Giới thiệu tài liệu
Chương 4 này cung cấp cái nhìn tổng quan về các khái niệm cốt lõi trong xã hội học, bao gồm bất bình đẳng, phân tầng xã hội, di động xã hội và biến đổi xã hội, nhằm trang bị kiến thức nền tảng cho người đọc về cấu trúc và động thái của xã hội.
Đối tượng sử dụng
Tài liệu này dành cho sinh viên, giảng viên và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực xã hội học, khoa học xã hội, hoặc bất kỳ ai quan tâm đến việc tìm hiểu sâu sắc về các khái niệm cơ bản và động thái phức tạp của cấu trúc xã hội.
Nội dung tóm tắt
Tài liệu này tập trung vào Chương 4, đi sâu vào bốn khía cạnh quan trọng của xã hội học. Phần đầu tiên, 'Bất bình đẳng', định nghĩa sự không công bằng về cơ hội và lợi ích, trình bày các quan niệm đa dạng về bất bình đẳng từ nhiều góc độ xã hội học (như văn hóa, chính trị), phân tích các nguyên nhân sâu xa (tự nhiên, kinh tế, địa vị, chính trị, văn hóa) và phân loại các dạng bất bình đẳng (giới, tuổi, cơ cấu, thu nhập). Tiếp theo, 'Phân tầng xã hội' được giải thích là sự sắp xếp thứ bậc của các cá nhân trong xã hội dựa trên các yếu tố như tài sản, thu nhập, trình độ học vấn và uy tín. Chương này giới thiệu các kiểu phân tầng xã hội được mô tả dưới dạng tháp (nón, nón cụt, thoi, trụ, đĩa bay) và phân biệt giữa phân tầng hợp thức và không hợp thức, cùng với các hệ thống phân tầng đóng (đẳng cấp) và mở (giai cấp). Các quan niệm của Max Weber (sự giàu có, quyền lực, uy tín) và John Macionis (đặc điểm xã hội, liên thế hệ, phổ biến, liên quan đến bất bình đẳng và niềm tin) cũng được trình bày chi tiết. 'Di động xã hội' thảo luận về sự thay đổi vị trí của cá nhân, gia đình hoặc nhóm trong các tầng lớp xã hội, bao gồm di động theo chiều dọc, chiều ngang, nội thế hệ và liên thế hệ. Tài liệu đề cập đến quan điểm của các nhà xã hội học lớn như Mac, Pareto, Sorokin và Giddens về hiện tượng này, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến di động xã hội như điều kiện kinh tế-xã hội, trình độ học vấn, nguồn gốc gia đình, giới tính và nơi cư trú. Cuối cùng, 'Biến đổi xã hội' được định nghĩa qua nhiều góc nhìn khác nhau, nhấn mạnh sự thay đổi trong cấu trúc tổ chức, quan hệ và thiết chế xã hội theo thời gian. Các khái niệm liên quan như biến cố xã hội, tiến bộ xã hội, tiến hóa xã hội và phát triển xã hội được làm rõ. Tài liệu cũng chỉ ra các đặc điểm của biến đổi xã hội (phổ biến, đa dạng, có kế hoạch/phi kế hoạch, xu hướng trái ngược) và phân tích các nguyên nhân (tự nhiên, dân số, sáng chế/phát minh, xung đột xã hội, tư tưởng văn hóa). Phần này kết thúc với việc xem xét một số vấn đề biến đổi xã hội nổi bật trên thế giới và tại Việt Nam hiện nay, bao gồm sự phức tạp trong quan hệ quốc tế, phát triển khoa học công nghệ, toàn cầu hóa, và biến đổi trong kinh tế, chính trị, văn hóa, đối ngoại.