dụ ng năng lự c tư duy để thông hiể u và để tiế p nhậ n nộ i dung thông
tin củ a văn bả n đó.
Trong cuộ c số ng hàng ngày, khi không có nhu cầ u đọ c thành tiế ng thì lúc
đọ c mộ t lá thư , mộ t tờ báo.. chủ yế u ngư ờ i ta dùng hình thứ c đọ c thầ m. Có ngư ờ i
đọ c thầ m nhằ m mụ c đích giả i trí, có ngư ờ i nhằ m mụ c đích họ c tậ p, mở rộ ng hiể u
biế t. Đố i vớ i chúng ta nhằ m mụ c đích là họ c tậ p, bồ i dư ỡ ng, mở rộ ng kiế n thứ c
phụ c vụ cho công việ c dạ y họ c.
Đọ c thầ m chỉ đư ợ c thự c hiệ n khi ngư ờ i đó đã biế t đọ c thành tiế ng mộ t cách
thành thạ o. Đọ c thầ m đỡ hao sứ c lự c, tố c độ đọ c nhanh hơ n, có điề u kiệ n để suy
ngẫm, tìm hiể u nộ i dung văn bả n. Đọ c thầ m còn không làm ả nh hư ở ng đế n sự yên
tĩnh củ a ngư ờ i khác.
[Theo sách Guiness thì Baken mộ t Giáo viên ngư ờ i Mỹ 44 tuổ i là ngư ờ i đọ c
thầ m nhanh nhấ t thế giớ i hiệ n nay. Mỗ i phút ông đọ c và hiể u hế t 25.000 chữ , mộ t
cuố n sách dày 486 trang chỉ đọ c 12’ (báo Tiề n Phong ChủNhậ t số 43/99)]
Muố n đọ c thầ m đạ t hiệ u quả cao, cầ n lư u ý mộ t số điể m về phư ơ ng pháp
sau:
- Tậ p trung chú ý khi đọ c
Đọ c thầ m là hoạ t độ ng củ a trí tuệ , trong đó có hai bộ phậ n làm việ c chính là
mắ t và não bộ .
Khi mắ t không tậ p trung chú ý vào văn bả n, não bộ không tiế n hành các thao
tác tư duy (suy nghỉ ) thì việ c đọ c thầ m sẽ không đạ t hiệ u quả . Sự phân tán chú ý có
thể do khách quan đem lạ i (tiế ng ồ n) như ng cũng có thể do chính bả n thân ngư ờ i
đọ c (suy nghĩ việ c khác, do sứ c khoẻ ). Vì vậ y muố n đọ c thầ m có kế t quả cầ n có hai
điề u kiệ n:
+ Không khí làm việ c yên tĩnh.
+Ngư ờ i đọ c tậ p trung tư tư ở ng.
-Rèn luyệ n để có tố c độ đọ c thầ m nhanh
5
Khi đọ c mắ t lư ớ t theo dòng chữ từ trái sang phả i, từ trên xuố ng dư ớ i đồ ng
thờ i não bộ tiế n hành các thao tác tư duy để nhậ n biế t, hiể u và nhớ nộ i dung văn
bả n.
Mộ t ngư ờ i mớ i đọ c, tố c độ đọ c thầ m chậ m vì mấ t nhiề u thờ i gian cho quá
trình nhậ n biế t các câu chữ trong văn bả n (thậ m chỉ phả i đánh vầ n từ ng tiế ng, từ ).
Vì vậ y ả nh hư ở ng đế n thờ i gian cho thao tác hiể u và nhớ văn bả n.
Muố n đọ c thầ m nhanh, cầ n phả i rèn luyệ n để thự c hiệ n các thao tác nhậ n
biế t các dòng chữ trong văn bả n mộ t cách nhanh chóng để khỏ i tố n thờ i gian cho
khâu nhậ n biế t các âm, vầ n, dòng chữ mà chủ yế u để dành thờ i gian cho khâu hiể u
và nhớ nộ i dung văn bả n.
-Tự kiể m tra kế t quả đọ c thầ m
Kế t quả đọ c thầ m thể hiệ n ở chấ t lư ợ ng nhớ và hiể u nộ i dung văn bả n. Năng
lự c hiể u và nhớ củ a mỗ i ngư ờ i do rèn luyệ n mà có. Ngư ờ i ta thư ờ ng tự kiể m ta kế t
quả như sau:
+ Trả lờ i các câu hỏ i về nộ i dung văn bả n vừ a đọ c.
+ Tóm tắ t lạ i văn bả n.
+ Giả i đáp các bài tậ p trắ c nghiệ m.
1.2.2. Đọ c thành tiế ng
Là hoạ t độ ng dùng mắ t để nhậ n biế t mộ t văn bả n viế t và đồ ng thờ i sử dụ ng
cơ quan phát âm phát ra thành âm thanh để ngư ờ i khác nghe và có thể hiể u đư ợ c nộ i
dung củ a văn bả n thông qua giọ ng đọ c củ a mình. Đọ c thành tiế ng vừ a là hoạ t độ ng
nhậ n tin vừ a là hoạ t độ ng phát tin. Ngư ờ i đọ c là nhân vậ t trung gian giữ a tác giả vớ i
ngư ờ i nghe. Đố i vớ i giáo viên đọ c thành tiế ng là mộ t hoạ t độ ng nghề nghiệ p.
Hình thứ c đọ c thành tiế ng đư ợ c sử dụ ng rộ ng rãi trong nhà trư ờ ng và trong
cuộ c số ng.
Ví dụ : Giáo viên khi đọ c mẫ u cho họ c sinh, phả i đọ c thành tiế ng. Đọ c mộ t
bài báo mộ t cuố n sách cho ngư ờ i khác cùng nghe phả i đọ c thành tiế ng...
Căn cứ vào yêu cầ u và chấ t lư ợ ng đọ c, hình thứ c đọ c thành tiế ng trong nhà
trư ờ ng đư ợ c chia thành hai mứ c độ : Đọ c đúng, đọ c diễ n cả m. (đọ c hay).
Đọ c diễ n cả m:
Là hình thứ c đọ c thành tiế ng không nhữ ng đạ t đư ợ c yêu cầ u củ a đọ c đúng
như đã nêu ở trên mà còn có yêu cầ u về ngữ điệ u đọ c vớ i các yế u tố kèm ngôn ngữ
như : Nét mặ t, điệ u bộ , cử chỉ …góp phầ n diễ n tả nộ i dung bài đọ c và hư ớ ng tớ i
ngư ờ i nghe.
Hay nói cách khác, đọ c diễ n cả m là mộ t hình thứ c đọ c thành tiế ng mộ t cách
rõ ràng, chính xác, có ngữ điệ u phù hợ p vớ i nộ i dung văn bả n nhằ m truyề n cả m
đư ợ c nộ i dung bài đọ c đế n ngư ờ i nghe.
Như vậ y đọ c diễ n cả m chỉ thự c hiệ n đư ợ c trên cơ sở đãđạ t các yêu cầ u củ a
đọ c đúng.