Bài tiểu luận: Tội phạm và cấu thành tội phạm

ậ ạ ươ

ể

ậ

Bài ti u lu n môn pháp lu t đ i c

ng

ộ

ề

ạ

ấ

ộ

Đ  tài: T i ph m và c u thành t

ạ i ph m

A.

ờ ầ L i nói đ u

ệ ượ ự ệ ấ ấ ộ TP là m t hi n t ng tiêu c c nh t tr XH. TP xu t hi n cùng v i s ớ ự

ờ ủ ư ấ ố ra đ i c a NN và PL, cũng nh  khi XH phân chia thành giai c p đ i kháng.

ể ả ề ợ ủ ấ ố ị ị ệ Đ  b o v  quy n l i c a giai c p th ng tr , NN đã quy đ nh hvi nào là TP

ự ụ ệ ặ ạ ố ớ và áp d ng TNHS ho c hình ph t đ i v i ng nào th c hi n các hvi đó. Do

ử ả ấ ộ ỉ ị ệ   đó, TP k ch  mang thu c tính l ch s  ­ XH mà còn mang b n ch t là 1 hi n

ượ t ng pháp lý.

ứ ậ ượ ầ ủ ệ ọ Nh n th c đ c t m quan tr ng và ý nghĩa pháp lý c a vi c xác

ư ệ ướ ề ị đ nh rõ khái nhi m TP, LHS VN cũng nh  LHS các n c XHCN đ u có

ể ệ ủ ệ ấ ả ấ ố ị đ nh nghĩa th ng nh t khái ni m TP th  hi n rõ b n ch t XH c a TP, qua

ể ả ườ ố ủ ắ đó ph n ánh quan đi m, đ ng l i đúng đ n chính sách HS c a NN tr

ủ ị ử ệ ạ ả ợ ủ ể ừ t ng giai đo n c a l ch s  và CM, b o v  các l i ích c a toàn th  nhân

ơ ở ể ữ ơ ệ dân. H n n a, KN TP tr LHS còn là c  s  đ  phân bi ớ t TP v i các vi

ư ạ ạ ả ớ ứ ph m PL khác và v i hvi trái đ o đ c, cũng nh  các TH k ph i là TP, qua

ệ ủ ậ ự ả ố ầ ấ đó, b o v , c ng c  và duy trì tr t t ừ    PL, góp ph n đ u tranh phòng ng a

ệ ộ ệ ợ ữ ả ố ủ ủ và ch ng TP, b o v  m t cách h u hi u l i ích c a NN, c a XH, các

ợ ủ ợ ề quy n, l i ích h p pháp c a công dân.

ứ ộ ứ ệ ạ Nghiên c u t ả   ỉ i ph m chúng ta không ch  nghiên c u khái ni m, b n

ấ ủ ộ ế ố ứ ạ ả ệ ấ ch t c a t i ph m mà còn ph i nghiên c u các y u t ấ    các d u hi u c u

ộ ạ ườ ả ợ ộ ạ ừ ạ thành t i ph m và các tr ng h p không ph i là t i ph m (lo i tr trách

ự ệ nhi m hình s ).

B.

ộ N i dung

ươ ề ộ ữ ề Ch ấ ng I: Nh ng v n đ  chung v  t ạ i ph m

1.

ệ ộ Khái ni m t ạ i ph m

ề ộ ứ ề ơ ả ạ ấ ọ Nghiên c u v  t ấ ủ   i ph m là v n đ  c  b n và quan tr ng nh t c a

ự ậ ệ ở ẽ ộ ố ượ ạ ấ lu t Hình s  Vi t Nam. B i l , t i ph m là đ i t ng đ u tranh phòng

ự ủ ừ ủ ố ướ ế ề ng a và ch ng c a chính sách hình s  c a Nhà n c, vì th  có nhi u quan

ề ệ ể ộ ộ ố ể ạ ằ : đi m khác nhau v  khái ni m t i ph m. M t s  quan đi m cho r ng

ể ạ ộ ộ ỗ ượ “T i ph m là hành vi nguy hi m cho xã h i, có l i, đ ị c quy đ nh trong

ể ả ạ ộ ị BLHS và ph i ch u hình ph t” ạ ; hay: “T i ph m là hành vi nguy hi m cho

ỗ ậ ả ị ộ xã h i, có l ự i, trái pháp lu t hình s  và ph i ch u hình ph t” ạ ,…

ệ ạ ượ ậ ậ ị Khái ni m tôi ph m đã đ c ghi nh n đ nh nghĩa l p pháp trong

ử ổ ổ ề ả ạ ộ T i ph m là hành vi kho n 1, đi u 8 BLHS 1999 (s a đ i b  sung 2009): “

ộ ượ ể ộ ậ ự ị ườ nguy hi m cho xã h i đ c quy đ nh trong B  lu t hình s , do ng i có

ự ự ự ệ ệ ặ ộ ố năng l c trách nhi m hình s  th c hi n m t cách c  ý ho c vô ý, xâm

ộ ậ ổ ổ ủ ẹ ề ạ ố ố ấ ph m đ c l p, ch  quy n, th ng nh t, toàn v n lãnh th  T  qu c, xâm

ế ộ ế ộ ạ ị ế ề ph m ch  đ  chính tr , ch  đ  kinh t ố , n n văn hoá, qu c phòng, an ninh,

ậ ự ề ộ ợ ủ ổ ợ ứ tr t t , an toàn xã h i, quy n, l i ích h p pháp c a t ạ    ch c, xâm ph m

ự ứ ạ ẩ ỏ ự ề ả tính m ng, s c kh e, danh d , nhân ph m, t do, tài s n, các quy n, l ợ   i

ữ ự ủ ủ ạ ợ ậ   ích h p pháp khác c a công dân, xâm ph m nh ng lĩnh v c khác c a tr t

ự ủ ậ ộ t pháp lu t xã h i  ch  nghĩa ”.

ọ ủ ể ư ừ ệ ị ộ T  đó có th  đ a ra đ nh nghĩa khoa h c c a khái ni m t ạ   i ph m

ư ộ ượ ể ị “TP là hành vi nguy hi m cho xã h i đ c quy đ nh trong BLHS nh  sau:

ườ ủ ổ ự ự ệ ị do ng i có năng l c TNHS và đ  tu i ch u TNHS th c hi n 1 cách có l ỗ   i

ộ ượ ế ệ ặ ạ ố (C  ý ho c vô ý) xâm ph m đ n các quan h  xã h i đ ậ   c BLHS xác l p

ả ệ và b o v .”

ủ ộ ặ ể 2. Đ c đi m c a t ạ i ph m

ấ ủ ộ ứ ể ặ ạ ạ ộ

2.1. Đ c đi m th  nh t c a t

i ph m: T i ph m là hành vi nguy

ể ộ hi m cho xã h i

ộ ủ ộ ể ộ ặ ể ạ ầ Tính nguy hi m cho xã h i c a t i ph m là m t đ c đi m đ u tiên

ủ ộ ạ ạ ạ ậ ộ ọ và quan tr ng c a t ấ ứ i ph m. T i ph m hay b t c  vi ph m pháp lu t nào

ể ể ề đ u có tính nghuy hi m cho XH. Nên tính nguy hi m cho XH là 1 trong

ứ ể ữ ệ ạ ộ ớ ạ nh ng căn c  đ  phân bi t hành vi ph m t i v i các hành vi vi ph m pháp

ệ ủ ộ ữ ậ ấ ạ lu t khác. Nh ng hành vi tuy có d u hi u c a t ư i ph m nh ng tính nguy

ể ả ộ ạ ượ ử ằ ể hi m không đáng k  thì không ph i là t i ph m và đ c x  lý b ng các

ệ bi n pháp khác.

ể ệ ộ Vi c đánh giá hành vi nào là hành vi nguy hi m cho xã h i ph ụ

ể ủ ầ ấ ộ ộ ừ   thu c vào tình hình phát tri n c a xã h i và yêu c u đ u tranh phòng ng a

ộ ế ạ ướ ắ ộ ướ ệ ồ ượ t i ph m. N u tr c đây, hành vi tr m c p d i 2 tri u đ ng d c coi là

ể ộ ườ ự ệ hành vi nguy hi m cho xã h i và ng i th c hi n hành vi này có th  b ể ị

ự ề ộ ộ ứ ệ ệ ắ ả truy c u trách nhi m hình s  v  t i tr m c p tài s n, thì hi n nay, hành vi

ộ ữ ể ị này không b  coi là hành vi nguy hi m cho xã h i n a. Ng ượ ạ c l i có hành

ướ ư ượ ư ể ộ vi tr c đây ch a đ c coi là hành vi nguy hi m cho xã h i, nh ng nay l ạ   i

ể ộ ượ ộ ạ coi là nguy hi m cho xã h i và đ c coi là t ụ i ph m. Ví d : hành vi xâm

ề ứ ử ủ ạ ướ ư ượ ph m quy n  ng c  c a công dân, tr c đây ch a đ c coi là hành vi

ể ượ ể ộ nguy hi m cho xã h i, nay hành vi này đ c coi là hành vi nguy hi m cho

xã h i.ộ

ế ố ụ ề ể ộ Tính nguy hi m cho XH ph  thu c vào nhi u y u t khác nhau:

ứ ỗ ụ ậ ả ươ ệ ộ ươ hình th c l i, h u qu , công c , ph ng ti n pham t i, ph ứ ng th c th ủ

ạ ạ ộ ạ ờ ộ ể ị đo n   ph m   t i,   th i   gian,   không   gian   ph m   t ả   i,   đ a   đi m,   hoàn   c nh

ộ ơ ụ ạ ộ ộ ườ ộ ạ ph m t i, đ ng c  m c đích ph m t i, nhân thân ng ạ i ph m t i cũng

ậ ự ư ự ệ nh  tình hình an ninh tr t t ơ ả , an toàn XH n i s y ra s  vi c,…

ủ ộ ứ ặ ủ ộ ạ ể 2.2. Đ c đi m th  hai c a t i ph m: tính trái PL c a t ạ   i ph m

ể ệ ể ế ặ ắ Đây   là   đ c   đi m   th   hi n   nguyên   t c   pháp   ch   XHCN   theo

ấ ỳ ượ ộ ề ạ ượ LHSVN. B t k  hành vi nào đ ơ c c i là t i ph m cũng đ u đ c quy

ứ ả ị ị ị đ nh trong BLHS. Do đó không ai b  truy c u TNHS và ph i ch u TNHS

ự ệ ượ ị ộ ế n u đã th c hi n 1 hành vi mà không đ c BLHS quy đ nh là t ạ   i ph m.

ứ ườ ư ự ế ệ T c là 1 ng ể i th c hi n hành vi nguy hi m đ n đâu nh ng hành vi đó

ư ượ ị ượ ộ ch a đ c quy đ nh trong BLHS thì hành vi đó k đ c coi là t ạ i ph m.

ể ề ề ẳ ị ườ ỉ Ch  ng i nào Đ  kh ng đinh rõ đi u này, đi u 2 BLHS quy đ nh: “

ộ ượ ả ị ị ạ ph m 1 t i đã đ ớ c BLHS quy đ nh m i ph i ch u TNHS ”

ề ể ặ ươ ự ễ ệ Đ c đi m này có ý nghĩa v  ph ng di n th c ti n là tránh vi c x ệ ử

ủ ườ ụ ậ ậ ơ ị ệ lý tùy ti n c a ng ờ   i áp d ng pháp lu t: giúp c  quan l p pháp k p th i

ổ ủ ự ử ể ổ ổ b  sung s a đ i BLHS theo sát s  thay đ i c a tình hình kTXH đ  công

ệ ấ ạ ả ố tác đ u tranh phòng ch ng TP đ t hi u qu .

ứ ủ ể ặ ượ ự ộ

2.3. Đ c đi m th  ba c a TP: là hành vi đ

ệ     c th c hi n m t cách

ỗ ố có l ặ i (c  ý ho c vô ý).

ể ả ộ ườ ự ệ TP ph i là hành vi nguy hi m cho xã h i do con ng i th c hi n 1

ỗ ố ự ệ ặ ượ ự ệ cách có l i c  ý ho c vô ý. Khi có s  ki n TP đ c th c hi n 1 cách có

ỗ ấ ỗ ế ạ ỗ l i thì tính ch t l i là ph m trù liên quan đ n hành vi còn l ạ i là ph m trù

ạ ộ ế liên quan đ n ng ph m t i.

ể ấ ị Khi hành vi khách quan gây nguy hi m cho XH b  LHS c m, đ ượ   c

ự ứ ố ệ con ng th c hi n 1 cách có l ỗ ướ i d ặ i hình th c c  ý ho c vô ý thì hành vi

ấ ỗ ạ ộ ỗ đó mang tính ch t l ở i và hành vi đó tr  thành hvii ph m t i, ng có l i trong

ự ệ ả ị th c hi n TP ph i ch u TNHS.

ể ế ấ ị ượ ự ệ N u hvi nguy hi m cho XH b  LHS c m đ ự   c th c hi n trong th c

ế ư ự ỗ ạ ị t ệ  nh ng ng th c hi n hvi đó không có l i thì không b  coi là hvi ph m t ộ   i,

ỗ ự ệ ệ ả ị ng không có l i trong vi c th c hi n hvi đó không ph i ch u TNHS theo

ị ủ quy đ nh c a BLHS.

ứ ư ủ ộ ể ặ ạ ườ

2.4. Đ c đi m th  t

c a t i ph m: Là hành vi do ng i có năng

ự ự ệ ệ ị ủ ổ ự l c TNHS th c hi n và đ  tu i ch u TNHS th c hi n.

ườ ự ườ ạ ể ệ ờ Ng i có năng l c TNHS là ng i mà t ự i th i đi m th c hi n hành

ấ ở ể ị ạ ườ vi nguy hi m cho XH b  LHS c m trong tr ng thái bình th ng và hoàn

ứ ượ ầ ủ ự ế ả ậ ấ toàn có kh  năng nh n th c đ c đ y đ  hành vi, tính ch t th c t và tính

ự ư ủ ệ ấ ả ề   ch t pháp lý c a hành vi do mình th c hi n, cũng nh  kh    năng đi u

ể ượ ầ ủ khi n đ c đ y đ  hành vi đó.

ẽ ự ế ớ ỗ ụ ặ ố Năng l c TNHS có m i liên quan ch t ch  tr c ti p v i l i, có năng

ủ ể ỗ ự ệ ệ ể ơ ở ầ ự l c TNHS là c  s  c n và đ  đ  có l i trong vi c th c hi n TP, vì đ  có

ỗ ủ ể ủ ự ệ ệ ấ ế l i trong vi c th c hi n TP thì ch  th  c a hành vi đó nh t thi ả t ph i là

ườ ng ự i có năng l c TNHS.

ườ ủ ổ ị ạ ạ ờ ộ Ng i đ  tu i ch u TNHS là ng mà t ể i th i đi m ph m t ạ   i đã đ t

ộ ưở ể ả ậ ị ế đ n đ  t ể i do LHS quy đ nh đ  có th  có kh  năng nh n th c đ ứ ượ ầ   c đ y

ự ế ấ ủ ự ệ ấ ủ đ  tính ch t th c t và tính ch t pháp lý c a hvi do mình th c hi n cũng

ư ề ể ả nh  có kh  năng đi u khi n hvi đó.

ệ ề ổ ị ị ự: “1. Ng iườ Đi u 12 BLHS quy đ nh Tu i ch u trách nhi m hình s

ừ ủ ự ề ọ ộ ệ ả ở ổ ị t đ  16 tu i tr  lên ph i ch u trách nhi m hình s  v  m i t ạ i ph m. 2.

ổ ở ư ả ổ ị Ng ườ ừ ủ i t ệ   ư ủ  đ  14 tu i tr  lên, nh ng ch a đ  16 tu i ph i ch u trách nhi m

ự ề ộ ạ ấ ặ ọ ố ộ ạ ặ hình s  v  t i ph m r t nghiêm tr ng do c  ý ho c  t i ph m  đ c bi ệ   t

ọ nghiêm tr ng”.

ườ ủ ổ ự ư ị Ng i đ  tu i ch u TNHS nh ng không có năng l c TNHS thì hành

ộ ủ ườ ượ ụ ộ ườ ạ vi ph m t i c a ng i đó không đ c coi là TP. Ví d : M t ng ổ   i 20 tu i

ủ ổ ư ự ầ ị ị (đ  tu i ch u TNHS) nh ng do b  tâm th n (không có năng l c TNHS)

ự ệ ế ườ ị th c hi n hành vi gi t ng, thì ng ả i này không ph i ch u TNHS.



ệ ữ ủ ộ ể ặ ố ạ M i quan h  gi a 4 đ c đi m c a t ỉ i ph m: ch  khi nào có s ự

ủ ả ớ ị ể ặ ợ ộ ổ t ng h p c a c  4 đ c đi m thì m t hành vi m i b  coi là TP, còn nh ư

ể ế ấ ỉ ế ể ị ặ thi u dù ch  1 trong 4 đ c đi m đó thì hvi nh t thi t không th  b  coi là t ộ   i

ph m.ạ

ạ ộ

3. Phân lo i t

ạ i ph m

ạ ộ ệ ệ ấ ạ ọ Vi c phân lo i t i ph m có ý nghĩa r t quan tr ng trong vi c quy

ứ ự ử ệ ệ ắ ờ ờ   ị đ nh các nguyên t c x  lý, th i hi u truy c u trách nhi m hình s , th i

ề ề ụ ệ ệ ả ị hi u thi hành b n án và các quy đ nh khác v  đi u ki n áp d ng m t s ộ ố

ệ ạ ặ ạ ư ạ ộ ạ lo i hình ph t ho c bi n pháp t pháp, v.v... Phân lo i t i ph m còn là c ơ

ả ạ ả ị ắ   ở ể ụ ể s  đ  c  th  hóa TNHS, quy đ nh khung hình ph t, b o đ m nguyên t c

ạ ộ ệ ể ạ ạ cá th  hóa TNHS và hình ph t. Ngoài ra, vi c phân lo i t i ph m còn có ý

ố ớ ộ ố ế ị ệ ạ ạ ị ữ nghĩa đ i v i vi c quy đ nh m t s  ch  đ nh t m giam, t m gi trong

BLHS.

ể ạ ữ Phân lo i TP trong LHS là chia nh ng hvi nguy hi m trong xã h i b ộ ị

ấ ị ữ ữ ừ ấ ạ LHS c m thành t ng lo i nh t đ nh theo nh ng tiêu chí này hay nh ng tiêu

ề ề ể ể ạ ặ ễ   chí khác đ  làm ti n đ  cho cá th  hóa TNHS và hình ph t ho c tha mi n

TNHS và hình ph t.ạ

ế ợ ề ả ạ ấ   Kho n 2 đi u 8 BLHS đã k t h p 3 tiêu chí phân lo i TP: tính ch t,

ứ ộ ấ ủ ủ ứ ể ạ   m c đ  nguy hi m cho XH c a TP và m c cao nh t c a khung hình ph t

ạ ể đ  phân thành 4 lo i:

ộ ứ Stt Lo i TPạ nguy

ứ ể

ế ế ế

1 2 3 4 M c   đ ủ hi m c a hvi Không l nớ L nớ ấ ớ R t l n ặ  Đ c bi ệ ớ t l n

ặ ử Ít nghiêm tr ngọ Nghiêm tr ngọ ấ ọ R t nghiêm tr ng ệ ặ t   nghiêm Đ c   bi tr ngọ ủ   M c   cao   nhât   c a khung hình ph tạ Đ n 3 năm tù Đ n 7 năm tù Đ n 15 năm tù Trên 15 năm tù, chung  thân ho c t hình

ườ ợ ả

4. Các tr

ng h p không ph i là TP:

ệ ả ồ Các TH k ph i là TP theo BLHS hi n hành bao g m:

ể ể ề ấ ả

­ Hvi có tính ch t nguy hi m k đáng k  (kho n 4 Đi u 8)

ự ệ ề ờ ấ ­ S  ki n b t ng  (đi u 11)

ư ủ ổ ự ệ ề ị

­ Ng ch a đ  tu i ch u TNHS th c hi n (đi u 12)

ề ạ ả

­ Tình tr ng k có NLTNHS (kho n 1 đi u 13)

ề ệ

­ Phòng v  chính đáng (đi u 15)

ế ấ ế

­ Tình th  c p thi

ề t (đi u 16)

ươ ộ Ch ấ ng II: C u thành t ạ i ph m

ấ ề ữ ề

1. Nh ng v n đ  chung v  CTTP

ệ 1.1. Khái ni m CTTP

ố ớ ơ ở ứ ể ườ CTTP là c  s  pháp lý đ  truy c u TNHS đ i v i ng ạ i ph m t ộ   i,

ế ố ả ề ả ự ủ ngoài ra, CTTP còn là y u t b o đ m các quy n và t do c a công dân,

ườ ớ ể ử ữ ườ ợ ủ c a con ng i, làm ranh gi i đ  x  lý gi a tr ng h p hành vi đã CTTP

hay không CTTP.

ể ể ướ ữ ộ ổ ợ ọ ấ   D i góc đ  khoa h c có th  hi u CTTP là t ng h p nh ng d u

ệ ượ ặ ạ ộ ị hi u đ ụ ể ư c quy đ nh trong LHS đ c tr ng cho m t lo i TP c  th .

ụ ể ủ ệ ạ ấ ộ ợ ổ CTTP c a m t lo i TP c  th  là t ng h p các d u hi u (khách quan

ủ ể ư ủ ặ ặ ặ   ể và ch  quan) đ c tr ng cho khách th  và m t khách quan, ch  th  và m t

ộ ấ ủ ủ ệ ệ ẽ ế ấ ặ ệ   ch  quan c a TP. Các d u hi u có quan h  ch t ch , thi u m t d u hi u

ẽ nào s  không có CTTP.

1.2.

ạ   Phân lo i CTTP

ứ ộ ủ ứ ạ ­ ể Căn c  vào m c đ  nguy hi m cho XH c a hành vi ph m t ộ   i

ể ấ ộ ạ ấ ộ ơ ả ạ có th  chia c u thành t i ph m thành: c u thành t ấ   i ph m c  b n; c u

ộ ạ ấ ộ ạ ả thành t ặ i ph m tăng n ng; c u thành t ẹ i ph m gi m nh .

ộ ớ ơ ả ư ệ ặ ấ ắ ổ ợ ọ   CTTP c  b n là t ng h p các d u hi u đ c tr ng, b t bu c v i m i

ườ ạ ợ ộ ủ ạ ộ ấ ủ ạ ộ ả ả tr ng h p ph m t ộ i c a m t lo i t i, ph n ánh b n ch t c a lo i t i đó

ạ ạ ớ ộ và cho phép phân bi ệ ượ t đ c lo i TP này v i các lo i TP khác. N i dung

ơ ả ữ ệ ồ ỉ ị ộ ủ c a CTTP c  b n ch  bao g m nh ng dáu hi u đ nh t ấ   i. Đây là các c u

ộ ượ ể ệ ở ả ố ộ ạ thành t ạ i ph m đ c th  hi n ủ  kho n 1 c a đa s  các t i ph m. Ví d ụ

ư ộ ộ ộ ậ ự ộ ề ắ ả ả nh  t i tr m c p tài s n (kho n 1 Đi u 138 B  lu t hình s ), t ạ   i vi ph m

ể ị ươ ệ ườ ậ ộ ề ề quy đ nh v  đi u khi n ph ng ti n giao thông đ ng b  gây h u qu ả

ộ ậ ự ả ọ ề nghiêm tr ng (kho n 1 Đi u 202 B  lu t hình s )..

ữ ệ ặ ấ ồ ị ộ CTTP tăng n ng bao g m nh ng d u hi u đ nh t ấ   ữ i và nh ng d u

ứ ộ ể ệ ủ ể ệ ệ hi u th  hi n m c đ  nguy hi m cho XH c a TP tăng lên rõ r t.

ữ ệ ẹ ả ấ ồ ị ộ CTTP gi m nh  bao g m nh ng d u hi u  đ nh t ấ   ữ i và n ng d u

ứ ộ ể ệ ể ệ ệ ả hi u th  hi n m c đ  nguy hi m cho XH gi m đi rõ r t.

ủ ứ ể ấ ấ ­ Căn   c   vào  c u   trúc   c a   CTTP   có   th   chia  c u   thành   t ộ   i

ấ ạ ộ ạ ấ ộ ậ ạ ph m thành: c u thành t ứ i ph m hình th c; c u thành t ấ   i ph m v t ch t;

ộ ạ ỗ ấ c u thành t ợ i ph m h n h p. Trong đó:

ứ ứ ấ ộ ạ ấ CTTP hình th c th c là c u thành t i ph m có duy nh t m t y u t ộ ế ố

ề ặ ủ ộ ộ ể ạ ắ b t bu c v  m t khách quan c a t i ph m là hành vi nguy hi m cho xã

ạ ấ ộ ộ ứ ượ ạ ộ h i. T i ph m có c u thành t i ph m hình th c đ c coi là hoàn thành t ừ

ộ ượ ự ể ể ệ ờ ả th i đi m th c hi n hành vi nguy hi m cho xã h i đ c mô t ề    trong đi u

ậ ộ ạ ầ lu t ph n các t ự ộ ậ i ph m B  lu t hình s .

ấ ậ ấ ộ ệ ạ ắ CTTP v t ch t là c u thành t ộ   ấ i ph m mà các d u hi u b t bu c

ủ ộ ặ ộ ạ ạ ồ ộ thu c m t khách quan c a t i ph m bao g m: hành vi ph m t ậ i, h u qu ả

ạ ộ ả ữ ệ ố do hành vi ph m t ậ   i gây ra; và m i quan h  nhân qu  gi a hành vi và h u

ả ạ ộ ấ ộ ộ ạ ậ qu  do hành vi ph m t ạ i gây ra. T i ph m có c u thành t ấ   i ph m v t ch t

ượ ừ ờ ệ ạ ả đ c coi là hoàn thành t ể  th i đi m có thi t h i x y ra.

ấ ộ ạ ấ ạ ỗ ợ ộ ạ C u thành t i ph m h n h p là lo i c u thành t ấ   i ph m mà các d u

ủ ấ ệ ặ ộ ộ ạ hi u thu c m t khách quan c a c u thành t ừ i ph m v a có y u t ế ố ủ    c a

ộ ế ố ủ ấ ừ ạ ộ ấ c u thành t ứ i ph m hình th c, v a có y u t c a c u thành t ậ   ạ i ph m v t

ch t.ấ

ế ố

2. Các y u t

CTTP

ể ố ữ ế ấ ộ ố ủ TP là  m t  th  th ng nh t   gi a  y u  t ch  quan  và khách  quan

ư ề ể ậ ậ ấ ộ ộ ậ   nh ng v  lý lu n có th  chia thành các b  ph n c u thành. Các b  ph n

ượ ế ố CTTP đ c coi là các y u t CTTP.

ế ố ủ ể ể ặ ồ Các y u t CTTP bao g m: Khách th , m t khách quan, ch  th  và

ủ ủ ặ m t ch  quan c a TP.

2.1.

ế ố ứ ấ ủ ể ủ Y u t th  nh t c a CTTP: Khách th  c a TP

ể ủ ệ ượ ậ ả Khách th  c a TP là các quan h  XH đ c BLHS xác l p và b o v ệ

ạ ằ ệ ạ ặ ọ ệ ạ ị b  TP xâm h i b ng cách gây thi t h i ho c đe d a gây thi t h i trong

ấ ị ừ ộ ự m t ch ng m c nh t đ nh.

ể ủ ể ạ Có th  phân khách th  c a TP thành 3 lo i:

ể ể ể ệ ổ Khách th  chung: Khách th  chung là t ng th  các quan h  XH do

ạ ế ệ ị ả ạ ấ ỳ LHS b o v  b  các TP xâm h i. B t k  TP nào cũng xâm h i đ n khách

ủ ủ ể ể ượ ệ ạ ề th  chung c a TP. Khách th  chung c a TP đ c li t kê t i Đi u 8 BLHS

ơ ở ậ ạ ấ   và trên c  s  đó các nhà làm lu t phân chia các lo i TP có cùng tính ch t

ộ ươ ươ ứ ạ ủ ầ trong cùng m t ch ng t ng  ng t i ph n các TP c a BLHS.

ể ạ ể ạ ệ ộ Khách th  lo i: Khách th  lo i là nhóm các quan h  xã h i có cùng

ệ ấ ạ ớ ượ tính ch t liên h  qua l i v i nhau, đ ả   c 1 nhóm các quy pham PLHS b o

ị ộ ơ ở ể ể ạ ạ ạ ệ v  và b  1 nhóm các t i ph m xâm h i. Khách th  lo i là c  s  đ  phân

ạ ộ ậ ầ ộ ủ ạ ươ lo i các t i ph m trong ph n các t i ph m c a LHS thành các ch ng.

ể ự ế ệ ế ể ự Khách th  tr c ti p: Khách th  tr c ti p là quan h  xã h i c  th ộ ụ ể

ượ ạ ộ ệ ạ ả ị ự ế ạ đ c 1 quy ph m PLHS b o v  và b  1 lo i t ạ   i ph m tr c ti p xâm h i.

ể ự ứ ể ạ ộ ế ị ạ Khách th  tr c ti p là căn c  đ  quy đ nh các lo i t i ph m vào các

ươ ấ ị ụ ủ ch ng m c nh t đ nh c a BLHS.

2.2.

ế ố ứ ủ ộ ủ ặ Y u t th  hai c a CTTP: M t khách quan c a t ạ   i ph m

ủ ộ ặ ủ ộ ặ ạ ạ M t khách quan c a t i ph m là m t bên ngoài c a t i ph m hay là

ệ ủ ộ ữ ấ ế ớ ể ạ nh ng d u hi u c a t ệ i ph m bi u hi n ra ngoài th  gi i khách quan.

ủ ệ ể Các bi u hi n khách quan c a TP:

­

ử ự ụ ể ủ ể ượ Hvi nguy hi m cho XH là x  s  c  th  c a con ng đ c th ể

ế ớ ệ ướ ấ ị ứ ề hi n qua th  gi i khách quan d i nhi u hình th c nh t đ nh, gây ra thi ệ   t

ệ ạ ượ ả h i cho các quan h  XH đ ệ c LHS b o v .

ộ ồ ủ ể ạ ạ ộ Các d ng c a hvi nguy hi m cho xã h i g m hành đ ng ph m t ộ   i

ạ ộ ộ ủ ể ệ ộ và không hành đ ng ph m t i. Hành đ ng PT: là ch  th  làm 1 vi c  mà

ấ ạ ổ ườ ố ượ ủ PL c m qua đó làm thay đ i tr ng thái bình th ng c a đ i t ng tác

ệ ạ ể ủ ộ ạ ộ ộ đ ng gây thi t h i cho khách th  c a t ạ   i ph m. Không hành đ ng ph m

ộ ủ ể ủ ệ ầ ặ ị t i: là ch  th  không làm ho c làm không đ y đ  1 vi c mà PL quy đ nh

ể ự ủ ệ ệ ệ ề ặ ả ả ph i làm m c dù co đ  kh  năng và đi u ki n đ  th c hi n vi c đó, làm

ổ ạ ế ườ ủ ố ượ ệ ạ bi n đ i tr ng thái bình th ng c a đ i t ộ ng tác đ ng gây thi t h i cho

ể ủ ộ khách th  c a t ạ i ph m.

­

ả ủ ậ ệ ạ H u qu  c a TP là thi ữ   t h i do hành vi PT gây ra cho nh ng

ượ ệ ả ậ ả ố ệ quan h  XH đ c LHS b o v . Trong s  các h u qu  do hvi PT gây ra ch ỉ

ượ ự ế ề ậ ị ả ậ h u qu  nào đ ớ   c nêu ra tr c ti p trong ND đi u lu t quy đ nh CTTP m i

ệ ị ộ ặ ạ ấ ị ấ có ý nghĩa là d u hi u đ nh t ệ   i ho c đ nh khung hình ph t. các d u hi u

ượ ả ạ ớ ế khác đ c xem xét khi gi ế ị i quy t TNHS và quy t đ nh Hình ph t v i TP

ượ ự ệ đã đ c th c hi n.

ể ậ ả ộ Trong BLHS 1999, h u qu  nguy hi m cho xã h i do hvi khách quan

ượ ả ạ ớ gây ra đ c ph n ánh vào ND các CTTP v i các d ng:  Thi ệ ạ ề ậ   t h i v  v t

ệ ạ ề ể ấ ệ ạ ề ầ ệ ạ ề ấ ch t, thi t h i v  th  ch t, thi t h i v  tinh th n, thi ị t h i v  chính tr .

­

ệ ữ ể ậ ả ố M i quan h  gi a hvi và h u qu  nguy hi m cho XH: căn c ứ

ề ờ ể ệ ế ị ả ầ đ u tiên đ  xác đ nh quan h  nhân qu  là y u tô v  th i gian. Hành vi trái

ả ả ậ ớ ấ ướ ậ ả pháp lu t v i tính ch t là nguyên nhân ph i x y ra tr c h u qu  nguy

ứ ự ế ể ả ớ ả hi m cho XH v i ý nghĩa là k t qu . Hành vi trái PL ph i ch a đ ng kh ả

ự ế ữ ậ ả ậ năng th c t ể  là phát sinh h u qu  nguy hi m cho XH. Và nh ng h u qu ả

ể ả ả ượ ự nguy hi m cho XH đã x y ra ph i do chính hvi trái PL đã đ ệ   c th c hi n

gây ra.

ề ứ ạ ả ề ệ ả ậ ộ ấ Quan h  nhân qu  tr PLHS là m t v n đ  ph c t p c  v  lý lu n và

ự ễ ề ươ ộ ậ ấ ị ế ả ả ợ th c ti n. Nhi u tr ng h p m t h u qu  nh t đ nh x y ra là k t qu ả

ứ ự ủ ủ ề ả ộ ộ ặ   ậ v n đ ng c a các kh  năng ch a đ ng trong nhi u hành vi c a m t ho c

ủ ể ề ặ ộ ạ ề ậ ả nhi u ch  th  gây ra. Ho c m t hvi trái PL l i gây ra nhi u h u qu  nguy

ể hi m cho XH.

­

ủ ữ ệ ể ặ ộ Nh ng bi u hi n khác thu c m t khách quan c a TP: Ph ươ   ng

ệ ươ ự ủ ệ ể ạ ờ ị ti n PT; Ph ng pháp, th  đo n th c hi n TP; th i gian PT; đ a đi m PT;

ả hoàn c nh PT.

2.3.

ế ố ứ ủ ể ủ ủ Y u t th  ba c a CTTP: ch  th  c a TP

ủ ể ủ ườ ụ ể ự ệ ố Ch  th  c a TP là con ng ạ   i c  th  đang s ng đã th c hi n TP đ t

ị ộ ổ đ  tu i ch u TNHS và có NLTNHS.

ố ớ ộ ố ự ệ ả ầ Tuy nhiên đ i v i m t s  TP yêu c u ng th c hi n TP ph i có thêm

ộ ố ấ ư ệ ổ ớ ộ ổ ề ệ m t s  d u hi u b  sung nh : gi ứ ụ   i tính, ngh  nghi p, đ  tu i, ch c v ,

ủ ể ặ ề ạ ọ ệ ủ quy n h n,… g i là ch  th  đ c bi t c a TP.

2.4.

ủ ủ ặ Y u t ế ố ứ ư ủ  th  t c a CTTP: M t ch  quan c a TP

ủ ủ ủ ủ ặ ặ ộ M t ch  quan c a TP là m t bên tr c a TP, là thái đ  tâm lý c a ng

ớ ậ ố ớ ể ả PT đ i v i hvi nguy hi m cho XH và v i h u qu  do hvi đó gây ra.

ệ ủ ủ ấ ặ Các d u hi u c a m t ch  quan:

­

ố ớ ủ ả ậ ỗ ộ L i: là thái đ  tâm lý c a TP đ i v i hvi PT và h u qu  mà

ể ệ ướ ạ ứ ủ ỗ ặ ố hvi đó gây ra th  hi n d i d ng c  ý ho c vô ý. Các hình th c c a l i:

ỗ ủ ể ự ự ọ ỗ ố + L i c  ý là l ệ   i mà trong đó ch  th  l a ch n hvi PT và th c hi n

hvi đó.

ự ế ỗ ố ồ ỗ ủ ộ ườ ự ệ ố L i c  ý g m c  ý tr c ti p: là l i c a m t ng i khi th c hi n hvi

ứ ượ ể ậ ủ ấ nguy hi m cho XH nh n th c đ ể   c hvi c a mình có tính ch t nguy hi m,

ể ề ậ ả ố ấ th y tr ướ ượ c đ ả   c h u qu  nguy hi m cho XH và mong mu n đi u đó x y

ra.

ỗ ố ế ỗ ủ ộ ườ ự L i c  ý gián ti p: là l i c a m t ng ệ i khi th c hi n hvi nguy

ể ặ ứ ư ể ậ ố hi m cho XH, tuy k mong mu n nh ng có ý th c đ  m c cho h u qu ả

ả x y ra.

ỗ ỗ ủ ủ ể ự ọ ộ + L i vô ý: là l i c a m t ng trong đó ch  th  k l a ch n hvi PT

ự ế ư ể ậ ả nh ng trên th c t đã gây h u qu  nguy hi m cho XH.

ồ ỗ ự ỗ ủ ấ ướ L i vô ý g m vô ý do quá t tin là l i c a 1 ng tuy th y tr c hvi

ư ể ể ậ ậ ả ằ ủ c a mình có th  gây h u qu  nguy hi m cho XH nh ng cho r ng h u qu ả

ừ ể ả ặ đó k x y ra ho c có th  ngăn ng a dk

ẩ ả ỗ ỗ ủ ườ ướ ượ L i vô ý do c u th  là l i c a 1 ng ấ i k th y tr c đ ủ   c hvi c a

ể ấ ể ậ ả ặ ể mình có th  gây h u qu  nghuy hi m cho XH m c dù có th  th y tr ướ   c

ượ ặ ả ấ ộ ướ đ c ho c bu c ph i th y tr c.

­

ộ ơ ố ự Đ ng c  PT là nhân t ệ   ẩ  bên trong thúc đ y ng PT th c hi n

ơ ở ể ề ậ ữ ầ ấ ộ ơ ầ   TP. C  s  đ  hthanh đ ng c  PT là nh ng nhu c u v  v t ch t, tinh th n,

ợ ủ ệ ượ ủ ể ậ các l i ích sai l ch c a cá nhân đ ể   ứ c ch  th  nh n th c cũng có th  là

ầ ườ ủ ể ư ả ọ nhu c u bình th ng nh ng ch  th  đã ch n cách tho n mãn chúng trái

ự ẩ ớ v i chu n m c XH

­

ụ ượ ứ M c đích PT là mô hình đ c hthanh trong ý th c ng PT và ng

ạ ượ ố ự ự ề ệ PT mong mu n đ t đ ế ằ c đi u đó trên th c th  b ng cách th c hi n TP.



ư ậ ế ố ố ệ ữ ơ ố Nh  v y b n y u t ặ    CTTP có m i quan h  h u c  và ch t

ỗ ế ố ẽ ớ ụ ể ộ ộ ệ ể ề ch  v i nhau, m i y u t CTTP đ u bi u hi n m t n i dung c  th  và

ế ố ợ ệ ả ộ ố ổ t ng h p 4 y u t ệ  CTTP ph n ánh m i liên h  quan h  tâm lý, thái đ  bên

ườ ớ ệ ủ trong c a 1 ng ọ ự i v i hành vi do chính h  th c hi n ra bên ngoài th  gi ế ớ   i

ấ ỳ ữ ể ả ậ khách quan gây ra nh ng h u qu  nuy hi m cho XH. Do đó b t k  hvi PT

ặ ọ ệ ế ạ ọ nào, dù ít nghiêm tr ng hay đ c bi t ng tr ng, dù xâm ph m đ n quan h ệ

ứ ế ế ạ ắ ạ XH nào, dù m c hình ph t và lo i HP có nghiêm kh c đ n th  nào thì TP

ể ệ ệ ữ ữ ề ấ ố ố ơ ặ   tr LHS đ u th  hi n m i quan h  h u c , logic và th ng nh t gi a m t

ủ ủ ặ khách quan và m t ch  quan c a TP.

C.

Ậ Ế K T LU N

ứ ề ệ ọ ệ   Nghiên c u v  CTTP và TP có ý nghĩa quan tr ng tr vi c hoàn thi n

ệ ố ơ ở ề ậ ậ ọ   ệ h  thóng lý lu n và h  th ng PLHS. Lý lu n v  CTTP là c  s  khoa h c

ụ ể ủ ự ầ ỗ ể đ  xây d ng các CTTP c  th  tr ph n các TP c a BLHS. Theo đó, m i khi

ậ ướ ổ ộ ớ ờ ầ c n b  sung them m t TP m i, các nhà làm lu t n c ta bao gi ự    cũng d a

ự ể ề ậ ọ ố   vào lý lu n v  CTTP tr khoa h c LHS đ  xây d ng các QPPL cho th ng

ớ ừ ấ ộ ươ ụ ể ả ứ ả ợ nh t và phù h p v i t ng t i danh t ẩ   ng  ng c  th , b o đ m tính chu n

ụ ụ ạ ộ ụ ồ ờ ợ xác và h p lý, đ ng th i ph c v  cho ho t đ ng áp d ng PLHS liên quan

ộ ị ộ ượ ả ả ế đ n TP, t i danh và đ nh t i danh đ ự ễ c chính xác tr th c ti n, b o đ m x ử

ộ ỏ ọ lý đúng ng, đúng t i và đúng PL, không b  l t TP và ng PT, tránh làm oan

ng vô t i.ộ