Bài giảng Truyền thông thay đổi hành vi về nuôi dưỡng trẻ nhỏ tại địa bàn khó khăn: Phần 2

CHƯƠNG 3

TỔ CHỨC - ĐIỀU HÀNH CÁC NHÓM HỖ TRỢ NUÔI DƯỠNG TRẺ NHỎ TẠI THÔN BẢN

NỘI DUNG CHÍNH CỦA CHƯƠNG 3 :

BÀI 1. CÁC BƯỚC THIẾT LẬP NHÓM HỖ TRỢ NUÔI DƯỠNG TRẺ NHỎ TẠI THÔN

BÀI 2. MỘT SỐ KỸ NĂNG THƯỜNG DÙNG TRONG TRUYỀN THÔNG TRỰC TIẾP

BÀI 3. TỔ CHỨC, ĐIỀU HÀNH MỘT CUỘC HỌP NHÓM

Bài 4 : NỘI DUNG CHỦ ĐỀ HỌP NHÓM HỖ TRỢ NDTN TẠI THÔN BẢN

BÀI 5. THỰC HÀNH ĐIỀU HÀNH MỘT CUỘC HỌP NHÓM HỖ TRỢ NCBSMHT

BÀI 6. THỰC HÀNH ĐIỀU HÀNH MỘT CUỘC HỌP NHÓM HỖ TRỢ ABS

BÀI 7. THỰC HÀNH MỘT CUỘC HỌP NHÓM CỘNG ĐỒNG HỖ TRỢ NDTN

BÀI 8 : THĂM HỘ GIA ĐÌNH

93

BÀI 1. CÁC BƯỚC THIẾT LẬP NHÓM HỖ TRỢ NUÔI DƯỠNG TRẺ NHỎ TẠI THÔN BẢN

Mục tiêu bài học

1. Nắm vững các bước thành lập các nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn

2. Biết cách hỗ trợ cán bộ xã tổ chức cuộc họp tại thôn để giới thiệu về mô

hình Nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn, bản

3. Nắm rõ mục tiêu, đối tượng và nội dung hoạt động của mỗi nhóm

Phương tiện và tài liệu

• Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo • Bảng trắng • Bảng lật

Chuẩn bị trước khi giảng

• Đọc kỹ các giáo trình và bảng lật trước khi giảng

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5

15

30 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Các bước thiết lập nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản ►3 Thiết lập các nhóm hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ tại thôn bản

5 ►4 Kết thúc bài học

55 Tổng số thời gian

94

Hướng dẫn giảng

►1 Giới thiệu mục tiêu của bài học theo bảng lật dưới

BL 3.1.1. Mục tiêu bài học

1. Nắm vững các bước thành lập các nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn

2. Biết cách hỗ trợ cán bộ xã tổ chức cuộc họp tại thôn để giới thiệu về mô

hình Nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn, bản

3. Nắm rõ mục tiêu, đối tượng và nội dung hoạt động của mỗi nhóm

►2 Các bước thiết lập nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

(cid:2) Đề nghị HV nhắc lại : Mô hình « Nhóm hỗ trợ NDTN tại cộng đồng » cả lớp đã

được học trong bài đầu tiên, trong mô hình này mỗi thôn có mấy loại nhóm hỗ

trợ NDTN?

(cid:2) Ghi lại mọi câu trả lời của HV và tóm tắt lại có ba loại nhóm cần thành lập tại mỗi

thôn:

1. Nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn

2. Nhóm hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý

3. Nhóm cộng đồng hỗ trợ NDTN

(cid:2) Nói với các học viên: Để thành lập được ba loại nhóm này, các thôn cần lần lượt

thực hiện 2 bước sau:

Bước 1: Lập danh sách các đối tượng phù hợp với nội dung hoạt động của từng

nhóm

Bước 2: Tổ chức buổi họp thôn để giới thiệu về dự án và cách thành lập các

nhóm

(cid:2) Chúng ta sẽ thảo luận cụ thể những việc cần làm trong mỗi bước và cách thực

hiện như thế nào ?

Bước 1: Lập danh sách các đối tượng tham gia vào các nhóm trong thôn

(cid:2) Giảng viên giải thích và tóm tắt: Y tế thôn bản phối hợp với trưởng thôn và phụ

nữ thôn lên danh sách các nhóm đối tượng tham gia vào các nhóm như trong

bảng dưới đây:

95

BL 3.1.2. Lập danh sách các đối tượng tham gia vào các nhóm trong thôn

Tên nhóm Đối tượng tham gia cần lên danh sách

Hỗ trợ NCBSM hoàn toàn • Bà mẹ mang thai 3 tháng cuối • Bà mẹ có con từ 0-6 tháng tuổi

Hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý Gia đình có con từ 6 đến 24 tháng tuổi: Bà mẹ và người chăm sóc trẻ

Cộng đồng hỗ trợ NDTN

Người có vai trò quyết định trong gia đình: chồng, mẹ chồng, ông bà trong gia đình có PNMT và có con dưới 2 tuổi

Chú ý : danh sách này sẽ được cập nhật

thường xuyên theo các thay đổi của các bà mẹ

và gia đình trong thôn

Bước 2: Tổ chức buổi họp thôn để giới thiệu dự án và thành lập các nhóm

(cid:2) Nói với HV : Cuộc họp đầu tiên với thôn để giới thiệu dự án và mô hình « Nhóm

hỗ trợ NDTN » sẽ do cán bộ y xã thực hiện. Chiếu và giải thích bảng lật 3.1.3

BL 3.1.3

1. Mục đích cuộc họp: Giới thiệu dự án và mô hình nhóm hỗ trợ NDTN và kêu

gọi sự hộ trợ từ phía ban lãnh đạo thôn, sự tham gia nhiệt tình của các đối

tượng hưởng lợi ( Bà mẹ mang thai và các gia đình có con dưới 24 tháng tuổi)

2. Cán bộ y tế xã: Chủ trì và điều hành cuộc họp

3. Tuyên truyền viên: là người hỗ trợ khâu tổ chức , chuẩn bị địa điểm, mời

các thành phần tham gia đầy đủ

(cid:2) Nói với HV : Anh chị phối hợp với cán bộ y tế xã lên danh sách đại biểu tham dự

cuộc họp trình duyệt với ban lãnh đạo thôn rồi mời mọi người đi họp đầy đủ.

Thành phần tham gia họp gợi ý trong bảng lật 3.1.4

96

BL 3.1.4.Thành phần tham dự cuộc họp đầu tiên:

1. Tất cả đối tượng đã được liệt kê trong danh sách đã lập

2. Đại diện các ban ngành trong thôn: tất cả cán bộ chính quyền và ban

ngành đoàn thể trong thôn, Hội Phụ nữ, Y tế thôn, cộng tác viên dinh

dưỡng

3. Lãnh đạo xã: Đại diện UBND, trạm y tế, phụ nữ xã

4. Cán bộ hỗ trợ các cấp (nếu có): y tế tỉnh, huyện …

(cid:2) Lưu ý : Nội dung và cách điều hành cuộc họp thôn sẽ do cán y tế xã đảm nhiệm.

TTV là người hỗ trợ trong khâu chuẩn bị và tổ chức thực hiện

►3 Tổ chức triển khai các nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

(cid:2) Nói với học viên: Dựa vào danh sách nhóm đối tượng đã được lập, tuyên truyền viên sẽ tiến hành thành lập các nhóm và triển khai hoạt động truyền thông phù

hợp với đặc điểm của từng nhóm đối tượng. Chiếu lần lượt các bảng lật 3.1.5 –

3.1.8 và giới thiệu nội dung hoạt động của từng nhóm như sau :

NHÓM HỖ TRỢ NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ HOÀN TOÀN

BL 3.1.5. Tổ chức triển khai nhóm Hỗ trợ Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn

1. Mục đích hoạt động

o Giúp bà mẹ có kiến thức để thực hành NCBSMHT

o Giúp bà mẹ có kỹ năng để thực hành NCBSMHT

o Bà mẹ thực hành được NCBSMHT trong 6 tháng đầu

2. Đối tượng tham gia : Phụ nữ mang thai 3 thang cuối và bà mẹ có con dưới

6 tháng

3. Tổ chức họp nhóm: 1 lần/ 1 tháng

4. Nội dung họp :

o Chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai;

o Những thực hành lý tưởng trong NCBSM

97

o Chuẩn bị cho trẻ ăn bổ sung cho bà mẹ có con 5 – 6 tháng;

5. Quản lý nhóm: Y tế thôn

6. Hỗ trợ điều hành nhóm: Cộng tác viên dinh dưỡng, Hội phụ nữ

7. Hỗ trợ tổ chức thực hiện: Nhóm trưởng (bà mẹ điển hình tích cực)

BL 3.1.6 Tiêu chí chọn nhóm trưởng

Tiêu chí chọn nhóm trưởng :

1. Bà mẹ tích cực, nhiệt tình, mạnh dạn

2. Nói được cả tiếng phổ thông và tiếng dân tộc

Trách nhiệm của nhóm trưởng:

1. Đôn đốc bà mẹ đi sinh hoạt nhóm thường xuyên và đúng giờ

2. Trợ giúp TTV tại các buổi sinh hoạt nhóm

3. Tìm hiểu hoàn cảnh của từng bà mẹ và những khó khăn mà bà mẹ gặp phải

để cả nhóm cùng chia sẽ và giúp đỡ

4. Theo dõi, hỗ trợ tại nhà các bà mẹ trong nhóm để thực hiện NCBSM hoàn

toàn trong 6 tháng đầu thành công

NHÓM HỖ TRỢ CHO TRẺ ĂN BỔ SUNG HỢP LÝ BL 3.1.7 Tổ chức thực hiện nhóm “Hỗ trợ cho trẻ ăn bổ sung hợp lý”:

1. Mục đích của nhóm hỗ trợ ABS:

• Giúp bà mẹ có kiến thức về ABS

• Giúp bà mẹ có kỹ năng để thực hành ABS đúng

• Bà mẹ chia sẻ kinh nghiệm và giúp nhau thự hiện được cho trẻ ABS đúng cách

2. Đối tượng: Bà mẹ và thành viên gia đình có con 6-24 tháng

3. Tổ chức họp nhóm: 1 lần/1 tháng

4. Chủ đề họp : Những thực hành lý tưởng khi cho trẻ ABS

5. Quản lý nhóm: Y tế thôn

6. Hỗ trợ điều hành nhóm: Cộng tác viên dinh dưỡng, Hội phụ nữ

98

7. Quản lý nhóm: Y tế thôn – Cộng tác viên dinh dưỡng

NHÓM CỘNG ĐỒNG VÀ THÀNH VIÊN GIA ĐÌNH HỖ TRỢ BÀ MẸ

BL 3.1.8 Tổ chức thực hiện họp nhóm Cộng đồng hỗ trợ NDTN

1. Mục đích của nhóm:

o Giúp ông chồng, bố mẹ chồng và những người trụ cột trong gia đình có trẻ

dưới 2 tuổi hiểu được tầm quan trọng của chăm só dinh dưỡng cho bà mẹ

và trẻ trong hai năm đầu đời từ đó họ đưa ra những cam kết hỗ trợ cụ

thể cho bà mẹ trong việc thực hiện NCBSMHT và cho trẻ ABS đúng cách

2. Đối tượng tham gia nhóm :

o Người chồng, bố mẹ chồng và những người có vai trò quyết định trong gia

đình về việc hỗ trợ bà mẹ thực hiện NCBSMHT và nuôi dưỡng trẻ tốt

3. Tổ chức họp nhóm: 2 tháng /1lần

4. Chủ đề họp : o Nguyên nhân và hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ

o Tầm quan trọng của NCBSM, các khuyến nghị về NCBSM và hỗ trợ của gia

đình, cộng đồng trong chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ

o Tầm quan trọng của ABS và hỗ trợ của gia đình, cộng đồng

5. Quản lý nhóm: Y tế thôn

6. Hỗ trợ điều hành nhóm: Cộng tác viên dinh dưỡng, Hội phụ nữ

►4 Kết thúc bài học

(cid:2) Tóm tắt bài học : chiếu bảng lật Những nội dung chính cần nhớ dưới đây

99

BL 3.1.9 Nội dung cần ghi nhớ

1. Các bước thiết lập nhóm: • Bước 1: Lập danh sách các đối tượng tham gia vào các nhóm trong

thôn

• Bước 2: Tổ chức buổi họp thôn để thông tin và thành lập các nhóm

2. Tại mỗi thôn cần thành lập 3 nhóm đối tượng hỗ trợ NDTN: • Nhóm hỗ trợ NCBSM (Bà mẹ mang thai và bà mẹ có con dưới 6 tháng) • Nhóm hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý (Bà mẹ và người trông trẻ trong gia

đình có con từ 6-24 tháng tuổi)

• Nhóm cộng đồng hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ (ông chồng, bố mẹ

chồng…những người có quyền quyết định trong gia đình)

(cid:2) Hỏi HV có câu hỏi nào không (cid:2) Cảm ơn HV đã tham gia

100

BÀI 2 MỘT SỐ KỸ NĂNG THƯỜNG SỬ DỤNG TRONG ĐIỀU HÀNH CUỘC TRUYỀN THÔNG NHÓM TẠI CỘNG ĐỒNG

Mục tiêu bài học

1. Liệt kê được các kĩ năng cơ bản trong truyền thông trực tiếp

2. Biết cách áp dụng các kỹ năng truyền thông trực tiếp trong điều hành cuộc

truyền thông nhóm tại cộng đồng

Phương pháp: Trò chơi, động não, thuyết trình

Phương tiện và tài liệu

(cid:4) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:4) Bảng trắng (cid:4) Bảng lật/PPT bài 2 (BL 3.2.1-3.2.10)

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 2

50

10 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Một số kỹ năng cơ bản trong truyền thông trực tiếp ►3 Áp dụng kỹ năng TT trong điều hành một cuộc truyền thông nhóm

3 ►4 Kết thúc bài học

65 Tổng số thời gian

101

Hướng dẫn giảng

►1 Giới thiệu mục tiêu bài học (BL 3.2.1) ►2 Một số kỹ năng cơ bản trong truyền thông trực tiếp Phương pháp: Trò chơi, Động não, Thuyết trình ngắn

Kỹ năng cơ bản trong truyền thông trực tiếp

(cid:4) Hỏi HV: Là cán bộ cộng đồng, anh/chị đều đã tham gia tuyên truyền vận động bà con trong thôn xã về một chủ đề nào đó, vậy theo kinh nghiệm của anh chị, để trở thành một cán bộ truyền thông tốt cần phải có những kỹ năng gì?

(cid:4) Ghi lại mọi ý kiến của HV – Khen ngợi những ý kiến đúng

(cid:4) Nhận xét chung: Để trở thành một cán bộ truyền thông tốt, chúng ta cần có rất nhiều kiến thức và kỹ năng như các anh chị đã đưa ra. Trong truyền thông trực tiếp cần lưu ý đến một số kỹ năng cơ bản sau:

1. Lắng nghe tích cực

2. Kỹ năng đặt câu hỏi

3. Quan sát

4. Trình bày (Kỹ năng truyền đạt)

5. Kỹ năng sử dụng tranh trong truyền thông trực tiếp

Tìm hiểu và thực hành những kỹ năng cơ bản trong truyền thông trực tiếp 1. Kỹ năng lắng nghe tích cực (cid:4) Yêu cầu 2 HV tình nguyện đóng vai.

(cid:4) Nói riêng với hai người tình nguyện: 1 người đóng vai người nói và một người

đóng vai người nghe.

o Lần 1: người nói kể một chuyện gì đó. Người nghe không chú ý lắng nghe (mắt nhìn đi chỗ khác, nghe điện thoại hoặc nhắn tin…) người nói thấy chán và không nói nữa.

o Lần 2: Người nói kể vẫn câu chuyện đó, người nghe nhìn người nói chăm

chú và rất hào hứng, hỏi lại, nói những từ đệm …

o Mỗi tình huống kéo dài 2 phút (nên chuẩn bị trước khi vào giờ học)

(cid:4) Hai người tình nguyện đóng vai trước lớp và cả lớp quan sát

(cid:4) Khi đóng vai đã kết thúc, GV đặt câu hỏi lần lượt cho người đóng vai

o Hỏi người nói: Bạn cảm thấy thế nào trong tình huống 1?, tình huống 2 ?

102

o Hỏi người nghe: Bạn thu ghi nhận được gì trong tình huống 1? Tình huống

2?

(cid:4) Ghi các ý kiến của HV lên bảng và nhận xét: Nếu chăm chú lắng nghe, người nói sẽ tin tưởng và hứng thú nói nhiều hơn giúp bạn thu được nhiều thông tin hơn

(cid:4) Kết luận: Cách nghe trong tình huống 2 ta gọi là “Lắng nghe tích cực”. Trong truyền thông trực tiếp “ lắng nghe tích cực” sẽ giúp bạn hiểu được vấn đề của đối tượng và sẽ đưa ra được những lời khuyên thích hợp với hoàn cảnh của đối tượng. Chiếu bảng lật 3.2.2 và tóm tắt ý nghĩa của kĩ năng “lắng nghe và thấu hiểu” trong truyền thông trực tiếp về NDTN cho bà mẹ

BL 3.2.2: Kĩ năng lắng nghe tích cực

Lắng nghe như thế nào :

• Kiên trì, chăm chú, biểu lộ sự quan tâm, (hướng về phía người nói, nhìn vào mắt người nói, tỏ thái độ tôn trọng, chân tình, nói những câu đệm như “thế à,vâng, …” để chứng tỏ mình đang lắng nghe )

• Không tranh luận, không cắt ngang lời đối tượng khi không cần thiết;

• Không làm việc riêng khi đối tượng nói

• Hỏi lại những điều mình chưa hiểu hoặc nhắc lại những điểm chính mà đối

tượng vừa trao đổi để chắc chắn đã hiểu đúng ý của đối tượng .

• Tránh những biểu hiện tiêu cực, thiếu tôn trọng (như nhìn chằm chằm vào người nói, nhìn lơ đãng đi nơi khác, ngáp, ngồi ngả người ra ghế, gõ bút liên tục xuống bàn, ngắt lời người đang nói)

2. Kỹ năng đặt câu hỏi (cid:4) Nói vói HV : trong quá trình lắng nghe, để hiểu tường tận vấn để của đối tượng cán bộ truyền thông cần phải hỏi qua hỏi lại vì vậy kỹ năng đặt câu hỏi cũng rất quan trọng. Chúng ta cùng thảo luận về một số loại câu hỏi thường dùng.

(cid:4) Đề nghị cả lớp chơi trò chơi “Tôi làm nghề gì”

(cid:4) Hướng dẫn HV chơi: Mời một HV lên bảng đứng quay lưng lại phía lớp học . Dán sau lưng người ấy 1 mảnh giấy nói rõ họ làm nghề gì ví dụ “giáo viên”, “bác sĩ” “công an”...Cả lớp nhìn thấy biết họ là ai nhưng riêng người đó thì không biết mình là ai.

(cid:4) Người chơi sẽ được hỏi cả lớp bất cứ câu hỏi nào trừ câu “Tôi làm nghề gì ” cho

đến khi biết được mình là ai. Mời tiếp một hai HV lên chơi lại trò chơi.

103

(cid:4) GV viết lại các câu hỏi của họ lên bảng và nhóm theo các loại câu hỏi khác nhau rồi Kết luận: Có rất nhiều loại câu hỏi để ta khai thác thông tin nhưng điều quan trọng là cách đặt câu hỏi thế nào cho phù hợp và hiệu quả nhất.

(cid:4) Chiếu và giải thích bảng lật 3.2.3

BL 3.2.3: Các loại câu hỏi thường dùng trong khai thác thông tin

(cid:5) Câu hỏi đóng: là loại câu hỏi giới hạn nội dung trả lời vào một từ như "có”

hoặc "không”; "đúng” hoặc "sai”; "rồi” hoặc "chưa”. Câu trả lời thường ngắn

gọn, ít thông tin. Câu hỏi đóng ít được dùng để khai thác thông tin mà

thường được hỏi khi muốn đối tượng khẳng định với mình về điều gì đó

(cid:5) Câu hỏi mở: Là câu hỏi buộc đối tượng phải suy nghĩ và trả lời nhiều thông

tin hơn. Câu hỏi mở thường bắt đầu hoặc kết thúc bằng các từ như: tại sao?

khi nào?, như thế nào? bao nhiêu? cái gì? ở đâu.

(cid:5) Câu hỏi gợi mở: Câu hỏi này thường được đưa ra dựa trên câu trả lời của

câu hỏi trước đó nhằm khai thác thông tin sâu hơn liên quan đến vấn đề

mình đang hỏi

(cid:2) Đề nghị HV đưa ra một số ví dụ để hiểu rõ hơn các loại câu hỏi nói trên:

• Câu hỏi đóng:

o Chị đã cho cháu ABS chưa ?

o Chị có cho chau bú ngay sau sinh không?

• Câu hỏi mở:

o Chị cho cháu ăn dặm khi cháu được mấy tháng nào?

o Sau đẻ bao lâu thì chị cho cháu bú bữa đầu tiên ?

• Câu hỏi gợi mở:

o Hỏi: Bữa trưa nay chị cho cháu ăn gì ? - Đáp: Tôi cho cháu ăn bột

o Hỏi tiếp: Chị quấy bột với gì ? - Đáp: Bột quấy với thịt và rau ngót

o Hỏi tiếp: Chị quấy bột như thế nào? Đáp: hầm thịt và rau cho chín nhừ rồi

chắt nước trong quấy bột cho cháu....

104

Lưu ý : nếu không hỏi kỹ như vậy sẽ không tìm ra thực hành chưa đúng của BM

(cid:4) Nói với HV: Cách đặt câu hỏi cũng rất quan trọng trong việc khuyến khích đối

tượng trả lời thật và đầy đủ những thông tin mình cần biết.

BL 3.2.4. Các lưu ý khi đặt câu hỏi

• Nên hỏi câu hỏi ngắn gọn và rõ ràng.

• Khi hỏi nên nhìn vào đối tượng.

• Nên hỏi từng câu một.

• Không hỏi quá nhiều câu hỏi dồn dập làm đối tượng thấy giống như một cuộc

hỏi cung.

• Nên dùng những câu hỏi có mục đích.

• Không nên hỏi những câu hỏi nhằm thoả mãn tính tò mò hoặc câu hỏi không

thích hợp làm cho đối tượng cảm thấy bị ép không muốn trả lời.

3. Kỹ năng quan sát

(cid:2) Chiếu bảng lật 3.2.5 và đề nghị học viên nói xem họ nhìn thấy gì (cid:2) Viết các câu trả lời của học viên lên bảng và kết luận cùng một bức tranh, mỗi

người khác nhau quan sát và thấy một hình ảnh khác nhau… và nếu bạn có kỹ

(cid:2) Trong truyền thông trực tiếp, quan sát là nhìn cẩn thận để biết được đối tượng là gì, vui hay buồn, chú ý hay thờ ơ. Quan sát để thu thập thêm thông tin về những gì tiềm ẩn bên trong lời nói.

năng quan sát tốt bạn sẽ thấy toàn bộ hình ảnh, ý nghĩa của bức tranh.

- Quan sát + Lắng nghe: ==> thu nhận thông tin, bổ sung thông tin.

- Quan sát + Suy xét: ==> hiểu được thông điệp ẩn đằng sau những điều

nghe được.

(cid:2) Chiếu bảng lật 3.2.5 và đưa ra ví dụ cụ thể

BL 3.2.5. Những điều cần quan sát

• Hành vi, cử chỉ, nét mặt, thái độ… của đối tượng: tích cực hay tiêu cực, có

tập trung chú ý hay không

• Quan sát điều kiện, môi trường sống của đối tượng (tiện nghi trong gia đình,

vệ sinh môi trường…)

• Các mối tương giao giữa các thành viên trong gia đình với nhau.

105

(cid:2) Lưu ý HV những điều cần làm khi quan sát, hiểu và giải thích bảng lật 3.2.6

BL 3.2.6. Nên quan sát như thế nào

Nên làm :

• Chủ yếu là kết hợp nhìn với lắng nghe từ nhiều góc độ khác nhau. • Bao quát tất cả nét mặt, cử chỉ, sắc thái… của đối tượng. • Giữ thái độ thoải mái, vui vẻ, cởi mở, tôn trọng đối tượng. • Quan sát một cách kín đáo, tế nhị, lịch sự.

Không nên làm

• Soi mói với ánh mắt thiếu thiện cảm, không tế nhị. • Các ngôn ngữ không lời tỏ ra thiếu tôn trọng, thiếu lịch sự

4. Kỹ năng trình bày (truyền đạt)

(cid:2) Nói với HV: Truyền đạt một kiến thức, một thông điệp mới là một hoạt động mà

tuyên truyền viên nào cũng đã thực hiện thường xuyên. Để đảm bảo nội dung

trình bầy đạt được hiệu quả cao nhất cần lưu ý một số điểm sau đây

BL 3.2.7. Chuẩn bị tốt trước khi trình bầy

- Tìm hiểu kỹ đối tượng trình bầy: Họ là ai, trình độ văn hóa thế nào

- Chuẩn nội dung, chủ đề cần truyền bày: Nắm chắc chủ đề và nội dung cần nói

- Địa điểm,thời gian: nên biết mình sẽ trình bầy ở đâu (tại cuộc họp hay tại nhà

đối tượng) chủ động chuẩn bị và đến trước 15’ để làm quen với địa điểm, đối

tượng giúp bắt đầu buối nói chuyện được thoải mái

- Nên tập trình bầy trước ở nhà cho quen và đảm bảo thời gian trình bầy vừa đủ

106

BL 3.2.8. Các lưu ý khi trình bày

Nên làm

- Tạo không khí vui vẻ, thoải mái trong cuộc nói chuyện

- Sử dụng từ ngữ dễ hiểu, cụ thể, tránh dùng những từ chuyên môn.

- Đưa các ví dụ cụ thể của địa phương, sử dụng tranh ảnh truyền thông (tranh

gấp, tranh lật, mô hình, hiện vật... để minh hoạ.

- Duy trì giọng nói hấp dẫn vừa phải không nói nhỏ quá hoặc to quá

- Hỗ trợ lời nói bằng cử chỉ, dáng điệu, ánh mắt, nét mặt...

- Quan sát (bao quát) sự phản hồi của người nghe để điều chỉnh cách trình bầy

của mình cho hợp lý (hào hứng lắng nghe hay không)

Nên tránh

- Nói đều đều, nói quá nhanh hoặc quá chậm

- Dùng các từ đệm, nói ngọng, tiếng lóng

- Tiếng địa phương có dấu nhấn khác lạ, khịt mũi

6. Kỹ năng sử dụng tranh tuyên truyền (cid:2) Đề nghị học viên: kể tên các loại tranh, ảnh họ đã từng sử dụng khi đi truyền

thông trong thôn bản của mình

(cid:2) Viết lại mọi ý kiến phản hồi của học viên và đề nghị họ chia sẻ kinh nghiệm sử

dụng tranh khi truyền thông trực tiếp: Khi sử dụng tranh truyền thông thường

gặp những khó khăn gì? Cần lưu ý điều gì?

(cid:2) Chiếu bảng lật 3.2.9 và mời HV đọc to những nguyên tắc ghi trong bảng lật

BL 3.2.9. Nguyên tắc sử dụng tranh tuyên truyền

Cách cầm tranh

o Cầm vào mép bức tranh

o Dùng cả hai tay giơ cao bức tranh ngang tầm mắt của các thành viên

o Giữ bức tranh đủ thời gian để người xem có thể nhìn và hiểu được ý nghĩa

của bức tranh

o Di chuyển bức tranh đến trước mắt của từng nhóm để mọi người nhìn

được rõ

107

Mời các thành viên nói ý nghĩa của bức tranh

o Giải thích rõ nội dung/ý nghĩa của từng tranh hoặc hình

o Sắp xếp tranh cùng chiều với các thành viên để dễ quan sát

o Để các bà mẹ/thành viên tham gia tìm hiểu và giải thích lại các bức tranh

o YTTB hoặc TTV chốt lại các nội dung và thông điệp chính từ các bức tranh

►3 Áp dụng các kỹ năng đã học để thực hiện một cuộc họp truyền thông

nhóm tại cộng đồng

(cid:2) Nói với HV: trên thực tế, khi thực hiện một cuộc họp TTTĐHV tại cộng đồng,

tuyên truyền viên cần vận dụng các kỹ năng nói trên một cách nhuần nhuyễn và

linh hoạt phù hợp với từng tình huống hoàn cảnh cụ thể của cộng đồng nhằm thu

được hiệu quả tuyên truyền cao nhất. Muốn làm được điều này, mỗi TTV cần

thực hành nhiều và tự rút ra kinh nghiệm để ngày càng làm tốt hơn

(cid:2) Chiếu bảng lật 3.2.10: Một số gợi ý trong áp dụng kỹ năng truyền thông trong

điều hành một cuộc TTTĐHV tại thôn/bản

BL 3.2.10. ÁP dụng các kỹ năng TTTĐHV trong thực hiện buổi họp tuyên

truyền

• Khi mở đầu cuộc truyền thông: Cần tạo không khí thân mật, thoải mái và

điều chỉnh để mọi người trong nhóm ngồi thoải mái, không bị chắn tầm nhìn…

(kỹ năng trình bầy, kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ năng quan sát, )

• Quá trình buổi truyền thông:

o Tìm hiểu trình độ, kiến thức của đối tượng, khai thác gương người tốt

việc tốt đối với nội dung định tuyên truyền (kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ

năng lắng nghe tích cực)

o Truyền đạt nội dung truyền thông rõ ràng dễ hiểu. Đảm bảo mọi người

cùng tham gia tốt (kỹ năng trình bầy , kỹ năng sử dụng tranh, kỹ

năng quan sát)

• Kết thúc buổi truyền thông: Khẳng định xem mọi người đã hiểu nội dung vừa

108

truyền đạt chưa và cam kết thực hiện thay đổi hành vi (kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ

năng lắng nghe tích cực , kỹ năng quan sát)

►4 Kết thúc bài học:

(cid:2) Điểm lại « mục tiêu bài học » xem đã đi hết các mục tiêu chưa (cid:2) Hỏi học viên còn có ý kiến/câu hỏi gì nữa không ? (cid:2) Giải đáp các câu hỏi, thắc mắc (nếu có) (cid:2) Cám ơn tất cả mọi người đã tham gia

109

BÀI 3. TỔ CHỨC, ĐIỀU HÀNH MỘT BUỔI HỌP NHÓM HỖ TRỢ NDTN TẠI THÔN BẢN

Mục tiêu bài học

1. Nắm được các bước chuẩn bị và lập kế hoạch cho một buổi họp truyền thông

nhóm

2. Nắm được 5 bước tổ chức một cuộc họp nhóm truyền thông thay đổi hành vi

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 2

10

30 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Chuẩn bị để tổ chức buổi họp nhóm HT NDTN tại thôn bản ►3 Các bước tiến hành một buổi họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

3 ►4 Kết thúc bài học

45 Tổng số thời gian

110

Hướng dẫn giảng bài

►1 Mục tiêu bài học: Trình bày mục tiêu bài giảng theo BL

BL 3.3.1. Mục tiêu bài giảng

Sau khi kết thúc bài này, học viên sẽ :

1. Biết cách chuẩn bị và lập kế hoạch cho một buổi họp truyền thông nhóm tại

cộng đồng

2. Nắm được 5 bước thực hiện một cuộc họp « Nhóm hỗ trợ NDTN » cộng đồng

►2 Những việc cần chuẩn bị để tổ chức buổi họp nhóm hỗ trợ NDTN tại

thôn bản

(cid:2) Hỏi HV: Thông thường để tổ chức một cuộc họp truyền thông tại cộng đồng,

anh/chị phải chuẩn bị trước những gì?

(cid:2) Ghi mọi câu trả lời lên bảng, khen ngợi mọi người. Nếu thấy các hoạt động đưa ra

chưa đầy đủ thì gợi ý để HV tự bổ sung cho đầy đủ.

(cid:2) Tổng hợp kết quả. Chiếu bảng lật 3.3.2 và lần lượt giải thích rõ từng hoạt động

cần chuẩn bị trước khi họp

111

(cid:2) BL3.3.2. Những việc cần chuẩn bị để tổ chức buổi họp nhóm HTNDTN tại

thôn bản

1. Xác định được mục tiêu của buổi họp

(cid:1) TTV cần đặt ra mục tiêu rõ ràng: sau buổi họp bà con phải hiểu thông điệp gì

và thực hành nào muốn bà con cam kết thực hiện

Ví dụ:

(cid:1) Hiểu được lợi ích của NCBSM hoàn toàn trong 6 tháng đầu.

(cid:1) Cam kết cho con bú hoàn toàn , không cho ăn, uống bất cứ thứ gì khác

trong vòng 6 tháng đầu

2. Lập kế hoạch tốt cho buổi họp

(cid:1) Xác định chủ đề của buổi họp

(cid:1) Xác định nội dung: Phù hợp với đối tượng tham gia

(cid:1) Xác định phương pháp và các công cụ sử dụng tại buổi họp:Thảo luận nhóm,

dùng tranh truyền thông, trình diễn thức ăn…

(cid:1) Lựa chọn thời gian phù hợp: Thời gian lựa chọn cần thuận tiện để thu hút

được sự tham gia của bà con đông nhất

(cid:1) Thành phần tham gia: Cần xác định rõ ràng để có kế hoạch mời họp hiệu quả

(cid:1) Địa điểm: Thuận tiện và phù hợp với đối tượng tham gia

3. Chuẩn bị trước khi tiến hành các buổi họp:

(cid:2) Thông báo cho trưởng thôn và những người có trách nhiệm về buổi họp để phối

hợp điều hành

(cid:2) Thông báo cho bà con và các thành viên tham dự buổi họp về thời gian, địa điểm,

chủ đề

(cid:2) Xem lại nội dung truyền thông và chuẩn bị trước các công cụ phù hợp (tranh

truyền thông/ dụng cụ truyền thông....)

(cid:2) Xem lại các sổ sách báo cáo

(cid:2) Chuẩn bị trước một số trò chơi và các dụng cụ được sử dụng trong buổi họp

112

Giải thích thêm: trong BL3.3.2, mục 2 “lập kế hoạch”, TTV có thể lập kế hoạch

hàng tháng theo mẫu bảng dưới đây, như vậy bạn có thể nhìn thấy tống quát các

buổi họp sẽ thực hiện trong thôn, trong tháng. Một tháng chỉ cần làm 1 bản kế

hoạch.

Thời gian Địa điểm Thành phần tham dự Chủ đề /Nội dung họp Tài liêu, dụng cụ hỗ

(danh sách mời họp) trợ cần chuẩn bị

(cid:2) Hỏi xem HV có còn câu hỏi nào về phần chuẩn bị và lập kế hoạch cuộc họp nhóm

không?

(cid:2) Lắng nghe và thảo luận các ý kiến của học viên vói toàn bộ lớp

(cid:2) Thống nhất các ý kiến

►3 Các bước tiến hành một buổi họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

(cid:2) Nói với học viên: Có nhiều cách để tiến hành một buổi họp truyền thông tại cộng

đồng, trong khuôn khổ Mô hình nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn chúng ta sẽ hướng

dẫn buổi họp truyền thông tại cộng đồng thông qua 5 bước như bảng lật dưới

đây:

BL 3.3.3. Các bước tiến hành một buổi nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

Phần mở đầu: Ổn định tổ chức/ Giới thiệu và làm quen

Bước 1: Ôn lại chủ đề của buổi họp lần trước

Bước 2: Tìm hiểu kinh nghiệm của bà con về chủ đề mới

Bước 3: Chia sẻ với bà con nội dung của chủ đề mới

Bước 4: Thống nhất những việc cần thực hiện tại nhà

Bước 5: Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch cho buổi họp lần sau

113

(cid:2) Chiếu lần lượt các bảng lật 3.3.4 – 3.3.6 và giải thích chi tiết thực hiện của

từng bước

BL 3.3.4 : Mở đầu cuộc họp và ôn lại chủ đề họp lần trước

Phần mở đầu: Ổn đinh tổ chức/ Giới thiệu và làm quen

• Tạo không khí vui vẻ (Chọn phương pháp phù hợp với đối tượng tham gia:

Hát tập thể, đơn ca hoặc kể chuyện vui…)

• Giới thiệu người mới tham gia lần đầu tiên (nếu có)

Bước 1: Ôn lại chủ đề của buổi họp lần trước

• Ôn lại những thông tin của các buổi họp trước đã giới thiệu

• Thực hành (hoặc đóng vai) những việc làm đã được thống nhất trong buổi

họp trước (nếu có)

• Tìm hiểu thật kỹ các cá nhân đã làm theo những điều đã thống nhất tại các buổi họp trước và thực hành các hành vi tốt tại nhà theo khuyến cáo của cán bộ y tế.

• Lưu ý: Nếu thấy nhiều người trong nhóm chưa thực hiện được những điều đã cam kết trong các buổi họp trước, TTV cần tìm hiểu xem lí do tại sao lại

chưa thực hiện. Giành thời gian để cả nhóm thảo luận đưa ra giải pháp hoặc hỗ trợ thiết thực giúp mọi người thay đổi hành vi

BL 3.3.5 : Tìm hiểu kinh nghiệm của bà con và Giới thiệu về chủ để mới

(Phát hiện ĐHTC)

Bước 2: Tìm hiểu kinh nghiệm của bà con về chủ đề mới

• Giới thiệu tên chủ đề mới

• Tìm hiểu các thực hành thông thường tại thôn liên quan đến chủ đề mới

• Xác định các điển hình tích cực (nếu có): Là những người đã có những

cách làm tốt như chủ đề mới.

Bước 3: Chia sẻ với bà con nội dung của chủ đề mới

• Chia sẻ các thông điệp và khuyến cáo những thực hành tốt theo chủ đề

mới

• Trình diễn các thực hành (nếu có)

114

BL 3.3.6 : Cam kết thực hiện và kết thúc cuộc họp

Bước 4: Thống nhất những việc cần thực hiện tại nhà

• Thống nhất với bà con những việc cần thực hiện tại nhà

• Thảo luận với bà con: làm thế nào để thực hiện những việc đã thống nhất

• Thực hành hoặc tổ chức đóng vai

Bước 5: Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch cho buổi họp lần sau

• Đánh giá buổi họp: điểm mạnh, điểm hạn chế cần rút kinh nghiệm • Lập kế hoạch cho buổi họp sau

►4 Kết thúc bài học

(cid:2) Hỏi xem học viên có ý kiến gì về các bước triển khai một cuộc họp nhóm không ?

(cid:2) Thảo luận các ý kiến bổ sung của học viên

(cid:2) Thống nhất ý kiến và nói rằng chúng ta sẽ thực hành điều hành một cuộc nhóm

trong phần sau

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

115

BÀI 4. NỘI DUNG CHỦ ĐỀ HỌP NHÓM HỖ TRỢ NDTN TẠI THÔN BẢN

Mục tiêu bài học

1. Thuộc được tên 15 chủ đề họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

2. Hiểu cấu trúc của tấm thẻ « Hướng dẫn điều hành họp nhóm » và biết cách

sử dụng thẻ trong việc thực hiện một cuộc họp nhóm

3. Hiểu và sử dụng được bộ tranh truyền thông trong điều hành họp nhóm

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật bài 4 chương 3

(cid:2) Tấm thẻ: CHỦ ĐỀ 1: DINH DƯỠNG BÀ MẸ KHI MANG THAI VÀ KHI

ĐANG NCBSM

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5

15

20 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Giới thiệu và thảo luận nội dung 15 chủ đề NDTN ►3 Giới thiệu cấu trúc và nội dung chi tiết một tấm thẻ mẫu

5 ►4 Kết thúc bài học

45 Tổng số thời gian

116

Hướng dẫn giảng bài

►1 Giới thiệu mục tiêu

BL 3.4.1 Mục tiêu bài giảng

Sau khi kết thúc bài này, học viên có khả năng :

1. Thuộc được tên 15 chủ đề họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản

2. Hiểu được cấu trúc của tấm thẻ « Hướng dẫn điều hành họp nhóm » và cách

sử dụng thẻ trong việc thực hiện một cuộc họp nhóm

3. Hiểu và sử dụng được bộ tranh truyền thông trong điều hành họp nhóm

►2 Giới thiệu và thảo luận nội dung 15 chủ đề NDTN

(cid:2) Nói với HV rằng : Trong các bài học trước ta đã thống nhất và biết cách thành lập

tại mỗi thôn, xóm ba loại nhóm Hỗ trợ NDTN:

1. Nhóm hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn

2. Nhóm hỗ trợ cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

3. Nhóm cộng đồng hỗ trợ nuôi dưỡng trẻ nhỏ

(cid:2) Đề nghị HV suy nghĩ và trả lời xem: Nên tuyên truyền những thông điệp gì là phù

hợp nhất đối với từng nhóm đối tượng trên ?

(cid:2) Phát cho mỗi bàn 3 tờ phiếu :

o Mầu hồng : Ghi những thông diệp phù hợp với nhóm « Hỗ trợ NCBSM hoàn

toàn »

o Mầu Xanh : Ghi thông điệp phù hợp với nhóm « Hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý »

o Màu vàng : Ghi thông điệp phù hợp với nhóm « Cộng đồng hỗ trợ NDTN »

(cid:2) Có 5 phút để các bàn thảo luận và ghi phiếu, nhóm nào xong thì dán những tờ

phiếu lên bảng

(cid:2) GV cùng HV điểm lại các nội dung trong các tờ phiếu sau đó chiếu bảng lật

3.4.2 vừa giải thích bảng lật vừa so sánh với các tờ phiếu

117

BL 3.4.2 – 3.4.4. Các nội dung họp nhóm hỗ trợ

NCBSM hoàn toàn

1) Dinh dưỡng bà mẹ khi mang thai và khi đang cho con bú

2) Bú mẹ ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh và lợi ích của sữa non

3) Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu

4) Cho trẻ bú mẹ đúng cách

5) Chuẩn bị cho con ăn bổ sung

Cho trẻ ABS đúng cách

6) Cho trẻ ăn đủ số bữa mỗi ngày theo độ tuổi

7) Cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa ăn

8) Thực hành trình diễn chuẩn bị một bữa ăn bổ sung cho trẻ

9) Cách chế biến bữa ăn hợp vệ sinh cho trẻ

10) Chăm sóc dinh dưỡng khi trẻ ốm (bệnh)

11) Chăm sóc dinh dưỡng khi trẻ tiêu chảy và NKHHC

12) Giúp trẻ ăn ngoan (cách cho trẻ ăn tích cực)

Nhóm cộng đồng

13) Nguyên nhân và hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ

14) Tầm quan trọng của NCBSM và hỗ trợ của gia đình, cộng đồng trong

chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ

15) Tầm quan trọng của ABS, thực hành lý tưởng về ABS và hỗ trợ của gia

đình, cộng đồng

►3 Giới thiệu cấu trúc và nội dung một tấm thẻ hướng dẫn họp nhóm

(cid:2) Nói với HV: Trên đây là 15 chủ đề của các cuộc họp nhóm, nội dung của mỗi

chủ đề và hướng dẫn thực hiện buổi họp về chủ đề này như thế nào sẽ được

trình bầy rõ ràng trên một tấm thẻ.

(cid:2) Mời HV mở sách Học viên ra - phần nội dung các chủ đề họp nhóm và nói với

HV : Trên thực tế , các chủ đề này được in riêng biệt ra và ép plastic phát cho

118

mỗi TTV một bộ thẻ . Khi tiến hành một cuộc họp, TTV sẽ chọn tấm thẻ thích

hợp xem kỹ trước và mang theo để tiến hành họp

(cid:2) Giơ cao 1 tấm thẻ lên và nói với HV : ví dụ đây là thẻ Chủ đề 1 "Dinh dưỡng

BM khi mang thai và khi đang NCBSM“ ... vừa giới thiệu từng phần của tờ phiếu

vừa giải thích cách sử dụng:

• Mặt 1: Có ghi Mục đích họp, phía dưới được chia làm 2 cột. Cột bên trái là

những thông tin và thực hành cần phổ biến trong cuộc họp. Cột bên phải là

phần giải thích tại sao cần biết và làm theo những thực hành đã đưa ra ở cột

bên.

• Mặt 2: Là "gợi ý cách thực hiện“ buổi họp theo năm bước cơ bản đã học

trong bài trước . GV hướng dẫn HV điểm qua từng bước một

Lưu ý : HV sẽ học thông qua thực hành là chính nên GV chỉ giới thiệu 1 chủ đề

sau đó HV sẽ nghiên cứu kỹ các chủ đề khác trong phần sau « thực hành – điều

hành cuộc họp thôn »

(cid:2) Lần lượt chiếu bảng lật 3.4.5. và 3.4.11 : ví dụ cụ thể chủ đề 1 của nhóm hỗ

trợ NCBSM hoàn toàn

CHỦ ĐỀ 1: DINH DƯỠNG BÀ MẸ KHI MANG THAI VÀ KHI ĐANG NCBSM

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Nói được những chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ khi mang thai • Nói được những chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ đang NCBSM

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Chăm sóc dinh dưỡng BM khi mang

thai - Khi mang thai và khi đang

Ăn no - Uống đủ - Ngủ tốt NCBSM, bà mẹ phải ăn, uống đủ

chất dinh dưỡng cho hai người là - Ăn thêm 1 - 2 bát cơm/ngày

cho mình và cho con của mình vì - Ăn nhiều đủ 4 nhóm thức ăn

vậy bà mẹ cần ăn , uống nhiều - Uống đủ: 1,5 - 2 lít nước/ngày

hơn bình thường, - Ngủ đủ: 8 giờ/ngày

Chăm sóc dinh dưỡng bà mẹ khi - Bà mẹ cần ngủ tốt để có tinh NCBSM thần thoải mái không mệt mỏi Ăn no - Uống đủ - Ngủ tốt làm ảnh hưởng đến sự tiết sữa - Ăn thêm 2-3 bát cơm/ngày

- Ăn nhiều đủ 4 nhóm thức ăn

119

- Những chất kích thích như rượu,

- Uống nhiều nước : ít nhất 1,5 - 2

lít/ngày bia, thuốc lá…cũng ảnh hưởng

đến chất lượng của sữa mẹ nên - Nghỉ ngơi hợp lý

- Không dùng chất kích thích

ảnh hưởng đến sức khỏe của con

Gợi ý thực hiện

Mở đầu : Ổn định tổ chức

• Tạo không khí thân mật thoải mái: Trong thời gian chờ đợi bà mẹ đến đông đủ, y tế/phụ nữ thôn và bà mẹ nhóm trưởng vừa nói chuyện thân mật vừa quan sát cách bà mẹ cho con bú và cách ngậm bắt vú của trẻ, nếu thấy chưa đúng thì hướng dẫn và chỉnh sửa ngay

• Hỏi han tình hình cho con bú tại nhà, chế độ ăn của bà mẹ, chế độ làm việc

của bà mẹ và sự hỗ trợ của các thành viên gia đình để nắm vững tình hình cụ thể của từng bà

• Giới thiệu người mới tham gia lần đầu tiên (nếu có)

Bước 1. Ôn bài cũ

- TTV tóm tắt lại bài cũ

- Hỏi BM về việc thực hành NCBSMHT tại nhà

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm – Điển hình tích cực

- Giới thiệu tên chủ đề mới: Dinh dưỡng cho bà mẹ khi mang thai và khi NCBSM

- Đề nghị bà mẹ đang mang thai nói xem hiện họ ăn, uống nghỉ ngơi như thế nào ?

- Bà mẹ đang NCBSM nói xem hàng ngày ăn uống, nghỉ ngơi như thế nào ?

- Khen ngợi bà mẹ đã biết ăn uống, nghỉ ngơi tốt (xác định đây là bà mẹ Điển hình tích cực)

Bước 3. Thảo luận nội dung chủ đề mới

- Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

- Giới thiệu nội dung và giải thích « Dinh dưỡng cho bà mẹ khi mang thai và khi NCBSM » như trong bảng trên

- Hỏi bà mẹ xem để thực hiện được ăn, uống như vậy cần phải làm gì ? có thể gặp những khó khăn như thế nào ?

- Mời bà mẹ Điển hình tích cực chia sẻ kinh nghiệm

- Mời bà mẹ thảo luận giải pháp có thể làm được để khắc phục những khó khăn trên

120

Bước 4. Thống nhất các thực hành tại nhà

- Thống nhất cam kết thực hiện « ăn no – uống đủ - ngủ tốt » để mẹ khỏe, con khỏe

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

- Đánh giá cuộc họp :

o Khen những bà mẹ tham gia thảo luận tích cực

o Động viên các bà mẹ ít nói cần tham gia tích cực hơn

o Hỏi bà mẹ xem có góp ý gì không, cần thay đổi gì trong buổi họp tới không.

- Cám ơn bà mẹ và hẹn cuộc họp lần sau

Lưu ý : GV nhấn mạnh trên thực tế, các bước này đan xen và nối tiếp nhau – khi

thực hiện TTV cần vận dụng một cách linh hoạt và tùy theo tình hình thực tế ở thôn

mình. Hướng dẫn này chỉ là một công cụ nhắc nhở để chắc chắn bạn đã thực hiện

tốt một cuộc họp, không quên điều gì

►4 Giới thiệu cách sử dụng bộ tranh tư vấn

(cid:2) Nói với HV: Ngoài các tấm thẻ hướng dẫn thực hiện một cuộc họp theo từng chủ

đề như vừa giới thiệu ở phần trước, dự án sẽ cung cấp cho TTV một số tranh

truyền thông với hình ảnh hấp dẫn dễ hiểu (GV giơ cao một số tranh tư vấn cho

HV xem) nhằm giúp đối tượng dễ nhớ, nhớ lâu, đăc biệt đối với với bà mẹ có

trình độ văn hoá thấp.

(cid:2) GV đưa ra một tranh và giới thiệu cấu trúc và nội dung của một tranh :

• Mặt trước là 1 bức tranh phản ánh nội dung thông điệp cần tuyên truyền

• Mặt sau bức tranh là nội dung chính của thông điệp đó

Lưu ý : Trước khi chuẩn tổ chức họp nhóm, TTV cần chọn tranh phù hợp với chủ đề

định họp. Có những chủ đề cần 2-3 tranh

(cid:2) Cách sử dụng tranh tư vấn trong các buổi họp nhóm

• Cầm vào mép tranh, giơ ngang tầm mắt và đưa từ từ một vòng sao cho

mọi người đều có thể nhìn rõ bức tranh

• Đề nghị mọi người phát biểu xem họ thấy gì trong tranh.

• Khen ngợi những ý kiến đúng. Giữ nguyên bức tranh quay về phía mọi

người và giới thiệu nội dung thông điệp cần tuyên truyền. Lưu ý : TTV có

121

thể nhìn vào mặt sau của tranh để giới thiệu cho đúng và đầy đủ mọi

thông tin

• Đề nghị mọi người liên hệ đến hoàn cảnh thực tế của mình thảo luận để

thảo luận về nội dung tranh và những thực hành mới cần làm theo

• Tóm tắt, thống nhất những thực hành tốt và cam kết làm theo.

(cid:2) Khi kết thúc buổi truyền thông, cần để các tranh theo thứ tự và kiểm tra xem bộ

tranh tư vấn có đủ không để tránh thất lạc

►5 Kết thúc bài học

(cid:2) Hỏi xem học viên có ý kiến gì về các nội dung đã học

(cid:2) Thảo luận các ý kiến bổ sung của học viên

(cid:2) Thống nhất ý kiến

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

122

BÀI 5. THỰC HÀNH ĐIỀU HÀNH CUỘC HỌP NHÓM HỖ TRỢ NCBSM HOÀN TOÀN

Mục tiêu bài học

1. Nắm vững các hoạt động cụ thể khi thực hiện 5 bước triển khai cuộc họp

nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn

2. Thực hành điều hành được cuộc họp nhóm hỗ trợ NCBSM Hoàn toàn theo

5 bước như đã nêu trên

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật (cid:2) Thẻ hướng dẫn điều hành cuộc họp nhóm « Hỗ trợ NCBSM hoàn toàn »

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5

20

30 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Thảo luận về 5 bước điều hành cuộc họp nhóm Hỗ Trợ NCBSM hoàn toàn và các điểm khác biệt của từng bước cần lưu ý ►3 Giảng viên thực hành mẫu điều hành một cuộc họp nhóm hỗ trợ NCBSMHT theo 5 bước trên đây

70 ►4 Học viên thực hành điều hành cuộc họp nhóm hỗ trợ NCBSM HT

5 ►5 Kết thúc bài học

130 Tổng số thời gian

123

Hướng dẫn giảng bài

►1 Mục tiêu bài giảng: Giới thiệu bảng lật về mục tiêu bài giảng

BL 3.5.1. Mục tiêu của bài học

Sau khi học xong bài này, học viên có khả năng :

1. Nắm vững những điểm khác biệt cần lưu ý trong 5 bước điều hành cuộc họp

nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn

2. Thực hành điều hành được cuộc họp nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn theo 5

bước như đã nêu trên

►2 Giới thiệu các việc làm cụ thể của 5 bước điều hành cuộc họp nhóm Hỗ

trợ NCBSM hoàn toàn

(cid:2) Đề nghị HV nhắc lại 5 bước điều hành một cuộc họp nhóm truyền thông trực tiếp

về NDTN tại cộng đồng.

(cid:2) BL 3.5.2 : Năm bước điều hành một cuộc họp nhóm

Phần mở đầu: Ổn định tổ chức/ Giới thiệu và làm quen

Bước 1: Ôn lại chủ đề của buổi họp lần trước

Bước 2: Tìm hiểu kinh nghiệm của bà con về chủ đề mới

Bước 3: Chia sẻ với bà con nội dung của chủ đề mới

Bước 4: Thống nhất những việc cần thực hiện tại nhà

Bước 5: Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch cho buổi họp lần sau

Nói với HV : Trong mỗi thôn chúng ta sẽ có ba loại nhóm « Hỗ trợ NDTN » khi

điều hành các cuộc họp nhóm chúng ta đều tuân thủ 5 bước nói trên. Tuy nhiên

vì đối tượng và mục đích của từng loại nhóm khác nhau nên cần áp dụng 5 bước

hướng dẫn này một cách linh hoạt để đạt được hiệu quả cao nhất.

(cid:2) Đối với nhóm Hỗ trợ NCBSM hoàn toàn, đối tượng là bà mẹ mang thai ba tháng

cuối và BM có con dưới 6 tháng tuổi và có 6 chủ đề họp chính như sau:

124

BL 3.5.3 Chủ đề họp nhóm « Hỗ trợ NCBSM hoàn toàn »

1. Dinh dưỡng bà mẹ khi mang thai và khi đang cho con bú

2. Cho bú mẹ ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh

3. Lợi ích của sữa non

4. Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu

5. Cho trẻ bú mẹ đúng cách

6. Chuẩn bị cho con ăn bổ sung

Lưu ý : khi chọn chủ đề cho buổi họp nhóm, TTV cần chọn chủ đề phù hợp nhất

với đối tượng bà mẹ hiện có trong nhóm mình đang quản lý. Ví dụ trong nhóm

hiện đang có mấy bà mẹ sắp đến ngày đẻ - nên chọn chủ đề « lợi ích của sữa

non » hay «cho trẻ bú ngay sau sinh ». Nếu trong nhóm có bà mẹ con đã 5

tháng tuổi – chọn chủ đề «Chuẩn bị cho trẻ ăn bố sung»

(cid:2) Lần lượt chiếu bảng lật 3.5.2 đến 3.5…. và giải thích

BL 3.5.4. Phần mở đầu

Ổn định tổ chức/ Giới thiệu và làm quen

• Tạo không khí thân mật thoải mái: Trong thời gian chờ đợi bà mẹ đến đông đủ,

y tế/phụ nữ thôn và bà mẹ nhóm trưởng vừa nói chuyện thân mật vừa quan sát

cách bà mẹ cho con bú và cách ngậm bắt vú của trẻ, nếu thấy chưa đúng thì

hướng dẫn và chỉnh sửa ngay

• Hỏi thăm tình hình cho con bú tại nhà, chế độ ăn, uống nghỉ ngơi của bà mẹ

• Xác định bà mẹ nào vẫn cho con bú hoàn toàn-đánh dấu vào sổ theo dõi, bà

mẹ nào vắng mặt – tìm hiếu lý do để giúp đỡ kịp thời…

• Cân trẻ tham gia trong nhóm để theo dõi sự tăng trưởng của các cháu

• Giới thiệu người mới tham gia lần đầu tiên (nếu có)

125

Giải thích thêm : Với buổi họp nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn thì phần mở đầu

cuộc họp là thời gian thích hợp nhất để TTV quan sát bà mẹ cách cho con bú có gì

chưa đúng chỉnh sửa ngay

BL 3.5.5. Bước 1 : Ôn lại nội dung đã thảo luận trong buổi họp trước

• Đề nghị nhóm trưởng hỏi xem bà mẹ có nhớ lần họp trước họp về thông điệp gì?

Các thực hành và giải pháp nào đã được thống nhất? Gợi ý và động viên một vài

bà mẹ tự nói ra

• Thực hành (hoặc đóng vai) những việc làm/thực hành đã được thống nhất trong

buổi họp trước (nếu có)

• TTV tóm tắt và nhắc lại nội dung đã họp lần trước

• Nếu có nhiều người không nhớ nội dung họp lần trước hoặc chưa thực hiện

những thực hành đã cam kết thì dành thời gian ôn lại hoặc tìm hiểu lý do tại sao

bà mẹ chưa thực hiện được những thực hành này để trợ giúp kịp thời

BL 3.5.6. Bước 2 - Tìm hiểu kinh nghiệm của các bà mẹ về chủ đề mới về

NCBSM

• Giới thiệu tên chủ đề mới

• Mời từng bà mẹ nói về những thực hành (có liên quan đến chủ đề mới) mà bà

mẹ vẫn thường làm tại nhà.

• Khen ngợi những bà mẹ đã biết cách làm tốt và gọi đó chính là bà mẹ “điển hình

tích cực”

BL 3.5.7. Bước 3 - Giới thiệu nội dung chủ đề mới

• Dùng tranh để hướng dẫn các thông điệp liên quan đến chủ đề mới và khuyến

khích những thực hành tốt theo chủ đề mới.

• Trình diễn – đóng vai và hướng dẫn bà mẹ các thực hành nếu cần thiết

• Tóm tắt lại nội dung thông điệp chính của chủ đề ngắn gọn, đơn giản và dễ

nhớ

126

Lưu ý: Trong bước 3 , nội dung họp nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn đều xoay

quanh vấn đề làm thế nào để NCBSM hoàn toàn thành công trong 6 tháng đầu và tại

sao cần làm như vậy

BL 3.5.8. Bước 4 - Chia sẻ kinh nghiệm giữa các bà mẹ và cam kết những

thực hành tại nhà.

• Thảo luận và thống nhất những việc cần làm tại nhà theo chủ đề của buổi họp

o Các thông điệp nào các bà mẹ cần nhớ

o Các thực hành về NCBSM tối ưu các bà mẹ cần phải thực hiện

• Chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ điển hình tích cực: Làm thế nào để được gia đình (đặc biệt là ông chồng và bà mẹ chồng) hỗ trợ bà mẹ NCBSM hoàn toàn

thành công ?

• Cam kết thực hiện các thực hành về NCBSM tối ưu vừa học trong chủ đề mới

BL 3.5.9. Bước 5 Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch cho buổi họp lần sau

• Điểm mạnh: Khen ngợi bà mẹ đi họp đầy đủ ; Bà mẹ tham gia thảo luận tích

cực ; và các bà mẹ vẫn đang tiếp tục NCBSM hoàn toàn

• Điểm hạn chế: Nhắc nhở các bà mẹ ít tham gia thảo luận, động viên họ hãy

cố gắng tự tin hơn trong các cuộc họp lần sau

• Kế hoạch cho buổi họp tiếp theo: Thời gian; địa điểm, chủ đề họp...

►3 Giảng viên thực hành mẫu điều hành một cuộc họp nhóm hỗ trợ

NCBSMHT theo 5 bước trên đây

(cid:2) Nói với HV : chúng tôi (2 giảng viên) sẽ đóng vai là TTV, cả lớp đóng vai là bà mẹ

chúng ta sẽ cùng thực hành đóng vai một cuộc họp nhóm với chủ đề « Chăm sóc

dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và bà mẹ đang NCBSM »

127

(cid:2) GV chọn tấm thẻ chủ đề 1 (trong phần phụ lục 1 sách GV) – Nhóm hỗ trợ NSBSM

hoàn toàn « Chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và bà mẹ đang NCBSM »

và nói: Tôi sẽ sử dụng tấm thẻ này để điều hành cuộc họp. Các bạn hãy quan sát

kỹ để sau buổi thực hành chúng ta cùng nhận xét và góp ý kiến theo gợi ý sau :

• Người điều hành họp có thực hiên đủ 5 bước không ?

• Họ áp dụng những kỹ năng truyền thông nào trong mỗi bước ?

►4 HV thực hành điều hành cuộc họp nhóm hỗ trợ NCBSM HT

(cid:2) Chia nhóm học viên theo nhóm 8-10 người ; Mỗi nhóm thực hành họp 1 chủ đề

(Chọn trong sách HV phần phụ lục 2)

(cid:2) Phân công trong nhóm : 2 học viên đóng vai TTV để điều hành cuộc họp, 1 học

viên đóng vai giám sát viên, sử dụng bảng kiểm để giám sát; số còn lại đóng vai

thành viên (bà mẹ mang thai và bà mẹ có con dưới 6 tháng) trong cuộc họp

(cid:2) Các nhóm đọc kỹ nội dung của chủ đề được phân công (10’)

(cid:2) Các nhóm thực hành đóng vai điều hành cuộc họp (40’)

(cid:2) Sau khi các nhóm thực hành đóng vai, mời 1 nhóm lên đóng vai điều hành một

cuộc họp cho cả lớp xem

(cid:2) Cả lớp nhận xét để rút kinh nghiệm cho nhóm thực hành

►5 Kết thúc bài học

(cid:2) Hỏi học viên có ý kiến gì về bài thực hành này

(cid:2) Thảo luận, góp ý và thống nhất ý kiến

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

128

BÀI 6. THỰC HÀNH ĐIỀU HÀNH MỘT CUỘC HỌP NHÓM HỖ TRỢ TRẺ ĂN BỔ SUNG HỢP LÝ

Mục tiêu bài học

1. Nắm vững các hoạt động cụ thể khi thực hiện 5 bước triển khai cuộc họp

nhóm hỗ trợ cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

2. Thực hành điều hành được cuộc họp nhóm hỗ trợ cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

theo 5 bước như đã nêu trên

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật (cid:2) Các tấm thẻ hướng dẫn họp nhóm « Hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý » (trong phần

phụ lục 1)

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5

10 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Giới thiệu các việc làm cụ thể của 5 bước điều hành cuộc họp nhóm Hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý

30 ►3 Giảng viên thực hành mẫu điều hành một cuộc họp nhóm hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý theo 5 bước trên đây

70 ►4 Học viên thực hành điều hành cuộc họp nhóm hỗ trợ cho trẻ ABS hợp lý

5 ►5 Kết thúc bài học

120 Tổng số thời gian

129

Hướng dẫn giảng bài

►1 Mục tiêu bài giảng: Giới thiệu bảng lật về mục tiêu bài giảng

BL 3.6.1. Mục tiêu của bài học

Sau khi học xong bài này, học viên có khả năng :

1. Nắm vững các hoạt động cụ thể khi thực hiện 5 bước triển khai cuộc họp

nhóm hỗ trợ cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

2. Thực hành điều hành được cuộc họp nhóm hỗ trợ cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

theo 5 bước như đã nêu trên

►2 Giới thiệu 5 bước điều hành cuộc họp nhóm Hỗ trợ cho trẻ ABS đúng

cách

(cid:2) Nói với HV: Vì cả lớp vừa thực hành một vòng với nội dung họp nhóm « Hỗ trợ

NCBSM hoàn toàn » rồi, đối với điều hành họp nhóm « Hỗ trợ cho trẻ ABS đúng

cách » chúng ta cũng tuân thủ 5 bước như vậy với nội dung hỗ trợ cho trẻ ABS

hợp lý và đối tượng của nhóm này là bà mẹ có con từ 6- 24 tháng cuối và thành

viên trong gia đình – những người thường xuyên trực tiếp chuẩn bị bữa ăn cho

trẻ và cho trẻ ăn .

BL 3.6.2 Các chủ đề họp nhóm « Hỗ trợ cho trẻ ABS đúng cách »

1. Cho trẻ ăn đầy đủ số lượng mỗi ngày theo độ tuổi

2. Cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa ăn

3. Thực hành trình diễn chuẩn bị một bữa ăn bỗ sung cho trẻ

4. Cách chế biến bữa ăn hợp vệ sinh cho trẻ

5. Chăm sóc dinh dưỡng khi trẻ ốm (bệnh)

6. Giúp trẻ ăn ngoan (Cách cho trẻ ăn tích cực)

130

►3 Giảng viên thực hành mẫu

(cid:2) Nói với HV : Chúng tôi (2 giảng viên) sẽ đóng vai là TTV, cả lớp đóng vai là bà mẹ

và người trông trẻ, chúng ta sẽ cùng thực hành đóng vai một cuộc họp nhóm với

chủ đề bất kỳ trong 6 chủ đề trên

(cid:2) Ví dụ GV chọn tấm thẻ chủ đề 2 – Nhóm hỗ trợ cho trẻ ABS đúng cách « Cho trẻ

ăn đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa ăn » và nói : Tôi sẽ sử dụng tấm thẻ này

để điều hành cuộc họp. Các bạn hãy quan sát kỹ để sau buổi thực hành chúng ta

cùng nhận xét và góp ý kiến theo gợi ý sau :

• Người điều hành họp có thực hiên đủ 5 bước không?

• Họ áp dụng những kỹ năng truyền thông nào trong mỗi bước?

►4 Học viên thực hành theo nhóm

(cid:2) Chia nhóm học viên theo nhóm 8-10 người ;

(cid:2) Phân công trong nhóm : 2 học viên đóng vai TTV để điều hành cuộc họp, 1 học

viên đóng vai giám sát viên, sử dụng bảng kiểm để giám sát; số còn lại đóng vai

thành viên (bà mẹ có con từ 6-24 tháng tuổi và người trông trẻ) trong cuộc họp

(cid:2) Các nhóm đọc kỹ nội dung của chủ đề được phân công (10’)

(cid:2) Các nhóm thực hành đóng vai điều hành cuộc họp (40’)

(cid:2) Sau khi các nhóm thực hành đóng vai, mời 1 nhóm lên đóng vai điều hành một

cuộc họp cho cả lớp xem

(cid:2) Cả lớp nhận xét để rút kinh nghiệm cho nhóm thực hành

►5 Kết thúc bài học

(cid:2) Hỏi học viên có ý kiến gì về bài thực hành này

(cid:2) Thảo luận, góp ý và thống nhất ý kiến

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

131

BÀI 7. THỰC HÀNH ĐIỀU HÀNH MỘT CUỘC HỌP NHÓM CỘNG ĐỒNG HỖ TRỢ NUÔI DƯỠNG TRẺ NHỎ

Mục tiêu bài học

1. Nắm vững các hoạt động cụ thể khi thực hiện 5 bước triển khai cuộc họp

nhóm Cộng đồng hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ đúng cách

2. Thực hành điều hành được cuộc họp nhóm Cộng đồng hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ

nhỏ đúng cách

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật (cid:2) Các tẩm thẻ hướng dẫn diều hành họp nhóm « Cộng đồng hỗ trợ NDTN »

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5

5 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Nhắc lại 5 bước điều hành cuộc họp nhóm Cộng đồng hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ hợp lý

30 ►3 Giảng viên thực hành mẫu điều hành một cuộc họp nhóm Cộng

70 đồng hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ hợp lý theo 5 bước trên đây ►4 Học viên thực hành điều hành cuộc họp nhóm Cộng đồng hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ hợp lý

5 ►5 Kết thúc bài học

115 Tổng số thời gian

132

Hướng dẫn giảng bài

►1 Mục tiêu bài giảng: Giới thiệu bảng lật về mục tiêu bài giảng

BL 3.7.1. Mục tiêu của bài học

Sau khi học xong bài này, học viên có khả năng :

1. Nắm chắc 5 bước triển khai cuộc họp nhóm « Cộng đồng hỗ trợ NDTN »

2. Thực hành điều hành được cuộc họp nhóm « Cộng đồng hỗ trợ NDTN »

►2 Điểm lại cách điều hành họp nhóm Cộng đồng hỗ trợ NDTN

(cid:2) Nói với HV: Đối tượng tham gia nhóm “Cộng đồng hỗ trợ NDTN” là người chồng, bố mẹ chồng… là những người có vai trò quyết định trong gia đình về

việc nuôi dưỡng trẻ như thế nào. Vì vậy mục đích sinh hoạt của nhóm này là

giúp họ hiểu được tầm quan trọng của chăm sóc dinh dưỡng bà mẹ mang thai

và trẻ nhỏ trong hai năm đầu đời từ đó họ có những hành động hỗ trợ cụ thể

giúp bà mẹ thực hiện NCBSMHT thành công và cho trẻ ABS đúng cách

(cid:2) Điều hành cuộc họp này cũng tuân thủ 5 bước như các cuộc họp khác nhưng TTV cần lưu ý giành nhiều thời gian thảo luận hơn để có được những cam kết

hỗ trợ cụ thể và thiết thực nhất từ phía các thành viên trong nhóm

(cid:2) Nhóm “Cộng đồng hỗ trợ NDTN” họp 2 tháng một lần với những chủ đề sau :

BL 3.7.2: Các chủ đề họp nhóm

1. Nguyên nhân và hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ

2. Tầm quan trọng của NCBSM, các khuyến nghị về NCBSM và hỗ trợ của gia đình, cộng đồng trong chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ

3. Tầm quan trọng của ABS và hỗ trợ của gia đình, cộng đồng

133

►3 Giảng viên thực hành mẫu (cid:2) Nói với HV : chúng tôi (2 giảng viên) sẽ đóng vai là TTV, cả lớp đóng vai là thành

viên của nhóm « Cộng đồng hỗ trợ NDTN ».

(cid:2) Các học viên nhận xét và rút kinh nghiệm sau khi xem thực hành mẫu.

►4 Học viên thực hành theo nhóm

(cid:2) Chia nhóm học viên theo nhóm 8-10 người;

(cid:2) Phân công trong nhóm : 2 học viên đóng vai TTV để điều hành cuộc họp, 1 học

viên đóng vai giám sát viên, sử dụng bảng kiểm để giám sát; số còn lại đóng vai

đối tượng họp nhóm « cộng đồng hỗ trợ NDTM »

(cid:2) Các nhóm đọc kỹ nội dung của chủ đề được phân công (10’)

(cid:2) Các nhóm thực hành đóng vai điều hành cuộc họp (40’)

(cid:2) Sau khi các nhóm thực hành đóng vai, mời 1 nhóm lên đóng vai điều hành một

cuộc họp cho cả lớp xem

(cid:2) Cả lớp nhận xét để rút kinh nghiệm cho nhóm thực hành

►5 Kết thúc bài học

(cid:2) Hỏi học viên có ý kiến gì về bài thực hành này

(cid:2) Thảo luận, góp ý và thống nhất ý kiến

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

134

BÀI 8. THĂM HỘ GIA ĐÌNH

Mục tiêu bài học

1. Nắm được mục đích thăm hộ gia đình

2. Biết cách thực hiện buổi thăm hộ gia đình hiệu quả

3. Biết cách lồng ghép nội dung NDTN vào hoạt động thăm hộ gia đình thường

qui của TTV

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5

10

20 ►1 Giới thiệu mục tiêu bài học ►2 Mục đích của thăm hộ gia đình ►3 Cách thực hiện thăm hộ gia đình

20 ►4 Thảo luận lồng ghép nội dung NDTN trong hoạt động thăm hộ gia đình thường qui của TTV

5 ►5 Kết thúc bài học

60 Tổng số thời gian

135

Hướng dẫn giảng bài

►1 Mục tiêu bài giảng : Trình bày bảng lật về mục tiêu

BL 3.8.1. Mục tiêu bài giảng

Sau khi kết thúc bài học, học viên có khả năng :

1. Nắm được mục đích thăm hộ gia đình

2. Biết cách thực hiện buổi thăm hộ gia đình hiệu quả

3. Biết cách lồng ghép nội dung NDTN vào hoạt động thăm hộ gia đình

thường qui của TTV

►2 Mục đích của hoạt động thăm hộ gia đình

(cid:2) Nói với các học viên: Sau khi tổ chức các cuộc họp nhóm hỗ trợ nuôi dưỡng trẻ

nhỏ thì hoạt động thăm hộ gia đình là vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo

chắc chắn bà mẹ và người trông trẻ thực hiện thành công những thực hành tối

ưu trong NDTN tại nhà .

(cid:2) Chiếu và trình bầy bảng lật 3.8.2 Mục đích thăm hộ gia đình trong mô hình

“Nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn bản”

BL 3.8.2 Mục đích thăm hộ gia đình

1. Theo dõi nhắc nhở bà mẹ thực hiện NCBSM hoàn toàn.

2. Theo dõi thực hiện cho trẻ ABS đủ số lượng, đảm bảo chất lượng và

đúng cách,

3. Phát hiện sớm những khó khăn cản trở mà bà mẹ và gia đình gặp phải

trong NDTN để hỗ trợ kịp thời

4. Vận động các thành viên trong gia đình hỗ trợ bà mẹ thực hiện được

những thực hành tối ưu trong NDTN đã được học trong các buổi họp

nhóm

136

►3 Cách thực hiện thăm hộ gia đình

(cid:2) Hỏi các học viên: Là một y tế thôn, công tác viên dinh dưỡng hoặc là một cán bộ

hội phụ nữ thôn anh/chị thường xuyên phải đến thăm hộ gia đình bà con trong

thôn mình phụ trách, anh / chị đã thực hiện công việc này như thế nào?

(cid:2) Chia lớp thành từng nhóm 6-8 người và thảo luận. Mỗi người hãy kể mình đã thực

hiện 1 chuyến thăm hộ gia đình như thế nào theo bảng dưới đây

BL 3.8.4 Hướng dẫn ghi kết quả thảo luận nhóm

Tên TTV - là ai Mục đích thăm hộ gia đình Làm những gì

(cid:2) Mời các nhóm treo kết quả thảo luận lên bảng

(cid:2) GV cùng HV điểm qua tất kết quả làm việc của từng nhóm, GV khoanh tròn hoặc

gạch chân những việc làm, kỹ năng chủ yếu trong một lần thăm hộ gia đình

(cid:2) Nói với HV: Thăm hộ gia đình đã là một hoạt động mà anh/chị vẫn thường làm và

cũng đã có ít nhiều kinh nghiệm rồi nên trong bài này chúng ta sẽ cùng hệ thống

lại trình tự thực hiện một lần thăm hộ gia đình sao cho đạt được hiệu quả cao

nhất.

(cid:2) Chiếu và giải thích bảng lật 3.8.5

BL 3.8.5 Trình tự một buổi tham hộ gia đình

Bước 1: Chuẩn bị trước để biết rõ là mình đến thăm ai, với mục đích gì

Bước 2: Chào hỏi và mở đầu câu chuyện (thái độ niềm nở thân mật) nói rõ mục

đích của việc đến thăm

Bước 3 : Nói chuyện kết hợp quan sát tập trung vào nội dung, mục đích của chuyến thăm

(cid:6) Tìm hiểu xem bà mẹ có thực hiện được những thực hành đã học không ?

(cid:6) Nếu chưa thực hiện đươc, tìm hiểu nguyên nhân tại sao? khó khăn, cản trở gì?

137

(cid:6) Cho lời khuyên và hỗ trợ thích hợp

(cid:6) Nếu quan sát thấy bà mẹ thực hành chưa đúng thì uốn nắn chỉnh sửa

Bước 4: Kết thúc buổi thăm hỏi

(cid:6) TTV tóm tắt lại những vấn đề vừa tư vấn, dặn dò những việc cần làm

(cid:6) Hỏi xem bà mẹ và gia đình có hỏi gì không ?

(cid:6) Cám ơn bà mẹ và gia đình

(cid:2) Lưu ý : Kỹ năng truyền thông trực tiếp thường sử dụng khi thăm hộ gia đình là

kỹ năng quan sát; kỹ năng đặt câu hỏi và trình bầy. Những kỹ năng này được vận dụng một cách linh hoạt trong suốt buổi thăm hộ gia đình. Chúng ta không nhắc lại lý thuyết mà sẽ thực hành các kỹ năng này ở phần sau.

PHẦN ĐỌC THÊM

Những điều cần quan sát khi thăm hộ gia đình

• Hoàn cảnh gia đình: Tìm hiểu kinh tế gia đình; Quan sát vườn cây, ao chuồng (nguồn thức ăn sẵn có của gia đình, đặc biệt nguồn thực phẩm dành cho trẻ)

• Vệ sinh môi trường gia đình và xung quanh: Vệ sinh trong nhà, nước sinh

hoạt, nhà vệ sinh, vệ sinh cá nhân của bà mẹ, đứa trẻ và gia đình;

• Quan sát vệ sinh bếp và dụng cụ chế biến thức ăn cho trẻ và cách cho trẻ

ăn

• Cách chăm sóc trẻ:

(cid:6) Quan sát trẻ xem tình trạng sức khỏe, dinh dưỡng thế nào

(cid:6) Quan sát việc làm thực tế của người mẹ: cách cho trẻ ăn, cách cho con

bú

Nói chuyện với bà mẹ và gia đình: (Tùy theo mục đích của buổi thăm hộ gia đình)

• Chế độ ăn uống và chế độ làm việc của bà mẹ mang thai và bà mẹ đang

cho con bú và sự hỗ trợ của gia đình cho bà mẹ

• Các thực hành của bà mẹ về NCBSM: Việc cho trẻ bú sữa non, NCBSM hoàn toàn trong 6 tháng đầu, việc cho trẻ bú theo nhu cầu, thời gian cho bú • Các thực hành về chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ nhỏ: Thời gian bắt đầu cho con ăn bổ sung; Số bữa ăn, lượng thức ăn, các loại thực phẩm và cách

chuẩn bị/chế biến thức ăn, cách cho trẻ ăn và khuyến khích trẻ ăn, chăm

138

sóc trẻ khi trẻ bị ốm

• Sự hỗ trợ của gia đình (ông chồng, mẹ chồng và thành viên khác trong gia đình) cho bà mẹ, đặc biệt là bà mẹ mang thai, bà mẹ sau sinh và nuôi con

nhỏ dưới 6 tháng để bà mẹ có điều kiện NCBSM hoàn toàn và dinh dưỡng

cho trẻ hợp lý.

Ghi chép các kết quả thăm hộ gia đình vào sổ theo dõi:

• Các thông tin chung về hộ gia đình • Các chú ý đặc biệt • Theo dõi các thực hành/hành vi liên quan qua các lần thăm

►4 Lồng ghép nội dung NDTN với hoạt động thường qui của TTV (cid:2) Nói với HV: Như trong phần trước anh/chị đã đưa ra ví dụ cụ thể về hoạt động

thăm hộ gia đình mà anh/chị đã thực hiện. Khi dự án A&T triển khai, anh chị chỉ

cần lồng ghép nội dung, mục đích thăm hộ gia đình của dự án vào các chuyến

thăm hộ gia đình thường qui mà anh chị vẫn đang thực hiện. Với cách làm như

vậy, phần lớn hoạt động theo dõi thay đổi hành vi của bà mẹ tại nhà là hoạt động

lồng ghép không phát sinh thêm các buổi thăm hộ gia đình cho TTV

(cid:2) Lưu ý: Riêng đối với gia đình có trẻ suy dinh dưỡng thì TTV cần có kế hoạch thăm

hộ gia đình thường xuyên hơn để đảm bảo trẻ được nuôi dưỡng đúng cách cho

đến khi tăng cân trở lại.

(cid:2) Chiếu và giải thích bảng lật 3.8.6 Đối tượng cần ưu tiên đến thăm hộ gia đình

BL 3.8.6 Đối tượng cần được ưu tiên thăm hộ gia đình tích cực

1. Phụ nữ mang thai:

• Trong 3 tháng cuối khi mang thai: 1-2 lần (lần cuối trước sinh ít nhất 2 tuần)

2. Bà mẹ sau sinh (Bà mẹ sau sinh và trẻ sơ sinh)

Thăm 1 lần càng sớm càng tốt

• Sau sinh 3 ngày: • Sau sinh 4 đến 7 ngày: Thăm 1 lần • Sau sinh từ 8 đến 28 ngày: Thăm 1 lần

3. Trẻ từ 5 đến 6 tháng:

• Thăm thêm 1 lần kết hợp tư vấn NCBSMHT và chuẩn bị cho ăn bổ sung hợp lý từ tháng thứ 7

139

4. Trẻ từ 6 đến 24 tháng:

• Thăm mỗi quý 1 lần . Nội dung tư vấn: Tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ đến 24 tháng tuổi, hướng dẫn và theo dõi thực hành cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

5. Trẻ bị bệnh:

• Ngoài các cuộc thăm theo quy định trên đây, các trẻ ốm đều được đến thăm và tư vấn ngay khi trẻ ốm

►5 Kết thúc bài học

(cid:2) Hỏi học viên có ý kiến gì về hoạt động thăm hộ gia đình nữa không

(cid:2) Thảo luận, góp ý và thống nhất ý kiến

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

140

CHƯƠNG 4. THEO DÕI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NHÓM VÀ BÁO CÁO

Mục tiêu bài học

Sau bài học , học viên có thể

1. Hiểu được cấu trúc của sổ theo dõi họp nhóm

2. Biết cách ghi chép thông tin, số liệu theo dõi đối tượng của nhóm « Hỗ trợ

NCBSM hoàn toàn »

3. Biết cách ghi chép sổ kết quả các buổi họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn

4. Biết cách báo cáo kết quả hoạt động nhóm tại thôn trong buổi họp giao ban

hàng tháng với Y tế xã

Phương tiện và tài liệu

(cid:2) Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo (cid:2) Bảng trắng (cid:2) Bảng lật 4.1.1 đến BL 4.1. (cid:2) Mẫu sổ theo dõi họp nhóm (cid:2) Bảng số liệu để thực hành điền sổ sách

Chuẩn bị trước khi giảng

(cid:4) Đọc kỹ bảng lật trước

Thời gian Qui trình thực hiện bài giảng

(phút) 5 ►1 Giới thiệu mục tiêu

20 ►2 Giới thiệu mẫu sổ theo dõi họp nhóm hỗ trợ NDTN

60 ►3 Thực hành ghi chép (vào sổ) kết quả các buổi họp nhóm

20 ►4 Báo cáo kế quả hoạt động nhóm trong buổi họp giao ban với y tế

5 xã hàng tháng ►5 Kết thúc bài học

110 Tổng số thời gian

141

Hướng dẫn giảng dạy

►1 Giới thiệu mục tiêu bài học

Chiếu và giới thiệu bảng lật 4.1.1

Sau bài học , học viên có thể

1. Hiểu được cấu trúc của sổ theo dõi họp nhóm

2. Biết cách ghi chép thông tin, số liệu theo dõi đối tượng của nhóm « Hỗ trợ

NCBSM hoàn toàn »

3. Biết cách ghi chép sổ kết quả các buổi họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn

4. Biết cách báo cáo kết quả hoạt động nhóm tại thôn trong buổi họp giao ban

hàng tháng với Y tế xã

►2 Giới thiệu mẫu sổ theo dõi họp nhóm

(cid:2) Nói với HV : TTV chính là người trực tiếp triển khai và quản lý các nhóm « Nhóm

hỗ trợ NDTN » tại thôn, và hàng tháng anh/chị sẽ báo cáo kết quả hoạt động

nhóm cho cán bộ quản lý dự án tại xã để họ tổng hợp và báo cáo lên huyện. Để

việc báo báo tháng được dễ dàng, dự án sẽ phát cho mỗi thôn một quyển sổ theo

dõi họp nhóm.

(cid:2) Giơ cao một quyển sổ « Theo dõi họp nhóm » trước lớp và giới thiệu: sổ sẽ được

sử dụng hai mặt.

o Mặt 1 sẽ là phần ghi chép kết quả họp các nhóm « Hỗ trợ NDTN » trong thôn

o Mặt 2 sẽ dành để ghi chép thông tin theo dõi các đối tượng của nhóm « Hỗ

trợ NCBSM hoàn toàn » là bà mẹ từ khi mang thai 3 tháng cuối đến khi con

được 6 tháng tuổi

(cid:2) Nói với HV : Mỗi khi tổ chức họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn, TTV sẽ ghi chép kết

quả họp vào sổ. Khi đi họp giao ban hàng tháng với y tế xã TTV sẽ báo cáo

miệng trực tiếp với cán bộ y tế xã những thông tin đã ghi ghép được trong sổ

(cid:2) Giới thiệu cách ghi chép thông tin vào Sổ theo dõi họp nhóm . Chiếu lần lượt

bảng lật 4.2.4….và giải thích

BL 4.1.2 : Bìa sổ Theo dõi họp nhóm

142

SỞ Y TẾ

TRUNG TÂM CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN

SỔ THEO DÕI HỌP NHÓM

Nhóm hỗ trợ Nuôi dưỡng trẻ nhỏ tại thôn bản

Thôn: ……………………………………………………..

Xã: ……………………………………………………….

Huyện: …………………………………………………..

143

BL 4.1.3

THEO DÕI HOẠT ĐỘNG NHÓM HỖ TRỢ NDTN TẠI THÔN/BẢN

(cid:2) Nhóm hỗ trợ NCBSM hoàn toàn = 1

(cid:2) Nhóm Hỗ trợ cho trẻ ABS đúng cách = 2

(cid:2) Nhóm Cộng đồng hỗ trợ NDTN = 3

Số người tham dự họp

Nhóm Chủ đề họp Ngày họp Tổng cộng

Bà mẹ

Ông bố

Người khác

(cid:2) Giải thích cách điền thông tin :

o Gọi nhóm hỗ trợ NSBSM hoàn toàn là số 1; Nhóm hỗ trợ ABS đúng cách là số 2; và nhóm cộng đồng hỗ trợ NDTN là số 3 .

o Khi thực hiện cuộc họp với nhóm nào thì sẽ điền số tương ứng vào cột đầu tiên “Nhóm”.

o Điền các thông tin phù hợp vào các cột tiếp theo ... Và cộng tổng số người tham dự họp nhóm vào cột cuối cùng.

(cid:2) Hỏi HV: Theo anh chị có bao nhiêu cuộc họp nhóm Hỗ trợ NDTN xấy ra trong thôn? (cid:2) Ghi mọi câu trả lời của HV khen những người trả lời đúng và nói: Thông thường anh chị có 2-3 cuộc họp / tháng . (cid:2) Cuối tháng TTV sẽ gạch hết tháng và cộng tổng số lượt người đã dự họp trong tháng để báo cáo cho cán bộ xã trong ngày họp giao ban của y tế thôn

144

BL 4.1.4

THEO DÕI BÀ MẸ TRONG NHÓM HỖ TRỢ NCBSM HOÀN TOÀN

Theo dõi bà mẹ NCBSM hoàn toàn (4) Tên bà mẹ và con (2) Ngày sinh của trẻ (3) Ghi chú (5) STT (1)

1 Mẹ : Con:

2 Mẹ : Con:

(cid:2) Giải thích cách điền sổ

o Cột (2) và (3) TTV phải điền hai cột này trước buổi họp đầu tiên. Đây là danh sách bà mẹ mang thai ba tháng cuối và các bà mẹ có con dưới 6 tháng. Danh sách nên điền theo thứ tự thời gian sao cho bà mẹ mang thai ở trên sau đó đến bà mẹ có con từ nhỏ đến lớn… . Lưu ý : Khi bà mẹ còn đang mang thai thì mục tên con và ngay sinh của trẻ bỏ trống và sẽ điền khi sinh con .

o Cột (4) : Một cột nhỏ điền ngày họp. Trong ngày họp đó TTV chiếu vào từng bà mẹ để ghi thông tin theo dõi bà mẹ như sau :

(cid:3) Nếu bà mẹ có đi họp, đánh một dấu (+) ; Nếu vắng mặt đánh dấu (o)

(cid:3) Nếu bà mẹ đang NCBSM hoàn toàn thì tô mầu hồng. Khi đã cho con ABS thì không tô mầu và ghi chữ ABS vào ô tương ứng

(cid:3) Khi con BM đã hơn sau tháng - ra khỏi nhóm thì gạch ngàn toàn bộ những tháng còn lại không theo dõi nữa

(cid:3) Nhập thêm tên bà mẹ mang thai đến tháng thứ 7

(cid:3) Khi Bà mẹ mang thai đẻ con thì nhập thêm tên con và ngày sinh vào cột (2) và (3)

145

3 Thực hành ghi chép kết quả các buổi họp nhóm

(cid:2) Phát cho HV tình huống để thực hành ghi chép sổ theo dõi họp nhóm bao gồm :

o Tờ phát 1- danh sách đối tượng nhóm « hỗ trợ NCBSM hoàn toàn »

o Tờ phát 2 : Thông tin các cuộc họp nhóm

o Mẫu sổ theo dõi họp nhóm

(cid:2) Chia lớp thành nhóm 6-8 người và nói với HV: Anh/chị sử dụng thông tin trong tờ

phát 1 và 2 để thảo luận thống nhất cách điền sổ theo dõi họp nhóm. Kết quả thảo

luận ghi trên giấy to khổ A1.

(cid:2) Các nhóm có 30 phút để thảo luận và thống nhất cách ghi chép số liệu. Nhóm nào

xong thì treo kết quả thảo luận lên bảng.

(cid:2) Cùng cả lớp điểm qua kết quả thảo luận của các nhóm , khen ngợi nhóm làm tốt

(cid:2) Chỉ ra những chỗ điền chưa đúng, và giải thích tại sao .

►4 Báo cáo kết quả hoạt động nhóm hàng tháng

(cid:2) Nói với HV : Trong buổi họp giao ban y tế tại trạm y tế xã, TTV sẽ cung cấp cho cán bộ y tế xã tình hình thực hiện hoạt động dự án tại thôn của mình bằng cách đọc các số liệu đã ghi chép trong sổ theo dõi họp nhóm. Nội dung báo cáo bao gồm:

(cid:3) Số buổi họp đã thực hiên trong tháng

(cid:3) Số lượt người đã dự họp trong tháng

(cid:3) Tình hình NCBSM hoàn toàn trong thôn

(cid:3) Những vấn đề khó khăn phát sinh trong quá trình hoạt động

(cid:2) Cán bộ phụ trách dự án tại trạm Y tế xã sẽ tổng hợp số liệu của các thôn vào mẫu báo cáo tháng và nộp cho Ban Quản lý Huyện trong ngày giao ban y tế hàng tháng tại huyện

►5 Kết thúc bài học

(cid:2) Điểm lại nội dung bài học

(cid:2) Hỏi học viên có ý kiến gì về phần ghi chép sổ sách và báo cáo nữa không

(cid:2) Thảo luận, góp ý và thống nhất ý kiến

(cid:2) Cám ơn mọi người đã tham gia

146

PHỤ LỤC

147

Phụ lục 1

CÁC CHỦ ĐỀ HỌP NHÓM HỖ TRỢ NUÔI DƯỠNG TRẺ NHỎ TẠI THÔN BẢN

Bà mẹ mang thai và đang NCBSMHT

1) Dinh dưỡng bà mẹ khi mang thai và khi đang NCBSMHT

2) Cho bú mẹ ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh

3) Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu

4) Cho trẻ bú mẹ đúng cách

5) Chuẩn bị cho con ăn bổ sung

Cho trẻ ABS đúng cách

6) Cho trẻ ăn đầy đủ số lượng mỗi ngày theo độ tuổi

7) Cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa ăn

8) Thực hành trình diễn chuẩn bị một bữa ăn bỗ sung cho trẻ

9) Chuẩn bị bữa ăn bổ sung hợp vệ sinh

10) Chăm sóc dinh dưỡng khi trẻ ốm (bệnh)

11) Chăm sóc dinh dưỡng khi trẻ bị tiêu chảy và NKHHCT

12) Giúp trẻ ăn ngoan (Cách cho trẻ ăn tích cực)

Nhóm cộng đồng

13) Nguyên nhân và hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ

14) Lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ và hỗ trợ của gia đình, cộng đồng trong chăm sóc

dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ

15) Tầm quan trọng của ABS và Các thực hành lý tưởng về ABS

148

CHỦ ĐỀ 1: DINH DƯỠNG BÀ MẸ KHI MANG THAI VÀ KHI ĐANG NCBSM

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Nói được những chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ khi mang thai • Nói được những chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ đang NCBSM

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Chăm sóc Dinh dưỡng bà mẹ khi mang

thai - Khi mang thai và khi đang NCBSM,

Ăn no - Uống đủ - Ngủ tốt bà mẹ phải ăn, uống đủ chất dinh

dưỡng cho hai người là cho mình - Uống viên sắt hàng ngày

và cho con của mình vì vậy bà mẹ - Ăn thêm 1-2 bát cơm/ngày

cần ăn , uống nhiều hơn bình - Ăn nhiều đủ 4 nhóm thức ăn khác nhau

thường, - Uống đủ: 1,5-2 lít nước/ngày

- Ngủ đủ: 8 giờ/ngày - Bà mẹ cần ngủ tốt để có tinh thần

Chăm sóc dinh dưỡng bà mẹ khi NCBSM thoải mái không mệt mỏi làm ảnh

Ăn no - Uống đủ - Ngủ tốt hưởng đến sự tiết sữa

- Uống Vitamin A một liều ngay sau sinh - Những chất kích thích như rượu, - Uống viên sắt hàng ngày cho đến 1 bia, thuôc lá…cũng ảnh hưởng đến tháng sau sinh chât lượng của sữa mẹ nên ảnh - Ăn thêm 2-3 bát cơm/ngày với thịt, cá, hưởng đến sức khỏe của con dầu, rau

- Ăn nhiều đủ 4 nhóm thức ăn khác nhau

- Uống nhiều nước : ít nhất 1,5-2 lít/ngày

- Nghỉ ngơi hợp lý

- Không dùng chất kích thích

Gợi ý thực hiện

Mở đầu : Ổn định tổ chức

- Tạo không khí vui vẻ.

- Giới thiệu người mới (nếu có)

- Quan sát và hướng dẫn bà mẹ cho bú đúng cách

Bước 1. Ôn bài cũ

- TTV tóm tắt lại bài cũ

- Hỏi BM về việc thực hành NCBSMHT tại nhà

149

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC

- Giới thiệu tên chủ đề mới: Dinh dưỡng cho bà mẹ khi mang thai và khi NCBSM

- Đề nghị bà mẹ đang mang thai nói xem hiện họ ăn, uống nghỉ ngơi như thế nào ?

- Bà mẹ đang NCBSM nói xem hàng ngày ăn uống, nghỉ ngơi như thế nào ?

- Khen ngợi bà mẹ đã biết ăn uống, nghỉ ngơi tốt (xác định đây là bà mẹ điển hình tích cực)

Bước 3. Thảo luận nội dung chủ đề mới

- Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

- Giới thiệu nội dung và giải thích « Dinh dưỡng cho bà mẹ khi mang thai và khi NCBSM » như trong bảng trên

- Hỏi bà mẹ xem để thực hiện được ăn, uống như vậy cần phải làm gì ? có thể gặp những khó khăn như thế nào ?

- Mời bà mẹ ĐHTC chia sẻ kinh nghiệm

- Mời bà mẹ thảo luận giải pháp có thể làm được để khắc phục những khó khăn đã nói ở trên

Bước 4. Thống nhất các thực hành tại nhà

- Thống nhất cam kết thực hiện « ăn no - uống đủ - ngủ tốt » để mẹ khỏe, con khỏe

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

- Đánh giá cuộc họp :

o Khen những bà mẹ tham gia thảo luận tích cực

o Động viên các bà mẹ ít nói cần tham gia tích cực hơn

o Hỏi bà mẹ xem có góp ý gì không, cần thay đổi gì trong buổi họp tới không.

- Cám ơn bà mẹ và hẹn cuộc họp lần sau

150

CHỦ ĐỀ 2: CHO TRẺ BÚ NGAY TRONG VÒNG 1 GIỜ ĐẦU SAU SINH

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể nói lại:

• Tại sao cần phải cho trẻ bú ngay trong vòng một giờ đầu sau đẻ

Thông tin cần và thực hành

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Thông tin :

Vì trẻ bú ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh sẽ mang lại nhiều lợi ích cho cả mẹ và con như sau : • Đối với con:

- Trẻ không bị đói Sữa non được hình thành từ tuần 14-16 của thai kỳ và được tiết ra trong vòng 1-3 ngày đầu sau đẻ - Phòng tránh hạ thân nhiệt sau đẻ Thực hành : - Tận dụng lợi ích của sữa non: - Không vắt bỏ sữa non

- Không cho ăn, uống bất cứ thức ăn nước + Giàu kháng thể - giúp phòng chống nhiễm khuẩn

uống nào trước khi cho con bú bữa đầu

tiên sau sinh + Có tác dụng xổ nhẹ nên giúp đào thải phân su nhanh hơn, giúp trẻ giảm vàng da sau đẻ - Cho trẻ bú mẹ ngay trong vòng 1 giờ đầu

sau sinh +Giàu vitamin A giúp giảm mức độ nặng khi bị nhiễm khuẩn

• Đối với mẹ:

- Giúp co hồi tử cung tốt, giảm mất máu

sau đẻ

- Kích thích tiết sữa – giúp sữa nhanh về

Gợi ý thực hiện

Mở đầu : Ổn định tổ chức

- Chào hỏi bà mẹ thân mật và tạo không khí vui vẻ (hỏi chuyển làm ăn, đồng áng hoặc mời

mọi người cùng hat một bài…)

- Giới thiệu người mới (nếu có)

- Quan sát và hướng dẫn bà mẹ cho bú đúng cách

Bước 1. Ôn bài cũ

- Ôn lại chủ đề họp lần trước

151

- Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học?

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm của bà mẹ - xác định điển hình tích cực (ĐHTC)

- Giới thiệu tên chủ đề mới : Cho trẻ bú ngay trong vòng một giờ đầu sau sinh

- Đề nghị bà mẹ kể về cuộc đẻ của mình: đẻ ở đâu? Cho con bú bữa đầu tiên khi nào?

Trước khi cho bú bữa đầu tiên cho trẻ ăn uống gì?

- Xác định bà mẹ đã thực hiện được cho con bú ngay sau sinh (ĐHTC)

Bước 3. Thảo luận nội dung chủ đề mới

- Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

- Giới thiệu nội dung chủ đề “Cho trẻ bú ngay sau sinh trong vòng 1 giờ đầu” Và giải thích

(thông tin trong bảng trên) có lợi gì cho mẹ và cho con.

- Mời những các bà mẹ không thực hiện được cho trẻ bú ngay sau sinh chia sẻ tại sao họ

không thực hiện? Khó khăn cụ thể là gì?

- Mời bà mẹ ĐHTC (nếu có) chia sẻ kinh nghiệm tại sao họ thực hiện được bú ngay sau sinh? Để thực hiện thành công họ có gặp khó khăn gì không? Khắc phục thế nào?

- Nói với bà mẹ để thực hiện cho trẻ bú ngay sau sinh bà mẹ cần sự trợ giúp gì? Ai có thể

hỗ trợ bà mẹ tốt nhất?

Bước 4. Thống nhất các thực hành

- Thảo luận thống nhất cam kết thực hiện cho con bú ngay sau sinh (Đối với Bà mẹ đang

mang thai)

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

- Đánh giá cuộc họp: Khen ngợi các bà mẹ tham gia thảo luận nhiệt tình; Nhắc nhở động

viên bà mẹ ít tham gia ;

- Hỏi xem bà mẹ có muốn góp ý gì, hoặc cần thay đổi gì trong cuộc họp lần sau?

- Cám ơn bà mẹ và hẹn buổi họp lần sau

152

CHỦ ĐỀ 3: NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ HOÀN TOÀN TRONG 6 THÁNG ĐẦU

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể: • Nhắc lại được thế nào là nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn • Kể ra được những lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn • Cam kết thực hiện những thực hành giúp NCBSMHT thành công

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Thông tin:

Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng mang lại nhiều lợi ích như sau :

Đối với con

- Giúp trẻ dễ tiêu hóa vì trẻ dưới 6 tháng NCBSM hoàn toàn là chỉ cho trẻ bú sữa mẹ mà không cho ăn, uống thêm bất cứ thức ăn, đồ uống nào khác, kể cả nước đun sôi để nguội. Trừ các trường hợp phải bổ sung vitamin, thuốc theo chỉ định của bác sĩ. có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Thực hành NCBSMHT trong 6 tháng đầu - Sữa mẹ đã có đủ nước

- Cho trẻ ngậm bắt vú tốt ngay từ bữa bú - Sữa mẹ có đủ chất dinh dưỡng nhu đầu tiên

cầu dinh dưỡng cần thiết giúp trẻ phát triển tốt - Cho trẻ bú theo nhu cầu cả ngày lẫn đêm

- Cho trẻ bú hết từng bên vú này mới - Nhiều kháng thể giúp phòng ngừa

chuyển sang bên kia bệnh tật cho trẻ

- Không cho trẻ bú bình với núm vú giả - Giúp não bộ phát triển tốt - trẻ thông

minh hơn - Không cho trẻ ăn/uống thêm bất kỳ thứ gì

kể cả nước đun sôi để nguội

- Sạch sẽ, sẵn có và nhiệt độ phù hợp giúp phòng tránh các bệnh nhiễm trùng cho trẻ

Đối với bà mẹ và gia đình

- Bà mẹ chậm có thai trở lại

- Giúp giảm béo phì sau đẻ cho bà mẹ

- Lợi ích kinh tế, tiết kiệm

Gợi ý thực hiện

Mở đầu : Ổn định tổ chức

- Tạo không khí vui vẻ - Giới thiệu người mới nếu có - Quan sát và hướng dẫn bà mẹ cho bú đúng cách

Bước 1. Ôn bài cũ

- Ôn lại chủ đề họp lần trước - Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ?

153

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC

- Giới thiệu tên chủ đề mới: Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu

- Mời bà mẹ trả lời câu hỏi : thế nào là nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn ?

- Hỏi xem các bà mẹ đang nuôi con như thế mào ?

- Xác định bà mẹ điển hình tích cực về nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn

Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới

- Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

- Giới thiệu nội dung chủ đề mới và giải thích như trong bảng trên

- Đề nghị bà mẹ chia sẻ nếu thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng

đầu đời như vậy thì sẽ gặp những khó khăn gì ?

- Mời bà mẹ điển hình tích cực (nếu có) chia sẻ kinh nghiệm và mọi người thảo luận về

các giải pháp khắc phục?

Bước 4. Thống nhất các thực hành tại nhà

- Thống nhất lựa chọn một số giải pháp có thể thực hiện được

- Cam kết thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

- Đánh giá cuộc họp: Khen ngợi các bà mẹ tham gia thảo luận nhiệt tình, nhắc nhở động

viên bà mẹ ít tham gia.

- Hỏi xem bà mẹ có muốn góp ý gì, hoặc cần thay đổi gì trong cuộc họp lần sau?

- Cám ơn bà mẹ và hẹn buổi họp lần sau

154

CHỦ ĐỀ 4: CHO TRẺ BÚ ĐÚNG CÁCH

Biết cách bế đỡ và giúp trẻ ngậm bắt vú đúng khi cho trẻ bú

Cam kết thực hiện cho trẻ bú đúng để đảm bảo NCBSM hoàn toàn thành công Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể: • •

Thông tin và thực hành Giải thích

Thông tin

Cho trẻ bú đúng ngay từ bữa bú đầu tiên vì:

Bà mẹ cần bế đỡ trẻ đúng và biết cách giúp trẻ ngậm bắt vú tốt ngay từ bữa bú đầu tiên sau đẻ

Thực hành

Cách đỡ bế trẻ đúng khi cho bú

- Đầu và thân trẻ nằm trên một đường thẳng - Khi mới sinh, trẻ chưa biết cách ngậm bắt vú nếu không giúp trẻ bú đúng có thể dẫn đến thói quen ngậm bắt bú sai gây nhiều hậu quả không tốt cho cả mẹ và con

- Bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ

- Mặt trẻ quay vào vú mẹ, mũi trẻ đối diện với Dù nằm hay ngồi cho bú thì tư thế của mẹ và con phải thật thoải mái để : núm vú

- Đối với trẻ sơ sinh, cần đỡ đầu, vai trẻ mà còn phải đỡ mông trẻ

Giúp trẻ ngậm bắt vú tốt - Mẹ không bị tê, mỏi có thể ngồi hoặc nằm lâu , đủ thời gian cho con bú hết từng bên bầu vú (trẻ bú được sữa cuối nhiều chất béo và năng lượng hơn)

- Đưa mũi của bé lên ngang hàng với đầu vú.

- Con không bị vặn người, vẹo cổ giúp bú dễ dàng hơn và bú được đẫy bữa Lấy ngón tay hoặc đầu vú gõ nhẹ vào môi bé để bé há miệng ra.

Ngậm bắt vú đúng vì: - Chờ đến khi bé há miệng rộng thì đưa nhanh

đầu vú thẳng vào sâu bên trong - Ngậm bắt bú sai làm trẻ chỉ mút

- Đảm bảo bé ngậm đầy miệng bầu vú, có thể

bao phủ gần hết quầng vú

Khi trẻ ngậm bắt vú đúng sẽ có biểu hiện sau : núm vú đã không mút được nhiều sữa mà còn bú cả hơi vào gây đầy hơi, trẻ khó chịu và nôn, trớ sau mỗi bữa bú 1. Miệng trẻ mở rộng

2. Môi dưới hướng ra ngoài

3. Cằm trẻ chạm vào vú mẹ 4. Quầng vú phía trên miệng trẻ nhiều hơn - Nếu tình trạng này kéo dài dẫn đến con tăng cân kém, mẹ bị giảm tiết sữa, đau núm vú và có thể bị nứt cổ gà

Hướng dẫn điều hành cuộc học

Mở đầu : Ổn định tổ chức

- Chào hỏi bà con - tạo không khí vui vẻ cởi mở

- Giới thiệu người mới (nếu có)

- Quan sát và hướng dẫn bà mẹ cho bú đúng cách

155

Bước 1. Ôn bài cũ

- Ôn lại chủ đề họp lần trước

- Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ?

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC

- Giới thiệu tên chủ đề mới: Cho trẻ bú đúng cách

- Mời bà con tả lại (Nếu bà mẹ mang con đi họp thì mới bà mẹ cho con bú) xem họ

thường cho con bú như thế nào ?

- Xác định được bà mẹ ĐHTC về cho trẻ bú đúng cách

Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới

- Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

- Giới thiệu và giải thích nội dung chủ đề mới (trong bảng ở phần trên)

- Đề nghị bà mẹ tự so sánh với những thực hành vừa giới thiệu với cách cho con bú của

mình xem mình đã cho con bú đúng chưa ?

- Mời bà mẹ cùng thử cho con bú đúng (tư thế bế đỡ trẻ, cách cho trẻ ngậm bắt vú…)

xem có khó khăn gì không. Chỉnh sửa nếu bà mẹ làm chưa đúng

Bước 4. Thống nhất các thực hành tại nhà

- Thống nhất và cam kết thực hiện cho trẻ bú đúng tại nhà để giúp trẻ tăng cân tốt và

duy trì nguồn sữa mẹ

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

- Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi xem bà con có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

- Cám ơn mọi người và hẹn cuộc họp lần sau

156

CHỦ ĐỀ 5: CHUẨN BỊ CHO TRẺ ĂN BỐ SUNG

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Hiểu được tại sao bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung khi trẻ được tròn 6 tháng (180 ngày)

Thông tin và thực hành Giải thích

Thông tin - Sữa mẹ đầy đủ chất dinh dưỡng

- Nếu cho trẻ ABS quá sớm ( khi trẻ chưa Thời điểm thích hợp nhất để bắt đầu cho trẻ được 6 tháng) làm trẻ bú ít đi dẫn đến vú ABS là khi trẻ tròn 6 tháng tuổi (180 ngày) mẹ giảm tiết sữa. Trẻ nhỏ dưới 6 tháng,

ruột trẻ còn yếu ăn thức ăn khác vào làm

Thực hành trẻ dễ bị tiêu chảy.

- Cho trẻ ăn quá muộn (khi trẻ đã hơn 6-7 - Trong suốt thời gian từ 0-6 tháng tuổi , trẻ

tháng ) trẻ cần nhiều thức ăn hơn nên chỉ cần bú mẹ vì sữa mẹ luôn đáp ứng đủ

sữa mẹ không còn cung cấp đủ năng nhu cầu của trẻ cả về số lượng và chất

lượng để trẻ phát triển tốt nên dễ dẫn lượng

đến nguy cơ SDD

Hướng dẫn điều hành cuộc học

Mở đầu : Ổn định tổ chức

- Chào hỏi bà con - tạo không khí vui vẻ cởi mở

- Giới thiệu người mới (nếu có)

Bước 1. Ôn bài cũ

- Ôn lại chủ đề họp lần trước

- Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ?

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC

- Giới thiệu tên chủ đề mới: Cho trẻ ABS hợp lý

- Mời bà con kể xem họ đang nuôi con như thế nào ?

- Xác định được ĐHTC về cho trẻ ABS hợp lý ?

Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới

- Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

- Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

157

- Hỏi mọi người xem để thực hiện được bắt đầu cho trẻ ABS khi trẻ được tròn 6 tháng

sẽ gặp những khó khăn, cản trời gì ? (phải cho trẻ ABS sớm vì mẹ phải đi làm, vì nghĩ

như vậy con sẽ cứng cáp hơn, Mẹ chồng muốn cho trẻ ăn sớm …)

- Mời bà mẹ ĐHTC chia sẻ kinh nghiệm tại sao họ làm được

- Mời bà mẹ cùng thảo luận tìm giải pháp cho những khó khăn cản trở đã nêu ở trên

Bước 4. Thống nhất các thực hành tại nhà

- Thống nhất và cam kết thực hiện thực hiện cho trẻ ABS khi trẻ tròn 6 tháng tuổi

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

- Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi xem bà con có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

- Cám ơn mọi người và hẹn cuộc họp lần sau

158

CHỦ ĐỀ 6: CHO TRẺ ĂN ĐẦY ĐỦ SỐ LƯỢNG MỖI NGÀY THEO ĐÚNG ĐỘ TUỔI

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể: • Biết được số lượng bữa ăn trong ngày theo độ tuổi của trẻ và khối lượng mỗi bữa ăn

phù hợp với sức chứa của dạ dày trẻ

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Thông tin

1. Khối lượng thức ăn của mỗi bữa ăn phải

phù hợp với sức chứa của dạ dày trẻ: Ví

dụ: đối với trẻ 6-8 tháng tuổi, dạ dày của

trẻ chỉ chứa được khoảng 200ml tương 1. Số lượng bữa ăn tăng dần theo tuổi • Trẻ 6-8 tháng: (cid:6) Cho ăn bột đặc, thức ăn nghiền. (cid:6) 2-3 bữa chính + 1-2 bữa phụ + bú mẹ

đưỡng với 1/2 bát ăn cơm. Nếu lượng thường xuyên

thức ăn đưa vào nhiều hơn 200 ml sẽ làm (cid:6) 2-3 thìa lúc bắt đầu tập ăn bột; tăng

trẻ nôn, trớ và trẻ sẽ sợ ăn dẫn đến biếng dần lên 1/2 bát 250 ml

ăn.

Trẻ càng ngày càng lớn lên và nhu cầu

năng lượng của trẻ và sự thiếu hụt trong

đáp ứng từ sữa mẹ tăng dần theo độ

tuổi vì vậy cho trẻ ABS để bù đắp sự thiếu

hụt này và chế độ ABS của trẻ cũng phải • Trẻ 9-11 tháng: (cid:6) Thức ăn thái nhỏ, nghiền (cid:6) 3-4 bữa chính + 1-2 bữa phụ + bú mẹ (cid:6) 1/2 tăng dần lên 3/4 bát 250ml • Trẻ 12-23 tháng: (cid:6) Thức ăn gia đình, có thể thái nhỏ hoặc

tãng dần theo độ tuổi của trẻ. Số bữa ăn

như bên là theo khuyến cáo của VDD

Quốc gia. nghiền hoặc thức ăn trẻ có thể gắp (cid:6) 3-4 bữa chính + 1-2 bữa phụ + bú mẹ (cid:6) 3/4 đến 1 bát 250ml

Lượng thức ăn trên tính cho trẻ bú mẹ,

Thực hành nếu trẻ không được bú mẹ thì cho trẻ ăn

thêm 1-2 bữa/ngày 2. Khi trẻ tròn 6 tháng, bắt đầu tập cho

trẻ ăn bột loãng trong vài ngày

2. Để trẻ làm quen với cách đảo, nuốt thức

ăn trong miệng 3. Vẫn tiếp tục cho trẻ bú đến 24 tháng

tuổi

3. Sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất

cho trẻ và có khả năng cung cấp 1/3

nãng lượng cho trẻ 13-24 tháng tuổi

159

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các bà mẹ về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp lần trước, khuyến khích các bà mẹ nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu tên chủ đề mới: Cho trẻ ăn đầy đủ số lượng mỗi ngày theo đúng độ tuổi • Khai thác thực hành về số lượng/ số bữa ăn mỗi ngày của trẻ theo độ tuổi trong thôn mình

• Xác định điển hình tích cực về thực hành cho ăn đúng số bữa/số lượng thức ăn trong mỗi ngày cho trẻ theo đúng độ tuổi

Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

1. Số lượng bữa ăn tăng dần theo tuổi 2. Khi trẻ tròn 6 tháng, bắt đầu tập cho trẻ ăn bột loãng trong vài ngày 3. Vẫn tiếp tục cho trẻ bú đến 24 tháng tuổi • Kiểm tra lại để đảm bảo các bà mẹ đã hiểu đúng về cách cho trẻ ăn đúng số bữa trong mỗi ngày và khối lượng mỗi bữa ăn cho trẻ theo đúng độ tuổi.

Bước 4. Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất và cam kết thực hiện cho trẻ ABS đúng số bữa/ngày và khối lượng mỗi bữa ăn theo đúng độ tuổi của trẻ

• Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hiện cho trẻ ABS đúng số bữa/ngày và khối lượng mỗi bữa ăn theo đúng độ tuổi của trẻ

• Thảo luận giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện tốt cho trẻ ABS đúng số bữa/ngày và khối lượng mỗi bữa ăn theo đúng độ tuổi của trẻ

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp • Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

160

CHỦ ĐỀ 7: CHO TRẺ ĂN ĐA DẠNG THỰC PHẨM TRONG MỖI BỮA ĂN

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Biết được các nhóm thực phẩm cần có trong mỗi bữa ABS của trẻ • Biết tầm quan trọng và cách đa dạng các loại thực phẩm trong bữa ăn của trẻ

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Thông tin

Ðảm bảo chất lượng bữa ăn và cung cấp Mỗi bữa ăn của trẻ cần có đủ 4 nhóm

đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ phát triển thực phẩm và đa dạng:

• Chất bột,đường: có nhiều trong gạo, ngô, khỏe mạnh • Là nguồn năng lượng chủ yếu của cơ thể

bột mỳ, các loại củ: sắn, khoai lang,

khoai tây; các loại quả có tinh bột như:

chuối, mít Cung cấp chất dinh dưỡng để xây dựng •

cơ thể, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, • Các chất đạm: có nhiều trong thịt, cá,

trứng, sữa, tôm, chất đạm thực vật có ở năng động

đậu đỗ • Giúp trẻ ăn ngon miệng, giúp trẻ hấp

• Chất béo: có ở dầu mỡ, bơ, một số loại

hạt có dầu như vừng, lạc. thu tốt các vitamin cần thiết (A,D,E...) • Tăng sức đề kháng và giúp trẻ phòng

chống bệnh tật, tiêu hóa tốt • Vitamin, muối khoáng và chất xơ: có

trong rau xanh (rau ngót, rau đay, rau

bí...) và quả chín (đu đủ, xoài, cam,

chuối...)

Thực hành

1. Thực hiện tô màu bát bột cho trẻ 1. Cho trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm thực phẩm

2. Không nên cho trẻ ăn mỳ chính 2. Mỳ chính không có giá trị dinh dưỡng,

không có lợi cho sức khỏe, gây ảo giác,

đánh lừa vị giác...

3. Không cho trẻ ăn bánh kẹo, uống nước 3. Trẻ ăn nhiều đường sẽ làm tăng đường

ngọt trước bữa ăn huyết, ức chế tiết dịch vị làm trẻ chán ăn

4. Chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng 4. Dung tích dạ dày trẻ nhỏ nên cần chọn

thực phẩm giàu dinh dưỡng để trẻ đủ

chất

161

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các bà mẹ về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp lần

trước, khuyến khích các bà mẹ nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu tên chủ đề mới: Cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa ăn • Khai thác thực hành, cách cho trẻ ABS tại thôn mình • Xác định điển hình tích cực về Chất lượng bữa ăn cho trẻ và đa dạng thực phẩm bữa ăn cho

trẻ

Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Dùng tranh để chia sẽ thông tin và thực hành đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa

ăn

1. Mỗi bữa ăn của trẻ cần có đủ 4 nhóm thực phẩm hoặc nhiều hơn: o Chất bột,đường: có nhiều trong gạo, ngô, bột mỳ, các loại củ: sắn, khoai lang, khoai tây;

các loại quả có tinh bột như: chuối, mít

o Các chất đạm: có nhiều trong thịt, cá, trứng, sữa, tôm, chất đạm thực vật có ở đậu đỗ o Chất béo: có ở dầu mỡ, bơ, một số loại hạt có dầu như vừng, lạc. o Vitamin, muối khoáng và chất xơ: có trong rau xanh (rau ngót, rau đay, rau bí...) và quả

chín (đu đủ, xoài, cam, chuối...)

Thực hiện tô màu bát bột cho trẻ: Cho trẻ ăn đầy đủ 4 nhóm thức ăn

2. 3. Không nên cho trẻ ăn mỳ chính 4. Không cho trẻ ăn bánh kẹo, uống nước ngọt trước bữa ăn. • Kiểm tra lại để đảm bảo các BM đã hiểu đúng đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa

ăn.

Bước 4. Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất và cam kết thực hiện cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa ăn • Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hiện đa dạng thực phẩm trong mỗi bữa

ABS

• Thảo luận giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện tốt thực hành đa dạng

thực phẩm trong mỗi bữa ABS của trẻ

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

162

CHỦ ĐỀ 8: CHUẨN BỊ BỮA ĂN BỔ SUNG HỢP VỆ SINH

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Hiểu được thực hành “4 sạch“ trong chuẩn bị một bữa ABS hợp vệ sinh cho trẻ

Thông tin và thực hành Giải thích

Tại sao phải đảm bảo vệ 1. Bàn Tay Sạch: Rửa tay bằng xà phòng và nước

sinh khi chế biến thức ăn sạch khi:

• Cầm thức ăn, chuẩn bị thức ăn • Sau khi đi vệ sinh, vệ sinh cho trẻ hoặc tiếp xúc với cho trẻ • Giai đoạn trẻ ABS là giai

động vật đoạn trẻ nhận miễn dịch từ

mẹ sang giảm

• Hệ thống miễn dịch của trẻ chưa phát triển toàn diện • Rửa tay mình và tay trẻ khi cho trẻ ãn 2. Dụng Cụ Sạch: • Giữ gìn dao thớt, đồ đựng thức ăn và nơi nấu ăn luôn

gọn gàng sạch sẽ

nên trẻ dễ bị mắc bệnh đường tiêu hóa

• Khi bắt đầu tập ABS, hệ tiêu hóa của trẻ phải làm quen

với thức ăn mới • Rửa ngay các dụng cụ sau khi chế biến thức ăn • Giữ sạch và che đậy các dụng cụ nấu ăn cho trẻ • Để riêng thịt sống, gia cầm, hải sản với thức ăn khác • Sử dụng dụng cụ đựng, thớt thái thức ăn sống và chín

riêng

• Thực phẩm và dụng cụ chế biến thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn gây bệnh • Phải đậy nắp dụng cụ chứa thức ăn khi bảo quản 3. Thực Phẩm sạch

Tại sao phải thực hiện 4 sạch khi chế biến bữa ABS

cho trẻ • Ðể có được bữa ăn sạch,

đảm bảo vệ sinh phải đảm

bảo vệ sinh từ khâu chuẩn bị thức ăn, chế biến thức

ăn, bảo quản thức ăn và cho

trẻ ăn

• Nếu như chỉ bị ô nhiễm 1 trong 4 giai đoạn trên thì

thức ăn vào dạ dày trẻ

không đảm bảo vệ sinh sẽ

gây bệnh cho trẻ Nước: • Dùng nước sạch hoặc nước đã lọc • Cho trẻ uống nước đun sôi để nguội Thực phẩm: • Sử dụng thực phẩm tươi, có nguồn gốc rõ ràng • Không sử dụng thực phẩm quá hạn • Rửa tay trước khi chế biến • Thức ăn phải nấu chín kỹ • Cho trẻ ăn ngay sau khi chế biến • Nếu ăn thức ăn cũ cần đun sôi lại 4. Nơi bảo quản thực phẩm Sạch • Đựng thức ăn trong dụng cụ có nắp đậy • Giữ thức ăn ở nơi sạch sẽ khô mát • Bảo quản thực phẩm khô (như sữa, bột, đường) cẩn

thận tránh kiến và côn trùng bò vào

• Sử dụng thức ăn đã chế biến trong vòng 1 giờ

163

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các bà mẹ về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp lần

trước, khuyến khích các bà mẹ nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu chủ đề mới: Chuẩn bị bữa ăn bổ sung cho trẻ hợp vệ sinh • Khai thác thực hành thông thường về thực hành vệ sinh khi chuẩn bị bữa ABS và cho trẻ ăn • Xác định điển hình tích cực về thực hành vệ sinh khi chuẩn bị bữa ABS và cho trẻ ăn Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Giải thích tại sao phải đảm bảo vệ sinh khi chế biến thức ăn cho trẻ

o Giai đoạn trẻ ABS là giai đoạn trẻ nhận miễn dịch từ mẹ sang giảm o Hệ thống miễn dịch của trẻ chưa phát triển toàn diện nên trẻ dễ bị mắc bệnh đường tiêu

hóa

o Khi bắt đầu tập ABS, hệ tiêu hóa của trẻ phải làm quen với thức ãn mới o Thực phẩm và dụng cụ chế biến thức ãn dễ bị nhiễm khuẩn gây bệnh o Nếu như chỉ bị ô nhiễm một trong các khâu chế biến hoặc cho trẻ ABS thì thức ăn vào

dạ dày trẻ không đảm bảo vệ sinh sẽ gây bệnh cho trẻ

• Dùng tranh để chia sẽ thông tin và thực hành «4 sạch» sau:

o Bàn Tay Sạch o Dụng Cụ Sạch o Thực Phẩm Sạch o Bảo Quản Sạch

• Kiểm tra lại để đảm bảo các BM đã hiểu đúng 4 thực hành vệ sinh khi chế biến

bữa ABS cho trẻ như trên.

Bước 4. Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất và cam kết thực hiện «4 sạch» khi chế biến bữa ABS cho trẻ • Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hiện thực hành «4 sạch» để chế biến bữa

ABS hợp vệ sinh cho trẻ.

• Thảo luận giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện tốt thực hành «4 sạch»

tại nhà khi chế biến bữa ABS cho trẻ.

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

164

CHỦ ĐỀ 9: CHĂM SÓC DINH DƯỠNG KHI TRẺ BỊ ỐM VÀ GIAI ĐOẠN HỒI PHỤC

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Nắm được nguyên tắc khi Nuôi dưỡng trẻ bệnh và trẻ ở giai đoạn hồi phục

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

Trẻ bị bệnh thường: • Trẻ chán ăn nên phải kiên trì, dỗ dành trẻ để trẻ ăn đủ số lượng

• Bù đủ năng lượng trẻ mất

đi do bệnh tật

• Trẻ bị bệnh thích bú mẹ Nuôi dưỡng trẻ bệnh • Kiên trì dỗ trẻ ăn, uống • Chia nhỏ bữa và cho trẻ ăn làm nhiều lần hơn • Cho ăn thức ăn trẻ thích • Ða dạng bữa ăn và thức ăn giàu dinh dưỡng • Tiếp tục cho bú mẹ nhiều hơn

Giúp trẻ chóng phục hồi và tăng cân trở lại. Nếu chăm sóc

không đúng trẻ dễ bị rơi vào tình trạng SDD. Tỉnh cảm với

trẻ giúp trẻ chóng bình phục tâm lý và sức khỏe Nuôi dưỡng trẻ giai đoạn hồi phục • Cho bú mẹ nhiều hơn bình thường • Ăn nhiều hơn bình thường 1 bữa/ngày (thêm số bữa) • Tăng số lượng mỗi bữa ăn • Tăng thêm thức ăn giàu năng lượng • Kiên trì và dành tình cảm yêu thương cho trẻ hơn

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp :

Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có)

Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các bà mẹ về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp lần

trước, khuyến khích các bà mẹ nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ?

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu chủ đề mới: Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị bệnh và giai đoạn hồi phục • Khai thác thực hành thông thường về Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ khi trẻ bị bệnh và giai

đoạn hồi phục của các bà mẹ trong thôn

• Xác định điển hình tích cực về Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bệnh và giai đoạn hồi phục

Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới

165

• Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Giải thích tại sao cần phải chăm sóc dinh dưỡng tốt hơn, tích cực hơn cho trẻ bị

bệnh và trong giai đoạn hồi phục

o Trẻ bị bệnh mất nhiều năng lượng do bệnh tật (do sốt, do ỉa chảy...) cần phải bù đầy đủ

o Trẻ bị sẽ mệt mỏi, chán ăn nên cần phải kiên trì hơn bình thường

o Nếu chăm sóc trẻ không đúng và không đầy đủ, trẻ sẽ dễ bị rơi vào tình trạng SDD (hầu

hết trẻ bị SDD do bệnh tật và trở thành vòng luẩn quẩn giữa SDD và bệnh tật) • Dùng tranh để chia sẽ thực hành về nuôi dưỡng trẻ bệnh và giai đoạn hồi phục:

Nuôi dưỡng trẻ bệnh o Kiên trì dỗ trẻ ăn, uống o Chia nhỏ bữa và cho trẻ ăn làm nhiều lần hơn o Cho ăn thức ăn trẻ thích o Ða dạng bữa ăn và thức ăn giàu dinh dưỡng o Tiếp tục cho bú mẹ Nuôi dưỡng trẻ giai đoạn hồi phục o Cho bú mẹ nhiều hơn bình thường o Ăn nhiều hơn bình thường 1 bữa/ngày (thêm số bữa) o Tăng số lượng mỗi bữa ăn o Tăng thêm thức ăn giàu năng lượng o Kiên trì và dành tình cảm yêu thương cho trẻ hơn

• Kiểm tra lại để đảm bảo các BM đã hiểu đúng các thông tin và thực hành trên

đây.

Bước 4. Thống nhất và cam kết thưc hành tại nhà • Thống nhất và cam kết thực hiện tốt chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị bệnh và giai đoạn hồi

phục tại nhà

• Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hiện các thực hành chăm sóc dinh dưỡng

khi con bị bệnh và giai đoạn hồi phục tại nhà.

• Thảo luận giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện các thực hành chăm

sóc dinh dưỡng khi con bị bệnh và giai đoạn hồi phục tại nhà.

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

166

CHỦ ĐỀ 10: CHĂM SÓC DINH DƯỠNG KHI TRẺ BỊ TIÊU CHẢY VÀ NKHHCT

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Biết cách Nuôi trẻ khi trẻ bị bệnh tiêu chảy và NKHHCT • Nhận biết được các dấu hiệu nguy hiểm và cách xử trí

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao

• Trẻ thích bú nhiều hơn • Bù năng lượng cho trẻ • Đường làm IC tăng

thêm

• Xơ làm IC nặng thêm Cách xử trí : Các dấu hiệu bên biểu hiện tình trạng bệnh trở nên nặng hơn cần được chăm sóc và điều trị của cán bộ y tế. Vì vậy cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị theo y lệnh của cán bộ y tế Nuôi dưỡng khi trẻ ỉa chảy và VHH • Uống Orezol • Bú mẹ nhiều hơn và lâu hơn • Mỗi ngày tăng thêm 1 bữa cho đến khi tăng cân trở lại • Tránh ăn thức ăn nhiều đường (khi trẻ ỉa chảy) • Cho trẻ ăn thêm hoa quả, tránh các loại có nhiều xơ (IC) Dấu hiệu nguy hiểm • Trẻ không bú được • Trẻ bị tiêu chảy và rất khát nước • Trẻ nôn nhiều • Trong phân có lẫn máu • Sốt cao trên 380C • Trẻ bị co giật • Trẻ ngủ li bì khó đánh thức • Biểu hiện khác thường (thở nhanh, khó, rút lõm lòng

ngực)

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp :

Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có)

Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các bà mẹ về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp lần

trước, khuyến khích các bà mẹ nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ?

Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu chủ đề mới: Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy và NKHHCT • Khai thác thực hành thông thường về Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ khi trẻ bị tiêu chảy và

NKHHCT của các bà mẹ trong thôn

• Xác định điển hình tích cực về Chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy và NKHHCT Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới

167

• Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Giải thích tại sao cần phải chăm sóc dinh dưỡng tốt hơn, tích cực hơn khi trẻ bị

tiêu chảy và NKHHCT

o Trẻ bị bệnh mất nhiều năng lượng do bệnh tật (do sốt, do ỉa chảy...) cần phải bù đầy đủ

o Trẻ bị tiêu chảy và NKHHCT sẽ mệt mỏi, chán ăn nên cần phải kiên trì hơn bình thường

o Nếu chăm sóc trẻ không đúng và không đầy đủ, trẻ sẽ dễ bị rơi vào tình trạng SDD (hầu

hết trẻ bị SDD do bệnh tật và trở thành vòng luẩn quẩn giữa SDD và bệnh tật)

• Dùng tranh để chia sẽ thực hành về : Nuôi dưỡng khi trẻ ỉa chảy và VHH o Bú mẹ nhiều hơn và lâu hơn o Mỗi ngày tăng thêm 1 bữa cho đến khi tăng cân trở lại o Tránh ăn thức ăn nhiều đường (khi trẻ ỉa chảy) o Cho trẻ ăn thêm hoa quả, tránh các loại có nhiều xơ (IC) Dấu hiệu nguy hiểm o Trẻ không bú được o Trẻ bị tiêu chảy và rất khát nước o Trẻ nôn nhiều o Trong phân có lẫn máu o Sốt cao trên 380C o Trẻ bị co giật o Trẻ ngủ li bì khó đánh thức o Biểu hiện khác thường (thở nhanh, khó, rút lõm lòng ngực)

• Kiểm tra lại để đảm bảo các BM đã hiểu đúng các thông tin và thực hành trên đây.

Bước 4. Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất và cam kết thực hiện tốt chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy và NKHHCT • Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hiện các thực hành chăm sóc dinh dưỡng

khi con bị tiêu chảy và NKHHCT tại nhà.

• Thảo luận giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện các thực hành chăm

sóc dinh dưỡng khi con bị tiêu chảy và NKHHCT tại nhà.

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

168

CHỦ ĐỀ 11 : CÁCH CHO TRẺ ĂN TÍCH CỰC - GIÚP TRẺ ĂN NGOAN

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Hiểu và thực hành được cách cho trẻ ăn tích cực - giúp trẻ ăn ngoan

Thông tin và thực hành Giải thích/cách làm

Thức ăn • Chú ý đến khẩu vị của trẻ khi chế

biến thức ăn Chú ý giai đoạn chuẩn bị thức ăn: • Nếu thức ăn không phù hợp với khẩu vị của trẻ, trẻ không thích ăn, lâu ngày sẽ

làm trẻ chán ăn • Thay đổi nhiều loại thức ăn khác

nhau giúp trẻ ngon miệng

• Tập cho trẻ ăn nhiều loại thực phẩm, thay đổi khẩu vị, trẻ ăn ngon miệng hơn và đầy • Độ đậm đặc phải phù hợp với lứa

tuổi của trẻ đủ chất DD cho trẻ

Cách cho ăn tích cực • Người chăm sóc (NCS) rửa tay cho trẻ và người chăm sóc trước khi ăn

• Đặt trẻ ngồi thoải mái, NCS ngồi

ngang bằng với trẻ, tươi cười với trẻ

Tác dụng của cho ăn tích cực: • Để đảm bảo vệ sinh, thức ăn không bị nhiễm bẩn trong quá trình cho trẻ ăn • Trẻ không bị ép buộc và cảm thấy thoải mái về mặt tâm lý, không « sợ hãi » vì bữa ăn

• Ăn thức ăn đặc là kỹ năng mới, trẻ có thể

chưa biết cách đảo thức ăn trong miệng để

• Cho trẻ ăn từ từ, kiên nhẫn • Ðợi cho trẻ ăn xong mới cho ăn tiếp • Ở bên cạnh và chú ý đến trẻ trong

suốt bữa ãn nuốt, sẽ ăn chậm nên phải kiên nhẫn, tập dần cho trẻ

• Hạn chế thấp nhất sự xao nhãng và

phân tán của trẻ

• NCS phải biết cách nhận ra được dấu hiệu trẻ muốn gì và đáp ứng được nhu cầu của trẻ. Trẻ nhè ra có thể không phải trẻ không • NCS khen ngợi và động viên trẻ trước

khi cho trẻ ăn muốn ăn mà do trẻ đang tập đảo thức ăn.

• Trẻ được khen sẽ thích ăn để được khen

ngợi, được yêu quý hơn • Tạo không khí ăn vui vẻ, ấm cúng • Khuyến khích và hỗ trợ trẻ khi trẻ

muốn tự ăn. Có thể cho trẻ các mẫu

thức ăn nhỏ để trẻ tự ăn với sự giám • Giúp trẻ thích ăn và ăn được nhiều hơn • Trẻ tự ăn, trẻ sẽ thích và ăn được nhiều

sát của NCS hơn. Có thể tập dần bằng cách cho trẻ một

mẫu thức ăn nhỏ tự an với sự giám sát của

BM hoặc NCS

Chú ý : • Nếu trẻ không muốn ăn nữa thì có thể nghỉ một chút rồi cho trẻ ăn lại. • Không nên ép buộc trẻ ăn thêm khi trẻ có biểu hiện no, không muốn ăn

• Trẻ sẽ không có cảm giác bị ép buộc và không có cảm giác « sợ hãi » bữa ăn • Không để trẻ nôn trớ vì quá dung tích dạ dày trẻ, làm trẻ chán và sợ hãi bữa ăn

169

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các bà mẹ về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp lần

trước, khuyến khích các bà mẹ nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu chủ đề mới: Cách cho trẻ ăn tích cực - Giúp trẻ ăn ngoan • Khai thác thực hành thông thường về Cách cho trẻ ăn của các bà mẹ trong thôn • Xác định điển hình tích cực về Cách cho trẻ ăn tích cực - Giúp trẻ ăn ngoan Bước 3. Hướng dẫn chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Giải thích các chú ý khi chế biến thức ăn của trẻ cho các bà mẹ

o Chú ý đến khẩu vị của trẻ khi chế biến thức ăn o Kết hợp nhiều loại thức ăn khác nhau giúp trẻ ngon miệng o Độ đậm đặc phải phù hợp với lứa tuổi của trẻ

• Dùng tranh để chia sẽ thực hành về Cách cho trẻ ăn tích cực - Giúp trẻ ăn ngoan:

o Người chăm sóc (NCS) rửa tay cho trẻ và người chăm sóc trước khi ăn o Đặt trẻ ngồi thoải mái, NCS ngồi ngang bằng với trẻ, tươi cười với trẻ o Cho trẻ ăn từ từ, kiên nhẫn o Ðợi cho trẻ ăn xong mới cho ăn tiếp o Ở bên cạnh và chú ý đến trẻ trong suốt bữa ãn o Hạn chế thấp nhất sự sao nhãng và phân tán của trẻ o NCS khen ngợi và động viên trẻ trước khi cho trẻ ăn o Tạo không khí ăn vui vẻ, ấm cúng o Khuyến khích và hỗ trợ trẻ khi trẻ muốn tự ăn. Có thể cho trẻ các mẫu thức ăn nhỏ để

trẻ tự ăn với sự giám sát của NCS

• Kiểm tra lại để đảm bảo các BM đã hiểu đúng các thông tin và thực hành trên

đây.

Bước 4. Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất và cam kết thực hiện tốt « Cách cho trẻ ăn tích cực - Giúp trẻ ăn ngoan » tại nhà • Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hiện Cho trẻ ăn tích cực • Thảo luận giải pháp và chia sẽ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện tốt: Cho trẻ ăn tích cực

- Giúp trẻ ăn ngoan tại nhà

Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

170

CHỦ ĐỀ 12: THỰC HÀNH TRÌNH DIỄN MỘT BỮA ĂN BỔ SUNG HỢP LÝ CHO TRẺ

Mục đích: Sau buổi họp, các bà mẹ có thể:

• Biết được nguyên tắc chế biến một bữa ăn đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ tùy theo độ tuổi • Thực hành được cách chế biến bữa ăn cho trẻ theo độ tuổi

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao/ Cách làm

1. Bữa ãn bổ sung đáp ứng đủ nhu

cầu của trẻ cần đảm bảo: 1. Nhu cầu của trẻ tăng dần theo độ tuổi, cần đảm bảo đủ về số lượng, phù hợp

sức chứa dạ dày và đủ chất lượng vì:

• Dạ dày trẻ 6-8 tháng tuổi chỉ chứa được 200ml tương đương 2/3 bát ăn cơm. Nếu

• Ðủ về số lượng mỗi bữa ăn, phù hợp với sức chứa dạ dày trẻ o 6-8 tháng : 2-3 thìa lúc đầu mới tập ăn bột ; tăng dần lên 1/2 bát 250ml lượng thức ăn đưa vào nhiều hơn 200ml sẽ

làm trẻ bị nôn trớ và trẻ sẽ sợ ăn dẫn đến

biếng ăn

• Khi trẻ được 6 tháng tuổi cần tập cho trẻ ăn bột loãng trong vài ngày để trẻ làm

quen với cách đảo, nuốt thức ăn trong miệng

o 9-11 tháng : 1/2 bát 250ml o 12-23 tháng : 3/4 đến 1 bát 250ml • Ðủ về chất lượng : 1. Chất bột đường : Gạo, ngô, khoai... 2. Chất đạm : Ðộng vật, thực vật 3. Chất béo : Dầu, mỡ, bơ, vừng, lạc 4. Vitamin, khoáng chất và chất xơ: rau

xanh, quả chín • Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, phòng tránh suy dinh dưỡng, giúp trẻ phát

triển khỏe mạnh và thông minh

• Hóa lỏng bát bột :

2. Chú ý khi chế biến thức ăn • Thức ăn quá đặc, trẻ khó nuốt (đặc biệt là nhóm trẻ 6-8 tháng mới tập ăn

(cid:6) Rang ngũ cốc trước khi xay (cid:6) Nghiền thực phẩm nấu cho trẻ ăn cả cái (cid:6) Khi đã nấu chín, cho 1-2 thìa nước ép

từ giá đỗ (hoặc giá đỗ băm) • Giảm số lượng thức ăn nhưng vẫn

• Lượng thức ãn quá nhiều cho một bữa ABS của trẻ (nhiều hơn sức chứa đảm bảo đủ năng lượng theo nhu cầu

của dạ dày trẻ) => Không đáp ứng

đủ nhu cầu về năng lượng của trẻ: (cid:6) Thay một phần nước = sữa, nước cốt

dừa

(cid:6) Cho thêm bột lạc hoặc bột vừng (cid:6) Thêm dầu ăn, bơ hoặc mỡ động vật (cid:6) Thêm bột đậu vào bột ngũ cốc • Nấu nhừ, nghiền nhỏ, hóa lỏng bát • Thức ăn quá cứng => khó nuốt

bột

• Không hợp khẩu vị => trẻ không • Tập cho trẻ ăn nhiều loại thực phẩm

chịu ăn khác nhau, thay đổi khẩu vị

171

Gợi ý các bước thực hành Bước 1: Chuẩn bị : • Các dụng cụ để thực hành trình diễn chế biến bữa ABS cho trẻ : Bếp, xoong, bát (250ml),

đũa, thìa, dao, thớt, dụng cụ đựng nước, dụng cụ làm vệ sinh...

• Thực phẩm đủ để nấu 3 bữa ABS cho các nhóm trẻ khác nhau (đã sơ chế sạch) 1) Chuẩn bị chế biến 1 bữa bột cho trẻ 6-8 tháng tuổi: 1/2 bát bột (bát 250ml) 2) Chuẩn bị thực phẩm chế biến 1 bữa cháo cho trẻ 9-11 tháng tuổi: khoảng hơn 1/2 bát 3) Chuẩn bị thực phẩm chế biến 1 bữa cháo đặc cho trẻ 12-23 tháng tuổi: khoảng 3/4 bát

• Sắp xếp thực phẩm và dụng cụ sẵn sàng Bước 2: Tiến hành trình diễn : • TTV thực hành mẫu chế biến 3 loại thức ăn như đã chuẩn bị trên đây :

1) Chế biến 1/2 bát bột cho trẻ 6-8 tháng tuổi 2) Chế biến 1/2 bát cháo cho trẻ 9-11 tháng tuổi 3) Chế biến 3/4 bát cháo đặc cho trẻ 12-23 tháng tuổi

• Chú ý với TTV :

o Vừa làm vừa hỏi mình đang làm gì ? Sau đó giải thích cách làm cụ thể cho bà mẹ o Nhắc nhở an toàn vệ sinh thực phẩm cho bà mẹ trong khi chuẩn bị và chế biến thức ăn

cho trẻ

o Đặt các câu hỏi để kiểm tra kiến thức của bà mẹ về : số lượng mỗi bữa ăn theo độ tuổi, các loại thực phẩm cần chế biến trong bữa ăn, độ đậm đặc của thức ăn ; cách hóa lỏng bát bột ; cách làm tăng đậm độ năng lượng ; chế biến thức ăn cho trẻ bị bệnh cần chú ý gì ?

• Sau khi làm chín 1 loại bữa ăn, đề nghị mọi người nếm và cùng nhận xét Bước 3 : • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Hướng dẫn các bà mẹ thực hành chế biến bữa ăn theo 3 độ tuổi như trên:

1) Một bà mẹ có con trong độ tuổi 6-8 tháng chế biến 1/2 bát bột cho con mình 2) Một bà mẹ có con trong độ tuổi 9-11 tháng chế biến 1/2 bát cháo cho con mình 3) Một bà mẹ có con trong độ tuổi 12-23 tháng chế biến 3/4 bát cháo đặc cho con mình

Ghi chú :

(cid:6) Các bà mẹ nếm thử thức ăn của cháu và bà mẹ thực hành cho con ăn tích cực với thức

ăn mình chế biến

(cid:6) Thảo luận, góp ý và rút cách chế biến bữa ăn theo đúng nhu cầu và độ tuổi của trẻ

Bước 4 : Thống nhất và cam kết thực hiện • Thống nhất và cam kết thực hiện chế biến bữa ABS cho trẻ theo đúng nhu cầu độ tuổi tại

nhà

• Thảo luận các khó khăn bà mẹ gặp phải khi thực hành Chế biến bữa ABS của trẻ tại nhà • Thảo luận giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm của bà mẹ để thực hiện tốt thực hành Chế biến

bữa ABS theo đúng nhu cầu và độ tuổi của trẻ tại nhà

Bước 5 : Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch

172

• Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những bà mẹ đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia thảo luận tích cực.

o Hỏi các bà mẹ xem có cần thay đổi gì trong tổ chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

173

CHỦ ĐỀ 13. NGUYÊN NHÂN VÀ HẬU QUẢ CỦA SUY DINH DƯỠNG Ở TRẺ NHỎ

Mục đích: Sau buổi họp, thành viên tham dự có thể:

• Hiểu được nguyên nhân và hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ em

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao/ Cách làm

1. Nguyên nhân gây SDD trẻ em:

• Dinh dưỡng bà mẹ mang thai không tốt, sinh ra trẻ nhẹ cân 1.1. Chế độ nuôi dưỡng trẻ không đủ về cả số lượng lẫn chất lượng • Suy dinh dưỡng bào thai • Các thực hành về chăm sóc bà mẹ trẻ

(trẻ sơ sinh <2500g)

em chưa tốt : (cid:1) Chế độ dinh dưỡng của bà mẹ mang

thai kém

• Trẻ không được bú sữa non • Trẻ ăn sớm trước 6 tháng tuổi dễ bị tiêu chảy và các bệnh

(cid:1) Không cho trẻ bú sớm ngay sau sinh (cid:1) Không NCBSM hoàn toàn trong 6

tháng đầu

nhiễm khuẩn dẫn đến SDD • Trẻ ABS quá muộn hoặc chế độ ABS không đảm bảo số lượng (cid:1) Cho trẻ ABS quá sớm hoặc quá

muộn và chất lượng sẽ dẫn đến tình

trạng SDD ở trẻ (cid:1) Chế độ ABS của trẻ khi trẻ được 6

tháng tuổi không đảm bảo số lượng và chất lượng

• Trẻ bị bệnh sẽ tiêu tốn năng 1.2. Trẻ bị bệnh nhiễm trùng

lượng, kém ngon miệng, lượng • Trẻ bị các bệnh nhiễm trùng như:

thức ăn ăn vào giảm nên dễ tụt cân và dẫn đến SDD.

đưỡng tiêu hóa (tiêu chảy), bệnh đường hô hấp (viêm phổi), bệnh sởi... • Thực hành chăm sóc và y tế và nuôi dưỡng khi trẻ bị bênh chưa đúng • Vệ sinh kém dẫn đến tình trạng bệnh tật: Tiêu chảy; giun sán

và viêm phổi, viêm hô hấp trên • Vệ sinh cá nhân, gia đình và môi trường

chưa tốt

2. Hậu quả của SDD ở trẻ em:

• Trẻ SDD có khả năng chống đỡ với bệnh nhiễm trùng kém nên rất dễ bị

bệnh trở lại, dẫn đến tình trạng SDD • SDD <=> Bị bệnh (vòng luẩn quẩn của SDD và bệnh tật) • Chiều cao trẻ trưởng thành

nặng thêm thấp

• Khả năng học tập của trẻ kém

đi

• Ảnh hưởng đến tầm vóc của trẻ sau này • Ảnh hưởng đến phát triển trí tuệ của trẻ • SDD là nguyên nhân chính dẫn đến tử • Sức khỏe giảm và dẫn đến tử

vong vong cao

• Ảnh hưởng đến kinh tế và đời sống của • Tốn kém tiền bạc, thời gian để

gia đình/xã hội điều trị cho trẻ

174

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các thành viên tham về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi

họp lần trước, khuyến khích các thành viên nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học ? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu chủ đề mới: Nguyên nhân và hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ • Tìm hiểu về tình trạng dinh dưỡng của trẻ nhỏ dưới 2 tuổi tại thôn • Xác định được những gia đình có thực hành Nuôi dưỡng trẻ nhỏ tốt - Xác định điển hình

tích cực về thực hành Nuôi dưỡng trẻ nhỏ tốt

• Xác định được những nguyên nhân gây suy dinh dưỡng của thôn hiện tại Bước 3. Hướng dẫn nội dung chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị

bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành) • Các nguyên nhân chính gây suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ o Chăm sóc thai sản chưa tốt : Suy dinh dưỡng bào thai o Các thực hành về chăm sóc bà mẹ trẻ em chưa tốt o Trẻ bị các bệnh nhiễm trùng o Vệ sinh cá nhận, gia đình và môi trường chưa tốt

• Các hậu quả của suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ

o Trẻ SDD có khả năng chống đỡ với bệnh nhiễm trùng kém tình trạng SDD nặng thêm o Ảnh hưởng đến tầm vóc, sự phát triển trí tuệ của trẻ o SDD là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong và ảnh hưởng đến kinh tế và đời sống của

gia đình/xã hội

• Kiểm tra lại để đảm bảo các thành viên đã hiểu đúng về nguyên nhân và hậu quả

của SDD ở trẻ nhỏ

Bước 4. Thảo luận/Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thảo luận các giải pháp mà gia đình hỗ trợ bà mẹ giải quyết các nguyên nhân gây suy dinh dưỡng tại hộ gia đình (Lập lịch thời gian của bà mẹ/ ông chồng/ Thành viên gia đình => Bà mẹ làm việc nặng nhọc => Chuyển những việc làm mà người chồng và các thành viên khác có thể làm để bà mẹ được nghỉ nghơi và NCBSM) • Thống nhất thực hiện các giải pháp tại hộ gia đình. Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những ông chồng/bà mẹ chồng đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia

thảo luận tích cực.

o Hỏi các ông chồng/bà mẹ chồng xem có cần thay đổi gì về thời gian họp, cách tổ

chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

175

CHỦ ĐỀ 14. LỢI ÍCH CỦA NCBSM VÀ HỖ TRỢ CỦA GIA ĐÌNH, CỘNG ĐỒNG TRONG CHĂM SÓC DINH DƯỠNG CHO BÀ MẸ MANG THAI VÀ BÀ MẸ ĐANG NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ

Mục đích: Sau buổi họp, thành viên tham dự có thể:

• Hiểu được lợi ích của Nuôi con bằng sữa mẹ và các khuyến cáo về NCBSM • Thống nhất được các giải pháp mà gia đình có thể hỗ trợ bà mẹ NCBSMHT trong 6 tháng đầu thành công

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao/ Cách làm

Lợi ích của NCBSM đối với con NCBSM giúp trẻ có sức khỏe tốt

là nguồn dinh • Sữa mẹ dưỡng tối ưu nhất

• Bảo vệ trẻ, tránh các bệnh nhiễm trùng • Cung cấp cho trẻ nguồn dinh dưỡng cần thiết giúp trẻ chóng lớn và phòng ngừa bệnh tật : Vitamin A, chất đạm, chất béo, đường, Vitamin C và sắt...

• Trẻ được NBSMHT không bị béo phì, phát triển về tinh thần và trí tuệ tối ưu hơn

• Kích thích sự phát triển tối ưu của não bộ • Dễ tiêu hóa • Sạch sẽ, luôn sẵn sàng và ở nhiệt độ phù hợp

Lợi ích của NCBSM đối với mẹ và gia đình NCBSM có lợi cho gia đình và bà mẹ :

• Bú sớm ngay sau sinh giúp mẹ co hồi tử cung, giám mất máu sau đẻ • Bà mẹ nhanh hồi phục sức khỏe và trở lại bình thường

• Giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng và ung thư cổ tử cung

• Gắn bó tình cảm mẹ con • Kinh tế gia đình được tốt hơn : Không tốn tiền mua sữa và thuận lợi cho bà mẹ hơn.

• NCBSMHT giúp bà mẹ chậm có thai trở lại • Giúp bà mẹ phòng tránh béo phì sau đẻ • Xây dựng tình cảm mẹ con • Bú mẹ có lợi ích kinh tế cao, ví dụ: tiết kiệm tiền mua sữa ngoài

Các khuyến cáo về NCBSM tối ưu

• Cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh • NCBSMHT trong 6 tháng đầu • Tiếp tục cho bú sữa mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn

Để NCBSMHT trong 6 tháng đầu thành công :

• Trẻ bú được đầy đủ số lượng theo nhu cầu • Chỉ cho trẻ bú mẹ mà không cho ăn, uống thêm bất cứ thức ăn, đồ uống nào khác, kể cả nước đun sôi để nguội • Giúp tiết sữa tốt, mẹ có đủ sữa để NCBSMHT

• Cho con bú đúng cách ngay từ bữa bú đầu tiên • Cho trẻ bú theo nhu cầu • Bà mẹ được nghỉ ngơi hợp lý • Bà mẹ được ăn thêm 1 bữa/ngày, đầy đủ chất DD

176

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các thành viên tham về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi

họp lần trước, khuyến khích các thành viên nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu chủ đề mới: Lợi ích của NCBSM và hỗ trợ của gia đình, cộng đồng trong

chăm sóc dinh dưỡng cho BMMT và BM đang NCBSM • Tìm hiểu về thực hành nuôi con bằng sữa mẹ trong thôn bản • Xác định những điển hình tích cực về NCBSM Bước 3. Hướng dẫn nội dung chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Lợi ích của NCBSM đối với trẻ, bà mẹ và gia đình • Làm thế nào để NCBSMHT trong 6 tháng đầu thành công • Các thông điệp khuyến cáo về NCBSM tối ưu nhất • Kiểm tra lại để đảm bảo các thành viên đã hiểu đúng về lợi ích của NCBSM và các

khuyến cáo NCBSM

Bước 4. Thảo luận/Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất thực hiện các khuyến cáo NCBSM tại nhà • Thảo luận các giải pháp mà gia đình hỗ trợ bà mẹ thực hiện NCBSMHT trong 6 tháng đầu thành công tại hộ gia đình (Lập lịch thời gian của bà mẹ/ ông chồng/ Thành viên gia đình => Bà mẹ làm việc nặng nhọc => Chuyển những việc làm mà người chồng và các thành viên khác có thể làm để bà mẹ được nghỉ ngơi và NCBSM)

• Thống nhất thực hiện các giải pháp hỗ trợ bà mẹ NCBSM hoàn toàn tại hộ gia đình. Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những ông chồng/bà mẹ chồng đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia

thảo luận tích cực.

o Hỏi các ông chồng/bà mẹ chồng xem có cần thay đổi gì về thời gian họp, cách tổ

chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

177

CHỦ ĐỀ 15. TẦM QUAN TRỌNG CỦA ABS HỢP LÝ - HỖ TRỢ

CỦA GIA ĐÌNH & CỘNG ĐỒNG

Mục đích: Sau buổi họp, thành viên tham dự có thể:

• Nêu được tầm quan trọng của ABS • Nắm được nguyên tắc cho trẻ ăn bổ sung và khuyến cáo về thực hành ăn bổ sung hợp

lý

• Thống nhất được các giải pháp mà gia đình có thể hỗ trợ bà mẹ cho trẻ ABS hợp lý

Thông tin và thực hành Giải thích tại sao/ Cách làm

Nguyên tắc và thực hành cho trẻ ABS • Bắt đầu cho trẻ ABS khi trẻ được 6

tháng tuổi (180 ngày)

Ăn quá sớm:Trẻ bú ít đi vừa bỏ phí nguồn dinh dưỡng và kháng thể tốt nhất lại vừa làm sự tiết sữa giảm dần hơn thế nữa khi ăn thức ăn khác sớm ruột trẻ còn yếu dễ bị tiêu chảy

Ăn quá muộn: Sữa mẹ không còn cung cấp đủ năng lượng để phát triển tốt dẫn đến nguy cơ bị suy dinh dưỡng

• Số lượng bữa ăn tăng dần theo tuổi 6-8 tháng : 2-3 bữa chính + 1-2 bữa phụ + BM

9-11 tháng : 3-4 bữa chính +1-2 bữa phụ +BM

12-23 tháng : 3-4 bữa chính + 1-2 bữa phụ +BM

• Mỗi bữa ăn của trẻ phải có đủ 4

nhóm thực phẩm Chất bột, đường; Các chất đạm; Chất béo; Vitamin, muối khoáng và chất xơ

• Không nên cho trẻ ăn mỳ chính. • Không cho trẻ ăn bánh kẹo, uống

nước ngọt trước bữa ăn

Để thực hiện cho trẻ ABS hợp lý : • Có đầy đủ thực phẩm để chế biến

bữa ăn cho trẻ

• Biết chế biến bữa ăn đủ số lượng và

chất lượng, hợp vệ sinh • Biết cách cho trẻ ăn tích cực • Tiếp tục cho trẻ bú đến 24 tháng tuổi

Mỳ chính không có giá trị dinh dưỡng, không có lợi cho sức khỏe, gây ảo giác, đánh lừa vị giác... Trẻ ăn nhiều đường sẽ làm tăng đường huyết, ức chế tiết dịch vị làm trẻ chán ăn Gia đình hỗ trợ kiếm thêm đầy đủ thực phẩm để chế biến bữa ABS cho trẻ Hỗ trợ bà mẹ và học cách chế biến bữa ăn cho trẻ Cùng hỗ trợ bà mẹ cho trẻ ăn Hỗ trợ bà mẹ các công việc đồng áng xa để bà mẹ có thời gian chăm sóc cho trẻ

178

Gợi ý các bước thực hiện tổ chức buổi họp : Mở đầu : Ổn định tổ chức • Tạo không khí vui vẻ • Giới thiệu người mới (nếu có) Bước 1. Ôn bài cũ • Hỏi các thành viên tham về các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi

họp lần trước, khuyến khích các thành viên nhắc lại

• Tóm tắt lại các thông tin và các thực hành đã cam kết thực hiện tại buổi họp trước • Hỏi xem có ai đã làm theo những thực hành học trong các chủ đề đã học? Bước 2. Tìm hiểu kinh nghiệm - ĐHTC • Giới thiệu tên chủ đề mới: Tầm quan trọng của ABS hợp lý - Hỗ trợ của gia đình và

cộng đồng

• Tìm hiểu về thực hành cho trẻ ăn bổ sung trong thôn bản • Xác định những điển hình tích cực về cho trẻ ăn bổ sung hợp lý Bước 3. Hướng dẫn nội dung chủ đề mới • Đưa bức tranh truyền thông có chủ đề mới, hỏi xem bà mẹ nhìn thấy gì, đề nghị bà mẹ mô tả bức tranh

• Giới thiệu nội dung chủ đề mới (trong bảng Thông tin và Thực hành)

• Nguyên tắc và các thực hành cho trẻ ăn bổ sung hợp lý • Làm gì để thực hiện cho trẻ ăn bổ sung hợp lý • Kiểm tra lại để đảm bảo các thành viên đã hiểu đúng về nguyên tắc cho trẻ ăn bổ

sung hợp lý và những việc cần làm để thực hiện cho trẻ ăn bổ sung hợp lý

Bước 4. Thảo luận/Thống nhất và cam kết thực hành tại nhà • Thống nhất thực hiện các nguyên tắc và thực hành cho trẻ ABS hợp lý • Thảo luận các giải pháp mà gia đình hỗ trợ bà mẹ thực hiện cho trẻ ABS hợp lý bắt đầu khi trẻ được 6 tháng tuổi tại hộ gia đình (Lập lịch thời gian của bà mẹ/ ông chồng/ Thành viên gia đình => Bà mẹ làm việc nặng nhọc => Chuyển những việc làm mà người chồng và các thành viên khác có thể làm để bà mẹ được nghỉ nghơi và chăm sóc trẻ, đồng thời thảo luận bằng cách nào để gia đình có thể tìm kiếm đầy đủ nguồn thực phẩm giúp bà mẹ chế biến bữa ABS đảm bảo đúng số lượng và chất lượng cho trẻ, đảm bảo vệ sinh hộ gia đình) • Thống nhất thực hiện các giải pháp hỗ trợ bà mẹ cho con ABS hợp lý tại hộ gia đình. Bước 5. Đánh giá buổi họp và lập kế hoạch • Đánh giá cuộc họp :

o Khen ngợi những ông chồng/bà mẹ chồng đi họp đều đặn, đúng giờ và tham gia

thảo luận tích cực.

o Hỏi các ông chồng/bà mẹ chồng xem có cần thay đổi gì về thời gian họp, cách tổ

chức, điều hành cuộc họp

• Cám ơn mọi người và hẹn ngày, giờ cho cuộc họp lần sau, khuyến khích đúng giờ

179

Phụ lục 2

Tình huống thực hành điền Sổ theo dõi họp nhóm

Bài tập 1 : thực hành điền số Theo dõi họp nhóm : Anh/chị dùng thông tin sau đây để diền vảo sổ theo dõi họp nhóm hỗ trợ NDTN tại thôn/bản trong tháng 5/2011 tại thôn A xã Đông Huyện Mê Linh- Hà nội

1) Ngày 10/5 Họp nhóm cộng đồng HT NDTN : 5 Bà mẹ, 10 ông bố, 7 bà nội , bà

ngoại

2) Ngày 20/5 Họp nhóm Hỗ trợ NCBSM HT : 5 Bà mẹ mang thai – 8 bà mẹ có con <

6 tháng

3) Ngày 25/5 Họp nhóm Hỗ trợ cho tre ABS đúng cách : 20 Bà mẹ ; 0 ông bố ; 7 bà

ngoại

Bài tập 2 : Theo dõi bà mẹ trong nhóm Hỗ trợ NCBSM hoàn toàn Hiện nay là tháng 6 /2011. Nhóm bắt đầu hoạt động từ tháng 3/2011, bạn sử dụng thông tin sau đây để thực hành điền sổ Theo dõi bà mẹ NCBSM hoàn toàn

Stt Họ và tên Ngày sinh

1 Me. Phạm Thị Oanh Thông tin Đang NCBSM hoàn toàn Đi họp 2 buổi nghỉ 1 buổi

Con . Nguyễn Thị Thủy 12/4/2011

2 Me. Hoàng Thị Kim Anh Đang NCBSM hoàn toàn Đi họp đều cả ba buổi

Con. Nguyễn Văn Hải 20/3/2011

3 Mẹ. Phùng Thị Bình

4 Mẹ . Nguyễn Thị Cảnh Mang thai tháng thứ 7 , Vừa tham gia buổi họp đầu tiên Đang NCBSM hoàn toàn – đi họp buổi đầu tiên

Con Nguyễn Thị Kim Ngân 30/5/2011

5 Mẹ Trần Đông Mai Đi họp 3 buổi , vừa cho con ABS tháng 5

30/1/2011 Con. Đặng Nguyên Khang

180

THEO DÕI BÀ MẸ TRONG NHÓM HỖ TRỢ NCBSM HOÀN TOÀN

Theo dõi bà mẹ NCBSM hoàn toàn (4) Ghi chú STT (1) Tên bà mẹ và con (2) (5) Ngày sinh của trẻ (3)

1 Mẹ : Con:

2 Mẹ : Con:

3 Mẹ : Con:

4 Mẹ : Con:

5 Mẹ : Con:

6 Mẹ : Con:

7 Mẹ : Con:

181

Phụ lục 4

BÁO CÁO THÁNG ……….. Xã………………………..Huyện………………….Tỉnh …………….

Số lượt người tham dự họp

Số buổi họp

Thôn Số tt Bà mẹ Ông bố Người khác Tổng cộng

Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Số hộ gia đinh có con dưới 2 tuổi

Tổng số của cả xã

Nhận xét chung: Khó khăn phát sinh và giải pháp khắc phục

Trưởng trạm y tế Ngày …….tháng…….năm….. Người làm báo cáo

182