Bệnh xuất huyết do virus ở cá trắm cỏ
Grass carp Reovirus-GCRV
Nguyên nhân
Virus gây bệnh là dạng Reovirus có cấu trúc acid Nucleic nhân
là ARN không có vỏ, hình khối 20 mặt đối xứng theo tỷ lệ
5:3:2, có 92 capsomer (Chen và Jiang, 1984; Chen và CTV
1985; Hong và CTV 1985), đừờng kính khoảng 60-70nm.
Trương Thiết Phu (1984), Mạo Thụ Kiên (1988-1990) đã xác
định Picornavirus nhỏ hơn, đừờng kính 25-35 nm. Viện
nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản 1, đã kiểm tra dưới kính hiển
vi điện tử gặp thể virus ở mạng lưới nội chất của tế bào gan,
thận của cá trắm cỏ bị bệnh.
Triệu chứng
Dấu hiệu bên ngoài: Da cá màu tối xẫm, cá nổi lờ đờ trên tầng
mặt. Khi có hiện tượng cá chết, mắt lồi và xuất huyết, mang
nhợt nhạt, nắp mang, vây xuất huyết. Nhìn chung dấu hiệu
bệnh bên ngói không thay đổi lớn. Cá giống thường xuất hiện
dấu hiệu sớm nhất là vây đuôi chuyển màu đen, bề ngói thân
màu tối đen, hai bên cơ lưng có thể xuất hiện hai giải sọc mu
trắng. Cá bệnh nặng bề ngói thân tối v xuất huyết hơi đỏ. Cá
giống trắm cỏ (4-6cm), nhìn dưới ánh sáng mạnh, có thể thấy
cơ xung huyết. Xoang miệng, nắp mang, xung quanh mắt, gốc
vây và phần bụng… đều biểu hiện xuất huyết. Nhãn cầu lồi ra,
tơ mang mà đỏ tím hoặc xuất huyết, nếu cá bệnh xuất huyết
nghiêm trọng thì tơ mang xuất huyết thành mà hơi trắng và
dính bùn. Có một số cá bệnh hậu môn viêm đỏ. Cá trắm cỏ
mắc bệnh hai tuổi trở lên, gặp nhiều ở phần gốc tia vây và
phần bụng xuất huyết là chính, đồng thời thấy triệu chứng hậu
môn viêm đỏ.
Dấu hiệu bên trong: Bóc da cá bệnh nhìn thấy các đốm hoặc
đám cơ đỏ xuất huyết, bệnh nặng, cơ tón thân xuất huyết
đỏ tươi, đây là dấu hiệu đặc trưng thường thấy của bệnh. Cơ
quan nội tạng: ruột xuất huyết tương đối rõ ŕàng, ruột cục bộ
hoặc toàn bộ xuất huyết mu đỏ thẫm,thành ruột còn chắc
chắn, không hoại tử. Trong ruột không có thức ăn. Gan xuất
huyết có đốm màu trắng. Xoang bụng xuất huyết. Cá trắm cỏ
bị bệnh trên hai tuổi xuất huyết không rõ ŕàng, thường gặp
xuất huyết đường ruột. Bệnh kết hợp với bệnh viêm ruột do vi
khuẩn làm cho ruột hoại tử và chứa hơi.
Cá trắm cỏ giống các gốc vây xuất huyết, các tia vây rách nát
và cụt dần, vẩy rụng
và khô ráp.
Cá trắm cỏ bị bệnh, thận xuất huyết
Cá trắm cỏ bị bệnh, mang và nội tạng xuất huyết.
Cá trắm cỏ bị bệnh, xuất huyết toàn thân
Tóm lại hệ thống cơ dưới da xuất huyết và trong xoang cơ
thể, gan, thận, lá lách xuất huyết. Ruột không có thức
ăn, thành ruột xuất huyết nhưng không hoại tử (thành ruột
còn tương đối chắc chắn, không thối nát). Máu biến đổi, khi cá
nhiễm bệnh, hồng cầu, huyết tương và urê đều giảm sau 4-5
ngày, sau 8 ngày hồng cầu, huyết tương, hemoglobin giảm tới
mức thấp nhất, nhưng glucose máu không thay đổi. Một số
mẫu bệnh thu ở tự nhiên, máu cũng biến đổi và còn thêm K+
trong huyết thanh tăng, Ca++ giảm. Cá bệnh tỷ lệ tế bo
Lympho giảm, tỷ lệ tế bo bạch cầu có hạt tăng nhanh.
Phân bố
Bệnh xuất huyết do virus ở cá trắm cỏ xuất hiện năm 1972 ở
phía Nam Trung Quốc đã gây thiệt hại lớn cho nghề nuôi cá
trắm cỏ nhất là cá trắm cỏ giống, tỷ lệ sống của cá trắm cỏ
giống nuôi thành cá thịt chỉ đạt 30 % (theo Jiang Yulin,1995).
ở Việt Nam chúng ta đã và đang nghiên cứu bệnh này, bệnh đã
xuất hiện nhiều từ năm 1994 đến nay, đặc biệt từ những năm
gần đây bệnh đã xuất hiện hầu hết các ao lồng nuôi cá trắm cỏ
gây thiệt hại lớn cho nghề nuôi cá. Hiện nay chỉ gặp ở cá trắm
cỏ và trắm đen bị bệnh xuất huyết, các loài cá khác chưa phát
hiện thấy.