- Phương thc sn xuâ
t là cách thc con người tiên hành quá trình sn xuâ
t vt châ
t nhng giai đon
lch s nhâ
t đnh ca xã hi loài người. Phương thc sn xuâ
t là s thô
ng nhâ
t gia lc lượng sn xuâ
t
vi mt trình đ nhâ
t đnh và quan h sn xuâ
t tương ng.
- Mô
i PTSX đê
u có hai phương din: Phương din ky thut và Phương din kinh tê. Trình đ KT nào thì
cách thc t chc â
y.
2.2. Quy lut quan h sn xuât phù hp vi trình đ phát trin ca lc lượng sn xuât
Hc phâ
n: Triêt hc Mác Lênin
Chương 03: Ch nghĩa duy vt lch s
ÔN THI EZ
D ÁN HC TP
- SXVC là hot đng cóa tính châ
t quyêt đnh đô
i vi s
n ti và phát trin ca xã hi.
- SXVC là tiê
n đê
ca mi hot đng lch s ca con người; t quan h kinh tê đã ny sinh quan h gia
người vi người trong lĩnh vc đi sô
ng xã hi
- Sn xuâ
t vt châ
t là điê
u kin chu sáng to ra bn thân con người; hình thành, phát trin phm
châ
t xã hi ca con người
- SXVC là nê
n tng và cơ s cuô
i cùng đ gii thích mi s vn đng và biên đi ca lch s - s thay
thê các PTSX t thâ
p đên cao
I. Hc thuyêt hình thái kinh tê - xã hi
1. Sn xuât vt chât là cơ s ca s
n ti và phát trin xã hi
2. Bin chng gia lc lượng sn xuât và quan h sn xuât
2.1. Phương thc sn xuât
2.2.1. Khái nim lc lượng sn xuâ
t, quan h sn xuâ
t
Lc lượng sn xuâ
t là phương thc kêt hp gia người lao đng vi tư liu sn xuâ
t, to ra sc sn xuâ
t
và năng lc thc tiê
n làm biên đi các đô
i tượng vt châ
t ca gii t nhiên theo nhu câ
u nhâ
t đnh ca
con người và xã hi
LLSX bao gô
m người lao đng và tư liu sn xuâ
t.
Ôn thi EZ
- Vai trò ca công c LĐ trong LLSX
Công c lao đng là câ
u nô
i gia người lao đng và đô
i tượng lao đng
Gi vai trò quyêt đnh đên năng suâ
t lao đng và châ
t lượng sn phm; ngày nay công c lao đng
được tin hc hoá, t đng hoá và trí tu hoá
Là yêu tô
đng nhâ
t, cách mng nhâ
t trong lc lượng sn xuâ
t, là nguyên nhân sâu xa ca mi biên
đi kinh tê xã hi trong lch s
- Vai trò ca người LĐ trong LLSX:
Người lao đng là nhân tô
hàng đâ
u gi vai trò quyêt đnh; các tư liu sn xuâ
t ch là sn phm lao
đng ca con người, giá tr và hiu qu thc tê ca các tư liu sn xuâ
t ph thuc vào vic s dng
ca người lao đng
Trong quá trình sn xuâ
t, công c lao đng b hao thì người LĐ to ra giá tr ln hơn giá tr ban đâ
u
Là nguô
n gô
c ca mi sáng to trong sn xuâ
t vt châ
t, nguô
n gô
c ca s phát trin sn xuâ
t
3. Bin chng gia cơ s h
ng và kiên trúc thượng tâ
ng ca xã hi
3.1. Khái nim cơ s h
ng và kiên trúc thượng tâ
ng
Hc phâ
n: Triêt hc Mác Lênin
Chương 03: Ch nghĩa duy vt lch s
ÔN THI EZ
D ÁN HC TP
- Khoa hc đã tr thành LLSX trc tiêp
Làm cho NSLĐ, ca ci xã hi tăng nhanh.
Kp thi gii quyêt nhng yêu câ
u do sn xuât đt ra; thâm nhp vào tât c các yêu tô
bên trong
ca sn xuât
Được kêt tinh, “vt hoá” vào các yêu tô
ca LLSX; kích thích s phát trin năng lc làm ch sn
xuât ca con người.
Trong nê
n kinh tê tri thc: người lao đng và công c lao đng được trí tu hoá
Quan h sn xuât là tng hp các quan h kinh tê - vt chât gia người vi ngư i trong quá trình sn
xuât vt chât, là s thô
ng nhât ca 3 quan h quan h
s hu TLSX, quan h t chc qun lý SX,
quan h
phân phô
i sn phm lao đng
2.2.2. Ni dung quy lut QHSX phi phù hp vi trình đ phát trin ca LLSX
Ni dung quy lut QHSX phi phù hp vi trình đ phát trin ca LLSX: Mô
i quan h gia LLSX và
QHSX là mô
i quan h thô
ng nhât bin chng, trong đó LLSX quyêt đnh QHSX và QHSX tác đng tr li
LLSX
LLSX quyêt đnh QHSX:
- S vn đng và phát trin ca phương thc sn xuât băt đâ
u t s biên đi ca lc lượng sn xuât
- LLSX là ni dung ca PTSX, còn QHSX là hình thc ca PTSX
=> LLSX nào thì QHSX ây. Khi LLSX có s thay đi => QHSX cũng phi thay đi theo
- S phù hp ca quan h sn xuât vi trình đ phát trin ca lc lượng sn xuât là đòi hi khách quan
ca nê
n sn xuât
- Lc lượng sn xuât quyêt đnh s ra đi ca mt kiu quan h sn xuât mi trong lch s, quyêt đnh
đên ni dung và tính chât ca quan h sn xuât
Ý nghĩa phương pháp lun
- Phát trin kinh tê phi băt đâ
u t phát trin lc lượng sn xuât, trước hêt là phát trin lc lượng lao
đng và công c lao đng
- Muô
n xoá b mt quan h sn xuât cũ, thiêt lp mt quan h sn xuât mi phi xuât phát t tính tât
u kinh tê, yêu câ
u khách quan ca quy lut kinh tê, chô
ng tuỳ tin, ch quan, duy tâm, duy ý chí.
Ôn thi EZ
Cơ s h
ng là toàn b nhng quan h sn xuât ca mt xã hi trong s vn đng hin thc ca
chúng hp thành cơu kinh tê ca xã hi đó.
- Câu trúc ca cơ s h
ng
Quan h sn xuât thô
ng tr
Quan h sn xuât tàn dư
Quan h sn xuât mâ
m mô
ng
- Kiên trúc thượng tâ
ng là toàn b nhng quan đim, tư tưởng xã hi vi nhng thiêt chê xã hi tương
ng cùng nhng quan h ni ti ca thượng tâ
ng hình thành trên mt cơ s h
ng nhât đnh.
- Câu trúc ca kiên trúc thượng tâ
ng nhng quan đim tư tưởng chính tr, pháp quyê
n, đo đc, tôn
giáo, ngh thut, triêt hc…và thiêt chê xã hi tương ng như nhà nước, đng phái, giáo hi, các đoàn
th và t chc xã hi khác
4. S phát trin các hình thái kinh tê - xã hi là mt quá trình lch s - t nhiên
4.1. Phm trù hình thái kinh tê - xã hi
Hc phâ
n: Triêt hc Mác Lênin
Chương 03: Ch nghĩa duy vt lch s
ÔN THI EZ
D ÁN HC TP
Vai trò quyêt đnh ca CSHTđô
i vi KTTT
- Theo quan đim duy vt lch s quan h vt chât quyêt đnh quan h tinh thâ
n; kinh tê xét đên cùng
quyêt đnh chính tr - xã hi.
- CSHT là nguô
n gô
c đ hình thành KTTT
- CSHT quyêt đnh đên cơu, tính chât và s vn đng, phát trin ca KTTT
- S thay đi ca CSHT se
n ti s thay đi ca KTTT
S tác đng tr li ca kiên trúc thượng tâ
ng đô
i vi cơ s h
ng
- Đm bo s thô
ng tr
chính tr và tư tưởng ca giai câp gi đa v thô
ng tr
kinh tê
- Vai trò ca kiên trúc thượng tâ
ng chính là vai trò tích cc, t giác ca ý thc, tư tưởng
- Tác đng ca kiên trúc thượng tâ
ng đô
i vi cơ s h
ng diên ra theo hai chiê
u hướng tích cc và
tiêu cc
- Đc thù ca quy lut này trong CNXH
Ý nghĩa phương pháp lun
- Là cơ s khoa hc cho vic nhn thc mt cách đúng đăn mô
i quan h gia kinh tê và chính trTrong
nhn thc và thc tiên, nêu tách ri hoc tuyt đô
i hoá mt yêu tô
nào gia kinh tê và chính tr đê
u là
sai lâ
m
- Trong nhn thc và thc tiên, nêu tách ri hoc tuyt đô
i hoá mt yêu tô
nào gia kinh tê và chính tr
đê
u là sai lâ
m
- Đng Cng sn Vit Nam ch trương đi mi toàn din c kinh tê và chính tr, trong đó đi mi kinh tê
là trung tâm, đô
ng thi đi mi chính tr
Khái nim: Hình thái KT - XH là mt phm trù trung tâm ca quan đim duy vt vê
lch s, dùng đ ch
xã hi tng giai đon lch s nhât đnh, vi mt kiu QHSX đc trưng cho nó, được xây dng trên mt
trình đ nhât đnh ca LLSX, và vi mt KTTT được xây dng trên nhng QHSX ây.
Ôn thi EZ
3.2. Quy lut vê
i quan h bin chng gia cơ s h
ng và kiên trúc thượng tâ
ng
4.2. Tiên trình lch s - t nhiên ca xã hi loài người
- S vn đng ca các yêu tô
trong hình thái KT-XH do các quy lut khách quan chi phô
i = Q/lut LLSX
quyêt đnh QHSX; Quan h bin chng gia CSHT và KTTT.
- S thô
ng nhât gia lôgíc và lch s trong tiên trình lch s - t nhiên ca xã hi loài người bao hàm c
s phát trin tuâ
n t đô
i vi lch s phát trin toàn thê gii và s phát trin “b qua” mt hay vài hình
thái kinh tê - xã hi
- S vn đng này còn b nh hưởng bi các điê
u kin lch s, c th tng quô
c gia, dân tc, khu vc…
to nên s khác bit, phong phú, đa dng… phát trin không đô
ng đê
u…
+ Có th phát trin tuâ
n t
+ Có th phát trin nhy vt
- La chn con đường phát trin như thê nào cho phù hp là do phi xét ti điê
u kin lch s ca mô
i
quô
c gia khác nhau, ph thuc vào: Nhân tô
khách quan và nhân tô
ch quan. Hình thái kinh tê - xã hi
CSCN ra đi là tât yêu khách quan ca lch s xã hi
II. Giai câp và dân tc
1. Vân đê
giai câp và đâu tranh giai câp
1.1. Giai câp
Hc phâ
n: Triêt hc Mác Lênin
Chương 03: Ch nghĩa duy vt lch s
ÔN THI EZ
D ÁN HC TP
- Là cuc cách mng trong toàn b quan nim vê
lch s xã hi, bác b quan nim tru tượng, duy vt
m thường, duy tâm, phi lch s
xã hi
- Muô
n nhn thc và ci to xã hi cũ, xây dng xã hi mi phi tác đng c ba yêu tô
: LLSX, QHSX,
KTTT trong đó phi bă
t đâ
u t phát trin lc lượng sn xuâ
t
- Là cơ s khoa hc cho vic xác đnh con đường phát trin ca Vit Nam đó là quá đ lên CNXH, b
qua chê đ TBCN và bác b nhng quan đim thù đch, sai trái, phiên din vê
xã hi
- Quan nim trước Mác vê
Giai câ
p
Quan đim duy tâm: GC kêt qu phân đnh, sáng to ca lc lượng siêu t nhiên
DV hình thc: Giai câ
p là nhng lp người có cùng hình th, s thích, tâm lý, nghê
nghip, tôn giáo
Weber người Đc: Tiêp cn t góc đ ca ci, đa v, uy tín quyê
n lc
- Quan nim ca Mác vê
Giai câ
p: Quan h giai câ
p chính là biu hin vê
mt xã hi ca nhng quan h
sn xuâ
t, trong đó tp đoàn người này có th bóc lt lao đng ca tp đoàn người khác
- Nguô
n gô
c hình thành giai câ
p: S phát trin ca LLSX; Công c lao đng phát trin; Phân công lao
đng xã hi; Năng xuâ
t lao đng tang; Có sn phm dư tha; CĐTH vê
TLSX
- Kêt câ
u xã hi - giai câ
p:
t câ
u xã hi - giai câ
p: có hai giai câ
p cơ bn và nhng giai câ
p không cơ bn, các tâ
ng lp xã hi
trung gian
Giai câ
p cơ bn là giai câ
p gă
n vi phương thc sn xuâ
t thô
ng tr; nhng giai câ
p không cơ bn là
nhng giai câ
p gă
n vi phương thc sn xuâ
t tàn dư, hoc mâ
m mô
ng trong xã hi; các tâ
ng lp và
nhóm xã hi nhâ
t đnh
t câ
u xã hi - giai câ
p luôn có s vn đng và biên đi không ngng
Ôn thi EZ
4.3. Giá tr khoa hc bê
n vng và ý nghĩa cách mng
1.2. Đâu tranh giai câp
Nguyên nhân ca đâ
u tranh giai câ
p chính là s đô
i lp vê
li ích kinh tê ca giai câ
p tiên b vi LLSX
tiên b >< giai câ
p bo th cùng LLSX lc hu.
Vai trò ca đâ
u tranh giai câ
p:
- Gii phóng LLSX
- Xoá b QHSX lc hu, thiêt lâ
pQHXS mi
- Xóa b PTSX cũ thiêt lp PTSX mi
1.3. Đâu tranh giai câp ca giai câp vô sn
Đâ
u tranh giai câ
p trong thi kỳ quá đ t ch nghĩa tư bn lên ch nghĩa xã hi
- Do đc đim kinh tê - xã hi ca thi kỳ quá đ lên ch nghĩa xã hi chi phô
i nên đâ
u tranh giai câ
p là
t yêu.
- Đâ
u tranh giai câ
p có ni dung mi: xây dng thành công ch nghĩa xã hi trên tâ
t c các lĩnh vc
kinh tê, chính tr, tư tưởng, văn hoá.v.v..
- Đâ
u tranh giai câ
p trong tình hình mi va có thun li va có khó khăn
- Hình thc ca đâ
u tranh giai câ
p đa dng và phong phú
Hc phâ
n: Triêt hc Mác Lênin
Chương 03: Ch nghĩa duy vt lch s
ÔN THI EZ
D ÁN HC TP
2.1. Các hình thc cng đô
ng người trước khi hình thành dân tc
Các hình thc cng đô
ng người trước khi hình thành dân tc bao gô
m: th tc, b lc và b tc.
2.2. Dân tc - hình thc cng đô
ng người ph biên hin nay
Dân tc là mt cng đô
ng người n đnh được hình thành trong lch s trên cơ s mt lãnh th thô
ng
nhâ
t, mt ngôn ng thô
ng nhâ
t, mt nê
n kinh tê thô
ng nhâ
t, mt nê
n văn hóa và tâm lý, tính cách
thô
ng nhâ
t, vi mt nhà nước và pháp lut thô
ng nhâ
t.
Đc trưng ca dân tc
- Dân tc là mt cng đô
ng người n đnh trên mt lãnh th thô
ng nhâ
t.
- Dân tc là mt cng đô
ng thô
ng nhâ
t vê
kinh tê.
- Dân tc là mt cng đô
ng thô
ng nhâ
t vê
ngôn ng.
- Dân tc là mt cng đô
ng bê
n vng vê
văn hoá và tâm lý, tính cách.
- Dân tc là mt cng đô
ng người có mt nhà nước và pháp lut thô
ng nhâ
t
2. Dân tc
III. Nhà nước và cách mng xã hi
1. Nhà nước
1.1. Nguô
n gô
c ca nhà nước
- Nguyên nhân sâu xa: Do s phát trin ca lc lượng sn xuâ
t dâ
n đên s dư tha tương đô
i ca ci,
xuâ
t hin chê đ tư hu
- Nguyên nhân trc tiêp: Do mâu thuâ
n giai câ
p trong xã hi gay gă
t không th điê
u hòa được
1.2. Bn châ
t ca nhà nước
Nhà nước, vê
bn châ
t, là mt t chc chính tr ca mt giai câ
p thô
ng tr
mt kinh tê nhă
m bo v
trt t hin hành và đàn áp s phn kháng ca các giai câ
p khác
Nhà nước mang bn châ
t giai câ
p
- Giai câ
p quyêt đnh khuynh hướng phát trin và tính châ
t ca dân tc
- Theo Ch tch Hô
chí Minh, các nước thuc đa vâ
n đê
dân tc phi gă
n vi vâ
n đê
giai câ
p mi
được gii quyêt mt cách trit đ dưới s lãnh đo ca GCCN và thc hin thă
ng li các mc tiêu ca
cuc cách mng xã hi ch nghĩa.
- Vâ
n đê
dân tc có nh hưởng quan trng đên vâ
n đê
giai câ
p
- Đâ
u tranh gii phóng dân tc là điê
u kin, tiê
n đê
cho đâ
u tranh gii phóng giai câ
p
2. Quan h giai câ
p, dân tc vi nhân loi
- Giai câ
p, dân tc và nhân loi có mô
i quan h bin chng vi nhau
- S
n ti ca nhân loi là tiê
n đê
, là điê
u kin tâ
t yêu thường xuyên ca s
n ti dân tc và giai câ
p
- Trong xã hi có giai câ
p, li ích nhân loi không tách ri vi li ích giai câ
p, li ích dân tc và b chi
phô
i bi li ích giai câ
p và dân tc
- S phát trin vê
mi mt ca nhân loi to ra nhng điê
u kin thun li cho cuc đâ
u tranh gii
phóng dân tc và giai câ
p
Ôn thi EZ
3. Mô
i quan h giai câp - dân tc - nhân loi