BỆNH TRĨ : 1001 câu hỏi
Đây không phải là một bài giáo khoa về bệnh trĩ vì đã có nhiều tài liệu giáo
khoa (và tham khảo) mô tả chi tiết về bệnh này. Người viết chỉ xin ghi lại những
thắc mắc và cả … tò mò của những bệnh nhân đến khám vì những đau khổ gây ra
bởi bệnh trĩ hoặc những bệnh khác ở vùng hậu môn - trực tràng có hoặc không
liên quan với bệnh trĩ.
Hỏi : Tại sao lại mắc bệnh trĩ ?
Đáp : Nguyên nhân của bệnh hiện nay vẫn chứa được xác định một cách rõ
ràng và chắc chắn. Tuy vậy, có một số yếu tố được xem là các yếu tố thuận lợi và
kích thích tạo ra bệnh trĩ :
1. Tư thế đứng nhiều : người ta đã tính được áp lực của các tĩnh
mạch trĩ khi đứng có thể tăng gấp 3 lần khi ở tư thế nằm. Thực tế, những bệnh
nhân bị trĩ khi nằm bao giờ cũng cảm thấy dễ chịu hơn khi đứng.
2. Táo bón kinh niên : táo bón kéo dài khiến người bệnh phải rặn
nhiều khi đi cầu làm tăng áp lực trong lòng ống hậu môn lên rất nhiều ( gấp 10 lần
) làm xuất hiện các búi trĩ.
3. Tiêu chảy hoặc hội chứng lỵ : đi tiêu nhiều lần trong ngày bắt
người bệnh phải rặn nhiều làm tăng áp lực ổ bụng.
4. Cac tình trạng làm tăng áp lực trong ổ bụng như người lao động
nặng, bệnh nhân ho nhiều do viêm phế quản, giãn phế quản, các bệnh nhân bị suy
tim, xơ gan, phụ nữ có thai,…:
5. Các u bướu ở hậu môn trực tràng : cơ chế gây bệnh tương tự như
phụ nữ có thai.
Hỏi : Tôi đi cầu có sa một cục mềm ra ngòai hậu môn, đi khám thì bác sĩ
bảo không phải bệnh trĩ mà là Sa tầng sinh môn. Vậy “sa tầng sinh môn” khác
với bệnh trĩ thế nào ?
Đáp: Sa tầng sinh môn là tình trạng niêm mạc của thành trước trực tràng bị
sa xuống khi bệnh nhân rặn hoặc ngồi xổm lâu và thường được chẩn đóan nhầm là
trĩ. Tình trạng này khiến bệnh nhân thường có cảm giác mót rặn đi cầu liên tục,
nhưng thường không có phân hoặc có dưới dạng từng sợi như miếng vải dẹp và
mỏng vì niêm mạc từ trên lồng xuống làm biến dạng lòng hậu môn. Hội chứng này
gây ra nhiều triệu chứng làm người bệnh khó chịu như chảy máu hoặc ra chất nhờt
ở hậu môn, cảm giác như ngồi trên trái banh nhỏ. Nếu để lâu ngày thì các búi trĩ
cũng to ra và lòi ra ngòai.
Hỏi : Bệnh trĩ có … lây không, có phải là bệnh di truyền không ?
Đáp : Trái với tưởng tượng của nhiều người, bệnh trĩ không thể lây lan từ
người này qua người khác khi … ngồi chung ghế vì đơn giản bệnh trĩ không phải
là bệnh có tính chất truyền nhiễm. Bệnh trĩ là bệnh có tỉ lệ mắc bệnh cao trong
cộng đồng nên có khi trong cùng một gia đình có nhiếu người cùng bị trĩ , do đó
họ hay lầm tưởng bệnh trĩ có tính di truyền.
Hỏi : Nhiều người nói bệnh trĩ là bệnh nghề nghiệp, có đúng vậy không
?
Đáp : Trong một chừng mực nào đó thì đúng là như vậy. Một số nghề
nghiệp và công việc buộc phải đứng lâu, ngồi lâu hoặc lao động nặng nhọc thì dễ
bị bệnh trĩ như thợ may, tài xế (các lọai xe, kể cả … xe ôm), thợ phụ hồ, thư ký
bàn giấy, bán hàng, khuân vác, cảnh sát, …
Hỏi: Đi cầu ra máu, có phải là bị trĩ không ? Nếu vậy phải khám ở đâu?
Đáp : Có thể có và có thể không. Chảy máu khi đi cầu là một triệu chứng
của nhiều bệnh, hoặc tại hậu môn và trực tràng, hoặc những bệnh tòan thân khác
như : rách hậu môn, trĩ, polyp hoặc những u bướu ở đại trực tràng, viêm lóet đại
trực tràng chảy máu, hoặc xơ gan, thủng dạ dày,… Nó báo hiệu một thương tổn có
thể nhẹ nhưng cũng có thể nặng, do đó cần đến khám ngay tại những cơ sở y tế có
đủ điều kiện thăm khám để được chẩn đóan chính xác.
Hỏi : Khi mắc bệnh trĩ, nên ăn và không nên ăn những thức ăn gì?
Đáp: Nói chung bệnh trĩ không phải kiêng cữ nhiều trong việc ăn uống. Tốt
nhất nên ăn nhiều thức ăn có chất xơ như các lọai rau quả tươi để tránh táo bón,
uống nhiều nước. Tránh ăn nhiều những gia vị cay, nóng như tiêu, hành, tỏi, ớt.
Đối với thuốc lá và cà phê thì cho đến nay vẫn chưa thấy có mối liên hệ rõ ràng
với bệnh trĩ. Riêng rượu, phần lớn những bệnh nhân bị trĩ thuyên tắc (cục máu
đông) gây đau đớn ở hậu môn thường khởi phát sau một chầu nhậu … tới bến (bia
hoặc rượu đều có thể là thủ phạm).
Hỏi: Tại sao tôi đã mỗ trĩ từ cách đây 2 năm, nhưng bây giờ đi khám bác
sĩ vẫn bảo bị bệnh trĩ ?
Đáp : Đúng là bệnh trĩ có tái phát, cho dù đã điều trị bằng phương pháp mỗ
(được xem là cách điều trị … tiệt căn ). Thường tái phát do lần mỗ đầu tiên không
đúng mức, hoặc bệnh nhân để táo bón kéo dài, hoặc bị những bệnh gây tăng áp lực
trong ổ bụng ( đã nói ở phần nguyên nhân ). Nói chung, tái phát là có nhưng hầu
hết phụ thuộc vào chế độ sinh họat của người bệnh hoặc những bệnh mắc phải sau
này.
Hỏi : Tôi bị cục trĩ sa ra ngòai thường xuyên, thường chảy nước dính
ướt quần rất khó chịu. Vậy phải giữ vệ sinh bằng cách nào ?
Đáp: Búi trĩ sa ra ngòai do bản thân búi trĩ quá lớn hoặc do các cấu trúc
vùng hậu môn bị giãn nên búi trĩ tụt xuống và ra ngòai khỏi cơ thắt hậu môn.
Nguyên tắc là phải đẩy nhẹ nhàng búi trĩ lên khỏi cơ thắt hậu môn, thực tế là lọt
hẳn vào trong ống hậu môn. Trước khi đẩy vào nên rửa sạch, ngâm nước ấm để
búi trĩ mềm bớt. Nếu khó quá, sau đó nên đắp gạc tẩm nước lạnh tại chỗ, nằm
ngửa kê cao mông một thời gian ngắn rồi nhẹ nhàng đẩy lên. Tuy nhiên, nếu búi
trĩ sa ra và đau nhiều thường là do thuyên tắc, tức là có cục máu đông. Trong
trường hợp này, không nên cố đẩy vào vì có thể làm vỡ cục máu đông gây thuyên
tắc các cơ quan khác. Tốt nhất nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được rạch lấy
cục máu đông, sau đó mới đẩy lên được. Thông thường, sau khi được rạch, cái
“cục” đáng ghét đó sẽ xẹp ngay cấp kỳ.
Hỏi: Tôi thường đau ở hậu môn, có phải bị trĩ không ?
