Bệnh của tóc
“Cái răng, cái tóc là góc con người”. Câu nói trên dùng để chỉ một trong
mười cái dễ thương của các bà, các cô mà người xưa thường nói về cái
đẹp của phụ nữ, trong đó tóc được xếp hàng đầu. Không chỉ là vẻ đẹp, tóc
còn thể hiện sức khỏe con người. Người khỏe mạnh sở hữu một mái tóc
bóng đẹp, mượt mà. Ngược lại khi có vấn đề sức khỏe thì tóc có thể thay
đổi màu sắc, độ mềm mại, thậm chí gãy rụng...
Bình thường, mỗi người có từ 100.000 đến 200.000 sợi tóc, trong đó
khoảng 90% tóc luôn luôn ở giai đoạn “mọc” (phát triển), kéo dài từ 2-6
năm; khoảng 10% ở giai đoạn không mọc hay còn gọi là nghỉ ngơi, kéo dài
từ 2-3 tháng. Ở cuối giai đoạn này là tóc sẽ rụng. Khi 1 sợi tóc rụng thì
ngay dưới chân sợi tóc vừa rụng sẽ có một mầm tóc mới mọc lên thay thế
sợi tóc cũ và chu kỳ mọc mới lại bắt đầu. Tóc mọc khoảng 1,2cm/tháng,
theo tuổi tác tóc mọc chậm dần.
Cùng với thời gian, tóc cũng có thể bị bệnh hoặc già đi và quá trình này sẽ
tăng tốc với sự góp mặt của nhiều yếu tố tác động từ bên ngoài như hóa
chất, ánh nắng, chế độ dinh dưỡng...
Tóc khô giòn, dễ gãy và chẻ
Nguyên nhân của tóc khô giòn, chẻ ngọn có thể từ bên trong do quá trình
lão hóa tự nhiên để thay thế bởi một thế hệ mới hoặc tác động từ bên
ngoài của nhiều yếu tố môi trường sống làm thoái hóa tóc như sấy, ép,
cuộn tóc, dùng các hoá chất để làm quăn, nhuộm tóc. Những người làm
việc ở môi trường có nhiệt độ cao hoặc phải thường xuyên tiếp xúc với
ánh nắng mặt trời, chế độ ăn thiếu dinh dưỡng... cũng làm cho tóc dễ tổn
thương. Ngoài ra tóc khô, xơ xác, thay đổi màu sắc còn là biểu hiện của
bệnh lý toàn thân như đái tháo đường, bướu cổ, bệnh xơ cứng bì, luput
ban đỏ hoặc suy dinh dưỡng, hội chứng kém hấp thu...
Để giải quyết tình trạng trên cần xem xét nguyên nhân gây nên rối loạn đó.
Nếu tổn thương do tác động từ môi trường bên ngoài nên hạn chế tiếp
xúc với các tác nhân đó như đội mũ rộng vành khi ra nắng, sử dụng dầu
gội đầu một cách hợp lý và phù hợp với từng loại tóc, hạn chế rượu,
thuốc lá; chế độ dinh dưỡng cân đối; nước và khoáng chất đầy đủ ....
Trường hợp tổn thương tóc do bệnh lý toàn thân cần điều trị các bệnh
chính gây ra triệu chứng đó.
Tóc luôn bị nhờn, ẩm ướt
Ở một số người mái tóc rất nhờn, ẩm ướt và các sợi tóc cứ dính bết lại
với nhau rất khó chịu.
Nguyên nhân chủ yếu của hiện tượng trên là Một số trường hợp gầu
do nội tiết tố androgen ở những người này tiết da đầu cũng nên sử
ra quá nhiều tác động lên tuyến bã làm tăng tiết dụng dầu gội kết hợp
chất nhờn vùng mặt và da đầu dẫn đến tóc, da thuốc chống nấm. Ngoài
mặt luôn bị nhờn. Chất nhờn tiết ra quá nhiều ra cũng cần hạn chế các
còn tạo điều kiện cho các vi nấm phát triển gây yếu tố làm gàu phát triển
hiện tượng gàu da đầu. Bình thường gàu có như tránh ánh nắng, hạn
thể mất đi tự nhiên, nhưng ở người da nhờn, chế bia rượu và các
người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng, stress…
nghiện rượu, thuốc lá, thần kinh luôn căng
thẳng, gàu xuất hiện thường xuyên hơn, gây ngứa nhiều, đôi khi kèm theo
rụng tóc.
Để giải quyết tình trạng trên, cần sử dụng dầu gội tẩy chất nhờn, tuy nhiên
cũng cần sử dụng cho hợp lý. Một số trường hợp gầu da đầu cũng nên sử
dụng dầu gội kết hợp thuốc chống nấm. Ngoài ra cũng cần hạn chế các
yếu tố làm gàu phát triển như tránh ánh nắng, hạn chế bia rượu và các
stress…
Rụng tóc
Bình thường tóc rụng khoảng 100 sợi/ngày, nếu rụng quá 100 sợi/ngày là
rụng tóc bệnh lý.
Rụng tóc có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, có 2 kiểu rụng tóc
Rụng tóc không do bệnh lý:
- Rụng tóc do dầu gội: Tóc rụng dàn trải trên toàn bộ da đầu, mỗi ngày
rụng một ít. Sự rụng tóc này đôi khi không rõ rệt, chỉ khi chải đầu hoặc gội
đầu mới nhận thấy. Da đầu hoàn toàn không ngứa và không có mụn,
không bị đỏ, không có vảy. Nguyên nhân của loại rụng tóc này thường do
dùng dầu gội hoặc cách gội đầu chưa hợp lý như gội đầu quá thường
xuyên ngày nào cũng gội, sử dụng dầu gội có chất tẩy mạnh, dùng lượng
dầu gội nhiều quá mức cần thiết.
Để xử lí cần dừng các dầu gội. Nên gội bằng nước bồ kết quả nấu cùng
với các lá có tinh dầu lá bưởi, vỏ bưởi, lá hương nhu...
- Rụng tóc do chế độ làm việc, sinh hoạt không điều độ: Một số người do
đặc thù nghề nghiệp phải thức đêm thường xuyên hoặc thức đêm từng
đợt sau đó khó điều chỉnh lại giấc ngủ bình thường. Một số người khác do
thói quen sinh hoạt tuỳ tiện, ăn ngủ thất thường... có thể làm tóc rụng.
Để khắc phục cần điều chỉnh lại sinh hoạt, giấc ngủ cho phù hợp. Chế độ
ăn có thể ăn thêm hạt sen, táo quả...
- Tật nhổ tóc: Xảy ra ở một số người nhất là các bé gái tuổi độ 12-15 tuổi,
do căng thẳng hoặc do yếu tố tâm lý không ổn định luôn có cảm giác thúc
giục muốn nhổ tóc và chỉ nhẹ nhõm sau khi nhổ tóc, có khi nhổ mất cả
một mảng tóc lớn.
Để xử lí nên nâng đỡ tinh thần cho các bé, giải thích cho các bé không
nên nhổ tóc. Trong chế độ ăn có thể ăn thêm hạt sen, táo quả...
Rụng tóc do bệnh lý:
- Rụng tóc thành mảng: Là bệnh tiến triển cấp hoặc mạn tính. Trên da đầu
xuất hiện tóc rụng từng vùng tạo thành những ổ hình tròn hoặc bầu dục to
nhỏ không đều. Da đầu vùng tóc rụng vẫn bình thường hoặc hơi teo nhẹ
trông nhẵn bóng. Đa số các trường hợp chỉ rụng tóc, một ít trường hợp
sẽ kèm theo cả rụng lông mày, râu ria, lông mi, lông nách... và tiên lượng
thường xấu hơn.
Nguyên nhân loại rụng tóc này chưa rõ ràng, có thể do nội tiết, thần kinh,
dinh dưỡng, nhiễm kí sinh trùng, vi khuẩn... Hiện nay nhiều tác giả cho
rằng nguyên nhân chủ yếu là do các sang chấn thần kinh.
Về điều trị: hạn chế các sang chấn tinh thần. Bôi tại chỗ bằng một số chế
phẩm có steroid như flucinar, gentrisone... ngày 1 lần trong 1-3 tuần. Xịt
dung dịch minoxidin 2% có tác dụng kích thích mọc tóc ở một số trường
hợp. Có thể tiêm nội tổn thương bằng triamcinolon acetonic để kích thích
mọc tóc, tuy nhiên cần có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc
chuyên khoa.
- Rụng tóc do nấm: Thường do hai loại nấm gây nên là Trichophytie gây
tổn thương trên da đầu thành từng đám nhỏ và Microsporie gây tổn
thương thành đám lớn.
Nhìn chung 2 loại nấm này đều gây gẫy tóc, có thể sát da đầu hoặc cách
da đầu vài mm, đôi khi chỉ còn chấm đen “khảm” vào da đầu. Da vùng tổn
thương đỏ, ngứa, phía trên có phủ vẩy trắng. Bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ đặc
biệt là tuổi tiền học đường hoặc học đường. Nguồn lây chủ yếu từ vật
nuôi như chó mèo và có thể lây từ trẻ này sang trẻ khác, có khi thành dịch
nhỏ tại vườn trẻ hoặc trường học.
Về điều trị: nên dùng dầu gội có chứa kháng sinh chống nấm
ketoconazole 2% một tuần 2 lần. Tại chỗ: bôi thuốc chống nấm nizoral,
lamisil. Toàn thân: kháng sinh chống nấm nhóm griseofulvine hoặc
itraconazol, trong đó griseofulvine thích hợp dùng cho trẻ em hơn do ít
độc.
Phòng bệnh chủ yếu là vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, hạn chế tiếp xúc
vật nuôi, nhất là vật nuôi bị nhiễm nấm hoặc phải điều trị cho vật nuôi
ngay khi phát hiện thấy nhiễm nấm.
- Rụng tóc do bệnh toàn thân: Một số người sau khi bị các bệnh nhiễm
trùng toàn thân như sau sốt kéo dài, thương hàn, giang mai, sốt xuất
huyết, sốt rét, sau đẻ hoặc một số trường hợp dùng hoá chất chống ung
thư cũng bị rụng tóc. Trong các trường hợp này, tóc rụng đồng đều, rụng
nhiều, sợi tóc xơ, không mượt. Tuy nhiên khi người bệnh bình phục tóc
sẽ mọc trở lại.
- Rụng tóc da dầu: Bệnh rụng tóc da dầu (còn gọi rụng tóc liên quan
androgen hay chứng hói tiến triển) thường do di truyền và tác động của
androgen lên nang tóc ở đầu làm nang tóc giảm kích thước, dần dần teo
và rụng. Loại này gặp ở nam nhiều hơn nữ, nam 30-40 tuổi trở lên, nữ xuất
hiện muộn hơn (40% bị ở tuổi 60-70). Đầu tiên, tóc rụng thưa dần ở phía
trước trán, tạo thành hình lượn sóng chữ M, sau rụng đến vùng giữa đỉnh
đầu và dần dần hói hoàn toàn phía trên (trán và đỉnh chẩm), riêng vùng
thái dương hai bên và gáy vẫn còn tóc.
Về điều trị: rụng tóc da dầu điều trị cũng không đạt được hiệu quả ở tất cả
các trường hợp. Có thể dùng dầu gội chống nhờn. Xịt dung dịch
minoxidin 2%. Đôi khi phải cấy tóc.
Rụng tóc còn là hậu quả của các bệnh da khác có đám tổn thương ở đầu.
Các tổn thương này có quá trình viêm, tạo mủ, tạo sẹo, teo da... gây nên
rụng tóc vùng đó, như lupút đỏ mạn dạng đĩa, viêm nang lông trụi tóc,
nấm tóc loại kerion, xơ cứng bì khu trú, bệnh muxin nang lông, ung thư tế
bào đáy...
Như vậy, rụng tóc do nhiều nguyên nhân gây nên. Do đó khi bị rụng tóc,
nên đến khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để xác định thể bệnh và có cách
điều trị đúng đắn nhất.
