Bán đảo Ả rập
Eisenhower và 2 ông vua Ả rập ( chương 16 )
Chính sách Eisenhower
Eisenhower mừng được tái cử nhưng buồn vì đã thua Nga một keo khá nặng,
thua Nga mà chính là thua Nasser vì trong vụ kênh Suez, Nasser hoàn toàn
chủ động, không thể bảo là ông ta bị Nga giật dây được. Chỉ tại Anh, Pháp
hết. Sau chiến tranh độc lập của Israel, ngày 25.5.1950 họ đã cùng cam kết
với Mỹ không giúp riêng Ả Rập hay Israel, hễ hai bên hỏi mua khí giới thì
cả Mỹ, Anh, Pháp cùng xét chung với nhau, giữ cái thế quân bình giữa Ả
Rập và Israel để không bên nào lấn bên nào được. Vậy mà họ âm mưu với
Israel để xâm lăng Ai Cập thì còn tin cậy gì bọn đó được nữa. Lời cam kết
trước coi như bỏ, từ nay Mỹ phải hoạt động một mình.
Nhưng hoạt động gì được khi bị đủ các điều lệ trong hiến pháp bó buộc? Coi
Thống chế Nga Boulganine kìa, mạnh bạo gửi tối hậu thư cho Anh, Pháp,
Israel mà chẳng cần hỏi ai cả; may mà Anh, Pháp biết điều, ngừng lại tức
thì, nếu không Boulganine có thể chỉ bàn sơ qua với ủy ban tối cao Xô Viết
rồi phóng hỏa tiễn xuống London, Paris và xảy ra Thế chiến thứ ba nữa. Các
kỹ thuật gia lo tăng gia tốc độ của phi cơ, chiến hạm để làm gì; khi mà hiến
pháp không cho phép nhà cầm quyền quyết định mau lẹ? Có khác gì một
mặt chắp cho đôi cánh, mặt khác cột nó lại không?
Đó là cái nhược điểm lớn của Mỹ mà ông quyết tâm cải thiện. Ông bảo mấy
cộng sự viên của ông thảo trong 48 giờ một dự án mà ông gọi là "Chính sách
Eisenhower" để xin lưỡng viện tăng quyền hạn và ngân sách cho ông.
Đại ý ông bảo miền Tây Á và Trung Á đã đột nhiên bước vào một giai đoạn
mới rất nguy kịch. Không thể để cho những Thánh địa ở đó lọt vào tay một
cường quốc duy vật và vô thần được. Hoa Kỳ phải hợp tác với những quốc
gia nào ở đó muốn mở mang kinh tế và giữ vững nền độc lập của mình. Hễ
các quốc gia đó bị một quốc gia nào thân Nga uy hiếp, mà xin Hoa Kỳ giúp
đỡ thì Hoa Kỳ sẽ gửi quân đội tới liền. Muốn vậy, ông xin được quyền dùng
binh lực và dùng một ngân khoản tối đa là hai trăm triệu Mỹ kim mà khỏi
phải hỏi trước ý kiến của lưỡng viện.
Lưỡng viện chấp thuận "chính sách" của ông và ông bắt tay vào việc liền.
Nên liên kết với quốc gia nào trước? Chẳng còn nghi ngờ gì nữa: quốc
vương Saud xứ Arabie Saudi là người đáng tin cậy hơn cả.
Từ thời Ibn Séoud, cha của Saud, xứ đó vẫn là đồng minh của Mỹ. Công ty
Mỹ Aramco mỗi ngày nộp cho Ibn Séoud rồi Saud một tỷ quan Pháp cũ.
Saud nhờ có nhiều tiền như vậy đã thành một nhà đại tư bản, phản ứng cũng
giống phản ứng của Mỹ, ghét Nasser lắm, cho Nasser là tên chuyên môn gây
rối, Le Caire là cái lò đào tạo cán bộ rồi phái đi gây rối khắp các nước Ả
Rập, là chỗ chứa chấp bọn cách mạng của các nước khác, như Rashid Ali
của Iraq[42], Abd-El-Krim của Maroc, Salah ben Youssef của Tunisi,
Aboulnis và tướng Abou Nuwar của Jordani... Nhất là ông ta không thể tha
thứ Nasser chỉ bằng tuổi con cả của ông mà dám vượt mặt ông trong hội
nghị các đại diện Hồi giáo ở La Mecque năm 1954[43], dùng La Mecque
làm chỗ để tuyên truyền chính sách thống nhất và trung lập. Sau vụ kênh
Suez, hào quang Nasser lấn át cả Saud đến nỗi dân chúng Rhyad (kinh đô Ả
Rập Saudi) quên cả ông mà chạy theo hoan hô Nasser. Saud căm lắm.
Eisenhower không thể kiếm được một đồng minh nào tốt hơn ông ta, mặc
dầu uy tín ông ta so với tiên vương của ông ta là Ibn Séoud thì kém nhiều
đấy.
Vua Saud và em Faycal
Hồi ông ta kế vị cha (1954), trong nước có một nhóm không bằng lòng và
người ta đã ngại có một cuộc đổ máu trước ngai vàng, may mà tránh được.
Có một ngai vàng mà có tới ba mươi lăm ông hoàng, mà luật lệ ở Ả Rập lại
rắc rối lắm. Quyền có thể trao cho người con lớn, nhưng các thân hào trong
nước cũng có thể để cử người nắm quyền, mà kẻ nào mạnh nhất cũng có thể
giành quyền về mình được. Saud được cha cho kế vị, nhưng em của Saud là
Fayçal[44] mới là người được lòng các thân hào hơn cả vì Fayçal có tinh
thần tiến bộ, hiểu các vấn đề của thời đại hơn, ăn nói hoạt bát, nhã nhặn hơn,
còn Saud tuy can đảm, oai nghiêm nhưng xa xỉ vô độ, quá cách biệt với dân,
đúng là hạng vua Ả Rập thời cổ, cổ tới nỗi ông ta cấm nhập cảng máy hát,
phim hát bóng và cả máy ảnh nữa.
Saud hiểu tình thế đó, nên xử với Fayçal rất khéo, giao cho Fayçal việc
nước, tự lãnh các việc tôn giáo, lại hứa khi mình chết sẽ truyền ngôi cho
Fayçal là em, chứ không cho con. Fayçal cúi đầu mỉm cười thề tận trung với
anh, đảm nhiệm hết việc ngoại giao và một phần việc nội trị, để cho anh lo
xây cất cung điện, thánh đường La Mecque. Sự xa xỉ của Saud không thể
tưởng tượng được: ông muốn Rhyad thành một Versailles, Le Mecque thành
một Rome cộng với Byzance. Một tỷ quan mỗi ngày không đủ cho ông tiêu,
ông tiêu non số thuế Aramco phải nộp ông, rồi ông vay thêm của Mỹ.
Sự thực ông cũng làm được vài việc ích cho quốc dân: mở đường sá (cho xe
hơi ông chạy nhưng dân cũng được đi nhờ) và đào nhiều giếng nước để phát
triển canh nông. Ông bảo: "Tiên vương là vua dầu lửa, thì Trẫm sẽ là vua
Nước". Sự thực ông ta chỉ đáng là "vua Cung điện" thôi vì việc đào giếng
kiếm nước cũng do tiên vương của ông ta khởi xướng[45], ông ta chỉ là
người tiếp tục thôi.
Ibn Séoud nghe những truyền thuyết trong dân gian và tin rằng dưới sâu có
nhiều mạch nước; ông nhờ các kỹ thuật gia Âu Mỹ tìm nước cho ông. Một
nhà địa chất học đại tài của Nga, ông Karpoff ngồi xe hơi, máy bay đi xem
xét địa chất trong sa mạc, cam đoan rằng cứ đào ở giữa sa mạc sâu xuống
trên ngàn thước sẽ thấy một biển nước ngọt. Saud nhờ ba kỹ sư Pháp đào tới
1.400 thước quả nhiên gặp mạch nước, nước dâng lên chỉ cách mặt đất có
năm chục thước, mỗi giờ được 220 thước khối. Nước rất trong, rất ngọt,
không cần lọc mà cũng tốt hơn nước máy ở Paris. Vì bị ép từ dưới sâu vọt
lên, cứ lên được 30 thước, sức nóng của nước lại tăng lên một độ, nên tới
mặt đất, nước nóng 55 độ, phải để nguội rồi mới tưới cây, uống được, nhưng
lại có chỗ lợi là nếu dùng trong kỹ nghệ thì chỉ cần nấu thêm 15 độ nữa là
nước thành hơi. Nhờ những giếng đó một phần sa mạc đã thành ruộng
nương, vườn tược.
Ngoài việc đó ra Saud không làm được gì cho dân cả, nên uy tín của ông
mỗi ngày mỗi xuống mà uy tín của Fayçal thì tăng. Fayçal (cũng có tên là
Abdul Aziz Gamil) muốn duy tân, mở mang vài kỹ nghệ nho nhỏ, theo chính
sách trung lập, có cảm tình với Nasser cho nên phần tử ái quốc và tân tiến
trong nước ủng hộ ông. Thấy vậy Saud không vui lòng.
Nhưng mới lãnh nhiệm vụ được vài năm thì sức Fayçal suy. Các y sỹ ngờ
rằng bị ung thư bao tử. Saud vốn muốn đẩy ông ta đi, thúc ông ta qua Mỹ tri
bệnh. Các "ông lang mổ" ở New York đè ông ta ra mổ hai lần, chẳng thấy
ung thư đâu cả mà sức ông ta mỗi ngày một kiệt, chỉ nằm chờ nghe tiếng gọi
của Allah.
Trong khi đó, vua Saud thay đổi triệt để chính sách của em, độc đoán không
thèm hỏi ý kiến các bộ trưởng, cũng chẳng thèm nghe lời cảnh cáo của ai cả,
không trung lập nữa, đứng hẳn về phe các nước quân chủ Ả Rập, tức Jordani
và Iraq. Ông ta lại vung tiền xây cất, hoang phí hơn trước nhiều.
Tới giữa năm 1957, bệnh tình của Fayçal đã tới lúc nguy kịch thì một y sỹ
Mỹ coi bệnh lại cho, đè ra mổ một lần nữa, và thấy một chỗ sưng ở cuống
bao tử. Cắt rồi thì bệnh hết. Tháng 11 năm đó Fayçal về nước, ghé Ai Cập
đàm đạo với Nasser.
Ông ta về thì tình hình đã thay đổi. Từ tháng giêng năm đó Saud đã liên kết
chặt chẽ với Mỹ.
Saud qua Mỹ
Eisenhower được lưỡng viện chấp nhận chính sách viện trợ các xứ Ả Rập
rồi, liền tặng Saud hai mươi lăm triệu đô la rồi mời qua Washington chơi để
trùng đính tô ước về căn cứ không quân Dahran ở Ả Rập Saudi.
Cuối tháng giêng năm 1957, Saud tới New York. Dân chúng New York có
rất nhiều Do Thái oán ông ta có tinh thần bài xích Israel nên không thèm tiếp
rước. Eisenhower càng phải vỗ về, tìm mọi cách lấy lòng chẳng những ông
ta mà cả hoàng tử Mansour, con cưng của ông ta bị bệnh tê bại nữa.
Eisenhower lúc nào cũng có nụ cười trên môi, tươi như nụ cười của
Roosevelt hồi tiếp đón Ibn Séoud ở trên tàu Quincey[46]. Ông ta thuyết cho
Saud nghe "Chính sách Eisenhower". Saud mỉm cười bí mật, rồi đáp:
- Chính sách trung lập lợi cho Nasser đủ phương diện; được tiền xây đập
Assouan, được hưởng hết lợi về kênh Suez, quốc hữu hóa các cơ sở kinh
doanh ngoại quốc mà danh tiếng lại vang lừng. Muốn thắng chính sách đó
thì chính sách Eisenhower phải có gì hấp dẫn hơn mới được.
- Dĩ nhiên. Nhưng nội cái lợi là che chở cho các quốc gia Hồi giáo khỏi bị
cái họa thân Nga cũng đáng kể đấy chứ.
Rốt cuộc hai bên thỏa thuận với nhau: Mỹ sẽ cung cấp chiến xa, đại bác, liên
thanh... toàn thứ tối tân cho một đạo quân 13.000 người, và một số phi cơ
phản lực Vampire, B26; Mỹ lại cho Ả Rập Saudi vay 250 triệu đô la. Để đáp
lại, Saud sẽ cho Mỹ mướn căn cứ Dahran thêm năm năm nữa, và nói thêm:
- Chính sách Eisenhower rất hay. Khi về Ả Rập, tôi sẽ giảng cho các quốc
gia khác hiểu.
Đó mới là điểm căn bản. Eisenhower hoan hỉ, bảo lấy chiếc phi cơ riêng của
mình đưa Saud qua châu Âu rồi về Ả Rập.
Ả rập chia làm 2 phe
Sẵn dịp, Saud ngồi chiếc phi cơ Colombine II đi chơi một tua, ghé Bồ Đào
Nha, Tây Ban Nha (hai xứ này tiếp đón ông rất long trọng), Maroc, Tunisi,
sau cùng tới Le Caire.
Ngày 27 tháng 2, Nasser, Choukri Kouatly (Tổng thống Syrie) và Hussein
(vua Jordani) họp nhau để nghe Saud trình bày về chính sách Eisenhower.
Nasser mỉm cười mỉa mai, đưa ý kiến trước nhất:
- Chính sách Eisenhower không vững. Mỹ bảo rằng có một "khoảng trống" ở
Ả Rập vì Anh, Pháp đã rút đi. Lầm lớn, làm gì có "khoảng trống", mà nếu có
thì công việc lấp nó là do nhiệm vụ của chúng mình chứ...
Choukri Kouatly nói thêm:
- Thái độ của chính phủ Syrie đã rõ rệt. Nhận cho một cường quốc nào can
thiệp vào nội bộ của ta thì sẽ mãi mãi lệ thuộc họ.
Nasser nói tiếp:
- Nếu Nga cũng tuyên bố rằng có một khoảng trống ở Hy Lạp hay Iran rồi
cũng tự cho có bổn phận lấp nó thì hậu quả sẽ ra sao? Thế chiến nhất định sẽ
phát.
Vua Hussein bảo:
- Nhưng đề nghị của Mỹ cũng có điểm lợi đấy chứ...
- Lợi ở đâu?
- Bảo đảm cho mình khỏi bị họa xâm lăng của một quốc gia theo Cộng sản
quốc tế...
Nasser và Choukri Kouatly đồng thanh phản đối:
- Nga tính xâm lăng mình hồi nào đâu? Họ mới đuổi thực dân xâm lăng