HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH
TRNH TH KIM THOA
BẢO V MÔI TRƯỜNG TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở
CÁC TỈNH TRUNG DU VÀ MIN NI PHA BC VIT NAM
HIN NAY
TÓM TT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NGÀNH: CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIN CHỨNG
VÀ DUY VẬT LCH SỬ
Mã số: 922 90 02
H Ni – 2025
Công trình được hon thnh tại
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Hong Thị Kim Oanh
2. TS. Hoàng Thu Trang
Phản biện 1: ............................................................
...........................................................
Phản biện 2: ............................................................
...........................................................
Phản biện 3: ..........................................................
...........................................................
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hi đồng chấm luận án cấp học viện
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
vào hồi ...... giờ........ ngày....... tháng....... năm 20...
Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc Gia
v Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề ti nghiên cứu
Bo v môi trưng trong pht trin kinh t đang l mi quan tâm ln hin nay ca nhiu quc
gia. Bi l, môi trưng chnh l nn tng cơ bn ca sự sng v sự pht trin kinh t ca mọi đất nưc.
Giữa môi trưng v pht trin kinh t có sự tc động bin chứng vi nhau. Môi trưng cung cấp cc
nguồn lực thit yu, giúp kinh t pht trin. Pht trin kinh t cng s to ra những tin đ, điu kin
vt chất giúp tăng hiu qu ca công tc bo v môi trưng. Tuy nhiên, trong khi tin hnh cc hot
động pht trin kinh t, rất dễ rơi vo tình trng ô nhiễm môi trưng do vic sử dụng qu mức ti
nguyên thiên nhiên cho phép. Vì vy, một trong những bi ton khó đang đt ra hin nay đi vi cc
quc gia, vng min, nhất l cc quc gia, vng min có mục tiêu pht trin kinh t nhanh, bn vững
l lm sao vừa có th thúc đy pht trin kinh t đồng thi vừa có th bo v đưc môi trưng.
Ở nưc ta, sau gần 40 năm đi mi, công cuộc pht kin kinh t đã đt đưc nhiu thnh tựu
đng k dần giúp nưc ta thot khỏi tình trng nghèo đói, lc hu v đưa đất nưc lọt vo nhóm những
nưc có mức GDP/ngưi thuộc hng trung bình trên th gii. Nhưng qu trình pht trin kinh t cng
gây ra những tc động không nhỏ ti môi trưng, lm cho tình trng ô nhiễm môi trưng diễn ra ngy
cng nghiêm trọng hơn. Vic tăng cưng khai thc cc nguồn lực ti nguyên môi trưng, m rộng
không gian cc đô thị, gia tăng cc hot động sn xuất công nghip... trong qu trình pht trin kinh
t đã dẫn đn hng lot cc vấn đ môi trưng nghiêm trọng như gây ô nhiễm không kh, nưc, đất,
suy gim chất lưng rừng, cc hin tương thiên tai, bão l...xy ra vi cưng độ ngy cng nhiu hơn.
Chnh những điu ny li đang tc động ngưc tr li, cn tr quá trình thực hin cc mục tiêu phát
trin kinh t ca quc gia, gây ra những thit hi ln v kinh t đi vi nhiu doanh nghip, địa
phương. Vì vy, bo v môi trưng trong pht trin kinh t, đm bo mục tiêu pht trin kinh t m
không gây hi, hy hoi môi trưng, hoc t nhất l gim thiu ti đa cc tc động tiêu cực đn môi
trưng l mục tiêu quan trọng m Vit Nam đang hưng ti. Vấn đ cấp thit đt ra cần phi có sự
thay đi quyt lit v tư duy v hnh động. Thay vì theo đui tăng trưng kinh t bằng mọi gi, cần
phi xem xét kỹ lưỡng những nh hưng ca cc hot động pht trin kinh t đn môi trưng, đồng
thi gii quyt hi hòa giữa li ch kinh t v bo v môi trưng.
Nhn thức r tầm quan trọng ca vic bo v môi trưng trong pht trin kinh t, Đi hội XIII
ca Đng khẳng định: “Lấy bo v môi trưng sng vsức khỏe nhân dân lm mục tiêu hng đầu;
kiên quyt loi bỏ những dự n gây ô nhiễm môi trưng, bo đm chất lưng môi trưng sng, bo
v đa dng sinh học v h sinh thi; xây dựng nn kinh t xanh, kinh t tuần hon, thân thin vi môi
trưng”, tuyt đi không th đnh đi môi trưng đ lấy tăng trưng kinh t.
Đi vi cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam, vấn đ bo v môi trưng trong pht
trin kinh t li cng tr nên quan trọng. Khu vực ny có vị tr chin lưc quan trọng v tất c cc
mt chnh trị, kinh t, xã hội, an ninh, quc phòng, đồng thi cng l vng nguồn lực ti nguyên đa
dng to nên những li th ln cho tin trình pht trin kinh t. Song trên thực t, do điu kin tự
nhiên khó khăn v trình độ pht trin kinh t còn thấp, nn kinh t ca khu vực phần ln vẫn dựa vo
khai thc nguồn ti nguyên sn có dẫn ti nguy cơ kit qu v ti nguyên, suy thoi môi trưng
nghiêm trọng. Cc hot động như khai thc khong sn, cht ph rừng v canh tc nương rẫy đã lm
cho nhiu khu vực tr nên khô cằn, đất đai bị xói mòn v ti nguyên nưc bị cn kit. Bên cnh đó,
cc hot động sn xuất kinh doanh ch yu l quy mô nhỏ lẻ, chưa có sự đầu tư cho my móc, thit
bị, công ngh sn xuất, xử lý chất thi tiên tin, hin đi, t gây ô nhiễm môi trưng. Thêm vo đó,
2
cc doanh nghip v ngưi dân cng chưa có sự nhn thức đúng v đầy đ v tầm quan trọng ca bo
v môi trưng. Cc cấp chnh quyn cng chưa thực hin tt vai trò định hưng, t chức, qun lý cc
hot động kinh t gắn vi bo v môi trưng,… Thực trng đó khin cho cc tỉnh Trung du v min
núi pha Bắc hin nay đang phi đi din vi bi ton nan gii giữa gii quyt mục tiêu pht trin
kinh t vi bo v môi trưng, đòi hỏi đ ra những gii php hữu hiu hơn nữa đ bo v môi trưng
trong vic thực hin cc mục tiêu kinh t cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam hin nay.
Vi những lý do đó, nghiên cứu sinh chọn đ ti Bảo vệ môi trường trong phát triển kinh tế ở
các tỉnh Trung du và min ni pha Bc Việt Nam hiện nay lm đ ti lun n tin sĩ trit học.
2. Mục đích v nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đch nghiên cứu
Trên cơ s lm r những vấn đ lý lun v thực trng bo v môi trưng trong pht trin kinh
t cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam hin nay, lun n đ xuất một s gii php
nâng cao hiu qu bo v môi trưng trong pht trin pht trin kinh t  cc tỉnh Trung du v min
núi pha Bắc Vit Nam.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đ thực hin đưc mục đch trên, lun n xc định thực hin cc nhim vụ cụ th sau:
- Tng quan cc công trình nghiên cứu liên quan đn đ ti.
- Phân tch một s vấn đ lý lun bo v môi trưng trong pht trin kinh t cc tỉnh Trung
du v min núi pha Bắc Vit Nam.
- Phân tch thực trng bo v môi trưng trong pht trin kinh t cc tỉnh Trung du v min
núi pha Bắc Vit Nam hin nay v nguyên nhân ca thực trng.
- Đ xuất một s gii php nhằm nâng cao hiu qu bo v môi trưng trong pht trin kinh t
 cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam.
3. Đối tượng v phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Lun n tp trung nghiên cứu vấn đ bo vmôi trưng trong pht trin kinh t  cc tỉnh Trung
du v min núi pha Bắc Vit Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- V không gian nghiên cứu: Lun n tp trung nghiên cứu thực trng nội dung bo v môi
trưng trong pht trin kinh t 14 tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam theo Quyt định
s 495/QĐ-TTg ngy 20/04/2022 ca Th tưng chnh ph v Phê duyt nhim vụ lp quy hoch
Vng trung du v min núi pha Bắc thi kỳ 2021 – 2030 tầm nhìn đn năm 2050 bao gồm Lng Sơn,
Cao Bằng, H Giang, Lo Cai, Lai Châu, Đin Biên, Sơn La, Thi Nguyên, Bắc Giang, Bắc Cn,
Tuyên Quang, Phú Thọ, Yên Bi, Hòa Bình.
- V thi gian nghiên cứu: Lun n nghiên cứu bo v môi trưng trong pht trin kinh t  cc
tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam từ năm 2004 đn nay khi có Nghị quyt s 37-NQ/TW
v Phương hưng pht trin kinh t - xã hội v bo đm quc phòng, an ninh vng Trung du v min
núi pha Bắc đn năm 2010. Lun n đc bit quan tâm nghiên cứu những s liu trong thi gian gần
đây đ đm bo tnh cp nhp v s liu.
4. Cơ sở lý luận v phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
3
Lun n dựa trên cơ s lý lun ca ch nghĩa Mc - Lênin, tư tưng Hồ Ch Minh, quan đim,
ch trương ca Đng Cộng sn Vit Nam, chnh sch php lut ca Nh nưc Vit Nam v bo v
môi trưng, pht trin kinh t, bo v môi trưng trong pht trin kinh t.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
+ Phương php lịch sử v lôgic: Nghiên cứu sinh sử dụng phương php ny nhằm phân tch
lm r cc khi nim, nội dung, phương thức bo v môi trưng trong pht trin kinh t ti cc tỉnh
Trung du và min núi pha Bắc Vit Nam.
+ Phương php khi qut hóa v trừu tưng hóa: Nghiên cứu sinh sử dụng phương php trong
vic xc định đi tưng nghiên cứu, phm vi nghiên cứu v p dụng trong tất c cc phần ca lun
n. Mục tiêu l loi bỏ những vấn đ riêng lẻ, những biu hin ngẫu nhiên không cần thit đ tìm hiu
v bn chất ca vấn đ nghiên cứu.
+ Phương php phân tch v tng hp: Nghiên cứu sinh sử dụng phương php ny nhằm phân tch
cc vấn đ nghiên cứu cụ th. Sau khi phân tch, tc gi sử dụng phương php tng hp đ khi qut, h
thng hóa cc vấn đ đã đưc nghiên cứu, từ đó rút ra kt lun v đ xuất cc gii php thch hp
- Lun n kt hp một s phương php nghiên cứu ca cc khoa học khc như phương php
thng kê, phân tch s liu thứ cấp: đưc sử dụng trong chương 1 v 3 ca lun n nhằm tng hp,
đnh gi lịch sử nghiên cứu đ ti v thực trng bo v môi trưng trong pht trin kinh t  cc tỉnh
Trung du và min núi pha Bắc Vit Nam hin nay.
5. Đóng góp mới của luận án
Lun n lm r hơn một s vấn đ lý lun v bo v môi trưng trong pht trin kinh t cc
tỉnh Trung du v min núi pha Bắc, đc bit l cc nội dung ca bo v môi trưng trong pht trin
kinh t, cc nhân t tc động đn bo v môi trưng trong pht trin kinh t  cc tỉnh ny.
Lun n chú trọng phân tch những kt qu đt đưc cng như tồn ti ca thực trng bo vmôi
trưng trong pht trin kinh t ti cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc, đồng thi lm r nguyên
nhân ca thực trng t chức thực hin, trin khai cc hot động bo v môi trưng trong pht trin
kinh t  cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam.
Lun n đã đ xuất đưc một s gii php kh thi nhằm nâng cao hiu qu bo v môi trưng
trong pht trin kinh t  cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc hin nay.
6. Ý nghĩa lý luận v ý nghĩa thực tiễn của luận án
- V mt lý lun: Lun n góp phần b sung, lm sng tỏ hơn cc vấn đ lý lun v bo v môi
trưng trong pht trin kinh t  cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam hin nay.
- V mt thực tiễn:
Lun n đnh gi thực trng hot động bo v môi trưng trong pht trin kinh t cc tỉnh
Trung du v min núi pha Bắc hin nay; chỉ ra những nguyên nhân ca thực trng ấy, đồng thi đ
xuất một s gii php mang tnh kh thi đ nâng cao hiu qu bo v môi trưng trong pht trin kinh
t  cc tỉnh Trung du v min núi pha Bắc Vit Nam.
Kt qu nghiên cứu ca lun n góp phần giúp cc nh qun lý có thêm cơ s đ hoch định
chnh sch vcc hot động cụ th đ bo v môi trưng trong pht trin kinh t ti cc tỉnh Trung
du và min núi pha Bắc Vit Nam.
7. Kết cấu của luận án
Ngoi phần m đầu, kt lun, danh mục ti liu tham kho, phụ lục, nội dung lun n gồm có
4 chương, 13 tit.